Dagur - 22.12.1948, Blaðsíða 1

GLEÐILEG JOL!
D a g u r.
Dagur
GOTT OG FARSÆLT
AR!
D a g u r.
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 22. desember 1948
50. tbl.
iiiimiiimiHtiiiiiimiiiiiiiuMiiiiiiniiu .
1 Landsbankinn liefir að I
| undanförnu verið \
i skyldaður til að lána \
i útvegsmönnum rekstr-1
I arfé til útgerðarinnar i
} með 2% lægri vöxtum j
i en öðrum, og Vi % \
I lægri vöxtum en bank- §
i inn greiðir sjálfur fyr- i
ir innlánsfé sitt. ]
| Á þetta var bent af for- ;
= inanni sjávarútvegsnefndar e. j
i d. Alþingis, er hann fylgdi úr j
í hlaði frumvarpinu um aðstoð :
i til síldarútvegsmanna við 3. ;
j umræðu þar í deildinni. Kvað \
I hann Landsbankann og Út- j
j vegsbankann hafa lánað báta- j
1 flotanum meginið af því fé, er j
j liann hefði þurft til reksturs-
| ins að undanförnu. Skýrði
j hann svo frá, að ríkisvaldið
\ hafi skyldað Landsbankann til
j að lána útveginuni öll rekstr-
\ arlán með aðeins 4% vöxtum,
j en það er 2% lægra en bank-
i inn fær fyrir önnur lán, og
j Vi% lægra en hann greiðir
I sjálfur fyrir innlánsfé sitt. Þá
e mun mestur hluti verðbréfa
i bankans vera með ZV-1% vöxt-
1 um, eða V’i% Iægra en á þeim
\ lánuni, sem liann lánar út-
| vegsmönnum samkv. nefndum
1 fyrirmælum. Hefir það því
: bætzt ofan á önnur fjárfram-
i lög hins opinbera vegna út-
j gerðarinnar, að þjóðbankinn
\ hefir þannig verið skyldaður
j til að veita henni rekstrarlán
i með óeðlilegum vaxtakjörum
j og stórkostlegum halla.
Hryggilegt slys
á börnum
af völdum sprengingar á Dalvík.
Síðastl. laugardagskvöld skeði
sá slysalegi atburður á Dalvík, að
þrír ungir drengir slösuðust illa
af völdum sprengingar. Missti sá
elzti þeirra, Páll Kristjánsson, 11
ára, kjúkur framan af tveimur
fingrum og brenndist auk þess á
hendi, en þeir Sveinn Bjarnason,
10 ára, og Bjarmar Baldvinsson,
9 ára, hlutu alvarlega áverka á
augum. Voru tveir þeir síðar-
nefndu fluttir i sjúkrahús hér, og
gerði augnlæknir að meiðslum
þeirra. Mun honum hafa tekizt að
ná málmflísum úr sprengjunni,
úr augum drengjanna, en blaðinu
er ókunnugt um, divont líkur séu
taldar fyrir því, að þeir haldi
sjóninni.
Ekki er það talið fullkunnugt
enn með hvaða hætti spreirging
þessi varð, né heldur það, hvern-
ig sprengjan muni tilkomin i
hendur barnaima. Telja sumir, að
þeir mum hafa fundið sprengju
frá hernámsárunum í ruslahaug,
og sprengt hana með einhverjum
Iiætti, en aðrir gizka á, að um
leikfang hafi verið að ræða.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar um nýjar dýrfíðarráðstafanir vegna
atvinnuveganna afgreitt sem lög frá Alþingi
Heilbrigðisstjórnin gerir ráðstafanir
til, að skólafólk úr skóSum hér í bæn-
um fari ekki heim til sín í jólaleyfinti
Því miður fer því fjarri, að hægt
sé að segja, að mænuveikifar-
aldur sá, er þjáð hefir bæjarmenn
hér að undanförnu, sé um garð
genginn. Síðustu dagana hafa
enn bætzt við allmörg ný tilfelli,
en hitt er þó næstum ennþá kvíð-
vænlegra, að sóttin hefir elnað
ýmsum þeim, er tekið liöfðu hana
fyrir alllöngu síðan, þannig, að
sumir þeirra liggja nú fárveikir,
en aðrir hafa hlotið alvarlegar
lamanir. Er ástandið á ýmsum
heimilum í bænum harla bágt af
þessum' sökum, og sums staðar
jafnvel þannig,- að full vandræði
steðja að, þar sem þess munu
dæmi, að allt fullorðið heimafólk
er frá verkum af völdum veikinn-
ar. Er hætt við, að jólin verði
óvenju dapurleg að þessu sinni á
þeim mörgu heimilum, sem erfið-
leika hafa hlotið af völdum vá-
gests þessa, og raunar fullvíst, að
skuggi hans muni hvíla eins og
mara á öllum jólafagnaði hér í
bænum í þetta sinn.
