Dagur - 02.11.1949, Qupperneq 5

Miðvikudaginn 2. nóvember 1949
D A G U R
5
Vaxandi útgerð í Norðiendinga-
fjórðungi
Úr skýrslu fiskimálastjóra um sjávarútveginn
árið 1948
f nýkomnum Ægi birtir Davíð Ólafsson fiskimálastjóri ýtarlega
skýrslu um sjávarútveginn á árinu 1948, Er nær allt heftið helgað
þessari fróðlegu greinargerð fiskimálastjórans. Um útgerð her í
Norðlendingafjórðungi á sl. ári segir fiskimálastjóri svo:
Spjall um fíma og peninga og
þróun mannskepnunnar
Skemmtilegar hugleiðingar erlends blaðamanns
„Togarar voru orðnir 2 í Norð-
lendingafjórðungi á árinu og voru
þéir gerðir út mestan hluta árs-
ins. Utgerð línúgufuskipanna,
s'em að vísu eru fá, var mjög
stopul, þar sem aðeins eitt þeirra
var gert út til síldveiða um vet-
urinn ,en flest 3 til síldveiða aftur
Um sumarið, en þess utan voru
þau alls ekki gerð út.
Á meðan síldveiðar stóðu yfir í
Faxaflóa, framan af árinu, voru
allmargir mótorbátar yfir 12
rúml. frá Norðlendingafjórðungi
gerðir út, en að jafnaði hefir lítið
ve'rið um útgerð þeirra báta
framan' aí árinu .En seinni hluta
vetrar og um vorið, aðallega í
apríl og maí, var töluvert um það,
að þessir bátar væru gerðir út til
þorskveiða þar fyrir norðan, og
urðu þeir flestir í maímánuði 35
að tölu. Aðalútgei-ðartími þessara
báta hefir jafnaðarlega verið á
sumarsíldveíðunum og sVo var
einnig að þessu sinni. Voru þeir
flestir gerðir út í júlímánuði, 54
að tölu ,en eftir síldveiðarnar
fækkaði þeim mjög, enda jafnað-
arlega ekki mikið um útgerð
stærri báta þar norður frá, þegar
líður á haustið og framan af vetri.
Útgerð mótörbáta undir 12
rúml. héfir verið mjög lítil í
Norðlendingafjórðungi undan-
farin ár, enda hefir þeim bátum
mjög fækkað þar, sem annars
staðar. Að þessu sinni er svipað
að segja, að framan af árinu var
vart teljandi útgerð þessara
báta, en um sumarið og hauslið
voi’u þó nokkrir þeirra gerðir út,
og urðu þeir flestir í októbermán-
uði, 10 að tölu.
Hins vegar hefir ávallt verið
töluvert um útgerð opinna vél-
báta á Norðurlandi og var svo
einnig að þessu sinni. Var nokk-
uð um útgerð þessara báta um
vorið og haustið, en hins vegar
dró úr útgerðinni um sumarið
eins og jafnan vill verða, þegar
síldvéiðar standa yfir . í maí-
rrtánuði voru bátarnir 78 að tölu,
en síðar á árinu, eða í nóvember,
komst tala þeirra upp í 103. Sam-
anborið við árið áður er hér um
töluverða aukningu á útgerð op-
ipna vélbáta að ræða, en þá varð
tala bátanna aldrei hærri en 50 í
maímánuði, en hins vegar var út-
gerð þeiira tiltölulega lítil seinni
hluta ársins.
Um útgerð árabáta var ekki að
ræða svo teljandi væri.
Aúkin útgerð.
Um heildarþátttöku í útgerð í
Norðlendingafjórðungi er það að
segja, að hún varð allverulega
meiri nú en hún hafði verið árið
áður. Átti þetta bæði við um vor-
vertíðina, sumarið og haustver-
tíðina. Um vorið var tala skip-
anna hæst 120 í maímánuði, en
hafði verið 90 á sama tíma árið
áður, og þá einnig hæst. Um síld-
veiðarnar var tala bátanna í júlí
hæst 97, en hafði verið mest 85 í
ágústmánuði árið áður, og í nóv-
embermánuði voru gerðir út 159
bátar, en 59 árið áður. Gætti hér
að sjálfsögðu aðallega þeirrar
aukningar, sem varð á útgerð
opnu vélbátanna.
