Dagur - 24.11.1948, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 24. nóv. 1948
DAGUF
5
FRA BOKAMARKAÐINUM
Þrjár merkar bækur frá
Iðunnarútgáfunni.
Iðunnarútgáfan í Reykjavík
mun vera það hinna nýjustu út-
gáfufélaga hér á landi — en tala
þeirra er annars legíó, svo sem
alkunnugt er — sem einna mesta
áherzlu virðist leggja á það, að
gefa aðeins út góðar og eigulegar
bækur og vanda frágang þeirra í
hvívetna. Eg var farinn að hallast
að þeirri skoðun, að það séu á
sína vísu allgóð-og gild meðmæli
með bók, að hún sé gefin út af
þessu tiltölulega nýja forlagi, og
eg styrktist verulega í þeirri trú
minni nú á dögunum, er mér
barst í hendur böggull með þrem
nýjustu bókum útgáfunnar,
enda eru þær allar í hópi læsi-
iegustu og eigulegustu bóka, sem
nú eru nýjar á markaðinum, og
ytri frágangur þeirra látlaus og
smekklegur, en þó sérstaklega
vandaður í alla staði.
Því er þó ekki að leyna, að
iangmestur fengur fannst mér í
einni þessarra þriggja bóka, en
það er Kvæðasafn Guttorms J.
Guttormssonar í útgáfu Arnórs
Sigurjónssonar. Hefst bókin á
alllangri og ágætri ritgerð Arnórs
um Guttorm skáld og kvæði hans.
Veitir sú ritgerð hina ákjósan-
legustu leiðsögn til skilnings og
réttláts mats á kvæðunum og
höfundi þeirra með hæfilegri
hliðsjón af umhverfi, aldarfari og
öðrum þeim atvikum, er orkað
hafa á skáldið og verk hans, ým-
ist til livatningar eða tafar.
Traustlega, skrumlaust og sann-
gjarnlega virðist þarna á málum
haldið, og er formáli Arnórs því
verðmætur og ágætur bókarauki.
Bók þessi er heildarútgáfa af
kvæðum Guttorms J. Guttorms-
sonar. Auk þeirra fjögurra
kvæðasafna, sem áður hafa verið
prentuð eftir hann — Jón Aust-
firðingur, Bóndadóttir, Gaman og
alvara og Hunangsflugur — eru
þarna síðast í bókinni nokkur
kvæði, sem ekki hafa áður birzt
á prenti, og hefir Guttormur sent
þau að vestan til birtingar í þess-
arri útgáfu. Tvímælalaust er það
rétt, að það gefur bókinni sér-
stakt gildi, að þar eru saman
komin öll þau kvæði, sem skáldið
hefir ort og kært sig um að halda
til haga. Að sjálfsögðu eru kvæði
Guttorms ærið misjöfn að gæð-
um, ekki síður en ljóð flestra
annarra góðskálda, en þrennt
veldur því þó einkum, að miklu
ákjósanlegra var að fá slíka
heildarútgáfu kvæða hans en að-
eins úrval þeirra: Það fyrst, að
Ijóð hans eru ekki fyrirferðar-
meiri en svo, að þau rúmast vel
j einni bók. Að öðru leyti fæst
með þessu móti réttust og ná-
kvæmust mynd af skáldinu sem
fulltrúa fyrir menningu og
menningarviðleitni landa okkar
fyrir vestan haf. Og síðast, en
ekki sízt, er Guttormur J. Gutt-
ormsson svo merkilegt. og ágætt
Ijóðskáld, að ekki hefði það verið
vanzalaust til lengdar, að við
landar hans hér heima ættum
ekki greiðan aðgang að öllum
Ijóðum hans, en því fer fjarri, að
svo hafi verið fram að þessu.
Fyrir atbeina ýmissa góðra
bókmenntamanna bauð íslenzka
ríkið Guttormi J. Guttormssyni
heim árið 1938. Munu flestir
mæla, að hann hafi verið vel og
maklega að þeim heiðri kominn.
En kvæði hans hafa þó fram að
þessu aðeins verið gefin út vestan
hafs og hafa komizt í hendur til-
tölulega fárra manna hérna meg-
in hafsins. Það er því rétt, sem
útgefandi bókar þessarrar drepur
á í formála sínum, að í raun réttri
megi telja, að „maðurinn Gutt-
ormur J. Guttormsson, bóndi í
Nýja íslandi, hafi að vísu þegið
boð íslenzku þjóðarinnar að
sækja hana heim — sumarlangt,
en skáldinu Guttormi J. Gutt-
ormssyni hafi eigi verið boðið
heim fram til þessa.“ En með
þessarri nýju og vönduðu heild-
arútgáfu ljóða hans má segja, að
fyrir þetta sé bætt, og skáldinu
hafi nú einnig verið boðið heim á
sómasamlegan hátt, enda líkleg-
ast, að það flytji aldrei brott af
landinu aftur, heldur eignist það
nú varanleg ítök og óðöl í hugar-
heimum ljóðelskra íslendinga
báðum megin hafsins.
