Dagur - 27.04.1949, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 27. apríl 1949
DAGUR
5
Jarðræktarlagafriimvarpið
Jarðræktarlögin eru tvímæla-
laust ein hin gagnmerkasta land-
búnaðarlöggjöf vor. Þau hafa
vafalaust valdið verulegum
straumhvörfum í ræktunarmál-
um og eru sú löggjöf, sem bænd-
ur landsins þekkja bezt.
Jarðræktarlögin eru ekki göm-
ul, aðeins 26 ára, og hafa þó á
þessu tímabili oft verið til endur-
skoðunar og tekið miklum breyt-
ingum. Þessu veldur vafalaust, að
lagasmíðin hefur verið ófullkom-
in fyrst í stað, viðhoi'fin hafa ver-
ið nokkuð misjöfn og síðast en
ekki sízt, að þróun ræktunarmál-
anna hefur verið mjög ör, svo að
ýms ákvæði laganna hafa fyrnst
furðu fljótt.
Hér verður ekki rakin saga
þessara mála, þótt fróðleg sé, en
löggjöf þessi hefur ennþá einu
sinni verið í deiglunni og hlotið
gagngerðari endurskoðun heldur
en nokkru sinni fyrr, og er ekki
ófi'óðlegt fyrir bændur að kyrrn-
ast því, hvaða höfuðbreytingar
hafa verið gerðar á lögunum nú,
þegar Búnaðarþing hefur afgreitt
frumvarpið frá sér, áður en það
fer í aðal hreinsunareldinn, sem
er Alþingi.
Þess skal getið að endurskoðun
þessa hafa framkvæmt: 1)
Stjórnskipuð nefnd að nokkru
tilnefnd af Búnaðarþingi og gerði
hún aðalbreytingarnar. 2) Nefnd
skipuð Búnaðarþingsfulltrúum,
er athugaði frumvarpið nokkuð
milli þinga og 3) Búnaðarþing,
þar sem málið var athugað gaum-
gæfilega í nefnd og síðan á þing-
fundum.
Skal nú vikið að höfuðbreyt-
ingunum frá gildandi lögum.
I. Aðalbreytingarnar á fyrsta
kafla laganna eru þær, að ákvæði
eru sett um héraðsráðunauta, þar
sem gert er ráð fyrir að sam-
böndin hafi slíka menn í þjónustu
sinni, er annist um mælingar
jarðabóta, leiðbeiningar áhrær-
andi jarðrækt og geti jafnframt
verið framkvæmdastjórar sam-
bandanna. Laun þessara ráðu-
nauta miðast við 8. fl. launalaga
og greiðast að hálfu úr ríkissjóði,
auk þess gi'eiðist og farkostur
þeirra að hálfu úr ríkissjóði.
Þá er ennfremur bætt inn í
þennan kafla allítarlegum
ákvæðum um það, hvar jarða-
bætur séu styrkhæfar, hvað telj-
ist ræktun og hverjar hömlur
séu á því að ræktun megi skerða
eða taka til annarra nota, svo
sem fyrir lóðir, vegi, línur o. þ.
u. 1. og er þá reynt að tryggja það,
að slík skerðing sé ætíð svo hóf-
leg, sem frekast er unnt og brjóti
sem minnst í bága við notkun og
þarfir ræktunarinnai'.
II. Sá kafli jarðræktarlaga, er
almennt gildi hefur fyrir bænd-
ur, er kaflinn um styrkveitingar
til jarðræktar og húsabóta.
