Dagur - 21.12.1949, Page 1

MUNIÐ,
að áskrift að Degi kost-
ar að eins- 25 krónur. —
Hentug jólagjöf!
D A G U R
óskar lesendum sínum
nær og fjær gleðilegra
jóla!
AXXII. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 21. desember 1949
54. tbl.
ástand og horfur í rafmagnsmálunum
Ðaglegt eftirlit er ná haf t með rennsli
Laxár - hætt við varnarráðstafanir
vegna erfiðJeika á samningum
og kostnaðar
Innanbæjarkerfið kemst í viðlmandi horf að ári
í grein sinni um ástand og
horfur í rafmagnsmálum bæjar-
ins, sem fjallar um rennsli Lax-
ár, innanbæjarkerfið og samn-
inginn við Hjalteyri, segir raf-
veitustjórinn, Knut Otterstedt,
m. a. frá samningatilraunum raf-
veitunnar við Mývatnsbændur,
framkvæmdum við rafleiðslur í
bænum á undanförnum árum og
framkvæmd samningsins við
Hjalteyri. Um þessi atriði öll
gerði Dagur fyrirspurnir fyrir
nokkru. Svar við fyrirspurn
blaðsins um möguleika á sam-
vinnu við Dagverðareyri verður
síðar svarað. Grein rafveitustjóra
fer hér á eftir:
„Reksturstruflanir við Laxá.
Innanbæjarkerfi Rafveitunnar.
í sambandi við virkjun Lax-
ár hafa verið gerðar
allýtarlegar mælingar af raf-
orkumálastjóra (raforkumála-
stjóra var falinn undirbúningur
að aukningu virkjunarinnar),
kringum Mývatn og við ósa Lax-
ár Einnig hafa mælingar verið
gerðar á ýmsum stöðum til þess
að fá yfirlit yfir landslagið og
ganga úr skugga um, hvort hægt
væri að hækka Mývatn, án þess
að sú hækkun yrði landeig-
endum að tjóni. Loks hafa v.erið
gerðar dýptarmælingar og jarð-
boranir í norðvesturhluta Mý-
vatns, þar sem krapastíflur aðal-
lega myndast fyrst, í frosta- og
hríðarveðrum.
Þessum mælingum var lokið í
sumar sem leið, og er nú verið
að vinna úr þeim, svo að væntan-
legar tillögur um að bæta úr
rennslistruflunum í Laxá munu
liggja fyrir seinni partinn í vet-
ur, svo að hægt sé að byrja’fram-
kvæmdir á vori komanda.
Ljóshátíð
Æskulýðsfélagsins
Á jólafundi Æskulýðsfélagsins
á jóladag kl. 5 e. h. í Akureyrar-
kirkju verður framkvæmdur
fallegur jólasiður, en hann er sá,
að hver einstakur þátttakandi
fundarinns kveikir á kerti meðan
sunginn er sálmurinn: Heims um
ból, helg eru jól. — Er þessi sið-
ur víða tíðkaður á jólum.
Rannsóknin við Mývatn.
Þegar raforkumálastjóri og
rafveitunefnd voru við Mývatn í
sumar, voru ýmsar tillögur til að
bæta úr truflunum, ræddar.
Ein var sú, að dýpka frárennsli
Mývatns á all-löngu svæði og
beina aðalrennslinu að Geira-
staðakvíslinni. Um leið þurfti að
breikka farveginn, svo að hann
gæti tekið við meira vatni. Oðr-
um tillögum er erfitt að lýsa fyrir
þeim, sem ekki þekkja staðhætti.
í október sl. var fundur hald-
inn í Reykjahlíð með landeig-
endum við Mývatn og rafveitu-
nefnd, og fór nefndin þá fram á,
að fá leyfi til að stífla tvær kvísl-
ar úr vatninu og beina öllu
rennslinu að þriðju kvíslinni. ■—
Þetta var samþykkt af landeig-
endum, en með því skilyrði að
vatnsborðið í Mývatni mætti ekki
hækka. Samþykktin átti að gilda
í eitt ár.
Dýrar framkvæmdir til eins
árs aðeins.
