Dagur - 21.09.1949, Blaðsíða 8

8
Daguk
Miðvikudaginn 21. setp. 1949
Ovenjulega mikill hafís við austur-
strönd Grænlands
r
Boðar aukna hafíshættu við Island í vetur
- segir kunnur veðurfræðingur
Jón Eyþórsson veðurírœðingur hefur ritað athyglisverða grein í
Landvörn um hafísinn við Grsenland og hættu þá, sem okkur hér er
búin af þafís, þegar þannig árar á Grænlandi. Grein Jóns er sérstak-
lega athyglisverð fyrir Norðlepdinga — og stjórnarvöldin — og leyfir
Dagur sér því að endurprenta hana. Jón segir þannig frá:
„Margir danskir Grænlandsfar-
ar hafa komð hér við i sumar á
leið sinni til Grænlands og heim.
Lauge Koch jarðfræðingur hefir
mikla bækistöð í Óskarsfirði, og
vinnur leiðangur hans jöfnum
höndum að rannsóknum og
málmleit. Annar leiðangur er í
Pearylandi, nyrzt og austast á
Grænlandi ,og höfðu átta menn
þar vetursetu síðasta vetur.
Þangað verður ekki komizt á
skipi vegna íss, og varð því að
fljúga með leiðangursmenn og
allan útbúnað þeirra um 1000 km.
langa leið frá Klaveringsey norð-
ur með ströndinni. Mörg skip og
flugvélar hafa starfað þarna að
flutningum í sumar. Hinn kunni
Grænlandsfari, Ejnar Mikkilsen,
sem nú er umsjónarmaður á
Austur-Gmælandi, lagði af stað
frá Angmagsalík til Scoreby-
sunds, 29. ágúst sl., á 300 lesta
vélskipi, Hreppti hann aftakaveð-
ur milli Vestfjarða og Grænlands,
svo að skipið laskaðist, en komst
til Reykjavíkur um síðustu helgi.
Ollum þessum mönnum, sem
margir eru þrautreyndir Græn-
landsfarar, ber saman um, að
óvenjulega mikill og erfiður ís sé
nú meðfram austurströndinni, úr
því að kemur norður um Scores-
bysund. Hafa nokkur skip setið
föst í ísnum að undanförnu og
óvíst, hvernig afdrif þau hljóta.
Til Danmerkurhafnar, sem fræg
er úi' fö rþeirra J. P. Kochs og
Vigfúsar Sigurðssonar, hefir ekki
tekizt að koma skipi í sumar. —
Munu þar sitja nokkrir menn í
sjálfheldu, og hætt við, að þeir
verði að hafa þar vetursetu.
Aukin hætta á ís við ísland.
Þessar ísfregnir hljóta að vekja
eftirtekt okkar, sem hér búum.
Því meiri sem ísfúlgan er á haf-
inu hér norður undan, því meiri
hætta hlýtui' okkur að vera búin
af hafís. Að vísu getur veðurlag
og straumar ráðist þannig, að ís-
inn reki suðui' með austurströnd
Grænlands, án þess að taka hér
land, en slíkt er þó undir heppni
komið. Og það ættu menn að
hafa í huga, að allur er varinn
beztur og sízt af öllu ráðlegt að
„setja á guð og gaddinn“, þegar
vitað er af slíkum vágesti á næstu
grösum. Ekki væri það nema
réttmæt varfærni af stjórnarvöld-
um að hlutast til um, að matar-
birgðir yrðu í ríflegra lagi í kaup-
túnum norðan lands í haust.
Ekki er vitað, hvernig á hinum
mikla hafís stendur við Græn-
landsströndina. Þar getur verið
um óvenjulega mikinn lagnaðarís
að ræða frá síðasta vetri, en hitt
er öllu líklegra, að straumar og
vindar frá Norðurskautshafinu
hafi þrýst óvenjulega miklu ís-
reki suður um gapið milli Norð-
ur-Grænlands og Svalbarða.“
Sanikvæmt skýrslum, útgefnum
af Central Statistical Burcau í
Bretlandi, birtum í Fishing News
í Aberdeen nú í þessum mánuði,
borða íslendingar mest fiskmagn
á hvern íbúa allra Evrópuþjóð-
anna, eða 29,6 kg. á mann á ári
nú eftir styrjöldina. Hefir fisk-
neyzlan minnkað síðan fyrir stríð
því að þá var talið að íslendingar
neyttu 34,5 kg. á mann á ári.
