Dagur - 21.09.1949, Blaðsíða 4

4
DAGUR
D A G U R
!| Ritstjóri: Haukur Snorrason.
!; Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstneti 87 — Sími 166
!; Blaðið kemur út ;í hverjum miðvikudegi <!
■; Árgangurinn kostar kr. 25.00 \;
Gjalddagi er 1. júlf. !;
;; l’RENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F. !;
Gengi Alþýðuflokksins
ÞEGAR ÞETTA ER RITAÐ hafa enn ekki boi -
izt fregnir af því hingað norður hvernig Alþýðu-
flokksforustan í Reykjavík hyggst snúast við hin-
um miklu og válegu tíðindum, sem komið hafa
hingað sunnan yfir sæ þessa síðustu daga. Senni-
legast er, að annað tveggja hafa undur mikil gerzt
i Alþýðuhúsinu í Reykjavík aðfaranótt mánudags-
ins ,líkt og þegar kommúnistar breyttu eðli heims-
styrjaldarinnar á einni morgunstund miðsumars
1941, eða flokksstjórnin hafi sannfærzt um, að að-
eins hún allra jafnaðarmannaforkólfa í Norður-
Evrópu viðhaldi enn hinni einu og sönnu sósíal-
demkratísku línu, en á Norðurlöndum og í Bret-
landi gerist menn nú reikulir í ráði og láti hafa sig
til alls kyns óskynsamlegra ráðstafana, sem sízt
beri vott um of mikla umhyggju flokkanna fyrir
hinum blessuðu launþegum. Ekki þarf að rekja í
löngu máli aðdraganda þessara stórtíðinda. Menn-
irnir, sem Alþýðublaðið birtir myndir af nær því
daglega, forustumenn á borð við Attlee, Cripps,
Gerhardsen og sjálfan Hedtoft, hafa boðað og
franikvæmt gengislækkun gjaldmiðilsins og fram-
kvæmt aðgerðirnar í mikilli skyndingu, á ábyrgð
ríkísstjórnanna, án sérstakra aukafunda í þjóð-
þinginu og án þess að semja við stétta- og laun-
þegasamtök um það, hvort ríkisvaldinu mætti
leyfast að reyna slíkar aðgerðir í von um að rétta
við efnahag og afkomu þjóðarbúskaparins í heild.
Þeir, sem lesið hafa skrif Alþýðublaðsins undan-
farnar vikur, vita þegar mæta vel, að slíkar að-
gerðir eru í augum íslenzka Alþýðuflokksins hin-
ar smánarlegustu árásir á lífskjör aimennings,
enda lýsti flokkurinn því yfir í sömu vikunni og
Sir Stafford Cripps birti boðskap sinn, að hann
væri algerlega andvígur gengislækkun. Þessi yf-
irlýsing í Alþýðublaðinu entist fram á mánudag-
inn var, því að þá birti ríkisstjórn sú, sem Stefán
Jóhann er kallaður veita forstöðu tilkynningu um
30% verðfall íslenzku krónunnar gagnvart dofllar
og nokkrar aðrar breytingar á skráningu gjeldeyr-
isins. Það er sitt hvað gæfa og gjörfileiki og það er
stundum dálítið annað að þurfa að horfa á hag
þjóðarheildarinnar og undirbúa framtíðaröryggi
hehnar efnahagslega, heldur en viðhalda reikulu
.flokksfylgi með gaspri um „kjarabætur11 og trygg-
ingar. Atburðir þeir, sem gerzt hafa síðan Alþýðu-
flokkurinn gekk enn einu sinni í lið með íhaldmu,
er hann lýsti sig í fullri andstöðu við tillögur þær,
sem Framsóknarmenn báru fram í ríkisstjóminni
um ráðstafanir í efnahagsmálum landsmanna, hafa
nú leitt til þess, að sízt mun öfmælt áð gengi Al-
skattar, tollar, viðaukar og við-
aukar við viðauka, sem þá voru
lagðir á þjóðina. Þessar ráðstaf-