Botnvörpuveiðar í ís voru að
sjálfsögðu stundaðar af togurun-
um í fjórðungnum allt árið, en
auk þess voru nokkrir bátar, sem
stunduðu togveiðar um vorið, svo
sem verið hefir um nokkur und-
anfarin ár. Mest varð þátttaka
bátanna í júnímánuði, og voru þá
14 þeirra gerðir út á togveiðar, en
ekkert eftir það.
Langflestir bátanna stunduðu
þorskveiðar með lóð og netjum
svo sem jafnan áður, en fyrst
framan af árinu varð þó tiltölu-
lega lítil þátttaka í þeim veiðum,
meðal annars vegna þess, að
margir bátanna voru þá við síld-
veiðar við Faxaflóa og eins hitt,
að að jafnaði er ekki mikið um
þorskveiðar fyrst framan af ár-
inu norðamlands. Þegar leið á
vorið, fjölgaði bátunum mjög og
urðu flestir í maímánuði 92 að
tölu, enda stendur þá vertíð sem
hæst fyrir Norðurlandi. Yfir síld-
veiðarnar fækkaði bátunum aftur
og voru aðeins 29 í ágústmánuði,
enda var þá þátttaka hinna
minni báta yfirelitt miklu minni
eins og áður getur, vegna þess
hversu margir fara þá til sOd-
veiða, en erfitt er þá að fá mann-
skap á minni bátana til þorsk-
veiða yfir sumartímann. Um
haustið var aftur allmikið um
þorskveiðar og í nóvember stund-
uðu 123 bátar þær veiðar. Var hér
um töluvert mikið meiri þátttöku
að ræða en verið hafði árið áður,
meðal annars vegna þess, að þá
fóru allmargir bátar til sfldveiða
við Suðurland.
Dragnótaveiðar og síldveiðar.
Dragrtótaveiðar voru stúrtdað-
ar af nokkrum bátum vorið og
sumarið og fram á haustið. Var
þátttakan í þessum veiðum nú
nokkuð meiri en verið hafði árið
áður ,og urðu bátarnir flestir í
nóvembermánuði 15 að tölu, en í
maí voru þeir 14, þar sem aftur á
móti árið áður höfðu aðeins verið
gerðir út mest 4 bátar í septem-
ber mánuði, en annars aðeiös 2
nokkum hluta sumarsins og
haustsins. Var hér um að ræða
sömu þróun og víðast hvar annars
staðar við landið, að útgerð til
dragnótaveiða var meiri en árið
áður og verið hefir undanfarin ár.
Sfldveiðar með herpinót voru
stundaðar af 19 bátum við vetrar-
síldveiðarnar í Faxaflóa í janúar
og febrúarmánuði og svo aftur
um sumarið við Norðurland, þeg-
ar 55 bátar stunduðu þær veiðar
flest í júlímánuði. Var það 4 bát-
um færra en verið hafði við síld-
veiðar árið 1947. Um haustið fór
aðeins 1 bátur til síldveiða við
Suðurland, en árið 1947 hafði tala
bátanna úr Norðlendingafjórð-
ungi, sem þær veiðar stunduðu,
verið mest 20 í desembermánuði.
Síldveiðar með reknetjum voru
ekki stundaðar af neinum bát að
þessu sinni og er það óvenjulegt,
þar sem jafnan hefir vei’ið nokk-
uð um það, að bátar færu til rek-
netja að loknum herpinótaveið-
um, aðallega seint í ágúst og í
septembermánuði. Vegna þess
hversu gersamlega sfldveiðirt
brást, var ekkert um reknetja-
veiði að þessu sinni. Nokkur skip
stunduðu ísfiskflutninga um vor-
ið og haustið, enda var megin-
hlutinn af þeim fiski, fluttur út
ísvarinn, þar sem möguleikar til
hagnýtingar á fiski í Norðlend-
ingafjórðungi eru mjög takmark-
aðir vegna skorts á frystihúsum.
