Dagur - 29.09.1948, Blaðsíða 1

Forustugreinin:
Rætt um viðburði síð-
ustu dagana í alþjóða-
málum.
Dagur
Viðskiptamenn blaðsins eru
beðnir að athuga, að auglýs-
ingar þurfa að berast fyrir há-
degi á þriðjudaga til þess að
þær fáist birtar á miðvikudag.
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 29. september 1948
W—
3/Í. tbl.
Templarar
ast reisa
stórhýsi fyir bíó
og æskulýðs-
starfsemi
Húsráð templara og Skjald-
borgarbíós hefir sótt um lóð fyrir
væntanlegt stórhýsi, er templar-
ar hyggjast byggja hér til þess að
hýsa kvikmyndahús þeirra og
æskulýðshús, sem reglan hefir
ákveðið að koma á fót. Bendir
nefndin á stað norðan Bjarkans-
trjágarðsins við Brekkugötu,
norður að samkomuhúsinu Zíon.
Nefndin fer þess á leit, að lóðin
verði iátin ókeypis í té. Bæjarráð
frestaði að taka ákvörðun um
mál þetta.
5 brezkir togara-
sjómenn strandaglópar
á Seyðisfirði
Skipstjórinn skildi þá
eftir!
Á föstudagskvöldið komu hing-
að fimm brezkir togarasjómenn
með m.s. Heklu frá Seyðisfirði.
Höfðu þeir orðið strandaglópar
þar. Tveir brezkir togarar voru
inni ó Seyðisfirði og var þessi
hópur í heimsókn um borð í öðr-
um togaranum, er skipstjóri
þeirra lagði frá landi. Gegndi
hann síðan engu loftskeytum um
að koma og sækja þá. Var það
ráð þá tekið að senda þá hingað
til Akureyrar með Heklu, en
héðan fóru þeir á laugardag með
flugvél til Reykjavíkur, á vegum
brezka konsúlatsins hér. Munu
þeir verða sendir heim til Bret-
lands með fyrstu ferð.
Vill stofna
skólagarð og
fegrunarfélag
Finnur Árnason garðyrkju-
ráðunautur bæjarins, hefir ritað
bæjarstjórninni bréf, þar sem
hann íeggur til, að efnt verði til
skólagarðs hér í bænum, með
svipuðu sniði og í Reykjavík. í
skóiagörðum þessum er börnum
kennd garðyrkjustörf, trjáplönt-
un o. fl.
Garð.yrkjuráðunauturinn legg-
ur til að landið fyrir ofan
Kvennaskólann verði ætlað fyrir
almenningsgarð og þessara nota.
Bæjarstjórnin frestaði að taka
ákvörðun í málinu þar til meiri
upplýsingar lægju fyrir. Þá hefir
Finnur Árnason farið þess á leit
að bæjarstjórnin aðstoðaði við
stofnun fegrunarfélags í bænum.
Bæjarráð taldi æskilegt að á-
hugamenn stofnuðu slíkt féla^
en eigi ástæða til að bæjarstjórn-
in gerðist aðili að því.
Kommúnistar eru nú á undanhaldi í Álþýðusambandskosningunum
Súnamálastjórinn staðfestir:
Gjaldeyrisleyfi íyrir sjálfvirku
símastöðinni hér ófengin
4000 manns voru á biðlista í Reykjavík áður en
2000 númera stækkunin kom
Póst- og símamálastjórinn,
Guðmundur J. Hlíðdal, hefir rit-
að blaðinu bréf í tilefni af grein,
sem birtist hér í blaðinu fyrir
nokkru um símamálin. f bréfi
sínu staðfestir símamólastjórinn
þau ummæli Dags að innflutn-
ings- og gjaldeyrisleyfi fyrir
sjálfvirku símastöðinni, sem
lengi hefir verið ráðgert að setja
upp hér á Akureyri, eru ennþá
ófengin frá gjaldeyrisyfirvöldun-
um.
í sambandi við 2000 númera
stækkunina, sem nú er að verða
fullgerð á sjálfvirku stöðinni í
Reykjavík, upplýsir símamóla-
stjórinn, að 4000 manns hafi ver-
ið á biðlista þar og undirbúning-
ur að 2000-númera stækkuninni
syðra hafi hafizt nokkru áður en
Akureyrarstöðin var pöntuð.
