Dagur - 24.03.1948, Qupperneq 1

Finunta síðan:
Grein eftir Karl Kristjáns-
son um viðskipti lands-
manna við embættismanna-
vald höfuðstaðarins.
F or ustugreinin:
Bréfaviðskipti kommúnista
og nazista á árunum 1939—-
1941 og viðburðir síðustu
mánaða.
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 24. marz 1948
12. tbl.
Ákveðið ðð heljast hand a um nýja viðbólarvirkjun Laxár
20 ára starf fyrir mjólkurmál héraðsins
Annars staðar í blaðinu er greint frá ársfundi Mjólkursamtags KEA, sem haldinn var sl. fimmtu-
dag. Á fundinum var minnzt 20 ára starfsafmælis Mjólkursamlags KEA og samþykkti fundurinn
að flytja Jónasi Kristjánssyni samlagsstjóra þakkir fyrir 20 ára starf lians í þágu mjólkurmála
héraðsins. Jónas liefir veitt samlaginu forstöðu frá stofnun þess. Myndin er af Jónasi í rannsókn-
arstofu samlagsins.
Mjólkurframleiðsian í héraðmu
jókst um 12.7% á síðastliðnu ári
Mjólkursamlag K. E. A. hefur tekið á rnóti
56 milljónum lítra á 20 ára starfsskeiði og
greitt fyrir þá um 40 millj. kr.
Aðalfundur Mjólkursamlags KEA var haldinn að Hótel KEA s. 1.
fimmíudag. Fundinn sóttu 112 fulltrúar félagsdeildanna ásamt stjórn
KEA, framkvæmdastjóra og forstjóra Mjólkursamlagsins. Á þess-
um fimdi var þess minnzt, að hinn 6. marz s. 1. voru liðin 20 ár síðan
mjólkursamlagið hóf vinnslu, en bað var fyrsta samvinnumjólkur-
samlagið með því sniði hér á lan di.
AtvimiumálaráSuneytið hefur heim-
ilað að hefja framkvæmdir og bæjar
stjórnin samþykkt fyrir sitt leyti
Sainniiigum um eiguatilhögun frestað
í skýrslu sinni til fundarins
sagSi Jónas Kristjánsson sam-
lagsstjóri, að á þessu tímabili
hefði samlagið tekið á móti um
56 milljónum lítra af mólk og
greitt framleiðendum um 40
milljónir króna. Framför í iðn-
aðinum hér og mjólkurfram-
leiðslunni almennt hefur orðið
geysileg á þessu tímabili. Fyrsta
daginn, sem samlagið starfaði
tók það á móti 1600 lítrum mjólk-
ur. Nú getur það tekið á rnóti 30
þúsund lítrum á dag.
Aukning framleiðslunnar.
Skýrsla samlagsstjórans bar
það með sér, að mjólkurfram-
leiðslan í héraðinu fer enn vax-
andi. Alls tók samlagið á móti
6.074.782 ltr. mjólkur á árinu
1947 og*er það 12,7% aukning frá
árinu á undan. Samlagið hafði
greitt bændum kr. 1,08,59 á hvern
lírta, en fundurinn samþykkti
nú, skv. tillögu stjórnar KEA, að
greiða kr. 0,38 uppbót á itr. Verð-
ur meðalverð ltr. á árinu 1947
því kr. 146,59.
í tilefni af 20 ára starfi Jónas-
ar Kristjángsonar fyrir mjólkur-
mál héraðsins samþykkti fund-
urinn eftirfarandi tillögu:
,.Ársfundur Mjólkursamlags
KEA 1948, þakkar samlagsstjóra
29 ára ötula baráttu fyrir vel-
gengni þssarar framleiðslu. Sönui
leiðis þakkar fundurinn stjórn
og framkvæmdastjóra KEA og
starfsfólki samlagsins.“
Starfsemi Sæðingarstöðvar SNE.
Á fundinum flutti Hjörtur
Eldjárn, forstöðumaður Sæðinga-
stöðvar SNE, sem rekin er í
húsakynnum Mjólkursamlags-
ins á Grísabóli, skýrslu um starf-
semi stöðvarinnar á s. 1. ári. Á
árinu voru sæddar 1971 kýr og
höfðu 70% haldið við fyrstu
sæðingu en við aðra sæðingu
rúmlega 15%. Við 1. og 2. sæð-
ingu rúmlega 85,7%.
Votheysgerð og byggingamál.
Gunnar Kristjánsson bóndi á
Dagverðareyri flutti erindi um
votheysgerð. Urðu allmiklar um-
ræður um það mál og bygginga-
mál sveitanna almennt. Sam-
þykkt var tillaga þess efnis, að
rannsakað yrði hvað KEA gæti
gert til þess að styðja bygginga-
mál sveitanna, og þá sérstaklega
byggingu hentugra votheys-
gryfja. Á fundinum kom fram sú
skoðun, að hentugt mundi að
nota steypumótasamstæður svip-
aðar þeim. er sænskir bændur
nota nú síðustu árin til votheys-
gryfjugerðar.
Mikil aðsókn að
„Hamrimim“
Leikfélag Akureyrar sýndi
„Hamarinn“ í fyrrakvöld og gær
kvöld við húsfylli. Ætlað var að
þetta yrðu sjðustu sýningarnar
en vegna hinnar gífurlegú að-
sóknar hefur félagið ákveðið að
sýna leikinn enn eftir páska, en
ekki er ákveðið hvaða dag það
verður. Mun það verða auglýst
nánar síðar.
