Dagur - 17.11.1948, Síða 1

Foru stugreinin:
Rætt um aðstöðu lands-
fjórðunganna og loforð
stjórnarsáttmálans.
Dagu
Fimrnta síðan:
Rætt við „matmóður" fs-
lendings um skattamál
kaupfélaganna.
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 17. nóvember 1948
--------------,.... ................:--------
45. tbl
„Svalbak46 verður
lileypt af stokkun-
usn 2. desemher
Hinum nýja Akureyrartogara,
sem ákveðið er að skíra „Sval-
bak‘‘, vcrður hleypt af stokkun-
um í Abcrdecíi í Skotiandi hinn
2. desember næst.
. Guðmundur Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Utgerðarfé-
lags Akureyringa h.f., skýrði
blaðinu frá þessu nú á dögunum,
en hann er nýlega kominn heim
frá Bretlandi. Þangað fór liann til
viðræðna vio skipasmíðastöðina
ásamt Þorsteini Auðunssyni, sem
i-áðinn hefir verið skipstjóri á
hinu nýja skipi. Skipasmíðastöð-
in hefir lofað að skipið skuli til-
búið-til heimsiglingar um miðjan
marz næstk. Ákveðið hefir verið
að frú Ingibjörg Magnússon, kona
Sigursteins Magnússonar ræðis-
manns í Leith skíri skipið. Frú
Ingibjörg skírði „Kaldbak“ á
sinni tíð, en Sigursteinn Magn-
ússon ræðismáður mætti af hálfu
Útgerðarfélagsins við skírnina og
framsetninguna. Þegar frú Ingi-
björg skírði „Kaldbak“, mælti
hún á þessa leið: „Eg skíri þig
„Kaldbak". Guð og gæfan fylgi
þér og þeim, sem þér sigla.“ —
Hefir þetta orðið að áhrínsorðum.
ra
a x a r v i r
• k j n n
Myndin er frá mannvirkjum Akureyrarbæjar við Laxá. Sést stöðv-
arhúsið og túrbínan við núverandi virkjun. Ætlunin er að hin nýja
virkjun komi snottakorn neðan við gömlu stöðvarbúsin. Líklegt er
að Akureyrarbær sjái um hina nýiu virkjun að öllu leyti, sbr. samn-
ingsuppkast það, um fyrirkomulag virkjunarinnar" sem afgreitt var
í bæiarstiórninni fyrir skemmstu. — Ljósm. G. Þórðars'on.
ga
og
Austfirðinga einhuga í stjóraar-
skrármálinu
Sameiginleg nefnd fjórðunganna vinnur að því
að kynna tillögurnar
Ilér í blaðinu var fyrir nokkru
greint frá tillögum þcim, sem
samþykktar voru á þingi Fjórð-
ungssambands Norðlendinga í
stjómarskrármálinu og hnigu
mjög í sömu átt og tiilögur þær,
er Fjórðungssamband Austfirð-
inga samþykkti í fyrra.
í september sl. héldu Aust-
firðingar fórðungsþing fyrir yfir-
standandi ár og tóku þá tillögur
Norðlendinga til meðferðar. Ný-
korninn Gerpir skýrir frá gangi
mólsins á þessa leið:
„Þessi málefnalega samstarfs-
stoínun Austfix-ðinga hélt 6. árs-
þing sitt dagana 12.—14. október
sl., í þetta sinn á Ssyðisfirði. Á
þinginu eiga sæti 12 fulltrúar
sýslu- og bæjarfélaga á Austur-
landi. Voru þeir allir mættir. Áð-
ur en þingið hófst átti stjórn þess
fund með sér til þess að undirbúa
þ’ingmálin. í þessari stjórn eiga
sæti 4 menn, einn frá hverjum
samstarfsaðila.
