Dagur - 11.02.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 11. febrúar 1948
D AGUR
5
Vestrænt bandalag þarf stuðning allra, sem vilja frið
Kommúnistar hafa lengi prédikað, að
hið vestræna þjóðfélagsskipulag sé
dauðadæmt. - Það er skylda Vestur-
Evrópu að sanna, að þetta er
faiskenning
Eftir ANTHONY EDEN,
fyrrverandi utanríkisráðherra Breta.
Anthony Eden er nýlega kominn heim til Bretlands, eftir
ferðalag til Suður-Evrópu og hinna nálægari Austurlanda. f
ferð sinni ræddi hann við stjórnmálaleiðtoga og þjóðhöfðingja
þessara landa. í eftirfarandi grein segir hann frá skoðun sinni
á horfunum í málefnum Evrópuþjóðanna og bendir á, að árið
1948 muni verða örlagarík í sögu þjóðanna, þá muni atburð-
ir gerast, sem ráða því, hvort friður ríkir eða stríð brýst út.
1
fyrir efnalegri endurreisn alls
heimsins. Þetta er það, sem fyrst
og fremst þarf að vinna að. Bene-
lux-samkomulagið (samningur-
inn i milli Hollands, Belgíu og
Luxembourg) hefir vísað leiðina.
Fyrir nær 20 árum, eða um
1930, lagði þáverandi utanríkis-
ráðherra Frakka, Astride Briand,
til, að bandaríki Evrópu yrði sett
á stofn. Eg var fylgjandi þessari
hugmynd þá og eg er það ennþá.
Tillaga Briands var viturleg og
framsýn, í dag er framkvæmd
hennar mikil og brýn nauðsyn og
það getur ekkert komið í stáð
hennar. Við, sem Vestur-Evrópu
byggjum, verðum að taka hönd-
um saman, og það fljótt, og vinna
með þeim, sem við okkur vilja
eiga samvinnu.
í þessu er ekki falin nein hætta
eða hótun gagnvart Sovét-Rúss-
landi, en hér er um að ræða ein-
ustu leiðina til þess að viðhalda
okkar lifnaðarháttum og skipu
lagi. Þar að auki ber að gæta þess,
að hvert það skref, sem leiðir til
færri skilveggja í milli þjóðanna
og til stærra svæðis til skipta á
vörum og kynnum, er skref í
rétta átt.
Kennisetningar kommúnista
ritningargreinar.
Þeir, sem ríkjum ráða í Rúss-
landi í dag, eru fyrst og fremst
raunsæismenn. Bezta leiðin til
)ess að ná samkomulagi við þá,
er að kenna þeim að virða end-
urreisnarstarf efnalegrar, sjálf
stæðrar Vestur-Evrópu. Sérhver
sönnun fyrir því, að við getum
byggt raunverulegt, efnalegt
sjálfstæði og velmegun á Vestur-
löndum, báðum megin Atlants-
hafsins, mun verða áhrifaríkari
til þess að fá Sovétleiðtogana til
samvinnu, en fyrirlestrar og
beiðnir til allra stjórnmálamanna
og blaðamanna veraldar. Við
verðum ætíð að minnast þess, að
kommúnistar líta ekki á komm-
únismann sem pólitíska skoðun
aðeins. Þeir líta á hann sem trú-
arbrögð. Stjórnarvöldin í Kreml
eru bundin kennisetningum
Marx og Lenins eins og þær
væru heilög ritning. Kennslu-
bækur í Sovétríkjunum halda
því fram, að hin vestræna þjóð-
félagsskipan sé á óumflýjanlegri
leið til hruns og eyðileggingar og
það sé aðeins tímaspursmál, hve-
nær það hrun dynur yfir. En þótt
marxistar hafi haldið þessu fram
um langan aldur, heldur hin
vestræna þjóðfélagsskipan áfram
að vera til. Þessi óþægilega lífs-
seigla okkar á Vesturlöndum,
hefir þröngvað áróðursmönnum
kommúnismans til þess að taka
upp rýrmri kenningar um þessi
efni, og óákveðnari umsagnir um
það, hvenær að því muni koma
að kapítalisminn og hin vestræna
þjóðfélagsskipan muni með öllu
útdauð á jörðunni. Við verðum
að taka þessari hólmgönguáskor-
un. Við verðum að sanna það og
sýna, að við erum ekki dæmdir
menn. Við getum gert það með
því að sanna og sýna að frelsi og
(Framhald á 6. síðu).