Um síðustu helgi gerði héraðs-
læknir hér, í samráði við land-
lækni, ráðstafanir til þess að
skólafólk utan af landi, sem
dvelst hér við nám í bæjarskól-
um í vetur, fari ekki heim til sín í
jólaleyfinu. Er það auðvitað að-
eins sjálfsögð varúðarráðstöfun,
þótt hins vegar séu — því miður
— litlar líkur til þess, að hún
komi að verulegu haldi að hefta
útbreiðslu veikinnar, m. a. sök
um þess, að aðrar samgöngur og
mannaferðir eru óhindraðar, og
auk þess mun mænuveikin þegar
vera komin allvíða út um sveit-
irnar, svo sem í Reykjaskóla í
Hrútafirði, í Skagafjörð og víðar.
Samkomubann hefir þegar verið
sett í Skagafjarðarsýslu vegna
faraldurs þessa, en samgöngu-
banninu við Svarfdælalæknishér-
að hefir nú nýskeð verið aflétt.
sfórslys í Bjamarfirði
á Sfröndum
í stórliríðinni um íyni helgi skeði sá sorglegi og válegi við-
burður, að snjóflóð íéll á hæinn Goðdal í Bjarnarfirði í
Strandasýslu og varð öllu heimilisfólkinu, nema bóndanum
einum, að bana, en hann liggur nú, þrekaður og slasaður, í
sjúkrahúsi í Reykjavík. Kona hans, tvö börn þeirra hjóna
og |>rír heimamenn aðrir fórust í flóðinu.
Tveir afilalir. Sunnudaiur og (íoð-
dalur. skerast norÖur og uorðveslur í
lnilemliö fyrir botni Bjarnarfjarðttr á
Ströndum, n.tst norðan Steingrívns-
fjaröar. í áttina að Trékyllisheiði. Er
sinn b.erinn í hvorum þessara dala,
samnclndir ilöluntun, og er |iar a-rið
afskckkl.
Snjóflóðið mtin liafa fallið á simnu-
dáginn, en ekki uröti ' byggSarnienn
niður í Bjarnarlirði varir við þaö sem
gerzl bafði, lyrr en á miðvikudaginn,
er póstur var seiulur -þaðan fram í
(ioðdal. Sími er þó á btrntini, en sök-
uin ltinna líðu síiuabilana og línu-
sJila af völdwm- óvcðursin.s að uudau-
förnu. undruðust nteiui það ekki svo
lujtig. |>ótt tkki uaSiist-sauiband við
Coðdai ..fýixi|>art |>essarar viku, cn
hóndiun þar 1 laiöi-áIXaaiuru 1 við Skarð
i Bjarnarfirði á .suniuidaginn.. og að.
likindum skiiuunu áður en snjóflóðið
fóll, og var þá alll lueð felldu á beim-
iliiiu.
1*egar pósturinn sá vegsummerki
snjóflóðsins yfir bænutn, liraðuði banii
sér afiur til byggöa og lét vita, bvernig
komið var þar fremra. Brugðu menn
skjólt við og fórtt úr Bjamarfirði,
Kaldrananesi og frá Hójmavík á stað-
inn og grófn upp btejarrústirnar.
