Dagur - 22.03.1950, Blaðsíða 1

Keisarinn og forsetinn
Seint á sl. ári ltom keisarinn í íran, sem kallaður er Shah þar í landi,
i hcimsókn til Bandaríkjanna. Keisarinn er migur maður og heitir
íullu nafni Mohammed Reza Shah Pahlavi. Var honum tekið ágæt-
lcga vestra. Truman forseti tók sjálfur á móti honum á flugvellinum
í Washingtpn. Myndin sýnir keisarann (t. v.) og forsetann.
Frumvarpið um gengisskráningu
eg viðreisnarráðstafanir orðið lög
Stóreignaskattíiriini hækkaður verulega frá
^ því, sem ráðgert yar í frumvarpinii
Sl. laugardag samþykkti AI-
þingi frumvarpið um gengis-
skráningu o. fl. og á sunnudag-
inn staðfcsti forseti tslands lög-
in. A mánudag auglýsti Lands-
hanki íslands hið nýja gengi og
í fyrradag birti ríkisstjórnin til-
kynningu um bann við verð-
hækkunuin á erlendum vörum í
verzlunum eða í vörzlu innflytj-
enda og boðaði sérstakar ráð-
stafanir til cftirlits. Með þessum
aðgerðum cr hafinn nýr kapítuli
í efnahagssögu landsmanna og
snúið frá þcirri fjármálastefnu,
sem ríkt hefur hér á landi siðan
1942.
Breytingarnar á frumvarpinu.
Allverulegar breytingar voru
gerðar á frumvarpinu og verða
þær helztu raktar hér á eftir.
Gengislækkunin er hin sama og
upphaflega var ráðgerð, eða um
42,6% gagnvart dollar og öllum
öðrum erlendum gjaldeyri. Skfáð
verð dollars nú er kr. 16.32 (sölu-
gengi). Önnur grein frumvarps-
ins var felld niður, en hún var
um að fela ríkisstjórninni og
Landsbankanum vald til þess að
ákveða gengisskráningu hverju
sinni. Er það vald eftir sem áður
í höndum Alþingis. Munu stjórn-
arflokkarnir þarna hafa komið til
móts við sjónarmið verklýðs-
hreyfingaripnar. Á 3. gr. frum-
varpsins, sem nú er önnur grein
laganna, var gerð sú breyting, að
gengishagnaðui; bankanna verður
eign ríkissjóðs, í stað þess að
renna í gengishagnaðarsjóð. Þess-
um hagnaði á að verja að 1/3 til
verkamannabústaða skv. lögum
frá 1946, 1/3 til bygginga í sveit-
um skv. lögum frá 1946, og 1/3
lánaður Ræktunarsjóði íslands til
20 ára, með 2% ársvöxtum. Lánin
til byggingasjóðanna eru bráða-
birgðalán með 4% ársvöxtum og
endurgreiðast ríkissjóði jafnharð-
an með eignaskattinum, sem tij
sjóðanna rennur skv. lögunum.
Endurgreiðslunum skal síðan
varið til þess að greiða lausa-
skuldir ríkissjóðs við Lands-
bankann.
Framleiðslugjald til hraðfrysti-
húsa.
Framleiðslugjald skal lagt á út-
flutningsverðmæti togaranna, ef
4 meðalsölur fara yfir 8500 ster-
lingspund og skal verja því skv.
fyrirmælum fjárlaga til lánveit-
inga til hraðfrystihúsa, sem
byggð hafa verið eða endurbyggð
á tímabilinu 31. des. 1945 til 31.
des. 1949 og eigi hafa fengið lán
úr stofnlánadeild sjávarútvegs-
ins. Þegar því er lokið skal gjald-
inu varið til þess að standa
straum af og endurgreiða skuldir
ríkisins, sem myndazt hafa í sam-
bandi við togarakaup, ábyrgðar-
greiðslur og aðrar ráðstafanir í
þágu sjávarútvegsins.