Onnur bókin í bókabögglinum
góða frá Iðunnarútgáfunni var
Grænland, lýsing lands og þjóð-
ar, með 92 myndum og korti af
Grænlandi. Er sú bók rituð af
Guðmundi Þorlákssyni náttúru-
fræðingi, og byggir hann frásögn
sína að verulegu leyti á eigin sjón
og raun, því að hann dvaldi á
Grænlandi árin 1939—45 og ferð-
aðist um því nær allar byggðir
landsins á vesturströndinni — frá
nyrztu veiðisvæðum Thúlebúa í
norðri til Hvarfs í suðri — sem
náttúru- og landfræðingur í vís-
indaleiðangri. Síðar starfaði hann
sem kennari í sömu fræðum við
Kennaraskólann í Godthaab. —
Hefir Guðmundi tekizt í tiltölu-
lega stuttu máli að bregða upp
sérlega skýrri og lifandi mynd af
landinu sjálfu og íbúum þess,
sögu þeirra, lifnaðarháttum og
menningu. Er bókin skemmtilega
rituð og skilmerkilega, enda
virðist hún greinargóð heimild
um næstu nágranna okkar í
vestri og landið, sem íslendingar
fundu, gáfu nafn og byggðu um
margra alda skeið. Er Grænland
nú aftur komið á dagskrá dægur-
málanna hér heima og því líklegt,
að hlutlægri ogalgerlegaáróðurs-
lausri frásögn um það og málefni
þess verði vel fagnað af íslend-
ingum. Og ekki spillir það, að
bókin er vegleg og vönduð og
prýdd miklum fjölda ágætra
mynda.
Þriðja og síðasta bókin frá
Iðunnarútgáfunni, sem gerð
verður hér að umtalsefni að sinni,
nefnist FjöII og firnindi, frásagn-
ir Stefáns Filippussonar, og hefir
Árni Óla blaðamaður fært þær í
letur. Er Stefán þessi ferðagarpur
hinn mesti, fjallafari og vatna-
maður, sem ratað hefir í fjölda
svaðilfara og mannrauna bæði í
byggðum og óbyggðum. Lýsir
bókin á skemmtilegan og fróðleg-
an hátt lífsbafáttu og ævikjörum
ÍÞRÓTTA
íþróttasvæðið.
Undanfarið hcfur vcrið unnið að
framræslu á hinu nýja iþróttasvæði
austan Brekkugötu á Akurcyri.
Skurðgreftri er nú að mestu Iokið
að vmdanskildum skurði meðfram
norðurhluta lilaupabrautar. Vegna
tíðarfarsins verður ekki unnið
mcira að sinni, en vcrið er að
steypa rör í lokræsin. Brcgði til
þýðviðris aftur, verður gcngið frá
lokræsunum, þegar rörin eru til-
búin. Nokkuð hefur verið byrjað
á tilfærslu cn vegna frostanna verð-
ur ckki unnt að haklá henni á-
fram, nema aftur brcyti til batn-
aðar.
Eins og gctið var um í íþrótta-
j>ætti „íslendings“ fyrir skömmu,
hefur uppdráttur af svæðinu, gerð-
ur af Gísla Halldórssyni arkitekt,
verið samþykktur af öllum aðilum
og er hann lagður til grundvallar
fyrir framkvætndum.
Samkvæmt lionum verður aðal-
knattspyrnuvöflurinn 70x105 m og
kringum hann 400 m löng hlaupa-
braut 5 m breið. Fyrir endum vall-
arins verða stökkgryfjur ásamt lil-
heyrandi atrennibrautum og enn-
fremur kastliringir. Meðfram vest-
urkanti vallarins utan hlaupabraut-
ar, verður einnig stökkgryíja og at-
rennubrautir fyrir íyrir langstökk
og Jirístökk. Áhorfendasvæði verð-
ur meðfram klöppunum og brckk-
unni vestan við völlinn. Eyrir
miðju verða stighækkandi sæti fvr-
ir um 700 manns og út frá þeim
báðum inegin stighækkandi stæði
fyrir áhorfendur. Fyrir austan að-
alvöllinn verður lítill æfingavöllur,
sem verður sennilega notaður fyrst
um sinn eins og liann er sem gras-
völlur, en síðar malborin'n. Aðal-
völlurinn verður grasvöllur, og cr
ætlast til að á hann ásamt hlaupa-
braut megi sprauta vatni til að fá
svell til skautaæfinga að vetrinum.