Um haustið voru flest 8 bátar í
þeSsum flutníngum í nóvember.
Gæftir og aflabrögð.
Svo sem áður getur voru þorsk-
veiðar töluvert stundaðar um
vorið við Norðurland, og varð
megin hlutinn af þeim fiski flutt-
ur út ísvarinn. Var afli þá óft
mjög sæmilegur. Um sumarið var
útgerð á þörskveiðar mjög lítil og
þá helzt á smáum bátum, en um
haustið var óvenju mikið um
þorskútgerð og var þá einnig
megin hluti fisksins fluttur út ís-
varinn, en aðrir möguleíkar til
hagnýtingar á fiskinuirt eru mjög
takmarkaðir eins og áður var um
getið. Gæftir voru oft sæmilega
góðar um haustið og afli víðast
hvar einnig góðUr.“
- Fokdreif ar
(Framhald af 4. síðu).
..Mundi vei-a hægt að koma slíkri
kynningarför til Rússlands á
laggirnar?11
„Hver veit,“ svaraði Vishinsky.
„Er þetta kannske opinbert
heimboð?“ spurði einn blaða-
manrtanna.
„Sussu nei, bara mín persónu-
lega skoðun.“ Og þar með stóð
utanríkisráðherrann á fætur og
gekk að afgreiðsluborðinu til
þess að fá sér kaffisópa áðúr en
hánn lagði upp í síðasta áfangann
til New York, en þar er hann,
sem kunnugt er aðalfulltrúi ráð-
stjórnarinnar á þingi S. Þ.
Óskilalanib
Mér hefur verið dregið
lainb, sem ég á ekki, en er
með mínu marki: Biti aftan
bæði eyru. — Sá, sem kynni að
eiga lamb þetta, gefi sig fram
sem fyrst.
Helgi Guðmundsson,
Hallanda.
Gengisfellingin á dögunum gaf
blaðamönnum austan hafs og
vestan tækifæri til margvíslegra
hugleiðinga. Kenndi þar margra
grasa og misjafnra. Skemmtilegt
sýnishorn er þessi ritstjórnar-
grein úr New York Times:
Okkur hefir löngum verið
kennt að tíminn sé peningar, en
menn veita því jafnframt athygli,
að um sl. helgi færðum við
klukkuna án þess að það hefði í
för með sér umsta’ng á borð við
iað, þegar við breyttum gengi
peninganna nú fyrir skemmstu.
Það mætti því virðast, að auð-
veldara sé að ráða við tímann en
peníngana, enda þótt tíminn sé í
rauninni alveg eins dularfullur
og hin æðri fjármál. Það má
sanna, að tíminn sé raunar ekki
til — ekki áþreifanleg staðreynd
— aftur á móti eru peningar
áreiðanlega til, enda þótt tilvera
Deirra sé oftast allt of skamm-
vinn. Fyrir kemur að peningar —
eins og tíminn — eru aðeins
jægilegt form til þess að útfæra
hugtök eins og skuldir og tekjur,
laun og leigu, tolla og skatta.
Á frainfarabraut.
Samtíminn hefir náð mikilli
leikni í því að fást við tímann. —
Seneca lét svo ummælt, að auð-
veldara væri að finna einingu
meðal heimspekirtganna en með-
al klukknanna í Róm til forna og
hann yar sjálfur heimspekingur
og vissi hvað hann var að tala
um, Nítján hundruð ára þróun
menningarinnar má m. a. marka
af því að klukkunum ber nú ná-
kvæmlega saman, en heimspek-
ingarnir eru ekki sammála, síður
en svo, og raunar miklu ósam-
þykkari nú en á dögum Seneca.
Og eitt þeirra efna, sem þeir
deila mest um er peningar—hvað
þeir eru, hvað þeir ættu að vera
og hver ætti frekast að hafa þá í
milli handa.
