Dagur - 22.09.1948, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 22. sept. 1948
,,íslendingur“ spyr 8. þ. m.,
hvar bjargráð Framsóknarmanna
séu út úr því öngþveiti, sem
óstjórn Ólafs Thors og komm-
únista hefir leitt af sér.
Ritstjórinn veður elginn um
það í alllöngu máli, að þau
bjargráð fyrirfinnist hvergi.
Annað hvort er, að hann er nauð-
illa að sér í stjórnmálasögu síð-
ustu ára, eða hann talar á móti
betri vitund.
Sannleikurin ner sá, að Fram-
sóknarflokkurinn hefir alltaf haft
ákveðna stefnu í dýrtíðar- og
verðbólgumálum og heldur fast
við hana. Sjálfstæðisflokkurinn
hefir á hinn bóginn hringlað aft-
ur og fram í þessum málum; á
einum tíma hefir hann dærat
dýrtíð og verð'bólgu hina verstu
meinsemd ,sem skylda allra væri
að berjast á móti, hinn sprettinn
hefir flokkurinn borið lof á dýr-
tíðina, því að hún væri svo ein-
staklega vel fallin til þess að
dreifa stríðsgróðanum milli
landsins barna.
Fyrir atbeina Eysteins Jóns-
sonar þáverandi viðskiptamála-
ráðherra voru í lok Alþingis vor-
ið 1941 afgreidd fyrstu lögin um
varnir gegn dýrtíðinni. En þegai'
til kom, neituðu ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins að framkvæma
þessi lög. Morgunblaðið, sem
upphaflega var með lögunum,
tólc því vitanlega einnig að vinna
á móti þeim, en talaði þó jafn-
framt um verðbólguna sem mjög
hættulegt fyrirbrigði og komst m.
a. svo að orði:
„En við megum ekki gleyma
því, að sú velgengni, sem er hjá
almenningi í augnablikinu, á
enga rótfestu. Fyrr en varir
verður allt runnið út í sandinn."
Skyldi Mbl. þá hafa órað fyrir
því, að mótspyrna þess og Sjálf-
stæðisflokksins gegn stefnu og
tillögum Framsóknarmanna fyrr
og síðar yrði þess valdandi, að
velgengni almennings rynni út í
sandinn og að eftir yrði aðeins
auðn?
Þó að svona færi með hin
fyrstu dýrtíðarlög, gerðu Fram-
sóknarmenn aðra tilraun um
varnir gegn dýrtíðinni. Síðla
sumars 1941 lagði því Eysteinn
Jónsson fyrir ríkisstjórnina nýtt
frumvarp til dýrtíðarlaga, og var
aukaþing kvatt saman haustið
1941 ti lað fjalla um það mál.
Áður en aukaþingið kom sam-
an ,eignuðu ráðherrar Sjálfstæð-
isflokksins sér sem mest af þessu
fiumvarpi. Mbl. sagði, að í
frumvarpinu fælist úrræði ríkis-
stjórnarinnar í heild gegn dýr-
tíðinni, þó að Eysteinn Jónsson
hefði tilfært það. í byrjun haust-'
þingsins virtust leiðtogar Sjálf-
stæðisflokksins vera mjög
áhugasamir um framgang þess.
Um það sagðí Mbl.: „Að hika er
sama og tapa. Að láta dýrtíðina
leika lausum hala áfram, án til-
raunar til þess að hafa á henni
hemil, er ægilegt gáleysi.“ 1 lok
greinarinnar segir svo blaðið, að
nú reyni á það, hvort leiðtogar
þjóðarinnar kjósi „pólitískan
loddaraleik eða ábyrgar aðgerð-
ir.“
Varla hafði Mbl. sleppt orðinu,
þegar leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksi'ns lögðu á flótta frá frum-
varpinu og völdu sér hlutskipti
loddaranna að dómi Mbl. og
margra annarra.
Frumvarp stjórnarinnar var
síðan fellt fyrir atbeina Sjálf-
stæðis-, Alþýðu- og Kommún-
istaflokksins gegn Framsóknar-
flokknum, en valin hin svokall-
aða 'frjálsa leið, sem var í því
fólgin að gera ekki neitt. Er þetta
ein sú mesta niðurlæging, sem
Alþingi hefir gert sjálfu sér, og
átti Sjálfstæðisflokkurinn mesta
sök á því. Olafui' Thors reyndi að
koma sökinni yfir ó veikamanna-
félagið Oðinn, sem ekki hafi vilj -
að, að kaupgjald yrði lögbundið.
