Dagur - 18.08.1948, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 18. ágúst 1948
Sigfús Hallgrímsson, Ytra-Hóli:
Nú vantar bara veiðina
hans Lárusar
Ólafi Thors sagðist svo frá á
landsfundi Sjálfstæðismanna, að
ríkisstjórnin hefði átt örðuga að-
komu 1944.
Þessi öruga aðkoma, sem Ól.
Th. var að lýta, var á þann veg, að
fjármunir voru afgangs í ríkis-
sjóði, og þjóðin átti nær 600
milljónir króna í erlendum gjald-
eyi'isinnstæðum.
Stjórnin 1944 tók því við mestu
auðæfum, sem íslendingar hafa
nokkru sinni átt utan lands og
innan. Þau tvö ár, er hún stjórn-
aði, bjó hún allan þann tíma við
svo hátt útflutningsverð að
dæmalaust var í sögunni.
Þessa stórglæsilegu aðstöðu
ríLisstjórnar Ólafs Thors og
kommúnista falsar formaður
Sjálfstæðisflokksins á þá lund, að
aðkoman hafi verið örðug. Það
virðist nokkuð bíræfið að bregða
þessari fölsun á loft fiammi fyrir
400 fulltrúum, sem að minnsta
kosti flestir hafa hlotið að sjá í
gegnum blekkingarvefinn, en Ól-
afur Thors mun hafa treyst því,
að þeir mundu láta allt kyrrt
liggja, enda mun honum hafa
orðið að þeirri trú sinni, því að
blöð hans segja, að íulltrúarnir
hafi óspart klappað honum lof í
lófa.
Blekking Ólafs Thors um hina
örðugu aðkomu ríkisstjórnarinn-
ar 1944 er vitanlega gerð í þeim
tilgangi að nota hana sem gyll-
ingu á fyrrverandi stjórn, með
því að láta í veðri vaka að hún
hafi sigrast á miklum örðugleik-
um og „komið mörgu góðu til
leiðar“. En sá galli er á gjöf
Njarðar, að gyllingin er fölsk.
Engri stjórn hefir verið lagt upp
í hendumar annað eins tækifæri
til þess að vinna þjóðinni gagn
eins og stjórn Ólafs Thors 1944,
ef hún hefði kunnað með að fara.
En það kunni hún ekki,þvímiður.
Þess vegna varð hún að leggja
niður völd eftir tvö á'. Hafði þó
Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn samanlagt nægan
meiri hluta í báðum deildum
þingsins. Auk þess hafði þjóðin
falið þeim í nýlega afstöðnum
kosningum umboð til að fara
áfram með stjórn af því að tals-
menn þeirra höfðu fuilyrt, að allt
væri í bezta lagi, og meiri hluti
þjóðarinnar trúað því.
Þrátt fyrir allt þetta varð fyrr-
verandi stjórn að hrökklast úr
valdastólunum og stuðnings-
flokkar hennar biðja andstöðu-
flokkinn, sem þeir höfðu hrakyrt
á allar lundir, að koma sér til
hjálpar við stjórn landsins.
Menn geta gert sér í hugarlund
hvernig málum hafi verið komið,
þegar slíkir atburðir gerðust, að
stjórn Ólafs Thors varð að gefast
upp þrátt fyrir nægilegt at-
kvæðamagn og nýunninn kosn-
ingasigur.
Hreystiyrði og raup Ólafs
Thors um það, að ekki hafi verið
fullreynt um stjórnarmyndun
hans, eftir að hann hafði þraut-
pínt sig á annað hundrað daga,
við að klastra saman stjórn ár-
angurslaust og varð loks að til-
kynna forseta íslands, að hann
væri orðinn uppgefinn við það
strit, er í meira lagi brosleg. Þau
sannindi blasa við augum manna,
að Ólafur Thors gat ekki myndað
stjórn, af því að hann var búinn
að glata trausti stuðningsmanna
sinna eftir tveggja ára stjórn.
Lófatakið og fögnuðurinn, sem
Sjálfstæðisflokksblöðin skýra frá
að mætt hafi Ólafi Thors á lands-
fundinum, mun því aðeins hafa
verið plástur á ógróið sár, sem
f ormaður S j álfstæði sf lokksins
hlaut við það ,að samflokksmenn
hans treystu honum tkki til að
halda áfram stjórnarstörfum við
síðustu stjórnarskipti. Alþýðu-
flokkurinn þorði ekki heldur að
hafa hann í stjórnarforustu leng-
ur.