Árdegi ög síðdegi.
Ekki verður séð að Rómvérjar
hinir fornu hafi haft hugmynd
um að tíminn er peningar. Hin
fyrstu 400 ár frá stofnun borgar-
innar deildu þeir deginum í tvo
hluta: Það var annað hvort árdegi
eða síðdegi. Nauðsynlegt var að
vita hvað tímanum leið að þessu
leyti, því að lögin sögðu að ékki
mætti taka mál til dóihs eftir há-
degi. Áríðandi var því að vita
hVenær sólin Var hálfrtuð á ferð
sinni. Um það bil er fyrsta pún-
verska stríðið hófst, var tekið upp
grísk stundatalning og Rómverj-
ar sáu sína fyrstu sólskífu. Þeir
höfðu tekið hana að herfangi frá
Grikkjum á Sikiley. Hún var sett
upp í miðri borginni, þar sem
kosningar fóru fram. Þessi sól-
skífa, sem vai’paði skuggum á af-
markaða steina, var hið mesta
þing og sýndi nákvæmlega hvað
tímanum leið meðan hún var suð-
ur á Catana á Sikiley, en hún var
ekki byggð fyrir Róm, sem er á
annarri breiddargráðu.
Tímanum tekið með jafnaðargeði.
Klukkurnar, sem Seneca kvart-
aði undan að ekki bæri saman,
voru hinar frægu vatnsklukkur,
sem Rómverjar kynntust hjá
Egyptum. Vatn rann í ákveðnu
magni inn í gagnsæan sívalning,
sem merktur var láréttum línum
og sýndu hversu mikið vatn hafði
runnið í geyminn fyrir hverjar
tólf klukkustundir sólarhringsins
og á hverjum mánúði ársins. —
Klukkur þessar urðu flóknari en
þetta, er að því kom að telja dag-
ana og árin, en þeim kom aldrei
saman um það nákvæmlega, hvað
klukkan raunverulega var á degi
hverjum. En Rómverjar virtust
taka því með jafnaðargeði.
Þurftu ekki sumartíma.
Sumartími — til þess að spara
dagsbirtuna — eins og sá, sem við
þekkjum og hurfum frá um sl.
helgi, — var aldrei neitt vanda-
mál í Róm. Deginum, hvort sem
hann var stuttur eða langur —
var skipt í tólf stundir. Um vetr-
arsólstöður kom sólin upp kl.
7,33 og gekk undir kl. 4,27.
„Stundin“ á þessum degi var að-
eins 45 mínútuna löng, og maður,
sem vann átta stundir, slapp með
sex stundir fyrir vikið. En eftir
því sem dagurinn lengdist varð
hann að vinna lengúr. Þegar sól-
argangur var lengstur hófst dag-
urinn kl. 4,27 og endaði kl. 7,33.
Hver „stund“ var þá raunar
klukkustund og kortér og átta
stunda vinnudagur var þá orðinn
tíu klukkustunda vinna. Þetta
var öfugt að nóttunni. Þá voru
stundirnar langar að vetrinum en
stuttar að sumrinu.
Eilíf leit.
Þessi einföldu atriði öll höfðu
geysimikil áhrif á líf í heimsborg
inni í þá daga, segir kunnur sagn-
fræðingur, sem um þetta hefir
ritað. Þótt Róm iðaði ag lífi og
starfi, var kyrrlátu lífi samt eigi
varpað fyrir borð og þar var hún
fremri mörgum heimsborgum nú-
tímans. Lífið og starfið hélzt í
hendur við stundirnar, hvort sem
þær voru langar eða stuttar,
minnti þannig um margt á heil-
brigt sveitalíf, enda þótt í stór-
borg væri. Líklegast er ekki o£
sagt, að margir borgarbúar leiti
enn að þessu — að lífi, sem býður
upp á tækifæri borgarlífsins ef
svo Vill við horfa, en geymir samt
hið skyhsamlega og heilbrigða
stundaglas og lífshráða sveit-
anna.
(Lausl. þýtt).