Dagur - 09.03.1949, Blaðsíða 6
6
D A G U R
Miðvikudaginn 9. marz 1949
í
DAGUH
Ritstjóri: llaukur Snorrason.
Aigrciösla auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pátursson
Skrifstota í Hafnarstræd 87 — Sítni 160
tílaöic kemur úl'á hverjunr miðvikudegi
Ártrangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí
PRENTVERK ODu, ItJÖRNSSONAR H.F.
ress að koma þjóðarbúskapnum
á réttan- kjöl. Þótt margt hefði
vissulega mátt fara betur úr
hendi núverandi ríkisstjórnar,
hefir þó til þessa tekizt að forða
stöðvun atvinnuveganna til lang-
frama, spyrna gegn því að óhófleg
dýrtíð kæmi utanríkisverzlun
ijóðarinnar á vonarvöl, og koma
nokkru skipulagi á fjárfestingu
og gjaldeyriseyðslu landsmanna.
En hún á að sjálfsögðu mörg
vandamál óleyst, og þjóðin á
vissulega enn fyrir höndum erf-
iða glímu við afleiðingarnar af
hinni hóflausu dýrtíðarstefnu
fyrrverandi ríkisstjórnar. Fram-
sóknarflokknum hefir alltaf ver-
ið ljóst að því lengur sem drægist
að taka dýrtíðarmálin föstum
tökum, því erfiðara yrði það við-
fangs. Því var það að flokkurinn
vildi hefja „nýsköpunarstarfið“
1944 með því að lækka dýrtíðina
og skapa atvinnutækjunum
starfsgfundvöll. Erfitt verður
fyrir dýrtíðarpostula kommún-
istaflokksins að telja mönnum
trú um, að þessi stefna Fram-
sóknarmanna hafi verið röng.
Arfurinn er ekki gleymdur
KOMMÚNÍSTAIÍ treysta sundum á það í mál-
flutningi sínum að minni almennings sé slappt, og
vissulega hafa margir landsmenn gerzt ærið
gleymnir á fortíð kommúnista í mikilvægum mál-
efnum þjóðarinnar, t. d. í ufanríkismálum. En
saga þeirra á þeim vettvangi er með þeim endem
um, að enginn heiðarlegur -maður ætti framar að
leggja cyru við skrafi þeirra um þjóðvarnir eða
gæzlu sjálfstæðis og frelsis. Ef farið hefði verið að
ráðum þeirra í stríðsbyrjun, hefði íslenzka þjóð
in að tilefnislausu fjandskapast við lýðræðisríkin,
veitt einræðisöflunum stuðning, og þar með glatað
tækifærinu til þess að öðlast fullt frelsi og sjálfs-
forræði, með tilstyrk hinna miklu lýðræðisríkja,
árið 1944. Ef farið hefði verið að ráðum þeirra
1945, hefði íslenzka þjóðin gert sig að viðundri í
augum heimsins með því að lýsa yfir styrjöld á
hendur tveimur stórveldur. En í hvorugt þetta
skipti léði þjóðin eyru við ráðleggingum komm
únista. Það var gæfa hennar. Reynslan af komm-
únistum á stríðsárunum er æ síðan vísbending um
það, hversu þessum flokki manna er að treysta, er
á reynir, og hversu þjóðholl og giftumikil eru
þeirra ráð. Ymsir gerast um of gleymnir á þessi
sannindi nú, er kommúnistar eru enn að hag
ræða seglum eftir austanáttinni í utanríkismálum
þjóðarinnar. En sú gleymska er varasöm.
EN ÞÓTT KOMMÚNISTUM hafi tekizt að villa
nokkrum einstaklingum sýn á hinni raunverulegu
stefnu þeirra í utanríkismálum og firra þá minni
er til of mikils ætlast að þeim takizt einnig að
breiða hulu gleymskunnar yfir þá staðseynd, að
þeir sátu hér í ríkisstjórn alllanga hríð og voru
þar valdamiklir. Slík tih-aun er þó gerð í síðasta
eintaki kommúmstablaðsins hér. Þar e^- því hald-
ið fram, að erfiðleikar þeir, sem nú steðja að þjóð-
arbúskapnum, séu tilbúnir af núverandi ríkis-
stjórn og Framsóknarflokknum sérstaklega.
