Dagur - 18.02.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudaginu 18. febrúar 1948
DAGUR
5
Gífurlegur munur á lífskjörum almennings I Rúss
landi og í öðrum löndum
Rússneskur verkamaður verður að vinna marg-
falt lengii tíma en stéttarbróðir hans hér á
landi, til þess að afla sér helztu lífsnauðsynja
ÞAÐ-vakti mikla athylgi seint
á s. 1. ári, er Sovétstjórnin inn-
kallaði alla rúbluseðla í umferð
og afnam skömmtmi á vörum.
Sérstaklega þótti rúbluinnköll-
unin umtalsverð, því að hún var
framkvæmd þannig, að ríkið gerði
raunverulega upptækt fé stríðs-
gróðamannanna, en í ljós hafði
komið, að þeir voru til í Rúss-
landi eins og öðrum löndum.
fengu þeir ekki nema eina rúblu
í skiptum fyrir hverjar þrjár, er
þeir skiluðu í banka.
Því hefur verið haldið fram í
blöðum kommúnista um heim
allan, að ráðstafanir Sovétstjórn-
arinnar í peningamálunum, 4iafi
verið gerðar með hag verka-
manna fyrir augum, og að verðlag
hafi verið lækkað svo mikið, að
hagur þeirra sé mun betri eftir
en áður. í blöðum annarra landa
hefur því hins vegar verið haldið
fram, að Sovétstjórnin hafi átt erf
ið dýrtíðarmál við að etja, allt of
miklir peningar hafi verið í um-
ferð miðað við það neyzluvöru-
magn, sem á markaðnum var. Af-
leiðingin hafi verið stórkostlegt
STOrtamarkaðsverzlun og dýrtíð.
Til þess að ráða bót á þessu á-
standi, tók Sovétstjórnin það ráð,
að taka til sín þá peninga í um-
ferð, sem telja mátti fram yfir
það, sem eðlilegt var, miðað við
framboð vöru. Hún þurfti ekki að
leyta samþykkis neins þings eða
neinna stétta til þessara ráðstaf-
ana, eins og gera þyrfti í lýð-
ræðisríkjunum. Hún þurfti held-
ur ekki að óttast mótmælaverk-
föll og skemmdarstarfsemi stétt-
anna. Þarna var að verki öflug
einræðisstjórn með geysilegan
herafla og fulkomið leynilögreglu
kerfi að bakhjarli. Ráðstöfunin
var gerð í einni svipan og erlendir
fréttamenn telja, að árangurinn
sé sá, að ríkið sjálft standi sterk-
ara en áður var, en hagur al-
mennings hafi sízt batnað.
Hver eru kjör rússneskra
verkamanna?
Það hefur verið ákaflega erfitt
að fá áreiðanlegar fregnir af því,
hver eru raunveruleg kjör rússn-
eskra verkamanna. Sovétstjórnin
gerir lítið að því að birta hag-
skýrslur eða veita erlendum þjóð
um upplýsingar um ástandið.
Stföng ritskoðun er í landinu.
Ferðalög til útlanda eru bönnuð.
Erlend blöð og tímarit sjást ekki.
Nýjasta aðferðin til þess að fyr-
irbyggja kynni Sovétþegna og er-
lendra þjóða, eru lögin, sem
banna að giftast annarra þjóða
borgurnum. Mun ekkert land i
víðri veröld búa við slíka lög-
gjöf.
En þótt þannig hafi verið erf-
itt að vita með nokkrum sanni,
hvað raunverulega er að gerazt í
Rússlandi, varð peningainnköll-
unin og afnám skömmtunarinn-
ar þó til þess að varpa nokkru
ljósi á innanlandsmálefnin. Þegar
skömmtunin var afnumin var aug
lýst nýtt verð á vörutegundum,
og var þar að finna lækkunina,
sem kommúnistar úti um heim
bentu á.
Fréttamenn Associated Press
fréttastofunnar í Moskvu símuðu
hið nýja verðlag á ýmsum teg-
undum til blaða um víða veröld.