Eignaskatturinn.
Miklar breytingar voru gerðar
á ákvæðum frv. um eignaskatt.
(Framhald á 8. síðu).
Samningaumleifanir fogaraútgerðarinnar og sjó-
manna hér fóru úf um þúfur
Hin nýja gengis-
skráning
Landsbanki íslands hefur nú
auglýst hið nýja gengi, sem
gildir frá sl. inánudegi. Er það
sem hér segir: (Sölugengi).
Kr.
Bandaríkjadollar 16.32
Sterlingspund 45.70
Franskir frankar (1000) 46.63
Belgískir frankar (100) 32.67
Svissn. frankar (100) 373.70
Kanadadollar 14.84
Gyllini (100) 429.90
Tékkneskar kr. (1Q0) 32.64
Sænskar kr. (100) 315.50
Norskar kr. (100) 228.50
Danskar kr. (1Q0) 236.30
Bankarnir muiiu þafa hafið
yfirfærzlur á ný á þessu nýja
gengi.
Síðasta aflasala
„Kaldbaks“
Síðastl. miðvikudag seldi Kald-
bakur afla sinn í Hull, samtals
3926 kit, fyrir 11.051 sterlings-
pund. Er þetta ágæt aflasala,
einkum þegar þess er gætt að
markaður hefur verið fallandi í
Bretlandi að undanförnu. Skipið
er nú komið héim úr utanförinni.
Baniaskólaskenmit ira i n
var í s. 1. viku
Hin árlegu skemmtikvöld skóla-
barna voru í sl. viku, með svip-
uðu sniði og áður. Fór fram upp-
lestur, leiksýningar, söngur,
skrautsýning o. fl. Börnin fram-
kvæma sjálf öll skemmtiatriði. —
Ágóði af þessari starfsemi renn-
ur til ferðasjóðs skólans.
Leitað samniíiga
nm yfinimsjón
Laxárvirkjunar
Rafveitustjórn bæjarins hefur
lagt til við bæjarstjórn, að hún
heimili að rafveitustjórnin leiti
samninga við raforkumálastjóra
og rafveitustjórn ríkisins um að
Rafveitur ríkisins taki að sér að
hafa áfram á hendi umsjón með
framkvæmdum Laxárvirkjunar-
innar. Ennfremunr óskar raf-
veitustjórnin heimildar til að
ákveða, hvort byggingafram-
kvæmdir skuli boðnar út að ein-
hverju eða öllu leyti og hvaða til-
boðum skuli tekið. Rafveitu-
stjórnin hefur nýlega samþykkt
að halda áfram innréttingu
vinnuskálana við Laxá.
Fiskimjölsviimsla í Krossanesi hefði skapað
rnikla atvinnu og tryggt sumarrekstur
togaramia
Síðastl. sunnudag fór frani at-
kvæðagreiðsla meðal togaraskips-
hafnanna hér um samkomulags-
grundvöll, er gerður hafði verið
af togaraútgcrðinni hér og samn-
inganefnd, er annast hafði sam-
komulagsumleitanir af liálfu sjó-
manna, urn kjör háseta, mat-
sveina og kyndara á Akureyrar-
togurunum, ef þeir væru gerðir
út á veiðar til þess að afla hráefn-
is í fiskimjölsvinnslu.
Urslit atkvæðagreiðslunnar
urðu þau, að samningsgrundvöll-
urinn var felldur með 44 atkv.
gegn 11, tveir se.ðlar yoru auðir.
Virðj^t þar með girt fyrir mögu-
leika á því að togararnir héðan
fari á veiðar til þess að afla hrá-
efnis í fiskimjölsvinnslu, en slík
útgerð hefði haft mikla þýðingu,
ems og nánar verður vikið að
síðar.
Forsaga málsins.
Fyrir nokkru sneru Utgerðar-
félag Akureyringa h.f. og Guðm.