Hvergi er þar minnzt á arfinn, sem ríkisstjórnin
fékk úr hendi kommúnista og vina þeirra í fyrr-
verandi ríkisstjórn. En sá arfur var, samkvæmt
úttekt hagfræðinganefndarinnar, sem kommún-
istar áttu fulltrúa í, ávísanir á gjaldeyri umfram
innstæður, sívaxandi dýrtíð, hömlulaust brask og
ömurleg afkoma ríkissjóðs. Frá þessu öllu hlupu
kommúnistar jafnskjótt og ávísanir á síðustu
gjaldeyrissjóðina höfðu verið gefnar út og at
vinnuvegirnir voru komnir að stöðvun vegna dýr-
tíðar, sem þróast hafði í skjóli stjórnarstefnunnar
ÞEGAR FRAMSÓKNARFLOKKURINN gekk
til samstarfs við aðra lýðræðisflokka um núver-
andi ríkisstjórn, var um það samið að taka upp
nýja stefnu í dýrtíðar -og fjárhagsmálum. Stöðva
hina hóflausu gjaldeyriseyðslu, spoma gegn vexti
dýrtíðar og koma skipulagi á verzlunar- og fjár-
festingarmál. Með því að ganga inn á að breyta um
stefnu, viðurkenndu tveir fyrrv. stjórnarflokkar
rauninni gagnrýni Framsólcnarmanna á fyrrv. rík-
isstj órn og stefnu hennar. Það var þegar ljóst, að
ástandið í fjárhags- og atvinnumálum landsins var
þannig, að tvísýnt var hvort ríkisstjórn lýðræðis-
flokkanna mundi takast að greiða úr því. En allir
ábyrgir menn voru sammála um að nauðsynlegt
væri að hverfa frá braski ög fjársukki, sem ein-
kenndi starfsferil fyrrv. ríkisstjórnar, og freista
Fátælct Amtsbókasafnsins.
,,Nemandi“ skrifar blaðinu eft-
irfarandi hugleiðingu um Amts-
bókasafnið:
„SÍÐAN BÓKASAFNIÐ flutt-
ist út í miðbæinn, þá hefir að-
sóknin að því aukizt að miklum
mun. Einkum eru það nemendur
úr skólum bæjarins, sem sækja
lestrarsalinn og notfæra sér þar
handbækur og aðrar heimildir
sér til aðstoðar við námið og lesa
þar sér til skemmtunar. Sömu-
leiðis notfæra þeir sér erlendar
bækur þær er safnið hefir í eigu
sinni. í þessu sambandi er ekki
úr vegi áo minnast á það, hve
fui'ðulega fátækt safnið er af þess
konar bókum, svo að þeir, sem
vilja kynna sér hin ýmsu verk
heimsbókmenntanna, eiga þess
eins og er, því miður, engan kost.
Það getur varla skammlaust tal-
ist að eina almenna bókasafnið í
jafnstórum bæ og Akureyri er,
og jafn miklum skólabæ, skuli
ekki eiga þær erlendar bækur, er
taldar eru hin fyrsta og sjálfsagð-
asta eign annarra slíkra safna.
Þær'fáu erlendu bækur, sem þó
eru fyrir hendi munu flestar vera
gefnar út fyrir einum eða tveim
áratugum og eru þaðan af cldri.
Þær bækur, er síðar hafa verið
gefnar út, er því alls ekki að finna
í hillum safnsins. Nokkur bót er
alltaf að þýðingum, en þó minna
en mætti virðast, þar sem nær
100% þeirra munu vera „reyfar-
ar“ og aðrar lélegar skáldsögur.