Var alh lieimilisfólkið þá antlað,
nema bvað lifsmark fannst tneð bónd
anttm eintun. Var liann flutun til
byggða og veitt keknisbjálp og bjúkr
un. Komst ltann til meðvituntlar, en
var harla þrekaður og skaðkalinn á
fótum, enda hafði bann lcgið allan
þennan ti'ma skoröaöur tindir litejar-
þekjunni. Mun hann lljótlega bafa
vcrið flutlur meö flugvél til Rcykja
víkur, og liggur liaiin þar nú í Lands-
spitalantmi. og var liöan hans talin
stcmifeg eflir alviktim, síðast cr lil
iréuist.
Dýrtíðaisjóður skal stofnaður með 22 millj. kr.
framlagi úr ríkissjóði, en auk þess renni í hann
nýir söluskattar og gjöld fyrir gjaldeyris-
og innflutningsleyfi
TJtvegsmönnum og kjötframíeiðendum tryggt
sama lágmarksverð og á þessu ári, en síldarútveg-
nrinn fái margþætta og víðtæka aðstoð. Dýrtíðar-
sjóður leggi og fram fé til lækkunar á vöruverði
innanlands
Eitt síðasta verk Aljiingis, áður en þingmenn tóku sér jóla-
leyfi, var að afgreiða frumvarp ríkisstjórnarinnar um dýrtíð-
arráðstafanir vegna atvinnuveganna. Var það sam{>ykkt með
nokkmm breytingnm með óskiptu atktæðamagni stjórnar-
flokkanna Jniggja gegn atkvæðum kommúnista. Meginatriði
hinna nýju laga eru J>au, að ríkissjúður tryggir bátaútvegs-
mönnum og kjötframleiðendum sama lágmarksverð og á Jtessu
ári, en ríkisstjórninni heimilast að veita víðtæka aðstoð J>eim
útgerðarmönnum og útgerðarfyrirtækjum, er stunduðu síld-
veiðar á liðnu sumri, og stofnaður verði dýrtíðarsjóður ríkis-
ins, sem varið skuli til að standa straum af greiðslum vegna
ábyrgðar ríkísins á verði útfluttrar vöru, svo og til lækkunar
á vöruverði innarilands.
Alþingi frestað
í fyrradag
Þingmenn tóku sér hvíld £rá
störfum sl. mánudag. Var for-
setaboðskapur um þetta lesinn
upp á þingfundi þann dag. Sam-
kværat honum er gert ráð fyrir.
að þingið verði kvatt aftur saman
til þingfunda eigi síðar en föstu-
daginn 21. janúar næstk., en það
er fyrsti þorradagur — bónda-
dagurinn.
Samkvæmt lögunt þessum ábyrgist
ríkisstjórnin bíitaútveginum á árinu
1949 (55 aura \erð fyrir hvert kíló af
nýjum fiski, miðað við þorsk og ýsu,
shegðan, rrieð haus, en það er sama
áhyrgðarverð og á þessþi ári. Abyrgðar-
verð til liraðfrystihúsa og saltfisksút*
flytjenda er einnig óbreytt, en þcssi
áhyrgð ríkissjóðs nar einvörðungu til
fisks, sem seldur verður til landa, er
ríkisstjórnin ákveður með hliðsjón af
markaðshorfum á hverjum tíma. Einn-
ig cr ríkisstjórninni heimilt að skijxi
fyrir um verkun á fiski, eftir því seni
markaðshorfur segja til um.
Aðstoð sú, sem ríkisstjórninni Iieim-
ilast að veita að nokkru éða öllu út-
vegsmtmnum, er stunduðu síldveiðar
síðastliðið sumar, er uppgjöf á inn-
lendum sjóveðskröfum og öðrum lög-
veðskröfum samkvamt hinuin nýsettu
lögum um aðstoð við sílclarútvegs-
menii', upþgjöf á lánum, samkvamt
söm-u lögum, og nppgjöí á lánum, sem
síidarútvegsmcinnum voru veitt úr rík-
issjóði vegna aflahrests á sumarvertíð-
inni 1945 og 1947. Setur ríkisstjórnin
fyrir sitt leyti ýiuis skilyrði um þessa
uppgjcif krafna og skulda; en tilskilur
einnig, að hlulaðeigandi útgerðarmað-
ur komist að samningum við aðra lán-
ardrottna sína um nægilegan afslátt
að dómi skilanefndar ríkisstjórnarinn-
ar á öðrum skuklum sínum, til þess.