Verða niðurföll með 25 m millibili
við innri brún hlaupabrautar, sem
eiga að taka við yfirborðsvatni.
Gert er ráð fyrir inngangi á svæð-
ið frá Hólabraut að sunnan og frá
gatnamótum Brekkug. og Klappar-
stígs að vestan, en bifreiðastæði
austan æfingavallarins rétt við lög-
regluvarðstofuna. -
Byggingu með búningsklefum,
baðklefum og áhaldageymslu cr
ætlaður staður sunnarlega í brekk-
unni vestan Hólabrautar. Þar er
einnig gert ráð fyrir tennisvelli. Að
öðru leyti er brekkan skipulögð
sem eins konar skrúðgarður. Einn-
ig er til jiess ætlast að í framtíð-
inni verði allt svæðið umgirt trjá-
gróðri. Norðan við aðalvöllinn
verður liandknattleiksvöllur og á-
liorfendasvæði í brekkunni vestan
við liann.
íþróttamönnum bæjarins er [iað
mikið kappsmál, að jtessi fyrirhug-
aði leikvangur verði sent fyrst full-
gcrður; liefur j>vi verið lirint af
í Skaftafellssýslum, einhverjum
sérkennilegustu og andstæðu-
fyllstu byggðum þessa lands. Eru
ýmis þau ævintýri, er Stefán
segir frá, óvenjulega furðuleg og
frásagnarverð, en Árna Óla hefir
hins vegar tekizt að klæða j)au í
hæfilegan og viðfelldinn búning,
enda er málfar hans fjörlegt og
þróttmikið og stíllinn víða snjall,
þjóðlegm- og kröftugur í bezta
lagi. Prófarkalestur er einnig
stórum betri en á fyrri bók hans,
Landið er fagurt og frítt, og betur
til málsins vandað, og gæti þó
hvort tveggja enn staðið til bóta.
J. Fr.
Ritstjóri: JÓNAS JÓNSSON.
stað fjársöfnun í jiví skvni að flvta
fyrir íramkvæmdum.- Söfnunarlist-
um Iiefur nú verið dreift út meðal
íþróttamanna og annarra, og er
j>ess vænzt, að sem ilestir skrifi 'sig
fyrir vinnu- eða fjárframlögum.
Uppdráttur at svæðinu er til sýnis
í 1 jiróttahúsinu, og einnig liggja
J>ar frammi söfnunarlistar. Hafa
margir skráð sig fyrir einu til tvcim-
ur dagsverktun nú jtegar og. sumir
lagt fram béiiiár peningagjafir.
Sjálfboðavinnan mun aðallega
vcrða unnin æsta sumar, og j>á á
þeim tínia, scm samkonndag fæst
um við verkstjórann. Þó getur
komið til greína, -að eitthvað af
henni verði unnið í vetur, ef veður
leyfir. 8. nóv. Á. D.
Herm. Stefánsson íþróttakenn-
ari heiðraður.
Hermann Stefánsson liefur, sem
kunnugt er,, um mörg undanfaáin
ár verið sá maður, sem fýlkt hetur
liði "skíðámaiiná hér nyrðra og
stcfnt jieim til leika, starfa og
keppni lippi í liinu ágæta skíða-
landi hér við Akureyri. Oft hefur
þaÖ kostað mikið af hails' fritím-
um og j)rotlaust erfiði.
Auk j>ess licfur hann fylgt þeim
sem foringi og alltaf ágætur félagi
til stórra móta nær og fjær. Á þcssu
sviði hefur Hermann innt af liendi
gott, mikið -Pg óejgingjarnt stárf.
Sunnudaginn 14.' j>. m. efndi
íj>róttafélagið Þór til sttiásam-
kvæmis fyrir Hermann Stefánsson
að Hótél IvEAú jVIætti þar ogr.Ár-
mann Dalmannsspn, form. I. B. A.,
hópur skíðamanijá úr Þór og stjórn
lélagsins. Fomiaðui félagsins flutti
stutta ræðu og;]>akkaði Herm. Stef-
ánssyni í tiafixi Þórs ágætt starf og
mikið í þágu skíðamanna, og af-
lienti síðan heiðúrsgestinum litaða
ljósmynd, . með áletruðum silfur-
skildi, í viðúrkenningarskyni. Her-
rnann Jiakkaði mcð ræðu og rainnt-
ist margs úr samstarfi sínu með
skíðamönnum. Ármann Dalmanns-
son talaði einnig og jiakkaði Herm.
Stefánssyni í nafni I. B. A.
Skíðamenn höfðu verið á fjöllum
um daginn ög létu vel að j>ví, sem
lram var reitf, ög var j>arna glatt
á lijaíla.