London, 31. janúar. — INS. —
Eg er nýkominn heim úr ferða-
lagi til allmargra landa í Suður-
Evrópu og við austanvert Mið-
jarðarhaf. í þessari ferð hefi eg
átt þess kost, að hafa tal af
stjórnmálaleiðtogum allra þessara
landa, jafnt körlum sgm konum
úr mörgum stéttum þjóðfélag-
anna. Mér virtist allt þetta fólk
mjög áhyggjufullt og kvíðandi
vegna hins síversnandi útlits í al-
þ j óðasamskiptunum.
Er ástandið í rauninni eins
slæmt og ósamkomulagið eins
gífurlegt, og hin opinberu um-
mæli síðustu mánaðanna gfefa til
kynna? Er orðin hætta á því, að
þjóðirnar haldi áfram leiðina frá
áróðri og óhróðri til vopnaðra
átaka? Er þessi hætta á næstu
grösum? Allar þessar spurningar,
og fleiri, mættu mér hvarvetna.
Eg sagði þessu fólki mína skoð-
un, eins samvizkusamlega og
mér var unnt, en í allri minni
löngu reynslu í alþjóðlegum sam-
skiptum, hefir mér aldrei virzt
eins erfitt að spá fyrir með
nokkrum líkindum um það, sem
gerast muni.
En ein niðurstaðn er þó óhjá-
kvæmileg: Árið 1948 verður ör-
lagaríkt ár og afgerandi, því að
samskipti þjóðanna geta ekki
haldið áfram að fara versnandi
um ófyrirsjáanlega framtíð án
þess að til mikilla og hörmulegra
afleiðinga dragi fyrir öll okkur.
„Kalda stríðið? er byrjað að
volgna, og ef ekki tekst að
stemma stigú við þeirri þróun
með hófsemi og festu, dynja
vandræðin yfir.
Áróðursofsi kommúnista stefnir
friðinum í hættu.
Þegar utanríkisráðherrafund-
urinn fór út um þúfur í desem-
bermánuði síðastliðnum, munu
þeir hafa verið margir, í hinum
frjálsu löndum, sem gátu tekið
undir með Edmund Burke:
„Uppfinningasemin er örmagna,
skynsemin er þreytt, reynslan
hefir dæmt, en þráinn er ennþá
ósigraður.“
Þegar ráðstefnur fara út um
þúfur, er ástæðuna venjulega að
finna í ósamkomulagi um eitt-
hvert þeirra atriða, sem á dagskrá
ráðstefnunnar eru. En þessi ut-
anríkisráðherrafundur leystist
ekki upp með þeim hætti. Hann
komst eiginlega aldrei á laggirn-
ar, þvi að gagnkvæmt traust
skorti, vilji til samkomulags var
ekki fyrir hendi og tortryggnin
lagðist með blýþunga á störfin.
Frá þeirri stundu, sem leiðir
utanríkisráðherranna skildu í
London, hafa Sovétríkin og lepp-
ríki þeirra í Austur-Evrópu
færzt mjög í aukana um allan á-
róður, í gegnum Kominform og
með öðrum þeim meðölum, sem
fyrir hendi eru. Herferð óhróðurs
og áróðurs hefir verið farin á
hendur hinum vestrænu lýðræð-
isríkjum, og hefir þar allt verið
lagt undir í einu, lýðræðisskipu-
lagið og það, sem vestrænar þjóð-
ir trúa á. Ofsinn í þessari her-
ferð á sér engan líka.
Það kami að vera satt, og per-
sónulega trúi eg því, að höfundar
þessa áróðurs vilji það ekki sjálf-
ir, að hann leiði til styrjaldar. En
sá maður hlýtur að vera bjart-
sýnismaður, sem um munar, sem
heldur það, að hægt sé að halda
slíkri starfsemi áfram mánuð eft-
ir mánuð í Evrópu, eins og hún
er í dag, án þess að stofna friðin-
um í hættu.