★
Eins og fyrr er að vikið, var að-
koma stjórnarinnar 1944 þannig,
að fjármunir voru afgangs í rík-
issjóði, og erlendar gjaldeyris-
innstæður voru upp undir 600
millj. kr.
En hvernig var svo viðskilnað-
ur ríkisstjórnar Ólafs Thors, þeg-
ar hún veltist frá völdum eftir
rúmlega tvö ár.
í stuttu máli var viðskilnaður-
inn á þessa leið:
Ríkissjóðurinn var tómur,
gjaldevriseignir þrotnar og hlað-
izt höfðu upp vanskilaskuldir. í
framkvæmdamálum ríkti öng-
þveiti og skipulagsleysi. Sjávar-
útvegurinn hafði fengið ábyrgð
hjá ríkinu á framleiðsluverði allt
að 30% yfir því, sem markaður-
inn hafði skilað. Vísitalan var
komin upp í 316 stig og fór ört
vaxandi. Landbúnaðurinn hafði
orðið fyi'ir óvinsamlegri löggjöf
og vanefndum á niðurfærslu
framleiðslukostnaðar. Fyrrver-
andi stjórn neitaði að viðurkenna
stéttarsamband bændá og traðk-
aði þannig á mannréttindum
þeirra, sem á öðrum sviðum voru
þó viðurkennd, svo sem í Al-
þýðusambandinu. Stjórnin lét
ráðherra sinn skipa Búnaðarráð
og sagði við bændur: Þið hafið
engan rétt til að velja sjálfir full-
trúa ykkar, heldur skal hann vera
stjórnskipaður.
Þessi skipan var einstæð í
sögu stéttarsamtaka á íslandi.
Enda varð algjör stefnubreyting
í landbúnaðai-málum, eftir að
Framsóknarflokkurinn tók þátt í
ríkisstjórninni. Stéttarsamband
bænda var þá viðurkennt, leið-
rétting gerð á verðlagi á fram-
leiðslu bænda og upp íekin
ábyrgð ríkissjóðs á útflutnings-
verði landbúnaðarvara eins og
sjávarafurða. Þá var og Búnaðai'-
málasjóði ráðstafað með lögum á
þann hátt, sem bændur óskuðu, í
stað þess að áður fengu þeir ekki
að ráðstafa sínum eigin sjóði, eins
og þeir vildu.
★
Viðskilnaður fyrrv. stjórnar
hefir komið hart niður á þjóðinni
og mun þó það versta eftir enn.
Taumlaus fjáreyðsla og skipu-
lagslaus fjái'festing til nytsamra
og ónauðsynlegra framkvæmda
veldur því ,að nú búa íslendingar
víð svo megnan gjaldeyrisskort,
að þeir geta tæplega aflað sér
brýnustu lífsnauðsynja. sem þeir
verða að fá erlendis frá. Tals-
menn fyrrv. stjórnar hampa æ
því vopni henni til varnar, að hún
hafi varið 300 millj. kr. til kaupa
á atvinnutækjum, sem Fram-
sóknarmenn hafi barizt á móti og
fjandskapazt við, en þeim rógi
hafa þeir orðið að kyngja þegj-
andi, þar sem það er sannað, svo
ekki verður um deilt, að Fram-
sóknarmenn vildu láta leggja 450
millj. kr. í Nýbyggingarsjóð til
nýsköpunar, en sjálfir „nýsköp-
unarmennirnir“ felldu þá tillögu.
Framsóknarmenn héldu því
jafnan fram, að stórhuga fram-
faravilji kæmi því aðeins að full-
um notum, að gætni og skynsam-
legur sparnaður væri honum
samfara. Þess vegna vildu þeir,
að skipulagi og stjórn yrði komið
á fjárfestinguna í stað skipulagS-
leysis og stjórnleysis, sem var
ríkjandi í-stjórnartíð Ólafs Thors
og kommúnis'ta. En engu var
hægt um að þoka í þessum efn-
um, þar til fyrrv. stjórn hrökkl-
aðist úr valdastólunum og áhrifa
Framsóknarmanna tók að gæta í
stjórn landsins. Þá fyrst kom
fjárhagsráð til sögunnar, sem
leitast við að fara vel með þann
gjaldeyri, sem til fellst, en sú
skipun kom bara allt of seint.