íslendingar ei'u langhæstir Ev-
'ópuþjóðanna, en næstir koma
Svíar með 20,1 kg. á mann. Eisk-
neyzfa sumra Asíuþjóða er mun
meiri en íslendinga. Þannig neyta
Síamsbúar nú 48,4 kg. á mann,
Japanar 37,8 og Burmabúar 33,6
kg.
Sú skýring fylgir á fiskneyzslu
þessara Asíuþjóða, að kjötfram-
leiðsla þeirra sé tiltöluelga lítil,
„Dagur“ vill vekja athygli á
auglýsingu útvarpsstjóra í blað-
inu í dag, en samkvæmt henni
verða viðtæki þeirra útvarpsnot-
enda, sem eigi hafa greitt afnota-
gjöld sín, tekin úr notkun og inn-
sigluð þegar eftir næstu áramót.
Glæsileg félagsstofnun
F ramskónarkvenna
á Akureyri
„Sókn“, félag Framsóknarkvenna
á Akureyri var stofnað fimmtud.
8. sept. s. 1. Stofnfélagar voru um
59 konur.
Eins og lauslega var getið um
í síðasta blaði hafa framsóknar-
konur hér í bænum stofnað með
sér félag. Fylgir það stefnu Fram-
sóknarflokksins í landsmálum
og vinnur að eflingu hans á fé-
lagssvæðinu. En auk þess mun
það einnig stuðla almennt að vel-
gengni framfaramála, sem fram
kunna að koma. Á stofnfundinum
voru samþykkt lög félagsins og
kosin stjórn, sem þannig er skip-
uð:
Formaður: Kristín Konráðs-
dóttir.
Ritari: Filippía Kristjánsdóttir.
Gjaldkeri: Guðrún Ólafsdóttir.
Meðstjórnendur: Berghildur
Bernharðsdóttir og Sigríður
Árnadóttii'.
Er ánægjulegt til þess að vita,
að áhugakonur hér í bænum
skyldu hefjast handa um stofn-
un sjálfstæðs félagsskapar með
hálft hundrað stofnfélaga. Er
ái-eiðanlegt að ekki mun líða á
löngu, unz þær fylla Jiundraðið.
Með því að gerast félagar vinnst
bæði það, að auka áhrif heil-
brigðra framfaraafla í landinu
svo að auka félagslíf í bænum.
Stofnfundinum barst heilla-
skeyti frá Félagi Fi-amsóknar-
kvenna í Reykjavík.
en gnægð af fiski í vötnum og
ám og við strendux'. Fátækur al-
menningur hefir mun betri tök á
að afla sér fiskjar en kaupa kjöt,
sem í þessum löndum er dýrt og
af skornum skammti.
Lítil fiskneyzla í Mið-Evrópu.
í skýrslu þessari segir enn-
fremur að eins og eðlilegt megi
telja sýni tölui-nar mesta fisk-
neyzlu þeirra þjóða, sem eiga
lönd að fiskimiðum. Fiskneyzla
sumra Mið-Evi'ópuþjóða er mjög
lítil, t. d. Tékka aðeins 1,5 kg. á
mann að meðaltali á ári, Pólvei'ja
3 kg., Júgóslafíu 1,9 kg. Noi-ð-
menn neyta aftur á móti 21,2 á
mann, Bretar 15,9 kg„ Danir 16,3
kg., Frakkar 11,2 kg. og her-
námssvæði Vestui'veldanna í
Þýzkalandi 7,1 kg. Ekki er getið
um fiskát Rússa í skýi-slu þessari,
enda liggja sjaldnast fyrir opin-
bei'ar skýi'slur úr því lokaða landi
og Rússar eru yfirleitt ekki þátt-
takendur í alþjóðasamstai'fi til
þess að gei’a slíkar skýrslugei'ðir
um hag þjóðanna mögulegai'.
íslendingar neyla mest fiskmagns
Evrópuþjóðanna
En íbúar Síam og Burma eru mestu
fiskiætur heims
Yöruhappdrætti til styrktar starf-
seminni að Reykjalundi
Leitað til þjóðarinnar um áframhaldandi stuðn-
ing við hið merkilega menningarstarf SÍBS
Samband ísl. berklasjúklinga
hefir fengið leyfi til þess að starf-
rækja rnikið vöruhappdrætti í
landinu og gefa út 50 þúsund
happdrættismiða til ijáröflunar
fyrÍL- vinnuheimilið að Reykja-
lundi og aðra menningarstarf-
semi Sambandsins.
Þetta happdx-ætti verður svipað
í sniðum og happdrætti Háskóla
íslands, sem þjóðkunnugt er, að
öðru en því, að vinningarnir
verða ýmiss konar munir, vörur
og þjónusta, í stað peninga, og
dregið verður 6 sinnum á ári, í
fyrsta sinn nú 5. október næstk.