Til þess að gera samanburðinn
sem auðveldastan, skal nú hér
sýnt hvernig styrkurinn er sam-
kvæmt gildandi lögum og hvern-
ig frumv. ætlað til að hann verði:
Samkvæmt lögunum
I. a. ÞvaggryfjiiT, alsteyptar .......... kr; 8.50 m’
b. Safnþrar, steyptav, tneð járnþaki — 5.00 —
c. Áburðarhús, alsteypt .............. — 7.00 —
cl. Aburðarhús, steypt, með járnþaki — 5.00 —
e. Haugsta-ði, steypt, m. 1 m veggjum — 3.00 —
II. a. Skurðir, 1 m og grynnri ......... — 1.50 10 m3
. b. llo. 1-1.3 m ........................ - 1.80 -
c. Do. dýþt yfir 1.3 m ................ — 2.50 —
d. Do. vélgrafnir .................... >/3 kostnaðar
e. Hnausræsi, 1.1 m............... .. kr. 1.00 10m3
f. Grjótvtcsi, 1.1 m ................. — 2.25 —
g. Viðarræsi, 1.1 m .............. 1.50 —
li. Pípuræsi, 1.1 m .................. — 2.25 —
III. a. Þakslétta í Áiýrækt ................ — 2.00 lOOnr
b. Gra’ðislctta í nýrækt .............. — 1.40 —
c. Sáðslétta í nýrækt ................. — 2.50 —
d. Sáðslétta, 1 árs forra'kt........... — 3.00 —
c. Sáðslétta, 2 ára forrækt............ — 3.50 —
f. Þakslétla í túni ................... — 2.00 —
g. Græðislétta í túni ................. — 1.25 —
h. Sáðslétta í túni ................... — 2.00 —
i. Matjurtagarðar ..................... — 1.80 —
j. Grjótnám (allt að 5 m3 árlega) .. — 1.00 ms
IV. a. Vandaðar girðingar ............... — 2.50 10 m
b. Ovandaðri girðingar ................ — 2.00 —
(Akv. um girðingarnar sleppt hér.)
V. a. luirrbevsbloður steyptar m. járnþ. — 1.00 m3
b. Þurrhffyshlöður úr öðrtt efni .... — 0.50 —
c. Votheyshlöður steyptar með járn-
þaki hringlaga ..................... — 4.00 —
d. Votheysgryfjur af annarri lögun — 3.50 —
Eftir frumvarpinu:
i
I. a. Þvnggryfj.nr alsteyptar ........ kr. 10.00 m’
b. Áburðarhús, alsteypt eða m. járnþ. — 7.00 —
c. Haugstæði, steypt með 1 m veggjum — 3.00 —
II. a. Skurðir handgrafnir ............. — 1.00 —
b. Skurðir vélgrafnir................ i/3 kostnaðar
c. Hnausræsi ...................... kr. 1.00 m
d. Önnttr ræsi ....................... — 2.00 —
e. Kílræsi..........................kv. 1.50 100 m
III. Vinnsla og jöfnun lands vegna tún- og
akurræktar ........................... — 200.00 ha
IV. Grjótnám (allt að 50 m3 árlega)..... — 1.00 m°
V. a. Vandaðar girðingar ............... — 0.35 m
b. Ovandaðri girðingar .............. — 0.25 —
(Akvæðunum uín girðingar sleppt
hér, en þar er um nokkrar breyting-
ar að ra ða.)
VI. a. Þurrheyshlöður, steyptar með járn-
Jtaki ................................ — 1.00 m’
b. Súgþurrktinarkerfi í Jnirrheyshlöður
steyptar, með járnþaki................ — 0.25 —
c. Hlöður tir timbri, járnvarðar, með
járnjraki ............................ — 0.75 —
d. Votheysgrvfjur, steyptar, með járn-
þaki, hringlaga ..................... — 5.00 —
e. Votheysgryfjur af annarri liigtin .. — 3.50 —
VII. Búvélageymslur, með steyptu gólfi og
ttndirstöðum, er nerni minnst 0.60 m
yfir jörðtt ........................... — 1.50 —
VIII. Grænmetisgeymslur, alsteyptar, vel
einangraðar og loltræstar ............. — 5.00 —
Samanburður þessi sýnir, að
um allverulega stefnubreytingu
er að ræða í frumvarpinu frá því,
sem gilt hefui', og kemur hún
einkum fram í stórhækkuðum
styrk til framræslu, en lækkuð-
um og sérstaklega miklu einfald-
ari styrk til sjálfrar ræktunar-
innar. Með þessu er undirstrikað,
að framræslan og jarðvinnslan
séu þau frumatriði ræktunarinn-
ar, sem styrkja beri, en hitt sé
miklu fremur rekstursatriði,
hvað ræktað sé í landinu eftir að
það er fullræst, unnið og jafnað.
Styrkjakerfið. er gert til muna
einfaldara heldur en var, þar sem
flokkum er yfirleitt fækkað en
fáum bætt við.
Sumar styrkveitingarnar eru
háðar smávægilegum skilyrðum,
er eigi geta talizt svo mikilsverð,
að þau verði rakin hér.