Ef farið hefði verið að ráðum
Framsóknarmanna í tíma, væri
atvinnulífið nú í blóma og gildir
gjaldeyrissjóðir fyrir hendi til
tryggingar afkomunni. Ef skyn-
samlega liefði veiúð farið með
gjaldeyri þjóðarinnai' í tíð fyrrv.
stjórnar, væri nú fé fyrir hendi
til að reisa sementsverksmiðju,
áburðarverksmiðju, lýsisherzlu-
stöð og fleiri mannvirki, sem
tryggja gjaldeyrisafkomu þjóð-
arinnar.
Það er alveg þýðingarlaust
fyrir blöð fyrrv. stjórnar að berja
höfðinu við steininn og neita
þessu, því að öll þjóðin veit nú
orðið, að þetta er sannleikur.
Oll þjóðin veit, að Framsókn-
armenn einir sögðu henni sann-
leikann á ej'ðslu- og' sóunartíma-
bili stjórnar Ólafs Thors, en hinir
drógu hana á tálar með fölskum
gyllingum. Þjóðin trúði hinum
síðartöldu betur, og þess geldur
hún nú og í framtíðinni.
Tapað
Síðastliðið sunnudagskvöld
tapaðist pakki með hálf-
unnu, hekluðu milliverki.
Finnandi vinsamlegast skili
pakkanum að Hótel Norð-
urland.
vantar mig hið fyrsta.
Þórður Gunnarsson,
Póstluisinu.
Hefilbekkjg-
skrúfur
jyirliggjandi.
Kaupfélag Eyfirðinga
Járn- og glervörudeildin
i Degi 20 .maí sl. birtist grein
eftir Lárus Rist, sem ber nafnið
„Stúlkurnar á jakanum“. Þessi
grein gaf mér fullkomið tilefni til
nokkurra athugasemda, þótt eg
hefði ekki ætlað mér að eyða
mörgum orðum um ásökun þessa
háttvirta höfundar í minn garð.
í greininni segir, að eg hafi skil-
ið eftir tvær stúlkur á hafísjaka
í hörmulegasta ástandi „holdvot-
ar og klæðlitlar“ í norðan roki og
stórhríð. Eg stundaði ferju-
mannsstarf við Eyjafjörð meir en
tíu ár, eða alla mína æsku. Aldrei
kom neitt óhapp fyrir mig öll
þessi ár, þótt eg flytti hundruð
manna og mikinn far-
angur yfir fjörðinn, fyrr en eg
lenti í hafíshroða á firðinum og
báturinn nær fylltist af sjó, en við
öll, sem í honum vorum, komust
upp á jaka. Jakinn var stór og
sat fastur á grynningum.
Þessu atviki lýsir Lárus Rist í
æfisögu sinni, en sú lýsing er svo
ósönn og full af meinfýsi, að þegar
eg las hana, ákvað eg að gefa upp
nafn mitt og viðurkenna þann
klaufaskap minn, að rekast á jak-
ann, en reka hins vegar það, sem
ósatt var þar sagt, heim til föðui'-
húsa. Ekki get eg komið með
nema þrjú vottorð viðvíkjandi
þessu, en þau hreinsa mig líka af
svívirðingum þeim, er hr. Lárus
Rist dembir á mig sem ferjumann.
Fleira er nú ekki á lííi af þessu
fólki, nema ef „yngismeyjarnar"
væru einhvers staðar lifandi, og
ef að svo væri, og þær læsu þess-
ar línur, skora eg á þær að gefa
sig fram. En eg er óhræddur við
dóm þeirra.
Hr. Guðm. Ólafsson kennari á
Laugarvatni varð fyrstur 'til að
votta það, að hann var þarna á
jakanum líka, og tvær stúlkur
auk „yngismeyjanna". Hann vott-
ar þetta í grein sinni í Degi 10.
marz 1948. Þar vottar hann enn-
fremur að Lárus Rist hafi komið
að jakanum og boðið sér far til
Akureyi'ar ,en hann ekki þegið.