Sem dæmi um, hvað hér er illt í
cfni, skal eg skýra frá þessu:
Hina amerísku úrvalshöfunda,
svo sem Hemingway, Steinbeck,
Dreiser, Lewis eða Eugene
O’NeiIl, er ekki að finna, þótt
furðulegt megi heita. Að minnsta
kosti er ekki annað að sjá, sé litið
yfir bókahillurnar án nákvæmrar
eftirgrennslunar, en það tekur
óratíma að finna einhverja sér-
staka bók, sökum þeirrar óreiðu
og ruglings er þar ríkir. Flestar
erlendu bækurnar eru eftir hina
eldri, ensku höfunda, svo sem
Scott, Stevenson etc. þótt enginn
sé þar allur. Aftur á móti er ekki
að finna bækur yngri höf. svo
nokkru nemi, Somerset Maug-
ham mun t. d. eiga þar aðeins
eina einustu bók (Strictly Per-
sonal). Þæi' dönsku bækur, sem
þarna eru, munu flestar vera
aldraðir „rómanar“, þótt nokkuð
hafi úr rætzt eftir að safn Odds
heitins Björnssonar bættist hér
við. Útkoma alls þessa verður því
sú, að allt safn hinna erl. bóka er
ekki stærra en svo, að vel g'æti
það verið í eins manns eigu þótt
vafasamt væri hvort sá hinn sami
mvndi gera sig ánægðan með svo
fornfálegt og ruglingslegt safn. —
Upptalning þessi er ófögur og
engum til sóma.
Enn segir „nemandi“: *
Á STRÍÐSÁRUNUM, meðan
inn í landið flæddu skipsfarmar
erl. bóka, voru dyr safnsins hér
þeim harðlæstar og slík vara al-
gjörlega bannfærð. Nú er orðið
snöggt um þrengra um öll bóka-
kaup, en án efa mætti, ef viljinn
er fyrir hendi, bæta svo úr að
heilt verði. Raunar virðist þetta
ef vera það eina, sem hér í vegi
stendur, en það sýnist líka ætla
að veröa nóg. Að mínu viti þá er
það' raunverulega skylda safnsins
að hafa alltaf á boðstólum, þó
ekki væri nema örfáar af nýleg-
um erl. bókum og láta þar einnig
eitthvað koma upp í þau gjöld er
til þess renna — ekkert virðist
heldur auðveldara. Varla geta
hér f járhagsvandræði hamlað, því
að góða viðbót mætti fá fyrir
um 1000—2000 kr. árlega þótt
ekki sé fram á meira farið. Einnig
verður því vart trúað að óreyndu,
að sjálft Amtsbókasafnið á Akur-
eyri skuli ekki geta fengið smá-
vegis gjaldeyrisyfirfærslu um leið
og bóksalar og bókasöfn í Rvík fá
hundruð þúsunda í erl. gjaldeyri
til bókakaupa, sbr. skýrslu form.
Fjárhagsráðs.
AÐ ÖLLU ÞESSU athuguðu þá
virðist varla vera annað að sjá en
þeir menn, sem að safninu standa
og ættu þar að vera trúnaðar- og
starfsmenn almennings, sem
bæru óskir hans og þarfir fyrir
brjósti í þessum efnum, hafi ekki
gert sér fyllilega Ijóst, hvernig
þessum málum er komið. Lítið
átak þyrfti frá þeirra hendi í
þessu máli, en mikil og stór úrbót
yrði það og kærkomin mjög. Vill
nú ekki einhver af aðstandendum
safnsins (bókavörður cða annar)
hefjast hér handa, og ef ekki fæst
það fram, sem hér er á drepið,
skýra þá fyrir okkur notendun-
um, á prenti, hverju það sætir. Eg
er þess fullviss að fjöldi annarra
mun óska þess hins sama og beini
þessu hér með til réttra aðila.“
(Framh. á 11 síðu)
Blaðamaður neitar ásökun
Ben. Gröndal blaðamaður skrifar blaðinu:
„í dálkinum „Móðir, kona, meyja" í blaði yðar 23.
