Dagur - 17.03.1948, Blaðsíða 2

2
DAGUK
Miðvikudaginn 17. niarz 1948
:r Horgunblaðið íS sfyrkja
stjórnarsamvinnuna ?
FRÁ BÓKÁMÁRKÁÐIHUM
Aðalmálgagn Sjálfstæðisflokks-
ins, Morgunblaðið, og fylgihnött-
ur þess á Akureyri, gerir þá
kröfu til Framsóknarmanna, að
þeir steinþegi um eyðslu, skipu-
lagsleysi og óhóf stjórnar Olafs
Thors og kommúnista á árunum
1944-1947.
Mbl. hefir jafnvel í hótunum
um stjórnarsamvinnuslit, ef Fram
sóknarmenn láti ekki af upptekn-
um hætti að deila á verðbólgu-
stefnu fyrrverandi stjórnar.
Það mætti nú ætla að Mbl.
sýndi sjálft nokkra varkárni í
ádeilum sínum á Framsóknar-
floljkinn, þar sem það lætur svo
að því sé mjög annt um, að nú-
verandi stjórnarsamstarf geti
haldizt áfram.
En því fer víðs fjarri, að þessu
sé þannig farið. Það heimtar, að
Framsóknarmenn sýni Sjálf-
stæðisflokknum vægð, en sjálfu
sér áskilur blaðið óskoraðan rétt
til að ausa hvers konar svívirð-
ingum yfir Framsóknarmenn.
Gott dæmi um þetta framferði
aðalmálgagns Sjálfstæðisflokks-
ins er grein undir fyrirsögninni
„Litið um öxl“, er birtist í blað-
inu 6. marz s. 1., .og er hún þó
hvorki verri eða betri en aðrar
greinar þess um sama efni..
„Gapastokkurinn“.
Morgunbl. segir, að þann tíma,
sem Framsóknarmenn voru í
ríkisstjórn, hafi þeir notað að-
stöðu sína til þess að halda bænd-
um í gapastokki með lágu af-
urðaverði. Blaðið bætir því við,
að á valdatíma Framsóknar-
manna hafi þeir notið vaxandi
fylgis og trausts bændanna í land
inu.
Þetta á víst að vera sagt bænd-
um til svívirðingar.
Mbl. lætur í veðri vaka, að á
rneðan Framsóknarmenn héldu
bændum á gapastokknum, hafi
þeir kysst á hönd kúgara sinna
vegna heimsku og heigulskapar.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
Morgunblaðsmenn lýsa bændum
sem lágkúrulegum bjálfamenn-
um. í þeim herbúðum voru þeir
eitt sinn kallaður „ölmusulýður“,
sem allur metnaður væri drep-
inn úr, og „mennirnir með mos-
ann í skegginu og fiðrið í fötun-
um“. Allt þetta kunnu bændur
að meta að verðleikum, og var
því eðlilegt, að þeir sneru trausti
sínu og fylgi að Framsóknar-
mönnum, sem þeir fundu að vildu
þeim vel. En þetta svíður Mbl,-
mönnum og vega því enn í hinn
sama knérunn um illmæli til
bænda.
„Ljótur kapítuli“.
Mbl. heldur því fram í fyrr-
nefndri grein, að valdatími Fram-
sóknarmanna sé ljótur kapituli- í
sögu Framsóknarflokksins.
Á þeim árum þrengdu mark-
aðserfiðleikar mjög að, og aðal-
útflutningsvara landsmanna, salt
fiskurinn fór ofan í 16.8 milj. kr.
á ári, en hafði áður gefið 35—40
milj. kr. í erlendum gjaldeyri.
Á þessum erfiðleikaárum var
merkilegt framfaratímabil í at-
vinnulífi þjóðarinnar. En þá
höfðu valdhafarnir ekki fundið
upp hið yfirlætisfulla orð „ný-
sköpun“ til að flagga með við
hvert tækifæri.
Á árunum 1935—’39 voru
byggð 25 hraðfrystihús, síldar-
verksmiðjur reistar fyrir 6.5
millj ,kr„ og jukust afköst þeirra
um 150%. Sogsvirkjunin var
framkvæmd fyrir 6.5 millj. kr.