að áframhaldandi rekstri verði tryggð-
ur f járhagslegur grundvcillur. En náist
slíkt samkomulag ekki með útvegs-
mönnum og lánardrottnum þeirra,
getur ríkisstjómin sett reglugerð uui
skuidaskil ÚLvcgsinaniia. -cr sildvoiðar
stunduðu sumarið 1948.
Býrtíðorsjóður.
Alliygli alii Wíiieiming'i hwh-þó-t-k-k'i-
lnaó M/í iji-iuast — :i. m. k. í bUi —,
-aó ákva-iVnm liinna nýju -lapa. nrn
lekjiKÍiJim liins nýja 'dýxtl&aTsjóðis. cn
boniiin skal uftað tekna seni bér segir:
Ai toUverði -innfluttrar viir-n skal
f*reitYa i>--f söioskau, aiV iióiia ttuni aiV-
Jiiitnitígsgjölduui og áallaiVri álagn-
iii}*u, en af smásölu 2% <ig annarri
sölu 3%. Af lolltekjum þeim, sem ráð-
geriVar veriVa í fjárlögum na-sta árs,
skulu 22 milljónir króna rcnna í dýr-
tiðarsjóiV. ViÖbótargjöhl fyrir innlintn-
ingsleyfi skal greiða: af innfhitnings-
leyfi fyrir kvikmyndiiin 100% af leyfis-
fjárha-ð, af gjaldeyrisleyfum til utan-
lerða, öðrum en leyfum til nátnsmannn
og sjúkljnga, 75% af leyfisfjárhæð, af
innfiutningsleyfum fyrir bílum 50%
af leyfisfjárbxð, af innnutningsleyftun
ívrir rafniagnstækjum til beimilisnota,
öðrtim en eldavélum og þvottavélum,
100% af leyfisfjárha-ð, en af leyfum
fyrir þvottavélum 50%. Enn fremur
skat greiða 20% af matsverði biireiða,
sem ganga kaúptim og söluni innan-
lands.
Aa-tlað er, að greiðslur úr dýrtíðar-
sjóði á næsta ári nemi um 70 milljón-
um króna. Um álagningtt söluskattsins
skal tekið fram, að verð vöru og þjón-
ustu má ha-kka sem honum ncmur. en
óheimilt er að hækka álagningu verzf-
ana eða fyrirtækja vegna hans. Allar
iielztu neyzluvörur almennings og
margar aðrar nauðsynjavörur eru
undanskildar söluskatti, svo og sala
fasteigna, skipa. einkaieyfa, verðbréfa
og krafna, andvirði viiru seldrar úr
landi, útskipunargjakl af Ivcnni og
flutningsgjald, viðgqrð á skipum, húsa-
leiga og iðgjaldalekjnr vátryggingar-
félaga.
| Algert samkomubann |
] í bænum og héraðinu j
fyrst
um smn
: í jteint svifuin, nð blaóið er
| rtó faríi í -presainaybiilan' hér-
Éaiósiæknir þess getió, aó algert
i sainktnmiÍMUui hafi nú. veríð
i sett faér- í Jbsesum .og, iækriis-
i tiéraðimx öllu fyrst um sinn.
ÍEr þetta gert í samráöi við
i heilbrigðisstjórnina og .hannió
4 sett sökum meenuvcikinnar,
i sem virðist nú aítur breiðast
i út, og jafnfxamt fjöigar al-
i varlegum sjúkdómstilfeHum,
i og það ekki sízt á þeim, er
j tóku veikina fyrir tiltölulega
i löngu síðan.
iiiiiiiiHiminii
iMIIMIMMMMMI<llMtÍ»IMMM|OMI»ÍlMltMllMÉMMMIIMIMÍItlÍllllllMMII