En tvær stúlkur hefði Lárus tek-
ið og farið með.
Ungfrú Svava Árnadóttir, sem
beið eftir, að hún yrði sótt af
ferjumanni, vottar þannig:
Eg undirskrifuð votta hér
með, að eg var ein af fólki því á
jakanum, sem Lárus Rist segir
frá, og fór með ferjumönnum
til austurlandsins, ásamt einum
kai’lmanni og kvenmanni, er
voru þarna einnig, og var þá
enginn maður eftir á jakanum,
er við yfirgáfum hann. , x
24. maí 1948
Svava Árnadóttir,
Hólabraut 20, Akureyri.
Þriðji Farlmaðurinn, sem á
bátnum var í þessari för, heitir
Ágúst Jóhannsson. Kann hefir
alltaf verið á Akureyri og er nú
orðinn gamall maður.
Hann reri með mér í land til
þess að losa bátinn, vegna þess að
við gátum ekki tæmt hann við
jakann, svo að óhætt væri að
svona margt fólk færi aftur um
borð.
Ágúst vottar þetta:
Eg undirritaður var farþegi
með Sigfúsi frá Varðgjá í ferð
þeirri, er Lárus Rist getur um í
bók sinni. Er bátinn hafði næst-
um fyllt við jakann, fór eg með
Sigfúsi í land til að losa bátinn.
Að því loknu fórum við strax
að sækja fólkið á jakann, en
þá var Lárus búinn að taka
tvær stúlkurnar og farinn til
Akureyrar með þær, en við
fluttum hitt fólkið austur yfir.
Akureyri 7. júlí 1948.
Ágúst Jóhannsson.
Hvort má sín meira, samhljóða
umsögn okkar fjögurra, sem
þarna vorum á jakanum, um það,
að eg skildi aldrei eftir tvær
varnarlausar stúlkur þar — eða
tilhæfulausar bollaleggingar Lár-
usar Rist um þetta. En þetta sýn-
ir, hversu miklu er fórnað raup-
girninni.
Eg hefi alltaf haldið Lárus Rist
hetju, alltaf síðan eg 9 ára dreng-
ur stóð ofan við fjöruna og sá
hann koma af sundi yfir Eyja-
fjörð. Mér fannst þetta þá vera
ómögulegt, en eg hafði séð þetta.
Nú veit eg, að Lárus er hetja, því
að hann býður lesendum þá sögu
—■ og ætlast til að þeir trúi henni
— að við þrír karlmenn, Guð-
mundur, Ágúst ogeg,hefðumver-
ið svo samtaka þorparar að skilja
tvær stúllíur eftir á hafísjaka. í
grein sinni í Degi um „stúlkurnar
á jakanum" birtir hann tvisvar
fullyrðingu þá, að ckkert hafi
verið lifandi á jakanum, nema
þessar tvær stúlkur. Við allir,
Guðm., Ágúst og eg, neitum þessu
alveg og hörmum það, að skáld-
skaparfýsnin skuli hafa gi'ipið
höfundinn svona föstum tökum.
Með þessari grein í Degi lætur
Lárus fylgja aðra útgáfu af hinni
ófögru lýsingu á mér og fram-
komu minni við stúlkurnar, en
smíðar stórhríð úr élaveðri til
þess að sýna hetjuskap sinn við
kolaveiðarnar.
Herra Rist gefur það í skyn, að
fákænska mín hafi ráðið í þessari
för og fífldirfska ef til vill setið
við stýrið. Ójá, eg verð að játa
. það, að eg varð sekur um fífl-
dirfsku þó nokkrum sinnum, er
eg var að bjarga ungum Akur-
eyringum, sem dottið höfðu í sjó-
inn við bryggjurnar þar, en eg
lítið syntur. En það var samt fífl-
dirfska, sem dugði. Og fari svo, er
við báðir verðum ferjaðir að lok-
um yfir fjörðinn mikla, að fífl-
dirfskan verði ekki fyrirgefin, þá
verður raupgirnin og ósannindin
það ekki heldur.
Ytra-Hóli, í ágúsí 1948.
Seiidlabíll
lil sölu.
Ai’gr. \ísar á.