Dagur - 20.12.1950, Blaðsíða 15

JÓLABLAÐ DAGS
15
firði, ráðcleild og reglusemi til
fyrirmyndar bæði utan húss og
innan. Sigurbjörg var sérstök merk-
iskona, virt og metin af hjúum sín-
um. Þegar bú þeirra stóð með
mestum blóma,' voru á þriðja
hundrað ær í kvíum, en féð alls
hátt á fimmta hundrað. Átján
tunnur af skyri voru fluttar úr seli
á Miðhúsum auk þess sem heima-
fólk neytti, en á þeim tíma ársins
var óft um tuttugu manns í heim-
ili. Flutt var úr kaupstað á fjórtán
hestum.
Árni jónsson og Hallfríður
Skúladóttir fluttu að Skatastöðum
árið 1807. Árni var sonarsonur
Gunnars Helgasonar á Bústöðum,
sem miklar ættir eru frá komnar.
Hann drukknaði ofan um ís á Jök-
ulsá, þar sejn Eldhylur heitir fyr-
ir sunnan Skatastaði, árið 1814.
Eftir það bjó Hallfríður á Skata-
stöðum með börnum þeirra til
1835. Elzta dóttir Hallfríðar hét
Margrét. Hún giftist Eiríki Jóns-
syni á Hofi í Vesturdal árið 1821
og flutti með honum að Héraðs-
dal 1824 og bjuggu þau þar um
skeið.
Eftir lát manns síns flutti Mar-
grét aftur að Skatastiiðum árið
1833 með börn þeirra tvö, Mar-
gréti og EiríkJ Tveim árum seinna
llutti Jóhannes Jónsson hrepps-
stjóri á Vindheimum, að Skata-
stiiðhm ög kvæntist Margréti Árna-
dóttúr. Þau bjuggu þar til 1856,
en þá flutti Jóhánnes aftur að Vind-
heimum, þá orðinn ekkjumaður í
annað sinn. Jóhannes var talinn
launsonur Eggerts Eiríkssonar
prests í Glaumbæ. Ilann var efn-
aður vel, enda búmaður góður.
Hæglátur var liann og hagorður.
Stjúpsonur Jóhannesar, Eiríkur Ei-
ríksson, tók við búi á Skatastöð-
um eftir hann og bjó þar til 1893.
Kona hans var Hólmfríðnr Guð-
mundsdóttir alsystir Sveins bónda
. í Sölvanesi. Eiríkur hafði allgott
bú á tímabili og tíundaði {>á fjór-
tán hundruð. Hann var vel gefinn
og fróður um ættir og fleira. Hann
skrifaði góða rithönd og kunni
fljótaskrift. Frá Eiríki og Hólm-
lríði er nú komið niargt manna í
innanverðum Skagafirði og á Ak-
ureyri.
Þá skal getið um bændur á Nýja-
bæ. Bólu-Hjálmar bjó þar frá 1824
— 1829. Ilann var skurðhagur, sem
kunnugt er, og stundaði Jrá iðju
á Nýjabæ. Það sannar meðal ann-
ars rúmfjöl, er hann gaf Hjálmari
Árnasyni í Bakkaseli, með ártalinu
1829.
Halldór Halldórsson bjó á Nýja-
bæ frá 1839 til 1856. Hann var
mikill vexti og kallaður Ilalldór
stóri. Halldór var grenjaskytta og
stundum dálítið glettinn, eftir því
sem sagnir herma. ,
Frá 1856 til 1870 bjó Sigurður
Árnason á Nýjabæ. Hann var son-
ur Árna Jónssonar á Skatastöðum
og orðlagt karlmenni, svo sem Gísli
bróðir hans á Skatastöðum.
Síðasti bóndi á Nýjabæ var Jó-
hannes Árnason, ættaður úr Eyja-
firði, og bjó hann þar árin 1874 til
1880. Hann var hraustmenni og
glímumaður góður. Vor eitt hittust
jieir á Ábæ Jóhannes og Guðmund-
ur á Þúfnavöllum og glímdu þar.
Veturinn áður mun Guðmundur
hafa verið við nám í Goðdölum hjá
séra Sóphóníasi Halklórssyni.
Árið 1825 fluttu að Ábæ frá
Flatatungu, Guðmundur Guð-
mundsson og kona hans, Valgerð-
ur Guðmundsdóttir. Guðmundur
bjó síðan á Ábæ til dauðadags árið
1873, en afkomendur hans eftir það
til ársins 1929. Þau áttu 12 börn,
en 7 dætur lcomust upp. Guðmund-
ur var fæddur að Syðri-Mælifellsá í
Lýtingsstaðahreppi árið 1793. Fað-
ir hans var Guðmundur Jónsson
bóndi á Bústööum, en móðir Helga
Sveinsdóttir. Helga átti Guðmund
á milli manna. Hún var áður gift
Gísla bónda Gíslasyni á Mælifellsá,
en giftist síðar Stefáni Guðmunds-
syni bónda í Flatatungu, og var
Guðnnindur þar hjá rnóður sinni.
Þegar Guðmundur komst á legg,
' hóf hann verferðir suður með sjó.
Gísli Konráðsson getur þess í æfi-
sögu sinni, að þeir hafi orðið sam-
ferða að sunnan vorið 1811. Guð-
mundur reri hjá nafna sínum, Guð-
mundi Jónssyni dannebrogsmanni,
bónda í Skildinganesi og Lágafelli.
Guðmundur frá Flatatungu og Val-
igerður dóttir Guðmundar á Lága-
'felli lelldu hugi saman, en Guð-
mundur faðir Valgerðar vildi ekki
samþykkja þann ráðahag. Úr þeiin
ágreiningi var skorið á þann liátt,
að Valgerðnr fluttist, með Guð-
mundi Guðmundssyni frá Lága-
felli, að Flatatungu árið 1818, án
vitundar föður síns og í fullkom-
inni ósátt við hann. Sagt er að Guð-
mundur á Lágafelli hafi gert dóttur
sína arflausa, en síðar hafi komizt
á sættir milli þeirra, fyrir milli-
göngu Péturs prófasts á Víðivöll-
um.
Valgerður var myndarkona hin
mesta og vel geíin. Hún andaðist
árið 1843. Þrem árum síðar kvænt-
ist Guðmundur Björgu Þorsteins-
dóttur lrá Flatatungu. Þau áttu
ekki börn.
Guðmundur á Ábæ var hraust-
menni að burðum, oft skjótráður
og hafði að orðtaki: „strax eða
ekki“. Ha:m var búmaður góður,
hygginn og lramsýnn og meiri um-
bótamaður, en flestir samtíðar-
menn hans. Hann hóf búskap með
lítil efni. Fyrstn búskaparár Guð-
mundar á Ábæ var tíund hans svip-
uð og Bólu-Hjálmars, aðeins örfá
lausafjárhundruð.en horium grædd-
ist lé þegar árin liðu og varð þá vel
efnaður. Harin eignaðist bæði Ábæ
og Gilsbakka.
Guðmundur byggði bæinn og
flutti heim timbur í nýja kirkju
(Framhald á bls. 30.)
«