Dagur - 20.12.1950, Blaðsíða 8

8
JÓLABLAÐ DAGS
það niður, því að þeir voru hræddir um að hann
tapaði einnig presti. Bældi Sigurður það sjálfur niður.
En allt fyrir það er er þessi saga þannig komin til
og orðin heyrinkunnug.
Sigurður Björnsson lá eitt kvöld aftur á bak í rúmi
sínu og svaf. Lætur hann illa í svefni og vaknar seint.
Sezt hann þá upp og spyr, hver á sig hafi kallað. Hon-
um er sagt að enginn hafi kallað. Leggst liann þá
aftur til svefns, en vaknar þrívegis og spyr jafnan hins
sama. Eftir það gengur hann fram að baðstofulmrð
og lýkur upp í hálfa gátt. Heyrist þá að spurt er, hvort
Sigurður Björnsson sé inni. Verður hann fyrir svör
um og bendir á niðursetudreng, er hjá honum var, og
segir að þar sé Sigurður. Jafnskjótt er drengurinn
þrilinn á lolt og honum slengt til í rúminu. Hljóðar
hann rnikið og eftir það sjást á lionum bláir flekkir
og blóðhlaupnir. Fær liann síðan (iðru hverju við-
líka hviður, unz hann dó tir einni, er á leið veturinn.
Fór nú draugurinn að sækja að Sigurði af svo miklti
afli, að hann fékk vart komizt hjá meiðslum. Gerðist
reimt mjög kringum Hleiðargarð, fældust liestar og
mörg slys urðu á mönnum og skepnum. Var það
Hallur einn, sem þá var bóndi á Krýnastöðum, er fékk
varið sig og vini sína. En hann var í óvingan við Sig-
urð og lyrir því vildi hann eigi hjálpa honum, enda
liafði Sigurður eigi skap tíl að leita hjálpar hans. Var
Hallur sá eini hér í sveit, sem til þess var fær, að binda
drauginn. Sagt er að Hallur hafi séð Skottu, er hún
kom vestan, og hali hann þá slegið hana, svo að hún
Iiafi rokið um.
F.itt sinn bar svo til, að Hallur og Sigurður voru
báðir staddir í kaupstað. Sigurður var að binda upp
bagga sína. Henti Skotta sér þá niður yfir Iiann af
krambúðarstafni. Sigurður varð undir, og þriingdi
Skotla þá svo að kvcrkum hans, að hann tók að þrútna
í Iraman og hélt við köfnun. Fóru þá vinir hans til
Halls og báðu hann fulltingis við Sigurð. Skarst þá
Ilallur í leikinn en kvað sig þó einu gilt hala, þó að
Sigurður fengi sig lullreyndan.
Eftir það hamaðist Skotta svo að Sigurði, að hann
eirði hvergi við vinnu, en varð ölhun stundum að
stríða við djöful þenna. Hafði hann eigi svefnfrið
um na tur og varð einatt að lara á fætur og glíma við
drauginn.
I.oks var Skotta bundin af Jökla-Pétri. Sagt er að
Pétur flýði frá heimkynnum sínum lyrir deilur, er
hann átti þar við menn, og segja sumir, að hann hefði
mann vegið. Kom hann til Hleiðargarðs og biöur
Sigurð eiga kaup við sig og táka við sér um veturinn.
Sigurður spyr, hvað hann vill til vinna.
„Fleyrt hef ég,“ segir Pétur, „að þú sért vant kom
inn fyrir ásókn draugs nokkurs, og því er cg hingað
kominn, að eg vildi bjóða þér að fyrirkoma óyætt
þessari.“ .! 1 ,
Kveðst Sigurður því gjarna kaupa vilja. Biður Sig-
urður þess helzt, að hann bindi hana í landareign
Saurbæjarprests og heitir Pétur góðu um.
Síðan tekur Pétur Skottu og leiðir hana með sér
upp í Varmhaga. Hann er milli Strjúgsár og Valla
fyrir vestan háls. Þar batt hann hana við stein í hvammi
einum.
Strax og Skotta var bundin tóku skepnur að drep-
ast í landi Saurbæjar, Háls, Valla og Strjúgsár, og ef
menn riðu um þessar slóðir eftir dagsetur, fældust
undir þeim hestar og urðu slys af. Einnig lágu oft
dauð hross, kýr og kindur í nánd við Varmhaga.
Ein saga segir, að þá hina næstu nött, eftir að Skotta
var bundin í hvamminum, kæmi fyrst upp fjárpest
í Eyjafirði, og hafði hún þá drepið einn sauð á Hálsi
og liina næstu nótt eftir annan í Saurbæ. Gekk þetta
svo til, unz dauður var mikill fjöldi sauða. Þá voru
þeir, sem eltir voru teknir lieim og af tekið beitar-
húsið í Varmhaga og hefur það aldrei verið notað
síðan. Jafnan helur. þó fjárpestin drepið mjög fé í
Saurbæ.
Margar cru frásagnir um Skottu. Hún var þannig
búin: Snöggklædd, með grænan bol og röndótta
svuntu, er naumast náði á hnjákolla, luifu á höfði og
stuttar skúfur í. Hallaði hún mjög í vinstri vanga.
IIún var í mórendu pilsi með brydda skó á fótum.
Ein saga er sú, að Skotta leiddi smalastúlku frá
Strjúgsá fram á Strjúgsárdal og kreisti hana þar, svo
að hún beið bana af. Stúlkan l'annst, með lífsmarki
og gat sagt frá viðskiptum þeirra Skottii, áður ^n hún
andaðist. Síðan dó Iiúú.
Sagt er að Skotta dra-pi alls þrjá mgnn, en meiddi
marga. , -;
Aths.: Frá Hleiðargarðs Skottu er sagt í Þjóðsög-
um Jóns Árnasonar I, 367—371; Þjóðsögtvm Olafs
Davíðssonar II, 379-380; Grírnu V„‘ 3-4 og ,XVII,
58—23 og Gráskinnu II, 86, III, 24,-25..
Þessi þáttur er líkastur seinni gerðinni í Þjóðsögum
J. Á., þó að simit beri í rnilli. Tímaákvarðanir sagn-
anna eru ekki nákvæmar. Séra Benedikt Pálsson var
prestur í Miklagarði 1748—’64, en Sigurður Björns-
son mun ekki hafa farið að búa T Áragerði fyrr en
1755 og árið 1759 er hann fyrir víst kominn í Hleiðar-
garð.
Sigurður var fæddur árið 1721 og var hálfbróðir
Einars yngra hospítalhaldara í Möðrufelli. Móðir
þeirra var Þorbjörg, dóuir séra Sigfúsar Þorlákssonar