Á þinginu voi-u gerðar margar
og ýtarlegar ólyktanir um mörg
helztu áhugamál Austfii-ðinga, en
aðalmál þess var stjói-narskiár-
mxílið. Svo sem kuijnugt er hefir
Fjórðungsþing Austfirðinga lát-
ið það mál mjög til sín taka og
samþykkti á fundi sínum í Nes-
kaupstað í fyrra ýtarlegar tillög-
ur varðandi stjói-nskipun hins ís-
lenzka lýðveldis. Tillögur þessar
hafa þótt athyglisverðar og féllst
Fjórðungsþing Norðlendinga á
þær í meginatriðum á fundi sín-
um á Akureyri 11.—12. sept. í
haust. — Noi'ðlendingar gei'ðu þó
ýmsar breytingar á tillögunum
og var m. a. verkefni Austfjarða-
þingsins nú, að taka afstöðu til
þeirra. Var talið sjálfsagt að taka
breytingar norðlenzka þingsins til
greina, og voru tillögurnar sam-
þykktar óbreyttar eins og.Norð-
lendingar gengu frá þeim. Er þar
með fengin full samstaða í þessu
máli með fjórðungssamtökunum
á Austur- og Noi’ðurlandi. Örlög
þessara tillagna velta nú á því,
hvernig þeim verður tekið af
kjósendum í landinu, því ef at-
kvæðisbærir menn fylkja sér um
þær sem víðast um landið, munu
stjórnmálaflokkarnir ekki þora
annað en taka þær til greina.
Vei'ður ekki annað sagt en að
Fjórðungsþing Austfirðinga hafi
starfað giftusamlega í þessu máli
og hvernig sem fer um þetta
stjórnai'skrármál, þá er það víst
að þessar tillögur fjórðungssam
takanna á Austur- og Norður-
landi munu hafa rnikil áhrif á úr-
slit þess.
þingS Alþýiusamban
Kommúnistar ætluðu að varna f jölda manna
þingsetu, en voru oíurlioi bornir
Atök í kommúnistaflokknum út af málefnum
Alþýðusamb andsins
Þing AlþýðUsambands fslands
• hið 21. x röðinni — var sett í
Rcykjavík sl. sunnudag. Þingið
siíja 249 fulltrúar verklýðsfélag-
an naum land allt, kosnir til þing-
setunnar í kosningum þeim, sem
franx fóru í haust og allsögulegar
urðu sums staðar. Allur síðari
hluti sunnudagsins og allur
mánudagurinn fóru í þref um
kjörbréf fulltrúa á þinginu. Áður
en þiugið kom saman höfðu blöð
konnnúuista hafið herferð inikla
í þeim tilgangi að gera kjör full-
trúa frá ýmsum félögum tor-
tryggilegt, og var því almennt
búizt við því„ að þeir mundu
reyna að varna þessum fulltrú-
um þingseíu.
Vai'ð sú líka raúnin á. Kjör-
bréfanefnd, sem Alþýðusam-
bandsstjórnin skipaði, og komm-
únistar voru í meiri hluta í,
klofnaði. Vildu kommúnistar
meina 62 fulltrúum þingsetu af
alls kyns málamyndaástæðum,
en fulltrúi lýðræðissinna í nefnd-
inni andmælti tillögum kommún-
ista eindregið. Urðu langvinnar
deilur um þetta á mánudaginn.
Báru lýðræðissinar fram tillögur
Þing'ið gerði einnig ályktanir
um rafmagnsmálið, bankamál, um að öll kjörbréf skyldu tekin
verzlunarmál, skömmtunarmál, gild, jafnt kommúnista sem ann-
(Framh. a bls. 12). arra, og urðu endalok þessa
33 tilfelli af mænusóff hér síðan
um miðjan október
Héraðslæknir brýnir aðgætni og lireinlæti
fyrir fólki
Vægur mænusóttarfaráldur
gengur hér í bænum. Hafa alls
komið fyrir 33 tilfelli síðan um
miðjan október, að því er héraðs-
lækniriivn hér, Jóhann Þorkcls-
son, sagði blaðinu í gær. Veikin
er yfirleitt mjög væg, en tvö al-
\ arlcg lömunartilfelli haia þó
komið fyrir, og tvö væg lömun-
artilfelji að auki.