Jörundsson útgerðarmaður, eig-
andi „Jörundar", sér til sjó-
mannafélagsins hér og fóru þess
á leit að félagið tilnefndi samn-
inganefnd til þess að semja um
kjör vegna fyrirhugaðrar útgerð-
ar togaranna til fiskimjölsvinnslu.
Félagið varð við þessum tilmæl-
um og áttu ýtarlegar viðræður
sér stað, en engir samningar eru
nú til um kjör í slíkum veiðiskap.
Náðist samkomulag milli nefnd-
arinnar og útgerðarinnar um öll
meginatriði, þ. e. um kaup og
kjör, en ágreiningur varð um frí
sjómanna í höfn .Var farið fram
á meiri frí en eru samkvæmt
gildandi samningum.
Grundvöllurinn.
Grundvöllur sá, sem samkomu-
lag varð um milli útgerðarinnar
og nefndarinnar, og sem síðan var
felldur í atkvæðagreiðslunni á
sunnudaginn, var í aðalatriðum
þannig:
Fastakaup háseta verði hið
sama og nú, eða 1080 kr. á mán-
uði, þar að auki fái þeir kr. 2,50
af hverju tonni hráefnis, sem til
vinnslu fer, og kr. 6,75 af hverju
saltfisktonni, miðað við vigt upp
úr skipi. Ennfremur 0,7% af inn-
lögðu lýsi, miðað við 2 krónu
verð. Áætlaðar tekjur á mánuði
samkvæmt þessu, miðað við nor-
mal veiði, eru:
a) Fastakaup kr. 1080.00
b) Af 800 tn. hráefni — 2000.00
c) Af 30 tn. saltfiski — 200.00
d) 0,7%aflýsi — 120.00
Ca. kr. 3400.00
Þar að auki orlofsfé. Til saman-
burðar má geta þess, að meðal-
laun háseta á togurunum hér ár-
ið sem leið munu vera um 3250
krónur á aflahæsta skipinu og
niður í 2700 á lægsta skipipu.Þess
má geta, að í fyrri samningum
um kjör á karfa- og ufsaveiðum
til mjölvinnslu, hefur verið gert
ráð fyrir að sjómenn ypnu við
löndun úr skipunum og hreinsun.
lesta o. s. frv. Til samkomulags
var þessum atriðum sleppt í
samningsgrundvelli þessum. —
Virðist ágreinurinn helzt hafa
orðið um hafnarfríin. Úrslit at-
kvæðagreiðslunnar komu á óvart
með því að almennt mun hafa
verið gert ráð fyrir því, að samn-
ingar tækjust og sumarútgerð
togaranna yrði þar með tryggð.
Reksturinn í sumar.
Utgerð togaranna héðan í vor
og sumar er enn óleyst vandamál.
Búizt er við því, að veiðiferðir
þær, sem togararnir eru nú í,
verði síðustu aflasöluferðir
þeirra til Bretlands. Brezki
markaðurinn er fallandi nú og
með vori og sumri er yerðlag á
fiski í Bretlandi langt neðan við
(Framhald á 8. síðu).
Ríkisstjónim
bamiar verð-
Iiækkanir
Á mánudaginn birti ríkis-
stjórnin auglýsingu, þar sem
lagt er bann við verðhækkun-
um erlcnds varnings, sem nú
er í verzlunum, eða hjá inn-
fglytjcndum, nema með sér-
stöku leyfi verðlagsyfirvalda.
Jafnframt eru boðaðar sérstak-
ar ráðstafanir til þess að fram-
fylgja banni þessu og koma
fram fullri ábyrgð á hendur
þeim, sem brotlegir gerast. Þá
er skorað á almenning og vcrzl
anir að stuðla að því að vöru-
dreifing verði sem réttlátust
meðan verzlunarástandið leitar
jafnvægis eftir gengisbreyting-
una.