Eitt þessara blaða, New York
Times, vann úr þessum upplýs-
ingum og birti um sl. áramót,
mjög eftirtektaverða töflu um
raunveruleg lífskjör Sovétverka-
manna,- miðað við kjör verka-
manna í Bandaríkjunum. Blaðið
reiknaði út hve lengi Sovétverka-
maðurinn væri að vinna fyrir
ýmsum lífsnauðsynjum, t. d.
brauði, mjólk o. s. frv., og hversu
lengi Bandaríkjamaðurinn væri
að afla sér sömu nauðsynja með
vinnu sinni Þessi aðferð, að
reikna vinnulaunin í vörum, gef-
ur allgóða hugmynd um ástandið,
þótt ekki segi hún alla söguna. En
naumast mun þó unnt að komast
nær sannleikanum með þeim
upplýsingum, sem fyrir hendi eru,
en með því að beita þessari að-
ferð.
Ótrúlega lág lífskjör.
Það var kunnugt, að fimm ára
áætlanir Sovétríkjanna voru
undirstaða fjárhags- og efnahags-
kerfis þeirra, í þessum fimm ára
áætlunum hefir megináherzlan
verið lögð á að efla þungaiðnað
landsins, en neyzluvörur almenn-
ings hafa verið látnar sitja á hak-
anum. Með þessum hætti hefir
ríkið vissulega eflst, og búið sér
betri framtíðarmöguleika, en
þessu marki hefir ekki verið náð
með öðrum hætti en þeim, að við-
halda mjög lágum lífskjörum al-
mennings, mun lægri en í flest-
um löndum Evrópu og margfalt
lægri en t. d. á Norðurlöndum og
í Vesturheimi. Þótt þetta væri al-
kunna, mun almenningi í flestum
löndum þó hafa furðað á því,
hversu lífskjör verkamanna í
Rússlandi eru bágborin miðað við
það sem gerizt á Vesturlöndum.
Það hefir verið talið ágæti hins
„austræna lýðræðis11, að verka-
menn tryggðu sér efnahagslegt
öryggi undir því skipulagi. En
þessu efnahagslega öryggi verð-
ur ekki náð, með skipulagi
kommúnismans, nema einstakl-
ingarnir afsali sér pólitísku frelsi
og sjálfstæði. Það sem eftirtekt-
arverðast virðist vera í sambandi
við hinar nýju upplýsingar um
ástandið í Rússlandi er það, að
jafnvel þótt verkamenn þar hafi
fyrir löngu afsalað sér pólitísku
frelsi og öllu því frjálsræði. ein-
staklingsins, sem ríkir á Vestur-
löndum, er efnaleg afkoma þeirra
ákaflega bágborin, langtum bág-
bornari en stéttarbræður þeirra í
auðvaldslöndunum þurfa að
sætta sig við.
Upplýsingar New York Times.
Tafla sú, er New York Times
birti, er byggð á verðlagi því, sem
tók gildi í Rússlandi eftir innköll-
un peninga og nákvæmustu upp-
lýsigum sem hægt var að fá, um
launakjör almennra verkamanna.
Óþarft er að hafa þessa upp-
talningu lengri hér, þótt hún sé
miklu ýtarlegri í hinu ameríska
blaði. Auðséð er þegar hversu
gífurlegur munur er þarna á.
Fróðlegt er einnig að gera nokk-
urn samanburð á kjörum ís-
lenzkra verkamanna, og þeim,
sem þarna koma í ljós, bæði í
Bandaríkjunum og í Rússlandi. —
Þetta er mjög auðvelt og bendir
að hið sama og áður er haldið
fram, að lífskjör almennings í
Rússlandi ,séu alveg ótrúlega
bágborin. Ef reiknað er út,
hversu lengi íslenzkir verkamenn
eru nú að vinna fyrir ýmsum
þeim vörutegundum, sem þarna
eru nefndar, kemur í ljós, að kjör
þeirra eru á allan hátt betri hér,
en ; föðurlandi kommúnismans.
Til dæmis er íslenzkur verka-
maður nú, með 8 kr. 40 au. kaupi
á klst., & mínútur að vinna fyrir
1 pd. af rúgbrauði, en stéttarbróð-
ir hans í Rússlandi 31 mín., ís-
lendingurinn vinnur sér fyrir
eins punds franskbrauði á 12
mínútum ,en Rússinn á 1 klst. og
10 mín., nautakjöt hér kostar 1
klst. og 4 mín. vinnu pundið, en 5
klst. og 15 mín. í Rússlandi,
mjólkin 13 mín. vinnu ltr., en 1
klst. og 18 mín. í Rússlandi, karl-
mannafatnaður 83 klst. vinnu hér,
en 178 klst. vinnu í Rússlandi o.
s. frv.