anir urðu enn til þess aðrýraverð
gildi peninganna í höndum al-
mennings, vei'kuðu eins og geng-
islækkun fyrir forgöngu þess
flokks, sem nú galar hæst um
skaðsemi þess að skrá gengið í
samræmi við staðreyndimar. Á
sama tíma og allar þessar álögur
eru lögfestar, leggur flokkurinn
ekki fram neinar tillögur um
framtíðarlausn efnahagsvanda-
málanna þrátt fyrir vaxandi dýr-
tíð, sem m. a. leiðir áf þessum
„bjargráða“ aðgerðum, og aukna
erfiðleika útflutningsvérzlunar-
innar. Fáránlegt gaspur um
aukna skriffinnsku, fleiri em-
landsverzlun og fyrirheit um
bættismenn og hærri tolla, er
skerfur Alþýðublaðsins til lausn-
ar á hinum miklu efnahagsvanda-
málum, sem bíða úrlausnar. Al-
þýðublaðið birtir oft myndir af
dúsbræðrum Stefáns Jóhanns. —
Vel færi á því nú, að það birti
orðrétta ræðu þá, sem Sir Staf-
ford Cripps hélt sl. mánudags-
kvöld, þar sem hann gerði brezku
þjóðinni grein fyrir aðgerðum
stjórnarinnar og rökstuddi nauð-
syn þeirra, og mætti sleppa
myndinni í þetta sinn. Ræðan —
og aðgerðir annarra jafnaðar-
mannastjórna í Evrópu — sýna
það, sem myndimar í Alþýðu-
blaðinu sýna ekki, að þeir eru
næsta ólíkir jafnaðarmannaflokk-
arnir í Bretlandi og Norðurlönd-
um annars vegar, og hér á fs-
landi hins vegar. Færi vel á því,
að gengi Alþýðuflokksins og
kommúnista hér á landi yrði
skráð í samræmi við það í kosn-
ingunum í haust.
FOKDREIFAR
FramkVæmdir eða skeggræður.
VART ER NÚ meira um annað
talað í heimsblöðunum né heldur
manna á milli, bæði hér á landi
og annars staðar, — en gengis-
fellingu Breta á hinurn 'virðulega
gjaldeyri sínum, og skortir ekki
spádóma og ágizkanir í því sam-
bandi, hvaðá afleiðingar slíkar
ráðstafanir muni’ hafa, enda vit-
að, að þær muni draga mikinn
dilk á eftir sér með einum eða
öðrum hætti. Ekki var það ann-
ars méiningin að ræða þær af-
leiðingar hér eða spá neinu í því
efni, enda eru gengisbreytingar
og afleiðingar þeirra svo flókið
mál, að elcki er heiglum her.t að
spá í þann kaffikorg eða setjast
þar í dómarasess. En því er hér á
þetta drepið, að það ér fullkomið
íhugunarefni út af fyrif sig fyrir
okkur íslendinga með hversu
mikilli leynd var farið með allan
undirbúning og framkvæmd
þessa máls og hversu skjótt, ein-
arðlega og vafningalaust var þar
gengið til verks af brezku stjórn-
inni, þegar henni fannst tími til
þess kominn að hefjast handa um
þessar þýðingarmiklu ráðstafan-
ir.
EF DÆMT SKYLDI eftir því,
hversu undirbúningi og fram-
kvæmd eignakönnunarinnar sælu
var hagað hér á voru landi ís-
landi, — svo að einstakt dsémi sé
nefnt til samanburðar — má ætla,
að frónskum stjórnarvöldúm
hefði þóknast að haga vinnu-
brögðum á allt annan veg en
Bretar virðast hafa talið heil-
brigðast og sæmilegast í sínu
laridi, þegar um svo þýðingar-
mikið stórmál var að raéða. Hætt
er við, að engin íslenzk ríkis-
stjóm hefði þorað að taka slíka
ákvörðun algerlega á eigin
abýrgð, heldur hefði málið verið
fjárhagsvanda þjóðarheildariúnar
eftir sem áður.