íþróttafélagið Þór
hélt aðalfund sinn í félagsheimili
I. B. A. í fimlcikahúsinu að kvöldi
miðvikudags, 17. }>. m.
Form. félagsins, ritari, gjaldkeri
og spjaldskrárritari fluttu skýrslur
og gerðu grein fyrir framkvæind-
um, fjárhag, áætlunum o. fl. For-
menn íjiróttadeilda fluttu og skýrsl-
ur urn störf og kappleiki hver inn-
an sinnar greinar.
I félaginu eru nú rúmlega 450
manns og hefur fjölgað nokkuð á
liðnu ári.
Aðalmál á dagskrá félagsins nú,
auk íjiróttanna, er skíðaskálabygg-
ing. Er málið nokkuð undirbúið og
er lylgt af raiklum áliuga, en nauð-
synleg leyfi enn ófengin.
Stjórn fél. er að mestu óbreytt
og nú svo skipuð: Formaður: Jón-
as Jónsson. Gjaldkeri: Sigmundur
Björnsson. Ritari: Baldur Jónsson.
Varaform.: Jón P. Hallgrímsson.
Spjaldskrárritari: Þorsteinn Svan-
laugsson.
ÞÁTTUR
Handknattlciksmót
innanhúss, sein fram átti að fara
í byrjuii næsta mánaðar, hlýtur að
verða írestað, — sennilega fram í
janúarlok — vegna j>ess, að allar
æfingar falla niður nú um langau
tíma.
Skíðainótið,
sem minnzt var á í síðasta ]>ætti
og átti að verða s. 1. sunnudag, bíð-
ur líka betri tíma. En 12—14 piltar
fóru þó upp í skála um lielgina og
rcyndu brekkurnar.
Því miðúr verður svar við greinum
þcirra Halldórs Helgasonar og
Marteins Friðrikssonar að bíða eina
viku vegna.þrengsla í blaðinu. —
Greinin er írágengin og próförk
er hægt að fá að sjá------en þol-
inmeeði á að vera ein af dyggöum
íjiróttamannsins. ]. J.
- Fokdreifar
(Framhald af 4. síðu).
ncitt, fyrri en ílátin komu inn úr
baðstofudyrunum, hlaðin }>ví, sem
bezt var til í búrinu, j>ótt annars
væri kort skammtað. Var j>á rokk-
um, snældum og prjónum varpað
lrá sér í snatri og síðan setz.t að
snæðingi með beztu lyst og lijart-
ans jrakklæti.
DRAUMSl’AKA menn.liér í bæ
mun óra fyrir j>ví, að liúsbændurn-
ir á }>jóðarbúinu, eða ]>ó máske öllu
fremur skömmtunarstjórar þeirra og
matmæður — muni ætla okkur Ak-
ureyringum og nærsvéitamönntini
einhverja slíka glaðningu í j>reng-
ingum okkar fyrir j>essi jól, og mun-
um við því fá eins konar „kvöld-
skatt“ á jólaföstunni, að gömlum
og góðum eyfirzkum sið. Hitt kcm-
ur hinum draumspöku mönnum
síður saman um, livers konar
skammtur lífsmunaðar muni verða
hlutskipti okkar í þetta sinn. Sum-
ir tala um aukaskammt af kaffi og
sykri, kannske álíka eða engu
minni en jafnvel fátæklingar gátu
veitt sér hér á kreppuárunum, }>eg-
ar Eysteinn stjórnaði innflutningn-
um fyrir gullökl stríðsgróðans og
nýsköpunarstjóriiarinnar sælu. Aðr-
ir gera sér vonir um, að við mun-
um hreppa fáein jólatré, J>egar
Reykvíkingar hafi birgt sig nægi-
lcga upp af þeim varningi, en þeir
bjartsýnustu halda, að við munum
fá óskemmd jólaepli, sem send
muni í j>etta sinti í tæka tíð norð-
ur hingað, cða a. m. k. einhvern
tíma fyrir þrettándann. Þetta get-
ur þó naumast \erið annað en fög-
ur draumsýn og tálvon, enda lík-
legast að við lireppum ekki annan
„kvöldskatt“ en reykinn af réttun-
um að sunnan, nú eins og endra-
nær, og svo skattreikninginn okkar
í ábæti með tilheyrandi skattsvið-
auka, sem eiin liafi gleymzt að
fclla úr gildi, j>ótt ílialdið lofaði á
sínum tíma, að liann skyldi aðcins
standa í eitt ár. Ætli þetta verði
ckki, eins og fyrri daginn, eini
„kvöldskatturinn", sem okkur „út-
skæklabúum" verði ætlað að njóta
til jafns við íbúa liins sæla höfuð-
staðar?
Stúlka
óskast á fámennt, barnlaust
heimili í Reykjavík.
Upplýsingar í síma 467.