Dagur - 27.10.1948, Blaðsíða 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 27. október 1948
Eigum við ekki að læra
af reynslunni?
Síðan fyrrv. stjórn fór frá völd-
um, hafa stuðningsblöð hennar
ekki látið linna lofsöng um afrek
hennar.
Framsóknarmenn litu svo á, að
þessi lofsöngur sé mjög að ófyrir-
synju. Afrek fyrrv. stjórnar hafi
einkum verið þau að eyða sem
mestu af gjaldeyri þjóðarinnar og
magna um leið dýrtíð í landinu.
Fyrir þessu hafa verið færð
óyggjandi rök, sem stuðnings-
blöðum fyrrv. stjórnar hefir
reynzt um megn að hrekja.
Það er líka auðséð, að Sjálf-
stæðisflokksblöðin eru sér þess
meðvitandi að þeim hafi mistek-
izt að verja afglöp stjórnar Olafs
Tohrs og kommúnista. Síðan nú-
verandi stjórnarsamtsarf komst á
laggirnar, hafa blöð Sjálfstæðis-
flokksins krafist þess, að blöð
Framsóknarflokksins þegðu um
gjaldeyriseyðslu og önnur afglöp
fyrrv. stjórnar, því að ádeílur í þá
átt geti haft ill áhrif á stjórnar-
samstarfið. Þessi þagnarkrafa
um sannleikann sýnir það og
sannar, að blöð Sjálfstæðis-
flokksins þykjast þess ekki um-
komin að verja stefnu fyrrv.
stjórnar svo að gagni komi
frammi fyrir alþjóð. Eflaust er
þessi skilningur þeirra líka rétt-
ur.
En það eru ekki aðeins Fram-
sóknarmenn, sem halda því fram,
• að stefna fyrrv. stjórnar hafi í
ýmsum mikilvægum atriðum
verið alröng. Viðurkenning á því
nær nú orðið langt inn í raðir
hinna flokkanna, sem að núver-
andi stjórn standa. Jafnvel eilt af
blöðum Sjálfstæðisflokksins, Vís-
ir, hefir hvað eftir annað viður-
kennt þetta fullum fetum m. a. nú
síðast með þessum orðum: „Nú-
verandi erfiðleikar eru afleiðing
ráðleysis undanfarinna ára, sem
aðeins læknast með algerri
stefnubreytingu."
Vísir tekur á þenna hátt undir
með Framsóknarmönnum, að
fyrrv. stjórn Ólafs Thors og
kommúnista hafi verið ráðleysis-
stjórn, og að erfiðleikar nútím-
ans sé arfur frá því ráðleysi, er
ríkti á stjórnartímabili hennar.
Vísir vill nú kannske skella
skuldinni á kommúnista, en að-
alábyrgðina hlýtur samt Ólafur
Thors og meirihluti Sjálfstæðis-
flokksins að bera, því að hann
réði þessa misindismenn og
leiguþjóna útlends valds, að
dómi Sjálfstæðisflokksblaðanna,
til sín á stjórnarskútuna.
—o—
Blöð Sjálfstæðisflokksins, önn-
ur en Vísir, heimta þögn um at-
burði fortíðarinnar. Fi-amsókn-
armenn aftur á móti telja að
hyggja beri grandgæfilega að
liðnum tíma, því að ella verði
ekki lært af reynslunni. Þess
vegna hafa þeir og munu enn
leitast við að skýra fyrir þjóðinni
yfirsjónir og afglöp fyrrv. stjórn-
ar og benda á afleiðingarnar af
ráðleysi hennar. Þetta er ekki
gert af illvilja eða hefndarhug til
þeirra, sem eiga mesta sök á nú-
verandi ástandi, heldur blátt
áfram af nauðsyn, svo að al-
menningur geti lært af reynsl-
unni. Reynslan er sá lærimeist-
ari, sem helzt getur komið ein-
hverju af viti inn í okkur, ef við
kunnum að færa okkur hana í
nyt. Út frá henni getum við virt
fyrir okkur og metið yfirsjónir
okkar og gönuskeið og forðast að
stranda aftur á sömu skerjunum.
Þessi sannindi eru viðurkennd í
gömlum talsháttum þjóðarinnar,
t. d. brennt bal'n forðast eldinn.
Þeir leiðtogar, sem í eigin-
gjörnum tilgangi vilja draga dul
á sannindi, sem réynslan leiðir í
ljós, eru ekki hollir leiðsögu-
menn. Frjálshugsandi menn eiga
ekki að láta skýlu fyrir augu sér.
