Dagur - 20.08.1952, Blaðsíða 2

z
D A G U R
Miðvikudagiim 20. ágúst 1952
Merkur skólamaður heiðraður
Jón Þ. Björnsson,. skólastjóri
Þann 15. ágúst sl. átti einn
af merkustu skólamönnum
landsins sjötugsafmæli, Jón Þ.
Björnsson, skólastjóri, Sauð-
árkróki. Mun hafa verið gest-
kvæmt hjá honum þann dag,
en daginn eftir var honum
haldið veglegt samsæti í
barnaskólanum, og voru þar
mættir á annað hundrað
manns. Elzti veizlugesturinn
var níræð kona, en sá yngsti
mun hafa verið 10 ára og svo
allt þar á milli. Samsæti þetta
var haldið af vinum Jóns á
Sauðárkróki, gömlum og
nýjum nemendum, svo og
fræðsluráði og bæjarstjórn, og
var sérstaklega ánægjule^t. —
Veizlunni stjórnaði Sigurour Sig- '
urðsson bæjarfógeti og gerði það
af miklum skörungsskap. Aðal-
ræðuna flutti prófasturinn, séra
Helgi Konráðsson, sem einnig er
formaður fræðsluráðs. Þakkaði
hann Jóni langt og gott starf, en
Jón hefur verið skólastjóri barna
skólans í 44 ár og einnig skóla-
stjóri unglingaskólans um langt
skeið. í lok ræðu sinnar afhenti
hann afmælisbarninu um 14 þús-
und krónur, sem vinir hans höfðu
safnað, og skyldi Jón verja fé
þessu, eins og honum bezt líkaði,
t. d. til þess að létta sér eitthvað
upp eftir langan og erfiðan
vinnudag.
Þá talaði bæjarstjóri, Björgvin
Bjarnason, og þakkaði afmælis-
barninu hið langa og mikla starf
; þágu bæjarfélagsins, auk skóla-
átjórastarfsins, en hann var með-
al annars oddviti hreppsnefndar í
21 ár, og lagði þar fram óhemju
mikið starf. Skýrði bæjarstjóri
frá því, að bæjarstjórn Sauðár-
króks hefði fengið Sigurð Sig-
urðsson listmálara til að mála
mynd af Jóni, og myndi henni
komið fyrir í skólanum. Aðrir,
sem fluttu ræður og árnaðaróskir
voru þessir: Magnús Bjarnason
kennari, Brynleifur Tobiasson
yfirkennari, Hannes J. Magnús-
son, dr. theol. Friðrik Friðriks-
son, Sigurður Sigurðsson bæjar-
fógeti, Sigurður Björnsson frá
Veðramóti, fsleifur Gíslason,
Guðjón Ingimundarson kennari,
Árni Þorbjörnsson kennari, og
svo flutti Jóu Þ. Björnsson skóla-
stjóri sjálfur alllanga og merka
ræðu, þar sem hann rifjaði upp
lífsferil sinn og þakkaði fyrir sig
og fjölskyldu sína alla velvild og
virðingu. Þá var flutt ávarp frá
Snorra Sigfússyni námsstjóra,
sem ekki gat mætt þarna. Eyþór
Stefánsson söngstjóri stjórnaði
söngnum, en yfir samkvæminu
var léttur og hlýr blær, og kom
það greinilega fram, að Jón Þ.
Björnsson á marga og trygga
vini. Enda hefu rhann verið mað-
ur þorpsins og bæjarins í nálega
hálfa öld: Hann kom að skólanum
haustið 1908, þá beina leið frá
dönskum kennaraskóla, og var
því með bezt menntuðu kennur-
um þeii’ra tíma, og þótt hann
hefði vafalaust getað valið úr
kennarastöðum, valdi hann sér
þetta litla þorp í átthögum sín-
um. Síðan hefur hann helgað því
alla sína starfskrafta af frábærri
alúð, trúmennsku og brennandi
áhuga.