Styrkur sá, sem nú hefur verið
talinn, er grunnstyrkur og skal
svo sem verið hefur greiðast á
hann vísitala. Sú breyting er þó
á gerð, að lagt er til að styrkur til
húsagerða fari efir vísitölu bygg-
ingarkostnaðar, en annar styrkur
miðist við framfærsluvísitölu. Á
vélgröfnu skurðina greiðist vit-
anlega engin vísitala, þar sem
styrkur til þeirra miðast við
kostnað.
Ef til vill er meginbreytingin á
þessum kafla laganna sú, að öll
hámörk, bæði árshámörk og
heildarhámörk á styrk, eru af-
numin í frumvarpinu, en í gild-
andi lögum eru, svo sem kunn-
ugt er, allmörg hámörk og tak-
markanir. Oft hefur reynzt nauð-
synlegt, vegna breytinga á verð-
gildi og breyttra aðstæðna, að
hækka þessi hámörk, en annars
hefur verið reynt á ýmsan hátt
að fara í kringum þau. Verður
ekki séð, meðan almennt skortir
ræktun og landbúnaðarfram-
leiðslu, að slíkra takmarkana sé
þörf eða þær æskilegar.
III. Kaflinn um Verkfæra-
kaupasjóð er í frumvarpinu felld-
ur niður með öllu. Virðist þetta
mikil breyting fljótt á litið, en er
í reyndinni lítil, því að svo sem
flestum bændum mun kunnugt,
hefur sjóður þessi síðustu árin
sama og engan styrk getað veitt
til verkfærakaupa og má segja að
hann hafi lokið hlutverki sínu.
IV. Kaflanum um Vélasjóð var
breytt sérstaklega árið 1942. Þó
eru í frumvarpinu gerðar á hon-
um nokkrar breytingar, aðallega
áhrærandi skipun Verkfæra-
nefndar og aðstöðu hennar til að
framkvæma tilraunir með nýjar
vélar og verkfæri. Er þar bæði
lagt til að ríkissjóður kosti þess-
ar tilraunir og að innflytjendur
véla og verkfæra séu skyldugir
að ljá nefndinni, til tilrauna, þessi
tæki án endurgjalds.
Nokkrar fleiri breytingar eru
gerðar á þessum kafla, en ekki
stórvægilegar.
Á öðrum kafla laganna hafa
engar þær b'reytingar verið gerð-
ar, er nokkru máli skipta.
Að lokum skal þess svo getið,
að í ákvæðum til bráðabirgða er
lagt til, að næstu 10 árin eftir að
ÍÞRÓTTIR
Skíðamót fslands
hefir farið fram undanfarna
daga, við mjög erfiðar aðstæður, í
grennd við Kolviðarhól, skíða-
heimili íþróttafélags Reykjavík-
ur. Fréttir af mótinu eru mjög af
skornum skammti og úrslita því
lauslega getið að sinni. Margir
strjálbýlismenn munu sakna þess
mjög, að Ríkisútvarpið hefir ekki,
í seinni tíð, séð sér fært að út-
varpa lýsingu af keppnunum, t.
d. skíðagöngu og stökki, en þessar
greinir munu hafa farið fram
rétt við skálann að þessu sinni,
en á Kolviðarhóli er sími og
virðist því aðstaðan ekki slæm fil
þessa.
Meistararnir hafa nú dreifst
nokkuð. Jóhann Strandamaður
varð göngumeist,ari, með mjög
miklum glæsibrag, Jónas Ás-
geirsson frá Siglufirði varð
stökkmeistari, hafði 0.2 stig fram
yfir Jón Þorsteinsson. Haraldur
Pálsson varð meistari í norrænni
tvíkeppni og hefir því Siglufjörð-
ur fengið tvo meistara. Reykjavík
hlaut þrjá meistara: Ásgeir Eyj-
ólfsson í svigi, Ingibjörgu Árna-
dóttur, einnig í svigi, og Solveig
Jónsdóttir í bruni.
Er þá ótalinn brunmeistari, sem
enn er ekki vitað hver er.
Sveitakeppni.
4x10 km. boðgöngu unnu ís-
firðingar, bezta göngusveit í A-
og B-flokki Strandamenn, beztu
svigsveit í A-flokki Reykjavík,
beztu svigsveit í bundinni
keppni 4 manna ísfirðingar o. s.
frv.