Eina fáránlega kenningu hafa
blöð Sjálfstæðisflokksins, og þó.
einkum íslendingur, komið fram
með í vörn sinni fyrir stefnu
fyrrv. stjórnar. Hún er á þessa
leið:
Þar eð Framsóknarflokkurinn
hefir haldið uppi harðri gagnrýni
á fjái-málastefnu fyrrv. stjórnar
og varað við henni, þá er það
skylda hans, þegar hann nú tek-
ur þátt í stjórninni, að kippa öllu
í lag á skömmum tíma. Að öðrum
kosti féllur öll gagnrýni hans
máttlaus til jarðar.
Samkvæmt þessari ályktun á
sá, sem varar við hættu, að bera
ábyrgð á því ef illa fer, en ekki
þeir, sem ráða ferðinni og hafa
aðvörunina að engú. Fai'þegi á
skipi,. sém varar við skeri fram-
undan, á að berá; áþyrgð. á því, ef
slys verður, en ekki skipstjórnar-
menn, sem hlæja að viðvöruninni
og sigla skipinu beint upp á sker-
ið. Læknir, sem vill taka sjúkdóm
föstum tökum í tíma, á að bera
ábyrgð á heilsu sjúklingsins, en
ekki hinir, sem telja enga hættu
á ferðum og ráða því, að lækn-
ing er ekki hafin fyrr en um sein-
an.
Vissulega eiga þessar ályktanir
rökfræðinga Sjálfstæðisfl. eitt-
hvað skylt við það, sem á óvönd-
uðu máli kallast hundalogik.
Framsóknarmenn sáu það
fyrstir, að dýrtíðin var sjúkdóm-
ur í þjóðlífinu, sem jafnvel gæti
orðið banvænn, ef ekki yrði rönd
við reist í tíma. En hinir flokk-
arnir voru ekki fáanlegir til
raunhæfra aðgerða. Þó var Ólaf-
ur Thors í fyrstu á sama máli og
Framsóknarmenn og Morgun-
blaðið líka. Þann 29. maí 1941
segir Mbl. t. d.: „En liitt er jafn-
víst, að því lengur sem slegið
verður á frest að stinga við íæti
og reyna að sporna við dýrtíðar-
flóðinu, því erfiðara verður að
finna úrræði til úrbóta.“ Og Ól-
afur Thors sagði í þingræðu 24.
okt. 1941: „Bölvun sú, er blasir
við, ef dýrtíðin leikur lausum
hala, er þeiin mun geigvænlegri,
Eem lioginn verður hærra
spenntur.“
En þrátt fyrir þenna skilning á
eðli. dýrtíðarinnar tók meiri
hluti Sjálfstæðisflokksins þveröf-
uga stefnu við það, sem hann áð-
ur vissi sannast og réttast og batt
vináttu við pólitíska misindis-
menn undir því yfirskini, að þeir
ætluðu að hjálpa til við „nýsköp-
unina“. Kom þá fram mikil
stefnubreyting í Sjálfstæðis-
flokknum. Var því nú haldið
þar fram, að mikil dýrtíð í land-
inu gerði alla ríka. Mun sú alda
hafa verið runnin frá kommún-
S
istum. í samræmi við þessa nýju
kenningu þaut vísitala dýrtíðar-
innar upp, og allt verðlag ger-
breyttist. Nú skilja allir og þreifa
á því, að þetta voru bein fjörráð
gegn atvinnuvegunum. Er nú svo
komið, að flestir Sjálfstæðis-
flokksmenn viðurkenna, að dýr-
tíðin, sem Ólafur Thors og
kommúnistar gengust fyrir að
hefja til öndvegis, stefni öllu at-
vinnulífi landsmanna í þrot og
hrun. Af þessum sökum mun
ástandið nú vera á þá leið að um
1/4 hluti af útgjöldum ríkissjóðs
er áætlaður beint til dýrtíðarráð-
stafana ,og nemur sú greiðsla um
400 kr. á hvert mannsbarn í
landinu.
Við setningu dýrtíðarlaganna á
síðasta þingi beittu Framsóknar-
menn sér fyrir meiri niðurfærslu
en gert var. Vildu þeir færa vísi-
töluna niður í 265 stig og binda
kaupgjald og verðlag í föstum
skorðum. Jafnframt vildu þeir
láta taka verzlunar- og húsnæð-
ismálin til rækilegrar meðferðar,
svo að dýrtíðin þokaðist raun-
verulega niður, og byrðar léttust
á almenningi.