Þeii' .aðrir, §em tekið hafa veik-
ina, hafa fengið hana nijög væga
og komizt á fætur aftur eftir
nokkra daga. Flest tilfellin hafa
verið í Menntaskólanum hér, en
öll mjög væg.
Vegna faraldurs þessa hefir
verið ákveðið að loka íþróttahús-
inu hér og láta niður falla alla
kennslu í sundi og leikfimi í skól-
um. Taldi læknirinn ekki ástæðu
til frekari ráðstafana að sinni. Ef
veikin ágerðist, gæti hins vegar
svo farið, að skólum yrði lokað.
Héraðslæknirinn sagði, að
áríðandi væri að fólk gætti
ítrasta hrcinlætis cg að menn
færu strax í rúmið er þeir
kenndu iasleika. Væri þetta
tvennt helzía vörnin gegn því
að veikin legðist þungt á menn.
Sjálfsagt væri að þvo sér um
hendur fyrir hverja rnáltíð og
gæta þecs, að börn gerðu það
einnig. Einnig að fylgjast vel
með því, ef börn tækju las-
leilca og láta þau þá strax fara
í rúmið og hafa kyrrt um sig.
Að öðru leyti væri ekki um
ráðleggingar eða varnarmeðöl
gegn faraldri þcssum að ræða.
Væri vonandi að hann færi að
réna og gerði ekki meiri skaða
en orðið er.
málareksturs þau, að sú tillaga
var samþykkt með yfirgnæfandi
meirihluta. f fyrrakvöld voru
kjörnir þingforsetai'. Urðu úrslit
þau, að forseti vai' kjörinn
Hannibal Valdimarsson, úr hópi
lýðræðissinna, með 138 atkv. —
Þói'oddur Guðmundsson, fram-
bjóðandi kommúnista, hlaut 109
atkv. Eftir þessi málalok gáfust
kommúnistar upp og stilltu ekki
upp mönnum í varaforsetaem-
bætti og eru þau líka skipuð lýð-
ræðissinnum. Þessar tölur 138
g'egn 109 munu vera hlutföllin í
styrkleika lýðræðissinna og
kommúnista á þinginu og er þar
með sýnt, að einræði kommún-
ista í Alþýðusambandinu verður
nú brotið á bak aftur
Rólegt á þinginu.
Fréttamenn, sem fylgst hafa
með störfum þinsins þessa tvo
fyrstu daga þess, segja að rólegt
sé á fundum þessum og hafi þeir
farið skipulega fram. Ilins vegar
gætir þessarar rósemi ekki í
skrifum kommúnistablaðsins í
Reykjavík sem í gærmorgun réð-
með offorsi á meirihlutann á
þinginu, og sakaði hann um að
vera fulltrúi atvinnurekenda!
Líklegt má telja, að þannig muni
einnig skýrt frá málum í komm-
únistablaðinu hér.
Sunnanblöðin hafa skýrt frá
verulegum átökum í kommún-
istaflokknum um málefni Al-
þýðusambandsins. Hafi Brynj-
ólfur Bjarnason og fylgismenn
hans vilja beita ofbeldi til þess
að halda völdunum jafnvel þótt
það kostaði klofning alþýðusam-
takanna, en Sigfús Sigurhjartai'-
son og Hermann Guðmundsson
(forseti Alþýðusambandsins)
hafi ekki talið rétt að hætta á
það að svo stöddu. Þótt málaþófi
væri beitt af háli'u komúnista á
Alþýðusambandsþinginu og til-
raunir gerðar til þess að bola lög-
legum fulltrúum frá þingsetu,
þá fór samt svo, að þeir beygðu
sig fyrir meirihlutanum. Verður
naumast ætlað að þeir reyni að
beita ofbeldi á þinginu héðan af.
Góður afJi í Húsavík
Mjög góður afli hefir að undan-
förnu verið í Húsavík. Fiskurinn
er fluttur út í skipum Fisksölu-
samlags Eyfirðinga og mun láta
nærri að 30% af útflutningsfiski
samlagsins sé frá Húsavík.