Reistar voru fiskimjölsverksmiðj-
ur, mjólkurbú og margvísleg iðn-
aðarfyrirtæki stofnsett. Keyptir
voru og smíðaðir bátar og stærri
skip, m. a. Esjan. Skuldir þjóðar-
innar út á við hækkuðu þó að-
eins um svipaða upphæð og Sogs-
virkjunin kostaði, en hennar
vegna var lán tekið erlendis.
Framsóknarflokkurinn fór með
stjórn gjaldeyrismálanna 1935—
’41. Þau ár var gjaldeyrisjöfnuð-
urinn hagstæðui' um 20.7 millj.
kr. að meðaltali á ári. Sjálfstæð-
isflokkurinn fór hins vegar með
stjórn gjaldeyrismálanna 1942—
’46. Á þeim órum var gjaldeyris-
jöfnuðurinn óhagstæður um 52.6
millj. kr. að meðaltali á ári. Hlut-
fallsléga miklai- framkvæmdir
voru þó á fyrra tímabilinu eins og
áðúr'evdrá greint: Eih mesta 'við-
skiptakreppa var þá nýafstaðin.
Á síðara tímabilinu voru flestar
útflutningsvörur seldar hæsta
verði og margföldu við það, sem
áður var. Aðfluttar vörur hækk-
uðu margar hlutfallslega minna.
Skilyrðin voru á síðara tímabil-
inu betri en nokkru sinni áður
til haldgóðra framfara. En þá fór
gullvægt tækifæri forgörðum.
Aðeins 1/4 hins mikla gjaldeyris
var varið til endurnýjunar á at-
vinnutækjum þjóðarinnar.
Menn geta svo dæmt um,
hversu ljótur kapituli Framsókn-
arflokksins er, og hversu fallegur
kapituli Sjálfstæðisflokksins og
kommúnista er.
Það má ganga að því vísu, að
Mbl.-mönnum þyki stjórnarsam-
vinnunni stefnt mjög í tvísýnu
með því að benda á hið framan-
greinda. En það verður þá að hafa
það. Framsóknarmenn einir
sögðu þjóðinni sannleikann á
valdatímabili Olafs Thors og
kommúnista, og þeir ætla að
halda áfram á vegi sannleikans,
hvort sem Mbl. og fylgifiskum
þess líka betur eða ver. Fram-
sóknarmenn vinna það ekki fyr-
ir vinskap nokkurra Sjólfstæðis-
flokksbrodda að víkja af götu
sannleikans
Munnsöfnuður Mbl.
Mbl. hefur þau orð um Fram-
sóknarflokkinn, að hann sé „ó-
gæfuflokkur“, sem vaði uppi með
„óskammfeilni og blekkingum".
og láti „dólgslega“; hann sé
„blygðunarlaus“ og „óskamm-
feilin eiginhagsmunaklíka“, og
að Framsóknarmenn, sem komizt
hafi til valda, séu „ráðlausir og
ragir menn“, og að Framsóknar-
menn megi því ekki ná nokkrum
Kristján frá Djúpalæk: 1 þagnar-
skóg. Bókaútgáfan Sindur. h.f.
Akureyri 1948.
Utgefendur ljóðakvers þessa
fullyrða í auglýsingu, að höfund-
ur þess sé „fyrir löngu orðinn
landskunnur fyrir skáldskap sinn
og eitt af vinsælustu ljóðskáldum
þjóðarinnar." Það þarf bæði
breitt og sterkt bak til þess að
rísa undir svo stórorðri fullyrð-
ingu, enda meira en vafasamt,
hvort hún bætir nokkuð fyrir
bókinni, svo að ekki sé meira
sagt. Hins vegar vei'ður það
hvergi af ljóðunum ráðið, að
höfundur þeirra sé á sama máli
og útgefendurnir í þessu efni, því
að hann virðist hógvær í anda og
viðurkennir fúslega, að bernsku-
draumur sinn um frægð og frama
af skáldskap hafi enn ekki rætzt.
Þó að hann hafi snúið sér til
frelsarans sjálfs og beðið „um
andagift og aukið vald á orðsins
miklu list,“ og þó að hann ávarpi
frægðargyðjuna sjálfa djárflega
og játi, að hann hafði á unga aldri
heitstrengt „að þú skyldir verða
mín“, — er honum nú ljóst orð-
ið ,að hann hefir elt mýraljós, þar
sem hann hélt sig sjá bjartan
vita frægðarinnar. Skáldið kemst
einmitt sérlega vel að orði í þessu
sambandi, er hann ávarpar
frægðargyðjuna á þessa leið:
„Ef til vill öðlast snauður
aðeins grafinn og dauður
lampa þíns skæra ljós“.