Hefði verið tekið á dýrtíðar-
málunum í líkingu við það, sem
Framsóknarmenn hafa lagt til
fyri' og síðar, þá hefði allt verið
auðveldara umleikis. Nú eru að
mestu þagnaðar í'addii'nar, sem
sögðu, að dýrtíðin frelsaði þjóð-
ina og gerði hana hamingjusama.
Nú sjá menn, að það er erfiðara
að snúa til baka, en talsmenn
dýrtíðarinnar héldu fram. Þeir,
sem digurbarkalegast töluðu um,
að það væri auðveldur leikur,
standa nú fyrir alþjóðaraugum
sem ráðþrota menn.
Mikið ætti þjóðin að geta lært
af þeirri reynslu.
Pálína Pálsdóttir
FRA FLATEY.
Undir nafni Árna Guðjónssonar.
Vinasnauður vífið trega eg mitt;
vina, samt mig gladdi kallið þitt.
Elliböli aumu að lej>-sast frá
indælt mun þeim virðast, sem
það fá.
Augnavana aldrei felli eg tár,
ei að síður hryggjast mínar brár.
Mér finnst oft eg eigi fáa að;
athvarf þrái hlýtt og bjartan stað.
Allar stundir sólarvana eg sit, —
sífellt myrkur, unz úr holdi flyt;
en eg vona, að aftur dagsins skin
eygi eg þá og sérhvern horfinn
vin.
Harla fegin heiminn senn eg
kveð,
hiklaus, þeirri trúarvissu með,
að sá guð, sem öllu gefur líf
einnig taki mig í sína hlíf.
E. S.
Kristján Sigurðsson,
bóndi að Halldórsstöðum í
Ljósavatnshreppi, S.-Þing., varð
áttræður þ. 19. okt. sl.
Hann er fæddur að Þórodds-
stað í Kinn, en fluttist kornung-
ur með foreldrum sínum að
Halldórsstöðum, þar sem hann
hefir dvalið æ síðan og gert garð-
inn frægan, sem bóndi og áhrifa-
maður í sveit og héraði.
Þótt Kristján hefði engu sinnt
öðru en búskapnum um ævina,
hefði hann skilað merku starfi
með umbótum öllum sem orðið
hafa á Halldórsstöðum. Enda var
Kristján bóndi af lífi og sál, dug-
mikill og hygginn, fjármaður
ágætur, og hirðusamur smekk-
maður í smáu sem stóru. Hann
hefir ætíð verið einn glæsilegasti
fulltrúi bændastéttarinnár í sjón
og raun.
En jafnframt búskapnum
gegndi Kristján mörgum trúnað-
arstörfum fyrir sveit sína og hér-
að, þótt fátt eitt verði nefnt hér.
í hreppsnefnd var hann í ára-
tugi og mikill áhrifamaður í
sveitarmálum öllum, sem hygg-
inn framsóknarmaður. Kristján
var einn af stofnendum Spari-
sjóðs Kinnunga, og gjaldkeri
lengst af, og hefir látið sér mjög
annt um vöxt og viðgang sjóðsins.
Fyrir Laugaskóla vann Kristján
Það ber sjaldan við, að öpin-
berar nefndir geri grein fyrir
gerðum sínum í blööunum. Þc
kemur þaf fyrir og vekui alla-
jafna nokkra athygli landsmanna
og ber hvort tveggja til, að les-
efnið er sjaldgæft og fróðlegt er
að fá að skyggnast um innan
dyra hjá nefndum ríkisins. Ný-
lega hafa áttzt við á Alþingi og í
blöðunum, málsvarar Viðskipta-
nefndarinnar annars vegar og
fulltrúar húnvetnskra bænda
hins vegar, um gjaldeyrisleyfa-
veitingar. Málið er kunnugt al-
menningi og verður því ekki
rakið hér, en meginatriði þess er,
að á sama tíma og þurrmjólkur-
verksmiðjan á Blönduósi átti í
erfiðleikum við að selja fram-
leiðslu sína, veitti Viðskipta-
nefnd reykvískri heildverzlun og
sælgætisgerðum þar, gjaldeyris-
leyfi til kaupa á þurrmjólk í
Danmörku. Enginn vafi er á því,
að nefndin stendur höllum fæti í
þessum viðskiptum og leyfisveit-
ingar hennar til þessa innflutn-
ings í ár, eru allgott dæmi um
stjórn innflutningsmplanna. En
deilan er athyglisverð af fleiri
ástæðum. í greinargerð þeirri,
sem nefndin birti um málið,
gefst mönnum sjaldgæft tæki-
færi til þess að skyggnazt inn
fyrir járntjald það, sem lcomið
hefir verið upp í milli almenn-
ings og þeirra embættismanna
ríkisvaldsins, sem stjórna inn-
flutningsmálunum. í greinar-
gerðinni er innflutningur þurr-
mjólkurinnar m. a. réttlættur
með þeirri skýringu, að ef hann
hefði ekki verið leyfður, hefðu
sælgætisgerðir í Reykjavík
mörg ár, t. d. sem íjárhaldsmaður
skólans. Um fjölda ára var Krist-
ján í stjórn Kaupfél. Svalbarðs-
eyrar, formaður lengi og áhrifa-
maður.