1,2 millj. í vinningum.
Á fyrsta árinu nemur verðgildi
vinninganna 1,2 millj. króna og
eru þeir samtals 5000 talsins. Að-
eins heilmiðar eni gefnir út og
kosta 10 krónur og endurnýjun
10 krónur. Ársmiði 60 krónur. Á
þessu ári verður dregið tvisvar,
og eru vinningar m. a. þessir:
Húsgögn, 15 þús. kr. virði, heim-
ilistæki, 5000 kr. virði, og síðan
margir vinningar er nefnast: völ'-
ur, eða þjónusta, frjálst val. Hið
síðara sinn, er dregið verður, eru
vinningar m .a. húsgögn og heim-
ilistæki, 25 þús. kr. virði, drátt-
arvél með verkfærum, 8 þús. kr.
virði, og vörur, eða þjónusta, allt
að 15 þús. kr. virði.
Umboðsmenn í bæjum og
sveitum.
Sala happdrættismiðanna stend-
ur nú yfir og eru umboðsmenn í
flestum sveitum, þoi-pum og bæj-
um. Eru þeir taldir upp í auglýs-
ingu frá S. í. B. S., sem birtist í
blaðinu í dag. Blaðið hvetur les-
endur sína til þess að kynna sér
efni auglýsingarinnar og styrkja
hið ágæta og giftudrjúga starf S.
í. B. S. enn sem fyrr með því að
kaupa happdrætitsmiðana, enda
er þar til mikils að vinna.
LEJKFÉLAG AKUREYRAR:
Sýnir rrKappa og vopn” eftir Bern-
hard Shaw og „Pilf og sfúlku"
Jóns Thoroddsen i haust
Fyrstu sýningar snemma í október
Leikfélag Akureyrar er nú um
þessar mundir að hefja starfsemi
sína. Fyrsta viðfangsefni félagsins
á þessu starfsári verður „Kappar
og vopn“ eftir Bernard Shaw,
þýðinguna hefir Lárus Sigur-
björnsson gert. Æfingar eru þeg-
ar komnar nokkuð á leið,
og er gert ráð fyrir að sýn-
ingar geti hafizt Iaust eftir mán-
aðamótin. Leikstóri að þessu sinni
verður Einar Pálsson leikari frá
Reykjavík.
„Kappar og vopn“ er gaman-
leikur í þremur þáttum ,persónur
8. Leikurinn var sýndur fyrir
nokkrum árum síðan af mennta-
skólanemnedum í Reykjavík og
lék Einar þá eitt aðalhlutverkið,
Bluntschli fylkisstjóra. Síðar,
eða árin 1946—1948 stundaði
hann leiklistarnám við Royal
Academy of Dramatic Arts, í
London, og lauk þar prófí. Eftir
heimkomuna hefir Einar vakið á
sér athygli sem leikari og munu
margir minnast hans úr „Vol-
pone“, sem Leikfélag Reykjavík-
ur sýndi hér á síðasíliðinu vori.
Því miður var ekki hægt að koma
því við, að Einar léki með í þessu
stykki, en það samt sem áður
mikill fengur fyrir Leikfélag Ak-
ureyrar, að hafa fengið hann
liingað norður og fá tækifæri til
að njóta hans ágætu hæfileika
sem leikstjóra.
100 ára afmæli pilts og stúlku.
Annað viðfangsefni leikfélags-
ins verður svo að öllu forfalla-
lausu „Piltur og stúlka“, eftir
Jón Thoroddsen, en Emil heitin
Thoroddsen færði söguna í leik-
form. Leikstjóri verður Jón
Norðfjörð. Á þessum vetri, sem í
hönd fer, eru liðin rétt 100 ár
síðan Jón Thoroddsen lauk við að
semja Pilt og stúlku, svo L. A.
þótti vel við eiga að taka það leik-
rit til sýningar einmitt nú á þessu
afmæli. — Líklegt er, að
æfingar á leiknum geti
hafizt um miðjan október og sýn-
ingar þá sennilega nóvember. —
Starfsemin eftir áramótin er enn
ekki fullráðin, en ef allt gengur
samkvæmt áætlun, á 3. leikritið
að sigla upp í febrúar, og ef til
vill það 4. með vordögunum, þ. e.
a. s. ef hinn fámenni leikara-
hópur verður þá ekki orðinn út-
keyrður eða leikhússgestir upp-
gefnir á „listinni11 og sætunum í
leikhúsinu.