Dagur - 24.12.1948, Blaðsíða 7

JÓLABLAÐ DAGS
7
vérið að frumkvæði kirkjubónda en
prófasts, si'. Hallgríms Thoríacius-
ar, að hafizt var handa um kirkju-
bygginguna. Getur prófastur Jress
í visita/.íugerð árið 1840 að kirkju-
bóndi hafi tjáð sér, að hann liali i
hyggju að endurbyggja kirkjuna.
Áf Jrví varð þó eigi, að byrjað væri
á verkinu, fyrr en vorið 1847.
Gengii allir, sóknarmenn að Jjví
um vorið, að taka upp grjót í grunn-
inn og færa að staðnum, rí.la göinlu
kirkjuna, gera undirhleðslur og
stétt kring unl kirkjuna. Ennfrem-
ur fluttu Jreir trjávið og annað
byggingarefni að.
Ekki er auðið að segja, live lang-
an tíma byggingin hefur tekið. En
við prófastsvisitazíu 10. júní 1847,
er sagt að kirkjan sé undir byggingu
og er senniiegast að ekki hali verið
að íullu frá henni gcngið fyrr en
sumarið eftir, eða rétt áður cn hrin
var tekin út 4. júlí 1848. Aðalvcrk-
inu hefur j)ó sennilega verið lokið
haustið 1847, J>ví að sjá má það af
reikningum yfir byggingarkostnað-
inn, að aðalsmíðirnir, Jreir Elóvent
Sigfússon, Kálfskinni, og Eriðrik
Möller á Möðruvöllum liafa unnið
að smíðinni uin ö mánaða tíma,
Ofafur Briem á Grund 20 daga, j<>n
í Ejósakoti 25 daga og þeir Páll ;i
J leigastiiðum, Penjamín á Björk og
Sveinn ;í Æsustöðum nokkra d r/a
h.vcf,
Kirkjan var upprunalcga með tré-
Jjaki, bikúð utan, en máluð innan
l.'kt og verði hefur til síðustu tíma,
nema'altari var ljósblátt með hvít-
iim pílárum. Inni í henni voru
tvcir skrúðaskápar gamlir frá 1621,
málaðir af Jóni Guðmundssyni
presti á Rúgsslöðunt. Hann var J)á
prestur til Grundarjnnga og málari
ckigóður, hafði tneðal annars málað
innan kirkjukór Möðruvallakirkju
um svipað leyti, að tilhlutan Magn-
úsar Bjömssotíar lögmanns. Hvað
orðið hefir af skápumþessumermér
ókunnugt, livort Jreir eru nú komn-
ir á söfn, eða Jóeir eru eyðilagðir af
tíinans tönn.
Alls var kostnaðarreikningur við
byggingu kirkjunnar 1172 rd.9,5
sk.
Eátt markvert liefur boriö við í
sögu kirkjunnar um undanfarandi
100 ár. Þó er Jress að geta að í miklu
ofviðri 2. marz 1857, högguðust
tveir bitar í miðju lnisinu úr skorð-
um, svo að Jjcir hrukku upp úr
lausholtunum .Var' þessi galli lag-
aður með Jtví að festa bjálka á laus-
holtin og negla síðan bitana í þá
með járngöddum. Aftur hróflaðist
kirkjan á grundvclli í hvassviðri
186.5, en var síðan viðrétt og fest
niður með stórgrýti, setn dregið var
að. Varð enn að bæta um Jressar
járnkrækingar 1885. Arið 1888 var
keypt orgel í kirkjuna er kostaði
200 krónur og sama ár var liafizt.
handa um að ldaða upp kirkjugarð-
inn ineð grjóti ;í suðurhlið, og var
næstu ár gengið frá einni hlið ár-
lega. Ivlukknajiort J)að, sem enn
stendur, var byggt nokkru fyrr en
kirkjan, eða ájið 1838.
Mikil aðgerð fór fram á kirkj-
unni sumarið 1895. Var hún J)á
hækkuð á grunni og undirhleðsl-
ur stcinlímclar. Einnig var klæðn-
ing að utan víða ondurnýjuð, tjar-
an skafin af og kirkjan hvítmáluð
að utan. Þakið var rifið a.f kirkj-
unni, tekinn úr. ]>ví allur fúi og
])áð papp-dagt og bikað. Ný kirkju-
hurð var .vmíðuð og gert mjög við
klukknaportið. Þá var kirkjan
máluð öll innan og prédikunar-
stóll prýddur mcð stojipaðri fios-
brún.
Þcss b::<r að geta, ura altaristöll-
una, sem áður cr minnst á, og er
cinn hinn merkilegasti íorngripur,
scm enn cr í kirkju hér á landi, að
uingcrð hcnnar var mjög tekin að
luörna um 1870 og einkum fór hún
þó illa í jarðskjálftum, sem urðu
1872. Var þá Guðmundur bíld-
höggvari lenginn til J)ess árið' 1877
,,að smíða í hinar fornu skemmdir
og j)rýða og mála allan gripinn" og
þótti það verk mæta vel af hendi
leyst. Kostaði sú aðgerð 74 krónur.
Er svo komizt. að orði ui\i Jietta efni
í visitazíugcrð prófasts:
„Síðan kirkjan var visiteruð sein-
ast, hala hinar fornu og fögru altar-
isbríkur, ásamt miðstykkinu yfir
miðju altari verið jjrýðilega í stand
settar, allt bíldlHÖggvaraverkið ver-
ið prýtt sem varð'með litum, ný
umgerð smíðuð utan um vængja-
bríkurnar og hún fallega máluð."
Virðist Jretta vera svo að skilja, að
gcrt hafi verið við báðar altarisbrík-
urnar, einnig bríkina með Marteins
mynclunum, sem getið er um hér
á undan, og hefur lienni verið kom-
ið lyrir á stafni kirkjunnar fyrir of-
an alabasturstiiliuna á trébrún, sem
fest: hcfur verið á milli.
Alla stúnd hefur kirkjan verið
ágæta vel um hirt, og hafa allir
staðarhafdarar gert sér far um að
halda henni sein bezt við bo fegra
hana og prýða eftir föngum. Nú
síðast hefur hún á Jressu 'sumri
fengið hina j)rýðilegustu 'ambót í
tileini af 100 ára afmælinu, ])ar
ssm hiin hefur verið frábærlega
.fallega máluð að innan og utan,
smíðuð í hana forkirkja, og ýmis-
lcgt fleira lagfært, svo að nú er hún
fcgri en hún hefur nokkru sinni
vcrið á síðastliðnum 100 árum. Ber
að Jiakka þetta v’erk fyrst og freinst
kirkjueigánda og staðarbónda á
Möðruvöllum, sem hvorki hafa
sparað lé eða fyrirhöln til að gera
kirkjúna sem veglegasta, og í öðru
lagi málaranmn, Hauki Stefáhs-
syni, sem beitt liefur listagáfu sinni
að því að prýða hana svo forkunn-
ar vel, að eftirtekt mun vekja. Er
þetta önnur kirkjan, sem hann mál-
ar hér í Eyjafirði, en hin var
Munkaþverárkirkja, sem liann mál-
aði haustið 1944.
Báðar eru kirkjurnar málaðar í
Jreim fagra og sérkennilega stíl,