Kommúnistar munu sjálfsagt
kalla þessar upplýsingar lygi og
fals, eins og þeirra er vandi. En
þá er fyrir þá að afsanna þær
með því að birta tölur og stað-
reyndir. En slíkar upplýsingar
um Rússland er ekki að finna að
jafnaði þar. Helzt ef minnst er á
að þessi eða þessi iðngreinin hafi
framleitt svo og svo mörg millj.
kg. einhverri vörutegund. Slíkar
upplýsingar, einangraðar, gefa
enga hugmynd um ástandið,
frekar en myndirnar af rússnesku
verkamönnunum, sem þessi blöð
eru sífellt að birta, en samkvæmt
þeim eru rússneskir verkamenn
síhlæjandi og síveifandi blómum.
Samkvæmt þeim upplýsingum,
Samkvæmt þeim munu laun
þeirra vera sem næst 500 rúbl-
um á mánuði, miðað.við 48 stunda
vinnuviku, eða hver klst. jafn-
virði 2 rúblna og 41 kópeka. —
Vinnulaun í Bandaríkjunum voru
samkvæmt opinberum skýrslum,
að meðaltali 1 dollar 23,8 cent á
klst. fyrir ófaglærða verkamenn.
Verð það, sem reiknað er með í
Bandaríkjunum, er meðalverð
samkv. opinberum skýrslum, um
miðjan desember síðastl.
sem hér hafa verið birtar, er óvíst
að öllum sé hlátur í hug austur
þar.
Hosavíkarbréí
Húsavík, 3. febr. 1948.
Ef einhyér frá Húsavík, eða úr
nágrenninu væri spurður ’frétta
úr hans byggðarlagi, þá gæti sá
hinn sami sagt, og það með
sanni, að hér værum við búnir
að búa í þrjá mánuði við stór-
hríðar og samgönguleysi. Og
ekkert hefir ennþá komið fram,
sem bendir á það, að breyting til
batnaðar sé í nánd.
Fyrstu dagana í nóvember
skall héi' á hin harðasta vetrar-
tíð, með stórhríðum, frosti og
fannkyngi. Setti þá strax niður
mikinn snjó og urðu allir vegir
strax ófærir öllum bifreiðum.
Á örfáum dögum hafði vetri
konungi tekizt að breiða þykka
líkblæju yfir jörðina og binda
hvern lítinn læk og hvern syngj-
andi streng í sín köldu klaka-
bönd. Taldi gamall og greindur
bóndi í Aðaldal, að þetta væri
meira snjór, en hann myndi, svo
snemma vetrar
Hinn 13. desember brá til
sunnanáttai' með hláku og blíð-
viðrum, stóð sá fátækra þerrir í
níu daga, leysti þá mikinn snjó af
láglendi og urðu vegir, að kalla,
akfærir til Mývatnssveitar. En
Adam var ekki lengi í Paradís.
Á jóladaginn var komin norð-
austan stórviðri, ýmis með fann-
komu eða þá bleytu hríðum og
rigningum, liggur nú harðfenni
og svellalög yfir alla jörð.
í fylgd með hörðum vetri var
hér líka á ferð hinn mikli sláttu-
maður og hefir hann slegið hér
bæði stóra og breiða skái'a, og
eins og æfinlega, sló allt hvað
fyrir var. Hinn 2. janúar sl. and-
aðist hér í Húsavík 10 ára dreng-
ur, Jósef Jón, sonur hjónanna
Huldu Lúðvíksdóttur og Jónasar
Hagans, bifreiðarstjóra hjá Kaup-
félagi Þingeyinga. Þetta unga og
fallega blóm, sem féll fyrir hinni
hárbeittu egg sláttumannsins, er
nú flutt þangað og gróður sett,
þar sem að ljósin lifa og lífið
grær. Jósef litli var jarðsunginn
16. s. m. að viðstöddu miklu fjöl-
menni.