Símamálastj. segir ennfremursvo
í bréfi sínu: „Örari framkvæmd-
ir á þessu sviði væru mjög æski-
legar og mundu bæta hag og af-
komu landssímans verulega, en
þær krefjast meiri fjárframlags
og gjaldeyris en þing og stjórn
telja sig geta af hendi látið. Þó
verður því ekki neitað, að mikil
framþróun hefir orðið hjá síman-
um síðan stríðnu lauk. Þannig
hefir t. d. símum á landinu fjölg-
að um ca. 80%, sveitasímar nú
komnir á 46% allra bæja í land-
inu ogradíó-stöðvar í nálega
hverja fleytu landsmanna, og er
hvert tveggja þetta síðarnefnda
hlutfallslega meira en talið verð-
ur fram í nokkru öðru landi, og
það þrátt fyrir hina miklu víð-
áttu og strjálbýli íslands og
þrátt fyrir að, að síminn er yngri
í þessu landi en flestum öðr-
um.. .
Sjálfvirk símaþjónusta dýrari.
Símamálastjórinn bendir enn-
fremur á það í bréfi sínu, að það
sé ranghermi hjá Degi, að Akui'-
eyringar greiði sömu afnotagjöld
og Reykvíkingar nú. „Fyrir sjálf-
virka símann er hærra gjald og
svo verður einnig að sjálfsögðu á
Akureyri," segir hann. Þetta er
rétt og leiðréttist hérmeð. Af-
notagjöld hér, fyrir gömlu tækin,
er kr. 500,00 á ári, en kr. 640,00 í
Reykjavík, sbr. gjaldskrá, sem
birt er í síðustu símaskrá. Af-
notagjöldin hér verða því vænt-
anlega einnig kr. 640,00 á ári, er
sjálfvirk stöð kemur hér. Hins
vegar er það vafalaust, að síma-
þjónustan syðra er betri kaup
fyrir símanotendur fyrir 640 kr.
en símaþjónustan hér fyrir 500
krónur, þar sem stöðin hér er
mjög úr sér gengin og auk þess
allt of lítil og ofhlaðin. Er síma-
þjónustan hér oft á tíðum harla
bágborin af þeim sökum.
Onnur og bctri fyrirgreiðsla.
Þrátt fyrir þessar upplýsingar
símamálastjórans, er augljóst, að
stækkun stöðvarinnar í Reykja-
vík hefir fengið aðra og miklu
betri fyrirgreiðslu hjá gjaldeyris-
yfirvöldunum en sjálfvii'ka stöð-
in héi'. Nú er verið að ljúka við
uppsetnmgu nýju tækjanna
syðra, en enn er ekki farið að
veita nein leyfi fyrir stöðinni hér,
enda þótt sé komið fram yfir
þann tíma, sem stöðin átti að af-
greiðast á. Hér, eins og í Reykja-
vík, er fjöldi manns á biðlista
með síma, og skapar símaleysið
margvísleg óþægindi og auka-
kostnað fyrir athafnalíf bæjar-
manna. Er vandséð, að þetta fólk
sé á nokkurn hátt réttlægara en
þeir, sem hafa verið á biðlista í
Reykjavík. Símamálastjórinn
sjálfur mun hafa einlægan áhuga
á því að leysa þetta mál eins
fljótt og unnt er. Akureyringar
munu í lengstu lög vona, að
gjaldeyrisyfirvöldin sýni sama
skilning á málinu og afgreiði
leyfin eins fljótt og kostur er, og
það því fremur, sem ólíklegt
verður að teljast, að hin sænska
verksmiðja, sem framleiðir tæk-
in, uni því að bíða lengi eftir
greiðslum.
vi-
iair6í
er nafnið á nýja
togaraniim
Á fundi stjórnar Útgerðarfélags
Akureyringa h.f. í sl. viku var
ákveðið að nafn nýja Akureyrar-
togarans skyldi vera „Svalbak-
ur“. Brynjólíur Sveinsson
menntaskólakennari hafði skrif-
að upp 148 nöfn, sem öll enda á
„bakur“ til úrvals fyrir stjórnina.
Þx-jú komu einkum til greina:
Harðbakui', Brimbakur og Sval-
bakur. Vai'ð hið síðastnefnda fyr-
ir valinu. Búizt er við því að tog-
arinn hlaupi áf stokkunum í des-
ember og verði tilbúinn í febrúar.
a tapað 23 fiilltráum - höfðu
aðeiiis 1(1 fuHtróa meirihluta í gær
Rauði ofbeldisfánimi
blakti á ráðhúsi Akur-
eyrar um helgii
nna!
Á laugardaginn var gafst :
borgurunum í Akureyrarbæ :
að líta hvar hinn rauði of- :
beldisfáni koinmúnista var :
kominn að hún á ráðhúsi bæj- :
arins. Þessi sýning á hinni er- :
Iendu dulu — og smekkvísi j
bæjaryfirvaldanna, seinleyfðu :
sýninguna — endurtók sig á j
sunnudaginn. Tilefnið mun :
þó ekki hafa verið það, að i
kommúnistar hefðu tekið ráð- :
i húsið í sína umsjá, heldur j
hafði hin svokallaða æsku- j
lýðsfylking koinmúnista feng- j
ið rúm í húsinu til fundar- j
halds. — Þessi furðulega sýn-
ing á ráðhúsinú mun vissu- j
: lega hafa verið í algjörri
óþökk velflestra borgara bæj-
i arins. Það sýnir furðulega
j litla virðingu bæjaryfirvald- j
i anna fyrir lýðræðislegri borg- i
I arastjórn, að leyfa að aðsetur j
liennar skuli þannig merkt j
i tákni kúgunar, oíbeldis og i
j einræðis.