LÝÐRÆÆÐI ER VISSULEGA
gott og æskilegt í hvívetna, en
það er leiður misskilningur, sem
margir virðast þó haldnir af í því
sambándi, að raunverulegt og
æskilegt lýðræði sé eitthvað í ætt
við stjórnleysi eða agaleysi. En
stjórnleysi og agaleysi. hlýtur
jafnan af því að spretta, ef þeir,
sem fólkið hefir valið til þess
að : stjórna sínum málum, þora
aldrei að taka af ska’rið — taka
sjálfir á sig ábyrgð og afléiðingar
örlagaríkra ákvarðana, sem þeir
telja nauðsynlegar, en óttast að
reynast muni óvinsælar í bili, —
heldur reyna þeir að skjóta sér
undán vandanum með því að
dreifa ábyrgðinni sem víðast,
spyrja „háttvirta kjósendur“
ráða, unz hið rétta augnablik er
liðið Trjá og of seint að hefjast
handa um skjótar og áhrifaríkar
ráðstafanir, sem einhverju hefðu
getað bjar’gað, ef þær hefðu verið
undirbúnar í kyrrþey og fram-
kvæmdar einbeittlega og vafn-
ingalaust, þegar sú rétta stund
var runnin upp.
„f einlægni talað“!
ÍSLENDINGAR HAFA löng-
um haft gaman af að lesa í Snorra
Eddu um orðræður þeirra Ása-
þórs og Útgarða-Loka og mann-
jöfnuð þeirra á milli. Þegar Ása-
þór -hafði lokið að lyfta Miðgarðs-
orminum í kattarlíki frá jörðu,
svo að hann gat ekki tyllt lengur
í állár lappirnár, lauk Útgarða-
Loki hóflegu lofsörði á íþrótt
hans, en þó væri Þóf „lágur og
lítill hjá stói-m.enni bví, sem hér
er með oss.... og eigi sé ek þann
mann'hér inni, er eigi mun lítil-
ræði í þykkja at fásk við þik“, og
sendi éftir kerlingunni fóstru
sinni að ’kljást við Þór.
þýðuflokksins hér hafi þessa síðustu daga fallið
ekki minna en gengi krónunnar. Alþýða manna
sér, áð það er reikult að eiga afkomú sína undir
tækifærispólitík, sem metur meira vonina í nokkr-
um átkvæðum hér og þar um lan'dið en stundal1-
óvihsældir af djarfmannlegum og einarðlegum
ráðstöfunum, sem miða að því að tryggja framtíð
og öryggi þjóðarbúsins í heild.
i
RAUNAR HEFIR SKRAF Alþýðublaðsins um
gengið verið næsta kátbroslegt. Alþjóð manna
hlustaði á forsætisráðherrann lýsa því yfir í út-
varpi um áramótin, að „úrræði“ Alþýðuflokksins í
efnahagsmálunum þá, hafi verið hin svokölluðu
lagt fyrir þingið, þvælt fram og
aftur í nefndum og kannske bor-
ið úndir þjóðaratkvæði. Afleið-
ingin hefði svo auðvitað orðið sú,
að alþjóð hefði vitað ut í æsar um
allar slíkar ráðstafanií, sem væru
á döfinni, og bæði einstaklingar,
flokkar og stéttir hefðu íyrir
löngú verið búnár að gera allar
hugsanlegar ráðstafanir til þess
að velta öllurn þunga og ábyrgð
hinnár nýju skipunar af sér yfir á
ba kannarra einstaklinga, flokka
eða stétta. Afleiðingin yrði svo
auðvitað sú, að öll framkvæmd
málsins myndi reynast marklaust
og einskisnýtt kák og allt sæti
GUNNARI búfræðikennara á
Hvanneyri farast ekki ólíkt orð
þessu úr' greinarstúf nokkrum, er
hann ritár í Morgunblaðið"nú um
síðustu helgi og nefnir ’„í ein^-
lægni talað“. Ber hann þar Fiám-
sóknarmönnum allgott orð að
ýmsu leyti og segii í því sam-
bandi: „Mér dettur ekki í hug að
neita, að margir forustumenn
Framsóknar eru hinir hæfustu og
ágætustu menn, sem vilja allt
gott láta af sér Ieiða fyrir sveit-
ifnar og hafa gert það.“ En svo
bætir þessi ágæti frambjóðandi
því ósköp hógværlega við strax á
dýrtíðarlög, sem þá voru sett ,og allir þeir nýju
fullkomlega í sama farinu um
(Framhald á 5,-síðu).