En kommúnisminn hefir ekki
látið orðin ein nægja. Starfsemi
kommúnista er komin á bylting-
arstig í mörgum löndum, eins og
sjá má af baráttu þeirra við
stjórnir Frakklands og ítalíu,
hinni svokölluðu stjórn upp-
reistarmanna í Grikklandi og
loks af „Áætlun — M“ í Þýzka-
landi. Þetta eru síðustu dæmin,
sem sýna þá stefnu Sovétstjórn-
arinnar að láta frið og eindrægni
hvergi þróast.
Hættulegt ástand í Grikklandi.
Það er í Grikklandi, sem bar-
áttan er hörðust og hættulegust.
Hinn frægi Markos hershöfðingi
hefir gert tilraun til þess að setja
upp „stjórn“. Það er ekki hægt
að gera ráð fyrir því, að hann
hefði tekið slíkt skref án beins
stuðnings nágrannaríkja Grikk-
lands'. Og víst er um það, að þessu
skrefi var vel fagnað með áróðri
í Júgóslafíuj Albaníu og Búlgaríu
og þó ekki sízt í Moskvu sjálfri.
Um sama leyti hóf Markos hern-
aðaraðgerðir og reyndi að ná á
sitt vald lítilli borg, á grískri
grund, sem gæti orðið aðalbæki-
stöð hans og þá jafnframt yfir-
skinsástæða þess að stjórn hans
hlyti viðurkenningu.
Menn ættu ekki að gera lítið
úr þeim vanda, sem þessir at-
burðir hafa fært að dyrum grísku
þjóðarinnar, bæði á sviði fjár-
mála og sjálfstæðisbaráttu. Áður
en þessir atburðir gerðust, hafði
þessi hrausta, en fátæka þjóð,
orðið að þola margar hörmungar.
Þegar eg var í Grikklandi, fyrir
aðeins tveimur vikum, bárust
fregnirnar um hraustlega fram-
göngu gríska hersins við Konitza.
En þótt mannfall hafi yfirleitt
ekki verið mikið, á hvoruga hlið-
ina, þá er skæruhernaður af þessu
tagi, sársaukafullur og hefir í för
með sér þjáningar og hörmungar,
sem orð fá ei lýst. Heil héruð
hafa verið yfirgefin, og um það
bil hálf milljón flóttamanna er
þess ekki umkomin að taka neinn
þátt í endurreisn atvinnuvega
landsins, né heldur að vinna fyr-
ir daglegu brauði.
Hversu lengi mun þessi viður-
eign standa?
Eg þykist þess fullviss, að á
sumri komanda muni gríski her-
inn verða þess megnugur, að
bægja aðsteðjandi hættum frá
dyrum þjóðarinnar, en þó því að-
eins að norðurlandamærum
landsins sé lokað. Þetta hefði
verið gert fyrir löngu ef Sovét-
stjórnin hefði verið tilleiðanleg
til þess að taka þátt í framkvæmd
fyrirmæla Sameinuðu þjóðanna.
En eins og málum er skipað,
verðum við að láta okkur skilj-
ast, að Grikkland er í dag sá til-
raunavettvangur, þar sem átökin
milli kommúnismans og hins
frjálsa, vestræna lýðræðisskipu-
lags, fara fram. Grikkir sjálfir
skilja þessi sannindi mætavel.
'Vestrfcnt bandalag nauðsyn.
Skylda Breta og annarra
frjálsra þjóða i EvrópU í þessum
átökum er augljós. Hún er sú, að
mynda eins fljótt og auðið er
vestrænt bandalag, sem er eins
traust og samhent og frekast
verður á kosið. Slíkt bandalag á
ekki aðeins að vera pólitískt,
heldur einnig efnahagslegt og
menningarlegt. Vitaskuld er
marga erfiðleika að yfirstíga.
Sumir þeirra erfiðleika eru til
komnir af sérstöðu Bretlands í
samfélagi hinna brezku landa
innan heimsveldisins, jafnframt
því sem Bretar eru evrópsk þjóð.