Lán til Torfunefs-
bryggjunnar
ófengin enn
Á fundi Har.iarnefndar Akur-
eyrar fyrir skemmstu skýrði
bæjarstjói'i frá því, að Útvegs-
banki íslands hefði endanlega
hafnað tilmælum bæjarins um
330 þús. kr. lán til endurbygg-
ingar Torfunefsbryggjunnar. —
Hefir bærinn nú tekið upp við-
ræður við Landsbankann um lán,
en engin endanleg svör komið
enn. Er það í fyllsta máta furðu-
lcgt, að Akureyrarbæ skuli
ganga svo illa að fá lán hjá aðal-
bönkum landsins til nauðsyn-
legra og aðkallandi framkvæmda
fyrir bæjarheildina, einkum þeg-
ar aðgætt er, að lánsupphæðin er
ekki eins há og kostar að byggja
eina lúxusvillu í Reykjavík og
þær eru nú margar í smíðum.
Gjaldeyi'isyfirvöldin munu nú
loksins hafa veitt leyfi til efnis-
Ixaupa til bryggjuviðgerðai'innar
og hefir sú leyfisveiting dregizt
óhæfilega lengi. Yfirleitt virðast
mál Akureyrarhafnar mæta litl-
um skilningi í nefndum og ráð-
um höfuðstaðarins.
P Eftir því, sem liðið hefir á Al-
þýðusambandskosningarnar, hef -
ir orðið æ augijósara, að komin-
únistar eru hvarvetna á undan-
haldi í verklýðshreyfingunni. f
gær varð mesti ósigur þeirra til
þessa, töpuðu þeir þá 11 fulltrú-
um í 7 verklýðsfélögum, fengu
aðeins 2 menn kjörna af 34, sem
kosnir voru í gær.
Alls hafa kommúnistar nú hlot-
ið 89 fulltrúa, en lýði'æðissinnar
79, en í gær var kosningu ekki
lokið í 46 vei-klýðsfélögum með
samtals 69 fulltrúa. Hér á Akur-
eyri biðu kommúnistar hinn
herfilegasta ósigur í tveimur fé-
lögum í sl. viku. í Bílstjórafélagi
Akureyrar voru lýðræðissinnar
kjörnir fulltrúar með 105 atkv.,
kommúnistar hlutu 48 atkv. Full-
trúar lýðræðissinna voru þeir
Þorsteinn Svanlaugsson og Haf-
steinn Halldói'sson. í Vélstjóra-
félagi Akureyrar hlutu lýðræð-
issinnar 17 atkv., en kommúnist-
ar 12. Fulltrúi lýði'æðissinna er
Eggert Ólafsson vélstjóri.
Tap kommúnista.
Eftir úi'slitin í gæi' er augljóst,
að völd kommúnista í Alþýðu-
sambandinu hanga á bláþræði og'
eru raunar miklar líkur til þess
að íslenzkt vei'kafólk ætli nú að
bi'jóta á bak aftur ofbeldi komm-
únista og taka af þeim umboð
það, sem þeir hafa farið með í
stjórn verklýðssamtakanna í
landinu nú um nokki-a hríð.
Fisksölusamlag Eyfirð-
inga hefur starf á ný
í síðasta blaði var nokkuð
greint frá fyrirætlunum um
áframhaldandi stai'f Fisksölu-
samlags Eyfirðinga. Fisksölu-
samlagið leitaði fyrii' sér hjá út-
gerðarmönnum hér við fjörðinn
um þátttöku í fiskútflutningi og
voru undirtektir góðar og ákveð-
ið að hefja stai’f. Seint í sl. viku
fór m.s. Snæfell til fistöku hér út
í fjörðinn og var búið að fá um
100 smálestir af fiski, er norðan-
garðurinn brast á um helgina. —
Afli hefir vei'ið góður. Ákveðið er
að m.s. Sti'aumey verði næsta
fisktökuskip. Skipin munu sigla
með fiskinn til Bretlands.
Finnar fækka ríkis-
starfsmönnum
Um miðjan þennan mánuð
undirritaði Paasikivi Finnlands-
forseti tilskipun um að fækka
í'íkisstarfsmönnum við finnska
skömmtunarkerfið um 27 %. Ólíkt
höfumst við að, mega íslending-
ar segja, er þeir lesa þessa frétt.