Kristján var kvæntur ágætri
konu, Guðrúnu Sigurðardóttur
frá Draflastöðum, er átti sinn
merka þátt í því að skapa fyrir-
myndar heimili að Halldórsstöð-
um. Guðrún dó árið 1937.
Kristján á Halldórsstöðum hef-
ir verið vinsæll og virtur í sveit
sinni og héraði, enda viður-
kenndur hæfileika- og dreng-
skaparmaður, glæsilegur í sjón
og raun. Það munu því margir
senda honum hlýjar kveðjur og
þakkir á þessum tímamótum í
ævi hans og óska honum allrar
blessunar á æfikvöldinu.
Þ. S.
/
Oskilahross
Tveir jarpir hestar; annar
taminn, stór, mark: Stvít
ltægra. Hinn ótaminn; mark:
fjöður a. h., gagnfj. v.
Brún liryssa, ómörkuð og
steingrá hryssa, ómörkuð, járn-
llð.
Réttir eigendur geri aðvart
að Hellu og vitji hrossanna
sem allra fyrst. Annars verður
þeim ráðstafað lögum samkvt.
Hreppstj óri Árskógshrepps.
stöðvast og toHtekjur ríkissjóðs
minnkað. Þarna hafa menn raun-
hæfustu lýsinguna á' stjórn inn-
flutningsmálanna, sem enn hefir
birzt á prenti. Þessa skýringu
gefur nefndin þjóðinni, á sama
tíma og skortur er á svo fjöl-
mörgum lífsnauðsynjum heimil-
anna, að það mundi taka marga
dálka að birta þann lista allan.
Er það sjónarmið, sem þarna
birtist, aðalinntakið í „nýju
reglugerðinni“ um innflutnings-
málin, sem mest var umtöluð
meðan kaupstaðaráðstefnan sat í
Reykjavík, en ekki hefir verið
birt ennþá, þrátt fyrir fyi'irheit?
Ef svo er, mun enginn furða sig
á leyndinni, sem yfir henni hefir
hvílt. En meðal annarra orða:
Er ekki kominn tími til að svipta
leyndarhulunni frá stjórn verzl-
unarmálanna? Slík leynd gefst
hvergi vel. í Bretlandi starfar
þingnefnd að því um þessar
mundir að rannsaka orðróm um
vilhallar leyfisveitingar til ein-
stakra fyrirtækja. Þar fór þessi
orðrómur þó lágt. Með yfirlýs-
ingu sinni um verndarhendina
yfir sælgætisgerðum, en ekki
heimilum, hefir Viðskiptanefndin
beinlírús lyft þeim orðrómi til
flugs, að misfellusamt sé í stjórn
innflutningsmálanna. Það er
vafasamt að þingnefnd hér gerði
sama gagn og í Bretlandi, en
birting skýrslu um leyfisveiting-
ar og auknar, almennar upplýs-
ingar um stjórn verzlunarmál-
anna, mundi gera gagn. Levnd á
slíkum málum hefir gefizt illa í
stærri þjóðfélögum en okkar, þai
sem kunningsskapurinn á erfið-
ara uppdráttar en hér.
íTTuTJníTnnnmHlT H. S. TTÍHnHTIlTninnHlTItiIjniiTTlT*TíuHHTTTTITIiumíilTTinnniMT

*Ja ...
feóal annarra or
.........