Þegar til framkvæmda kom,
kom í ljós, að brýr, sem eru á
kvíslinni, þurfti að hækka tals-
vert, en þær reyndust svo lélegar,
að þær hefðu ekki þolað að það
væri gert. Þurfti þá að byggja
nýjar brýr, með talsverðri fyrir-
hleðslu og var sá kostnaður
áætlaður um hundrað þús. krón-
ur. Þótti tvísýnt að leggja svo
mikið fé í þetta, þegar leyfið
fékkst ekki nema til eins árs,
enda óvisst um árangur, úr því að
ekki fékkst leyfi til að hækka
Mývatn.
Daglegt eftirlit við Laxá.
Til þess að hafa eftirlit með
rennslinu í Laxá í vetur, hefir
verið ráðinn maður til að annast
daglegt eftirlit og bæta úr
rennslistruflunum, eins fljótt og
unnt er. Oftast er versta veður
þegar krapastíflur myndast og
trufla rennslið, grenjandi stór-
hríð og hörkufrost og er erfitt að
vinna úti þegar ekki er hægt að
sjá nema fáeina mefra framund-
an sér, jafnvel í dagsbirtu.
Rennslið í Laxá er um 35 m:l á
sek. og vélarnar í orkuverinu
nota við fullt álag ca. 16 m3, svo
að það er skiljanlegt að útkoman
verði ekki góð, þegar mestur
hluti þess vatns er stöðvaður,
endar er þá oftast ekki hægt að
hafa meira álag en tæpl. 2000
kw.
Innanbæjarkerfi og
spennistöðvar.
Þegar Laxárvirkjunin tók til
starfa árið 1939, var hægt að
framleiða 1800 kva. og voru þá 7
spennistöðvar í bænum með um
2400 kva.
Árið 1944 bættist ný vélasam-
stæða við í orkuverinu með 3600
kva. orku, og geta báðar sam-
stæðurnar því framleitt samt.
5400 kva. í orkuverinu.
í sambandi við aukningu orku-
vei-sins þurfti inikla aukningu á
bæjarkerfinu og hefir verið unn-
ið að því undanfarin ár, eftir því
sem efni og gjaldeyrir hefir feng-
ist, en á því hefir oft staðið.
Ymsir aðrir erfiðleikar hafa
verið við að koma þessu í fram-
kvæmd, t. d. hefir afgreiðslutími
efnis verið allt upp í tvö ár eða
jafnvel lengri.
Aúkning bæjarkerfisins.
Nú eru þó komnar í notkun 22
spennistöðvar með 7000 kva. og
mikill hluti bæjarkerfisins kom-
inn í jörð. Fáist innflutnings- og
gjaldeyrisleyfi mun mega gera
ráð fyrir að á næsta ári verði
bæjarkerfið komið í nokkum
veginn viðunandi horí. Efitrfar-
andi tölur sýna hve miklu fé hef-
ir verið vai'ið til aukningar bæj-
arkerfisins undanfarin ár:
Árið 1942 kr. 696 þús.
Árið 1944 kr. 347 þús.
Árið 1945 ki'. 426 þús.
Árið 1946 kr. 578 þús.
Árið 1947 kr. 414 þús.
Árið 1948 kr. 700 þús.
Tilboð í vélar og efni þegar fengin -
heildarkostnaður áætíaður 15 millj.
króna og greiðist af Marshallfé
Framkvæmdír hefjast væntanlega í vor
í þeim hluta greinargerðar raf-
veitustjóra, Knut Otterstedt, sem
fjallar um nýju virkjunina við
Laxá, er m. a. greint frá því, að
tilboð í efni og vélar séu þegar
komin erlendis frá og áætlað sé
að byrjunarframkvæmdir hefjist
við Laxá á næsta vori.
Rafveitustjóri segir svo í grein
„Við'bót Laxárvirkjunarinnar.
Samkvæmt síðustu upplýsing-
um frá raforkumálastójra eru
nú flest erlend tilboð um vélar og
efni komin og er nú verið að bera
þau saman og vinna úr þeim. —
Samkv. lauslegu yfirliti mun
heildarkostnaðurinn verða kr.
15 millj. og greiðist með Mars-
hallfé.
Afgreiðslutíminn er rúmlega
eitt ár. Kostnaður við fram-
kvæmd verksins er áætlaður aðr-
ar 15 millj. kr. Þar að auki þarf
að verja miklu fé til framkvæmda
við Mývatn og Laxárósa ,til að
tryggja rennsli árinnar. Raf-
orkumálastjóri áætlar þann
kostnað um 3—4 millj. kr.