Jafnframt lýsti Ólafur þeirri
geigvænlegu bölvun, sem af því
eliddi, að dýrtíðin yrði látin leika
lausum hala.
Eins og vænta mátti reyndist
frjálsa leiðin eða aðgerðalaysið
ekki haldgott vopn gegn dýrtíð-
arbölinu. í ársbyrjun 1942
neyddist því stjórnin til að gefa
út bróðabirgðalög í kaupgjalds-
og verðlagsmálum, þar sem
ókveðinn gerðardómur skyldi
ákveða kaup- og verðlagshækk-
anir. Eins og fyrri var Mbl. upp
til handa og fóta að lofa þessa
löggjöf og kvað 'hana vera hina
þörfustu fyrir alþýðu manna,sem
sett hefð’i verið, síðan styrjöldin
hófst, og að hver sá stjói'nmála-
flokkui', sem gerðist móthverfur
gerðardómslögunum, ætti engan
tilverui'étt. Ólafur Thors lagði og
mikla áherzlu á nauðsyn laganna,
vegna hættunnar af aukinni
verðbólgu.
En þi'átt fyrir allt þetta orða-
skvaldur völdu forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins sér á nýjan leik
hlutskipti . loddaranna. Þeir
reyndust gersneyddir allri
ábyrgð, samþykktu frumvarp
Alþýðuflokksins um breytingu á
stjórnarskrónni (kjördæmamál-
ið) og rufu heit sín um að breyta
ekki kjördæmaskipuninni. Fram-
sóknarflokkurinn sá þá að óger-
legt var að treysta á Sjálfstæðis-
flokkinn til fylgis við sig um
baráttu gegn dýrtíðinni, og ráð-
herrai' hans sög'ðu af sér vorið
1942.
Upp úr þessu hófst makk Ólafs
Thors við kommúnista, sem end-
aði með fullkominni stjórnar-
samvinnu Sjálfstæðisflokksins og
kommúnista.
Leiðtogar Sjálfstæðisflokksins
geta ekki afsakað sig með því, að
þeir hafi ekki vitað um afstöðu
kommúnista til dýrtíðarinnar.
Þann 20. febr. 1942 segir Morg-
unblaðið:
„Kommúnuistum er það ljóst,
ekki síður en öðrum, að því meiri
sem dýrtíðin verður í landinu,
því erfiðara verður björgunar-
starfið, og ef ekkert er aðgert, er
allsherjai'hrun óumflýjanlegt. En
það er einrnitt það, sem komm-
únistar sækjast eftir, því að þá er
von til þess, að jarðvegui' fáist
fyrir undirróðurs- og byltinga-
starf þeirra.“
Af þessu ei’ það ljóst, að Sjálf-
stæðisflokksforkólfarnir hafa vit-
andi vits bundist stjórnarsam-
vinnu við þá menn, sem blátt
áfram vinna að því, að allsherj-
arhrun verði óumflýjanlegt. Mik-
ið mega þessir leiðtogar vinna sér
til ágætis, til þess að ábyrgir
menn gleymi þessari pólitísku
stórsynd þeirra, miklu meira en
nokkur von er til um nokkurn
þeirra.
Ritstjóra „ísalndings" þykir
Frmsóknarmönnum verða ráða-
fátt við endui'reisnarstarfið, síð-
an þeir tóku þátt í ríkisstjórn-
inni. Framsóknarmönnum var
það fyrir löngu ljóst, að því erf-
iðara yrð ium endurbygginguna,
því lengur sem það drægist að
veita viðnám gegn dýrtíð og
verðbólgu. Þess vegna spöruðu
þeir ekki að áminna fyrrv. ríkis-
stjórn og flokka hennar í þessum
efnum. En eins og öllum er
kunnugt, tóku Sjálfstæðismenn
þeim óminningum með hrópyrð-
um um „barlómsvæl“ og „hrun-
söng“, sem landsmenn ættu að
fyrirlíta. Nú loks, þegar í óefni
er komið, eru Sjáflstæðisflokks-
menn farnir að brynna músum út
af því, að dýrtíðin sé að „sliga at-
vinnulíf landsmanna og stöðva
nýsköpunina."
En það mætti nú kannske
spyrja ritstj. ísl.: Hvar eru ráð
flokksmanna hans, leiðtoga Sjálf-
stæðisflokksins? Þeir voru nógu
borubrattii', á meðan Ólafur
Tþors og kommúnistar voru að
sóa nær 1300 millj. kr. gjaldeyri
þjóðarinnar á tveimur árum. Þá
sögðust þeir haf ráð undir rifi
hverju, þegar á því þyrfti að
halda að losa þjóðina við verð-
þólgun, ef þess gerðist nokkuj'n
tíma þörf. Þeim er vissulega
sk’yldast að lækna það ástand, er
þeir haf skapað. Hvar er unú ráð
þeirra? .