Miðvikudaginn 21. setp. 1949

Nokkrir góðir réttir og ráð
Á hvefjum degi þarf húsmóðirin að finna svar við
spurningunni: „Hvað á eg að hafa í matinn í dag?“
Hin hyggna -húsmóðir stílar spurninguna svolítið
öðruvísi, hún segir: „Hvað á eg að hafa í matinn á
morgun?“ Stundum bætir hún meira að se’gja við:
„Og hvað á eg að hafa hinn daginn?“ Sumar hús-
mæður skipuleggja allar máltíðir vikunnar fyrir-
fram.
Ef það er gert, ætti húsmóðirin að halda þvf
leyndu fyrir öðrum í fjölskyldunni, því að flestum
þykir miklu betra og meira gaman að vita ekki,
hvað er í matinn hverjú sinni, fyrr en þeir eru seztir
að matarborðinu. Gaman getur þó verið að bregða
út af þessu, og lofa manninum að hlakka til, þegar
von er á eftirlætisrétti hans. En of mikið af föstum
og fyrirfram ákveðnum brauðsúpudögum, fiski-
bolludögum, kjötsúpudögum eða vellingsdögum, er
ekki skemmtilegt. Að koma öillum á óvart með góð-
an og skemmtilegan rétt er keppikefli allra góðra
húsmæðra.
OSTA-SÚPA (handa 6).
2 1. kjöt-, fisk- eða grænmetissoð. — 40 gr. smjör.
— 40 gr. hveiti. — 1 laukur. — 150 gr. rifinn ost-
ur. — 1 eggjarauða og 1 egg. — Salt. — 1. dl. rjómi.
Súpan er bökuð upp. Saxaður laukurinn settur
saman við. Eftir 10 mín. suðu er osturinn hrærður
saman við. Eggin eru þeytt saman og hrærð út í.
Að lokum er sett salt í eftir smekk og rjóminn.
Með súpunni eru bornir ristaðir brauðteningar
(ósætir).
LAXA-KÓTELETTUR.
1 kg. lax. — Salt. — Egg, raspur, sall, pipar. —
50, gr. feitmeti.
Laxinn er hreinsáður og skorinn frá beinunum.
Fiskurinn gkorinn í sneiðar, sem eru saltaðar og
velt upp úr eggi og rasp, blönduðu salti og pipar.
Steiktur ljósbrúnn í feitinni. Soðnar kartöflur og
köld remúlade-sósa borið.með .
FYLLTUR ÞORSKUR.
Því ekki breyta til einu sinni og „fylla“ þorskinn.
í stað þess að sjóða hann?
Góður, meðalstór þorskur er hreinsaður vel, salti
stráð á hann og settur í steikara-skúffu. Hann er
fylltur með sjóðheitum tómötum, sem áður hafa
verið afhýddir og á þá stráð salti og pipar. Raspur
og smá smjörslettur eru síðan sett á þorskinn hér og
hvar, og skúffan látin inn í ofninn, þar sem þetta
bakast við jafnan hita þar til þorskurinn er gegn-
soðinn.
KAFFFI-„FROMAGE“ (handa 6).
5 blöð matarlím. — 1 dl. sterkt kaffi. — 2 egg. —•
100 gr. sykur. — 4 dl. rjómi.
Matarlímið er leyst upp. Eggjarauðurnar eru
hrærðar með sykrinum þar til þær eru’ hvítar. —
Eggjahvíturnar og rjóminn eru stífþeytt, hvort fyrir
sig. Þá er kaffinu hellt saman við eggjarauðurnar,
og þar á eftir er matarlímið, sem nú er aðeins volgt,
hrært saman við (hægt). Að síðustu eru eggjahvít-
urnar og rjóminn (hvorttveggja stífþeytt) hrært
út í.
f öllu saman er hrært gætilega,. þangað til „fro-
magen“ fer að stífna. Þá er honúm helit í skálar
eða glös og látinn stífna til fulls. Skrey tt með þeytt-
um rjóma. Einnig má bera rauða. ávaxtásósu með.
R A Ð.
Smjör, smjörlíki, feiti eða olía má aldrci standa
ólokað. Feitmeti hvers konar er mjög móttækilegt
fyrir alls konar lykt og eyðilegst fljótt af bakteríum
loftsins ef það stcndur opið. Smjör á að geyma á
kölduin og dimmum stað.
Látið smjör aldrei sjóða, það tapar bragði við það.
GOTT ER að hreinsa hakkavél með þvi að hakka
hráar kartöflur að lokum.