Góð aflasala ,Kaldbaks‘
Akureyrartogai'inn „Kaldbak-
ur“ seldi afla sinn í Fleetwood
hinn 14. þ. m., 3971 kit fyrir
12.391 sterlingspund.
Líklegt má nú telja að hafizt
verði handa um nýja virkjun
Laxár við neðra fallið svokallaða
á þessu ári. Atvinnumálaráð-
herra hefir með bréfi til bæjar-
stjórnarinnar lagt til, að verkið
verði hafið samkvæmt heimild í
þingsályktunartillögu frá 24. maí
1947, og hraða eins og kostur er.
Bæjarráð og Rafveitunefnd
gerðu svofellda ályktun í mál-
inu:
Bæjarráð og Rafveitunefnd
leggja til að bæjarstjórn sam-
■þykki að hafin verði á næsta vori
viðbótarvirkjun við Laxá hjá
Brúum og að Akureyrarbær
leggi fram sem bráðabirgðalán
kr. 500,000,00 á þessu ári til
virkjunnar.
Ákvörðun um eignatilhögun
frestað.
Áður hefur verið' greint frá
samningaumleitunum rafveitu-
nefndar og raforkumálastjóra um
eignatilhögun fyrirtækisins. Varð
ekki samkomulag um uppkast að
frv. til laga um virkjunina, sem
raforkumálastjóri lagði fram. í
bréfi sínu til bæjarstjórnarinnar
leggur atvinnumálaráðherrann
til að samningumumeignatilhög-
un virkjunarinnar í milli bæjar
og' ríkisins verði frestað um sinn
en virkjunin hafin þegar. í bréfi
ráðherrans segir svo:
, „Með skírskotun til umræðna
þeirra, sem fram hafa farið und-
anfarna daga milli nokkurra full-
trúa Akureyrarkaupstaðar ann-
arsvegar og fulltrúa ríkisstjórn-
arinnar hinsvegar um viðbótar-
virkjun Laxár í Suður-Þingeyj-
arsýslu og um það, hver skuli
síðar eiga þá virkjun og reka,
skal yður hérmeð tjáð, herra
bæjarstjóri. að ráðuneytið tel-
ur rétt að skjóta umræðunum
um eig'natilhögun virkjunarinn-
ar á frest um stundar sakir, en
að framkvæmd virkjunarinnar
verði hafin á grundvelli heilmild-
ar þeirrar, sem veitt er í þingsá-
lyktun frá 24. maí 1947 og hraðað
svo sem kostur er.
í téðri þingályktun er ríkis-
stjórninni veitt heimild til að
hefja framkvæmd á viðbótar-
virkjun í Laxá í Suður-Þingeyj-
arsýslu og að taka í því skyni
lán að upphæð allt að þrem millj-
ónumkróna. Ríkisstjórnin hefir
nú einnig í athugun, hvernig út-
vegað verði allt það lánsfé, sem
þurfa mun bæði til Sogsvirkjun-
arinnar og Laxárvirkjunarinnar.
En útvegun lánsfjár er, svo sem
kunnugt er, miklum erfiðleikum
bundnir, sem stendur. Verður
eigi séð, að komist verði hjá því
að taka erlendis lán fyrir erlend-
um kostnaði við virkjanirnar, og
cr þó ekki vitað hver skilyrði eru
fyrir hendi um tölu slíkra lána.
Eins og stendur er ekki vitað
með neinni vissu, hvenær takast
megi að fá hin innlendu lán, en á-
ætlanir gera ráð fyrir, að hinn
innlendi kostnaður af fram-
kvæmd Laxárvirkjunarinnar
verði á árinu 1948 kringum 2,7
milj. kr. Er full þörf þess að all-
ir aðilar leggist á eitt um að
tryggja það að þetta fé fáist. Vill
ráðuneytið beina þeirri fyrir-
spurn til bæjarstjórnar Akureyr-
ar, hvað hún treystist til að gera
í þeim efnum.
Jafnframt mun ráðuneytið láta
ljúka öðrum undirbúningi undir
virkjun svo að ekki standi á
aieinu að hefja vinnu þegar fé er
fyrir hendi til þess.
Þá vill ráðuneytið ekki láta
Framhald á 8. síðu.
Frumvarpið iun
nýskipun verzl-
miarmálanna fellt
Al|)ýðufIokkurinn
gekk í lið með heild-
salavaldinu
Þau tíðindi gerðust í efrideild
sl. mánudag, að frumvarpið um
nýskipun verzlunarmálanna, þ.
e. að innflutningsleyfum skuli
hagað í samræmi við skilaða
skömmtunai'miða, var fellt í efri
deild fyrir atbeina Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins.
Aðeins Hannibal Valdimarsson
greiddi frumvarpinu atkvæði af
Alþýðuflokksmönnum í deild-
inni, ásamt Framsóknarmönnum
og kommúnistum. í neðri deild
hafði Gylfi Þ. Gíslason greitt
frumvarpinu atkvæði og þar átti
það meira fylgi að fagna. Það
vekur mikla athygli, að það
skyldu vera þingmenn Alþýðu-
flokksins, sem þarna gengu í lið
með heildsalavaldinu til þess að
tryggja þeim áframhaldandi for-
réttindi í innflutningsverzlun
landsmanna.