25. s. m. dó hér í sjúkrahúsinu
Skarphéðinn Stefánsson skósmið-
ur, eftir að hafa beðið dauða síns
með karlmennlegri ró í eitt ár. —
Hann var fæddur að Hellulandi í
Aðaldal 4. nóvember 1888, var
einn af hinum mörgu og mætu
Hellulandsbræðrum, sem þar ól-
ust upp fyrir og um síðustu alda-
mót. Skarphéðinn sálugi var hinn
mesti þrekmaður, fjölhæfur verk-
maður til hvers, sem hann gekk,
góður íþróttamaður í æsku, heil-
steyptur og drengur góður. Við
fráfall hans er Húsavík einum
sæmdarmanninum fátækari. —
Hann átti eina dóttur barna, Þór-
hildi, sem er gift kona á Akur-
eyri.
Frá 5. október til janúarloka
dóu hér í Húsavík og nágrenni 12
manns, hefir verið minnzt á
margt af því fólki bæði í útvarpi
og í blöðum.
★
Samgöngur að og frá Húsavík,
bæði á sjó og landi, hafa verið
með svipuðu sniði og þær voru
hér fyrir 25 árum. Landleiðin til
Akureyrar lokaðist snemnia í
nóvember og ekkert skip frá
Eimskipafélagi íslands hefir kom-
ið hingað síðan 7. desmeber sl.
Esja og Herðubreið hafa komið
sína ferðina hvort, það seni af er
þessu ári, og eru þá upptalin þau
samgöngutæki, sem lagt hafa leið
sína til Húsavíkur í 8 vikur. Við
hér skiljum ekki hvað því veldur,
að skip er sent þessa dagana til
Vopnafjarðar og látið snúa þar
við og annað er sent aðeins til
Akureyrar eftir að hafa legið í
Reykjavík í marga daga. Hér
bíður nú margt fólk, sem þarf að
komast bæði til Akureyrar og
Reykjavíkur og sumt af því sjúkl-
ingar. Virðist enn sem komið er
allar leiðir loliaðar fyrir þessa
sjúklinga að leita sér bót meina
sinna.
MÓÐIR, KONA MEYJA
Framhald af 4. síðu.
smjöri og mjólkursamlög bænda
í landinu munu flest hætt smjör-
framleiðslu fyrir alllöngu, t. d.
munu mjólkurbúin sunnanlands
ekki hafa búið til smjör nú um
nokkurra ára skeið. Það er að
sjálfsögðu óviðunandi fyrirkomu-
lag, að á sama tíma og rjómi fæst
í lausalausu og rjómakökur í
hverri brauðbúð, skuli smjör vera
ófáanlegt í landinu. Blaðið hefur
frétt að í undirbúningi sé reglu-
gerð hjá ríkisstjórninni, sem
bannar rjómasölu. Er þess því að
vænta, að brátt greiðist úr smjör-
vandræðunum hér um slóðir.
Rauðstjörnóttur
dráttarhestur
mark: biti fr. hægra, stýft og
biti fr. vinstra, er í óskilum í
Hvammi í Arnarneslireppi. —
Eigandi vitji hestsins hið
fyrsta og borgi áfallinn kostn-
að.
Magðalena Sigurgeirsdóttir.
Meðalkostn. Bandaríkin Meðalkostn.
í vinnust. Vara í vinnust.
31 mín Vítamínauðgað
hveitibrauð 7 mín.
1 klst. 10 mín. Heilhveitibrauð 7 lú mín.
1 klst. 19 mín. Hveiti 5 mín.
2 klst. 34 mín. 5V2 mín.
5 klst. 15 mín. 34V2 mín.
1 klst. 36V2 mín.
1 klst. 18 mín. 10 mín.
4 klst. 57 mín. 38 mín.
2 klst. 10 mín. 5 mín.
252 klst. 12 klst. 54 mín.
25 klst. 20 mín.
Rússland
Vara
Rúgbrauð (1 pd.)
Hveitibrauð (1 pd.)
Hveiti (1 pund)
Sykur (1 pd.)
Nautakjöt (1 pd.)
Nýr fiskur (pd.)
Mjólk (ltr.l
Egg (dús.)
Handsápa 1 stk.
Kvenkjóll, ull
Karlmannaföt. ullarefni 178 klst. 25 mín.