Stefna Framsóknaflokksins í
dýrtíðarmálunum hefiralltafver-
ið glöggt mörkuð. Hann hefir
viljað lækka dýrtíðina með þátt-
töku allra þjóðfélagsstétta, m. a.
með lækkun á verði innlendra
neyzluvara, lækkun kaupgjalds,
verzlunarkostnaðar, farmgjalda,
byggingakostnaðar og iðnvara.
Hann hefir viljað láta miða laun
og kaupgjald við tekjur þjóðar-
innar af vöruframleiðslu. Hann
hefir bai'izt fyrir sérstöku alls-
herjarframtali eigna í landinu og
sérstakri álagningu skatta á stór-
gróða, sem orðið hefir hjá skatt-
skyldum aðilum á stríðsárunum.
En hver hefir stefna Sjálfstæð-
isflokksins verið í þessum mál-
um?
Eins og sýnt hefir verið hér að
framan, var hún svona á víð og
dreif, svo að útkoman varð algert
stefnuleysi þar til haustið 1944.
Þá myndaði Ólafur Thors ríkis-
stjórn, sem hjálpaði kc:.nnúnist-
um til að beitc. verðbólgunni sem
vopni í baráttunni um að kolfella
ríkjandi þjóðskipulag.
Auglýsið í Degi
IMóðir mín, M
INGIBJÖRG GUNNARSDÓTTIR,
sem andaðist 16. þ.‘ m., vcrður jarðsungin fimmtudaginn 23. i
september. Athöfnin hefst með húskveðju frá heimili mínu, |
Geislagötu 12, kl. 1 e. h. — Jarðað verður að Glæsibæ.
Eftir ósk hinnar látnu eru blóm og kransar afbeðnir.
Grímur Valdimarsson. i
|íbúð 1
eitt til tvö lierbergi og eldhús, óskast til leigu I
i :{ 6—12 mánuði, eftir atvikum. — Há leiga og í
i lyrirfarmgreiðsla. I
Afgreiðslan vísar á.
Spyrnuhjól á Fordson dráttarvélar i
Tveggja og þriggja skera plógar i
fyrirliggjandi. i
BXLASALAN H.F., Hafnarstræti 100Í |
• ■'iiiiMiliimiiiiiiiiiiimiMmiiMiiiimniimiiiibmiiuiilÍmiiiimmiimiiiiiiiiiiiilmiiimiiiiimmiimiiiiiiiiiiiMii*
*«ilmimimmmil'iimiiiliiimmiiiiimmimiiiimlimiimiiimiiimiiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiiiimmim*iljtmi"mr/ >s
Téldmeskar rakstrarvélar
Sænskar rakstrarvélar
| Sænskar sláttuvélar
| Verzl. EyjafjÖrður hi.
;„lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli:illllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII|
.................................................................... ii'U*
verður settur 1. október.
Kennt verður á fiðlu, orgel og pianó, ennfremur tón- i
= fræði og tónlistarsaga. I
Umsækjendur snúi sér til Finnboga S. Jónassonar é
! í K. E. A. j
í Tónlistabandalag Akureyrar. i
T ilkynning
Ár 1948, þann 16. september, framkvæmdi notarius
publicus, í Akureyrarkaupstað 5. útdrátt á skuldabréf-
um bæjarsjóðs Akureyrar fyrir 4% láui frá 1943 til
aukningar Laxárvirkj unar.
Þessi bréf voru dregin út:
Litra A: Nr. 11, 13, 14, 30, 35, 54, 98, 140, 142, 152,
194, 208, 234, 240, 244, 251, 254, 284.
Litra B: Nr. 11, 19, 26, 34, 38, 40, 46, 62, 72, 83, 84,
110, 152, 154, 161, 236, 239. 240. 264, 269, 273,
275, 280, 315, 342, 355, 382, 383, 369, 420, 465,
478, 480, 481, 544, 545, 553, 561, 581, 599, 600.
605, 713, 729, 731, 738, 744, 764, 765, 821, 846,
856, 873, 944, 948, 955.
' Skuldnbréf þessi verða greidd á skrifstofu bæjargjald-
kerans á Akureyri eða í Landsbanka íslands í Reykjavík
þann 2. jan. 1949.
Bæjarstjórinn á Akureyri, 16. sept. 1948.
Steinn Steinsen.
immmmmmmmmmmmm "*