Og í öðru kvæði víkur hann enn
að sama efni:
„Vort snauða líf á hvorki foss né
fjall,
vér fórum því á mis við þeirra
kall.
völdum „að ráði“ í stjórn lands-
ins.
Um blaðamenn Framsóknar-
flokksins segir Mbl„ að þeir séu
„gallbeiskir og geðillir“!
Er allur þessi munnsöfnuður
framborinn til þess að styrkja
stjórnarsamvinnuna? Frá hlið
Framsóknarmanna gerir þessi
illyrðagrautur Mbl. 'hvorki að
styrkja hana né veikja. Þeir brosa
aðeins að þeim og líta á þau sem
ómæt ómagaorð, er að engu sé
hafandi.
„Rógurinn um Reykjavík“.
Mbl. klykkir grein sína út með
þeim ummælum, að „rógurinn
um Reykjavík" sé kær iðja
Framsóknarmanna. Rétt er það,
að Framsóknarmenn halda því
fram, að hlutur dreifbýlisins sé
á margvíslegan hátt fyrir borc?
inn í samanburði við höfuðstað-
inn. Það mun vera þetta, sem
Mbl. kallar „róginn um Reykja-
vík“. En það skal Mbl. vita, að
Framsóknarmenn eru ekki einir
um þenna „róg“, því að honum
standa svo að segja allir menn
dreifbýlisins, jafnt Gjálfstæðis-
flokksmenn sem aðrir. Mbl. mun
hafa orðið þessa vart í sambandi
við kaupstaðaráðstefnuna í Rvík
fyrir skömmu. Það getur verið
vai'asamt fyrir Mbl. að bera
flokksmönnum sínum á brýn
rógburð, eins og því hefir orðið á
í þetta sinn.
Og þótt vér bæðum guð um vöxt
og vörn,
vér verðum alltaf smárra sanda
börn“.
En þótt Kristján frá Djúpalæk
hafi þannig, að eigin sögn, vakn-
að upp af draumi sínum um auð-
unna og skjótfengna skáldfrægð,
er hann þó ennþá barn draums-
ins, söngsins og ljóðanna. Hann
þráir enn, engu síðui' en áður, „að
gefa hending hljóm og hugsun
breyta í óð“. Og þegar hann
þannig, á forna og nýja vísu, er
tekinn að kveða sér til hugar-
hægðar fremur en til lofs og
frægðar, dýpkar og styrkist tónn
hans, enda yrkir hann nú víðast
miklu betur en áður. Vafalaust
segir hann það alveg satt, að hon-
um hefir ávallt verið það lífs-
nauðsyn að skapa, yrkja og
dreyma — og verður það vonandi
ævinlega:
„Sem martröð er þér dægur
hvert án draums“, segir hann í
kvæðinu um „Vagn draumsins",
og hefir þar með skapað fagra og
sígilda setningu. Og í lokaerindi
bókarinnar kemst hann svo að
orði:
„Hornsteinn míns lífs er ljóðið
með stuðlum og rími.
Lék það á tungu, söng það í huga
mér.
Á honum ég skýjaborgir í
bernsku reisti
um bækur, sem frægð og
vinsældir ynnu sér.
Og ef nú í dag, þótt borg hver sé
löngu brunnin,
eg byggði á ný, mun hann lagður
fyrstur í grunninn".
„í þagnarskóg“ — þriðja
kvæðasafn Kristjáns frá Djúpa-
læk — er að vísu ekki mikil bók
að vöxtum, en mörg kvæðanna
eru snötur, og sum þeirra prýði-
lega snjöll. Af þeim ljóðum, er
bezt falla mér þar í geð, þótt
ekki séu þau stórbrotin, má nefna
„Súld“, „Kvöld í maí“, „Vin“,
„Kona“ og „Hið þögla hús“, sem
er mest þeirra og e. t. v. bezt. —
Víða bregður fyrir ágætum til-
þrifum og snjöllum myndum. í
skýrri og fagurri kvenlýsing, í
því kvæðinu, sem síðast var
nefnt, er svo til orða tekið á ein-
um stað:
„Kvað við eyra allar nætur
elfarniður konublóðs,
heitur, djarfur sigursöngur,
seiður þungur, lag míns óðs“.