Eins og til er bent hér að fram-
an eru fréttir ekki svo ýtarlegar
að sunnan frá mótinu, að hægt sé
að vita með vissu um eitt og ann-
að, röð keppenda, orsakir óhappa
o. fl. Frá því var einu sinni skýrt
að síðasti maður Þingeyinga í
boðgöngunni hefði snúist á fæti
og orðið að hætta og sveitin því
úi' leik. Sennil. hefir það verið
Jón Kristjánsson, sem beztan
tíma hafði í 16 km. göngunni í
fyrra. Hans var svo ekki getið í
aðalgöngukeppninni og líklega
ekki verið þar með. Annars virð-
ist í senn undraverð og glæsileg
lögin öðlazt gildi, verði grunn-
styrkur til jarðvinnslu kr. 300.00
á ha. á býlum þeim, er eigi hafa
10 ha tún, og er þetta sett til þess
að ýta undir ræktunina á þeim
býlum, sem verst eru sett í þess-
um efnum.
Þetta eru þá höfuð-nýmælin í
hinu nýja jarðræktarlaga-frum-
varpi, eins og Búnaðarþing skil-
aði því frá sér nú nýlega. Má hik-
laust segja, að þau séu öll byggð
á fenginni reynslu, um leið og
hæfilegt tillit er tekið til breyttra
aðstæðna og þjóðfélagslegrar
þýðingar ræktunarinnar. Hvenær
frumvarpið verður svo lagt fyrir
Alþingi og hvaða viðtökur og
meðferð það fær þar, er ennþá
óskrifað blað.
Akureyri 18. apríl 1949.
Ólafur Jónsson.
OG ÚTILÍF
niðurstaða þeirra Þingeyinganna
í göngunni, að eiga 2., 3., 4. og 5.
mann, en þó eiga Strandamenn 1.
fjögra manna sveit. Sýnilega eiga
því Strandamenn fleiri góða
göngumenn en kappann Jóhann.
í. B. A. hrósar litlum sigrum á
þessu móti, fær engan meistara,
en 4 í fyrra. Akureyringar hafa
nú verið óheppnir í sumu, en
hópurinn var vitanlega ekki
sterkur. — í göngunni virðist
Guðm. Guðm. — eins og oft áður
— einstaklega óheppinn að
vera ræstur nr. 2 og svo hefir
heyrzt, að áburður sá, er hann og
Siglfirðingar notuðu, hafi algjör-
lega brugðist. Flestir hefðu líka
búizt við, að þeir Har. Pálsson og
Guðm. Guðm. yrðu eitthvað
framar en 12. og 13. maður í röð-
inni í göngu! Magnús Brynjólfs-
son náði beztum tíma í keppn-
inni um Svigbikar Litla skíðafé-
lagsins og Guðm. 3. maður, enda
átti í. B. A. þar 2. sveit. En í þess-
ari keppni meiddist Magnús í fæti
og gat því ekki tekið þátt í aðal-
svigkeppninni eða bruninu. Var
það mikið óhapp fyrir hópinn og
í. B. A. hvað snertir þetta mót,
en vonandi er meiðslið ekki það
slæmt, að Magnús komi haltur til
baka. — Guðm. stóð sig vel í
svigkeppninni, varð þar 4. mað-
ur. Hann varð svo 5. maður í
skíðastökki, og 2. maður í norr-
ænni tvíkeppni. Um aðra kepp-
endur og nánari fregnir um eitt
og annað fáum við vonandi að
heyra, þegar skíðamennirnir
koma heim aftur.
H. + J.
Chevrolet-
vörubifreið,
með 6-manna húsi og yfir-
byggðum palli, ásamt nýj-
um varamótor, er til scilu,
ef samið er strax. — Upp-
lýsingar gefur
JÓN LAXDAL,
Tungu.
Sími um Svalbarðseyri.
Tilboð óskast
í vörubifreiðina A-288, í
því ásigkomulagi, sem bún
er. — Nánari upplýsingar
gefur
ÓSKAR JÓNSSON,
Þingvöllum.
Vegna
brottflutnings
liéðan verða til sölu í næstu
viku ýmsir búsblutir, svo
sem: Pottar, pönnur, glös,
pvottabali, tauvinda, stopp-
dýnur, tjald, svefnpoki,
rúmstœði og margt fleira.
/. ARNESEN,
Brekkugötu 14.