febrúar sl. var vikið að erindi, er eg flutti fyrir
nokkru í útvarpið til útlanda. Eru þar alvarlega
rangfærð ummæli eftir mér og eg á þeim forsend-
um sakaður um „smekkleysu", „aumlegan og and-
styggilegan málflutning“ og fleira í þeim dúr. Ef
höfundur greinarinnar hefði skrifað niður orð mín
eða fengið þau á prenti frá mér, áSur en hann setti
árás sína á prent, ,er ég viss um, að hann hefði séð,
að í ræðu minni var ekkert, sem gefur tilefni til
slíkrar árásar. Kaflinn, sem um ræair, er orðrétt
rannig í liandriti rnínu:
„Eg minntist á ,að heilsufar væri slæmt um
þetta leyti, og er rétt að taka það fram, að eg
tala ekki um þetta frá sama sjónarhóli og lækn-
ar eða heilbrigðisskýrslur. Mænuveikin, sem
geysað hefir á landinu, virðist vera liðin hjá,
sem betur fer, og um aðrar pestir er mér ekki
kunnugt. En á þessum tírna árs er jaínan mikið
um lasleika, væga inflúenzku, kvef og annað
slíkt, — veikindi, sem einn af gárungum Revk-
víkur kallaði nýlega „hengilmænuveiki“, þótt
sízt sé ástæða til að skopast að sliku.“
Þetta sagði eg og annað ekki um heilsufar, og er
erfitt að hneykslast á þessum ummælum um mænu-
veikina. Hins vegar er með seinni hluta þessa kafla
gefið í skyn, að inflúenzkan, kvefið og annað slíkt
sé annar seðlis en sjálf mænuveikin,. sem fyrst var
minnzt á sem hinn versta vágest. Mænuveikin er
alls ekki kölluð „hengilmænuveiki“, enda kæmi
mér slíkt aldrei til hugar. Það er hvergi gefið í skyn
í þessum stutta kafla, að mænuveikin sé ,,hysteria“,
að „einungis hengilmænur og aumingjar“ leggist í
henni. Það þarf ímyndunarafl til að lesa slíkt inn í
umrnæli mín.
Eg á sjálfur venzlafólk, sem mun bera merki
mænuveikinnar alla ævi, og er nákumiugur mörg'-
um fleiri, sem orðið hafa fyrir vágesti þessum. Eg
mundi því síðastur manna hafa orðið til þess að láta
mér slíkt um munn fara, sem nú hefir vei'ið horið á
mig. Vona eg, að höfundi greinaí'innar og lesend-
um „Dags“ skiljist af ummælum mínum, er þeir
sjá þau hér á prenti, að þær þungorðu ásakanir, sem
mér eru sendar í greininni, eru ómaldegar með öllu
og þá óvirðingu, sem eg er sagður hafa sýnt þeim,
sem fyrir þessum alvaralega sjúkdómi hafa orðið,
hefi eg aldrei og mun aldrei gera mig sekan um.
Vona eg, að misskilningur þessi leiðréttist hér
með, og mál þetta geti með fullri sátt fallið gleymsk-
unni í skaut.“
Svo mörg eru þau orð. Sjálfsagt er að viðurkenna,
a. t. v. hafi blaðið verið óþarflega harðort vegna út-
varpsræðu blaðamannsins. Ilins vegar verður ekki
annað séð af ummælum hans, sem prentuð eru hér
að ofan, að hann hafi gefið nokkurt tilefni þeirra
ábendinga. Sannast á ummælum hans, að það er
erfitt að vera fyndinn á kostnað heilsufars samborg-
aranna og fer bezt á því að útvarpsfyrirlesarar
geymi slíkt hið innra með sjálfum sér, en útvarpi
því ekki, allra sízt til annarra landa. Að svo mæltu
lætur Dagur útrætt um þetta mál.
Heyrt á föraom vegi
,-K Ljótar konur eru ekki til — heldur aðeins
konur, sem ekki vita hvernig þær eiga að fara að
því að líta vel út.
★ Maðurinn vill heldur trúa því, sem er þægi-
legt fyi'ir hann en sannleikanum.
★ Hamingjusamt hjónaband er bygging, sem
þarf að reisa frá grunni á hverjum einasta degi.
★ Sá er ríkur, sem hvorki þarf að biðja náung-
ann um lán né skjalla hann.
★ Það er meira um vert, hvað maður sér i
konuandliti en hvað maður sér á því.