Samband okkar við samveldis-
löndin og brezka heimsveldið í
heild, er jafnan þyngst á metun-
um. En fleiri lönd í Vestur-Ev-
rópu hafa sérstök sambönd við
lönd í öðrum heimsálfum, og eg
er þess fullviss, að ef vilji er fyrir
hendi, geta þessi lönd öll komið
sér saman um sáttmála, sem gæti
endurreist efnahag Vestur-Ev-
rópulandanna og þar með flýtt
— Fokdreifar
(Framhald af 4. síðu).
)á ekki guðsþakkavert, að gæzku
rík föðurhönd dómsmálaráðherr-'
ans bendi okkur heim í bólið og
svæfi okkur væruirf og draum-
lausum svefni hinna réttlátu og
syndlausu? Aðflutningsbann á
sterkum drykkjum, bann gegn
bruggun áfengs öls og mörg önn-
ur siðferðileg bönn hafa verið
reynd á landi hér, — allt frá dög-
um stóradóms — og sjálfsagt með
harla góðum árangri. A m. k.
virðist fjölmennur hópur góðra
og réttlátra manna þrá fleiri slík
bönn og valdboð til þess að knýja
landslýðinn út af hinum breiða
vegi lastanna inn á hinn þrönga
veg dyggðarinnar, sem til ljóss-
ins liggur. En ef það er nú einu
sinni svo, að öll þessi bönn hafi
einhverja markverða þýðingu,
því þá ekki að reyna að setja að-
flutningsbann gegn öllum freist-
ingum í eitt skipti fyrir öll, og
fela dómsmálaráðherranum, með
öllu sínu starfsliði og löggæzlu-
mönnum að líta eftir því, að slíku
banni sé rækilega framfylgt, —
þó auðvitað með sæmilega frjáls-
legu móti, þannig, að fyrstu und-
anþágurnar verði veittar, áður en
blekið er almennilega þornað á
undirskrift ráðherrans á hinni
nýju tilskipun. Svo mætti hugsa
sér, að skömmtunarseðlar væru
gefnir út í sérstöku kveri — eða
þá bara sem appendix við hina
bókina — er giltu sem innkaupa-
heimild að einhverjum hæfileg-
um skammti af lífsgleði, þegar bú
ið væri að taka af þegnunum allt
valfrelsi og sjálfsákvörðunarrétt
í hinu stærsta jafnt og hinu
smæsta — þannig, að við þyrft-
um ekki framar að eiga neitt á
hættu, né sjá sjálf fótum okkar
forráð að neinu leyti, heldur væri
leiðarreikningur lífs okkar að
öllu leyti gerður upp og innsigl-
aður í einhverri stjórnarráðs-
skrifstofunni fyrir sunnan, eða
annarri slíkri landsföðurlegri
stofnun í Reykjavík. Víst mund-
um við sætta okkur við það, þótt
öll áhættuþóknun væri niður
felld í svo öruggri siglingu, þar
sem Bjarni Benediktsson, eða
annar álíka landsfaðir, hefði tek-
izt á hendur allan þann vanda,
sem guð almáttugur hliðraði sér
hjá afskiptum af þegar frá upp-
hafi sköpunarverksins, og fól
mönnunum sjálfum að glíma við,
sem ábyrgum einstaklingum, og
ætlaði þeim að þroska á þeim
vanda siðferðisþrek sitt og and-
lega krafta. En — „þá var öldin
Önnur, er Gaukur bjó á Stöng,“
heldur en nú, þegar herrar ný-
sköpunarinnar ráða löndum
pappírsins og ríkjum bleksvert-
unnar í hinni blessuðu höfuðborg
skriffinnskunnar við Faxaflóa!"
MÓÐIR, KONA, MEYJA.
(Framhald af 4. síðu).
Rétt er klausan þannig:
Takmarkið þarf að vera, að
ræktað sé í landinu árlega a. m.
k. á hvern íbúa landsins:
100 kg. til matar. — 12 kg. til
útsæðis. — 13 kg. fyrir rýrnun og
skemmdir. Samtals 125 kg.
Með núverandi fólksfjölda nem-
ur þetta um 150 þús. tunnum eða
25 þús. tunnum minna en upp-
skeran var árið 1946