Sennilega er það sama konan,
er vakir í minningum skáldsins,
er það kveður svo um maíkvöld-
ið:
„Það kom og leið í ljósi rauðu
hjá,
sem langspilstónn, og þú
varst litur þess, varst friður þess
í fylgd
með fegurð þess, og nú
um vetrarnótt, er minning þess
og þín
hin þögla gleði mín“.
Fallegar og myndsterkar eru
og þessar ljóðlínur um björkina
og vinina:
„Sæng þín og svæfill voru
sárþreyttum manni góð.
Regnskúrii- rak yfir himin
rauðar sem mannablóð".
Annars staðar bregður fyiir
stórum lakari og óljóðrænni lík-
ingum og orðum, svo sem þar
sem talað er um að leg'gja hið
bláa bindi svellanna við sár jarð-
arinnar, um „hugarins var“,
„óraunhæfa þrá“, „skýjabrolt“,
„feilspor“, „nafnalista nótu minn-
ar“ o. fl. af því tagi, að ógleymdri
hinni gersamlega útþvældu
„reisn“, sem svo margir nýgræð-
ingar staglast nú á, en hefir ekki
framar neina reisn! Vissulega má
líta svo á, að slíkar misfellur séu
aðeins smámunir og naumast
umtalsverðir, en þá mætti með
'sama rétti segja, að það séu smá-
munir einir, þótt hljóðfæraleikari
styðji stöku sinnum á skakka
nótu á opinberum hljómleikum,
ef hann leiki annars vel og fim-
lega. Og Kristján frá Djúpalæk
leikur vel og fimlega á sína
strengi, þótt ekki séu þeir sérlega
margir, og nær hreimfögrum og
kliðmjúkum tónum úr gígju sinni
þegar honum tekst bezt. Og' sízt
er fyrir það að synja um svo
skáldhneig'ðan höfund sem hann,
að einhvern tíma verði það ekki
ofmælt, þótt sagt sé, að hann geti
talizt í hópi vinsælustu og kunn-
ustu ljóðskálda þjóðarinnar.
Ljóð og lög VI. 25 söngvar lianda
karlakórum. Þórður Kristleifsson
tók saman. Reykjavík 1947.
Það hefir dregizt miklu lengur
en skyldi fyrir mér að geta um
nýjasta hefti hins ágæta söngva-
safns Þórðar vinar míns Krist-
leifssonar, söngkennara á Laug-
ai'vatni. Því miður fer því víðs-
fjarri, að eg sé fær um að skrifa
um þetta verk hans fræðilega, en
hitt dylst engum, að lögin eru
hvert öðru fegurra, enda aðeins
eftir valin tónskáld, erlend og ís-
lenzk. Mér ef og kunnugt um, að
safnandinn hefir gert sér alveg
sérstaklega far um að vanda
val ljóðanna engu síður en lag-
anna, og er það mjög þakkavert
og hefir vel tekizt, svo sem vænta
mátti. Annars mun óþarfi að
kynna söngvasafn þetta í heild,
svo alþekkt og vinsælt sem það
þegar er orðið hjá öllum söngvin-
um. Þess skal aðeins getið, að
fyrstu heftin, er voru fyrir löngu
uppseld og ófáanleg orðin, hafa
nú verið ljósprentuð með ágæt-
um, og munu aftur fáanleg í
bókaverzlunum og þar með safn-
ið í heild. Mun, vafalaust mörg-
um þykja það góð tíðindi.
J. Fr.
Orgel,
í góðu lagi, snoturt að sjá,
til sölu.
Afgr. vísar á,
íbáð til sölo
íbúð til sölu í innbænum.
Laus 14. maí. — Upplýsing-
ar á afgreiðslu Dags.
Skíðastaðamemi!
Aðalfundur
verðttr lialdinn að Skíðastöð-
unt sunntidaginn 21. marz ’48,
klukkan !)..‘50 e. lt.
A’enjnleg aðalfundarstörf.
STJÓRNIN.