Fé til þessara framkvæmda,
sem ekki greiðist af Marshallfé,
er ætlast til að fáist innanlands.
Þegar samþykkt hefir verið
hvaða tilboði um efni og vélar
skal taka, mu naðallega standa á ’
nauðsynlegu fé til framkvæmda
verksins.
Eftir öllum líkindum að dæma,
mun vera hægt að byrja fram-
kvæmdir í vor. Sennilega getur
Rafveita Akureyrar lánað dálít-
ið fé til bráðabirgða, til þess að
virkjunin yrði liafin, en mestum
hluta fjárins verður að afla á
annan hátt.
Akureyri 17. des. 1949.“
Samningurinn við' Hjalteyri.
Að lokum vil eg upplýsa, að
rafstöðin á Hjalteyri var tengd
við bæjarkerfið í ágúst sl. og hef-
ir orka frá henni aðallega verið
notuð frá kl. 10—12 f. h. og frá kl.
5—8 e. h. Vegna reksturstruflana
við Laxá síðastliðna viku var raf-
stöðin notuð allan sólarhringinn.
Orkuframleið'sla stöðvarinnar er
tæpl. 300 kwt.
Akureyri, 12. des. 1949.
Knut Otterstedt.
rumsýning á „Pilti og sfúlku
milli jóla og nýárs
lón Norðfjörð annast leikstjórn
Leikfélag Akureyrar hefir að
undanförnu æft sjónleikinn Pilt
og stúlku eftir Emil Thoroddsen,
saminn upp úr samnefndri skáld-
sögu Jóns Thoroddsen. Leikur
þessi cr í fjórum þáttum, og eru
leikendur milli 20 og 30. Emil
Thoroddsen samdi og lög við
sjónleikinn, sem einnig verða
flutt.
Upphaflega var ætlað að leik-
ui'inn yrði sýndur fyrir jól, en af
því gat ekki orðið af ýmsum or-
sökum. Nú er ákveðið að frum-
sýningin vei'ði miðvikudaginn 28.
þessa mánaðar.
Leikstjóri er Jón Norðfjörð. —
Meðal leikenda eru margir úr
hópi kunnustu leikara bæjarins,
en einnig nokkrir nýliðar.
Söngstjórn og undirleik á sýn-
ingunum annast Áskell Jónsson,
söngstjóri. — Leiktjöld málar
Haukur Stefánsson. — Hefst
leikurinn með skrautsýningu úr
hjásetunni upp til fjalla.
Aðgöngumiðasala og leiðbein-
ingar fyi'ir fasta frumsýningar-
gesti verður auglýst síðar.
Aðalfundur
Fegrunarfélagsins
Aðalfundur Fegrunarfélags Ak-
ureyi'ar var haldinn 4. des. sl. —
Fullgildir félagsmenn eru nú á
fjórða hundrað. Vegna íjárskorts
hefir félagið á þessu ári eigi getað
hafið fjárfrekar framkvæmdir,
heldur beitt sér tyrir því, að yfir-
völd og einstaklingar létu hreinsa
til og flytja burtu gamla skúxa og
annað rusl, og hefir talsvert
áunnist í því efni. Félagið hefir
þó á eigin kostnað tekið að sér að'
skipuleggja og rækta svæðið milli
Bjarkarstígs og Hamarstígs, og er
nú lokið undii'búningsvinnu. —
Verður sáð í svæðið næsta vor,
og plantað þar trjám. Formaður
félagsins var endurkjörinn Finn-
ur Ái-nason. Stjói'n og fulltrúa-
ráð var að mestu endurkjörið.
Félagið þakkar öllum stuðn-
ingsmönnum sínum og staxfsliði
fyrir góða samvinnu á líðandi
ái'i, og óskar öllum bæjax'búum
gleðilegi-a jóla og fai-sæls kom-
andi ái's. Jafnfi-amt heitir það á
alla Akureyringa að styðja fé-
lagið og styrkja starfsemi þess
á komandi ári.
Stúdentafélagið á Akureyri
heldur fund á Gildaskála KEA
fimtudaginn 22. des. 1949 kl. 8.30
síðdegis. Brynleifur Tobiasson,
yfirkennari, minnist Þorláks
helga.