Jón Þ. Björnsson er einn hinn
fágætasti maður, sem eg hef
þekkt, ekki kannske fyrir það, að
hann hefur verið kennari í 50 ár,
og þar af skólastjóri í 44 ár. Ekki
fyrir það, að hann hefur jafnhliða
verið hreppsnefndaroddviti í 21
ár. Nei, fyrst og fremst. vegna
þess, að hann hefur ekki aðeins
rækt þessi tímafreku störf af frá-
bærri 'alúð;; heldur hefur hann
alla ævi verið boðinn og búinn til
að rétta hverju góðu máli lið, sem
horfði til menningar og mann-
bóta. T .d. hefur hann af óþreyt-
andi elju og fórnfýsi unnið fyrir
bindindismálið allan þennan tíma
og verið gæzlumaður barnastúk-
unnar sinnar í 44 ár.
Það munu kannske einhverjir
spyrja: Hvað kemur manninum
til að leggja á sig þetta erfiði á
mjög takmörkuðum tómstundum
allan þennan tíma? Það er kann-
ske erfitt að svara því, en þarna
er Jóni rétt lýst. Svona er Jón Þ.
Björnsson. Hinn fórnfúsi þegn-
skaparmaður, sem alls staðar er
mættur til hjálpar og aðstoðar.
, Hvar sem lítið lautarblóm, lang-
ar til að gróa.“ En það eru fleiri
mál, sem Jón hefur lagt lið, og
það ekki til málamynda, heldur
af lífi og sál. Mætti þar nefna
ungmennafélagsskapinn, Rauða-
krossinn, dýraverndunarmálið og
síðast en ekki sízt kristindóms-
málin og kirkjuna. Þar hefur Jón
verið heill og óskiptur, og þeim
málum hefur hann helgað af al-
hug mikinn tíma í litla kauptún-
inu sínu.
Jón er einlægur trúmaður og
hefur alla ævi leitað styrks hjá
guði, bæði í meðlæti og mótlæti.
„Eg hefði stundum bognað fyrir
erfiðleikunum, ef eg hefði ekki
verið maður bænarinnar," sagði
hann í ræðu sinni sl. laugardags-
kvöld. Hann var kristinn mann-
vinur, vinur alls, sem lifir. Hann
lifði eftir þessu boði Fjallræð-
unnar: Biðji einhver þig að ganga
með sér eina mílu, þá gakk með
honum tvær. — Jón lét sér ekki
nægja að ganga fyrri míluna,
heldur gekk einnig þá síðari af
fúsum og glöðum hug. Hann
gerði það af innri þörf.
Haraldur konungur Sigurðsson
sagði eitt sinn um Gissur biskup,
að úr honum mætti gera þrjá
menn: Víkingahöfðingja, konung
og biskup .Jón Þ. Björnsson hef-
ur svo fjölþættar gáfur og merki-
lega skapgerð, að margt hefði
getað úr honum orðið. Hann er
t. d. fæddur kennari. Þá hafði
hann einnig getað orðið öndvegis
prestur og kirkjuhöfðinngi, loks,
svo að eitthvað sé nefnt, heíði
hann getað orðið fyrirmyndar
bóndi, því að Jón er fæddur
ræktunarmaður. Og þess má ekki
láta ógetið, að hann var braut-
ryðjandi í ræktunarmálum á
Sauðárkróki, ræktaði sjálfur
fyrsta túnblettinn uppi á níóun-
um, svo komu aðrir á eftir, og nú
eru móarnir fyrir ofan kauptúnið
orðnir að rennisléttum, blómleg-
um túnum. Þarna reið Jón á vað-
ið. Sjálfur ræktaði Jón 12 dag-
sláttur lands og sýndi þar með,
að í þessum móum bjó einnig
auðlegð íslenzkrar moldar.
En þótt Jón hafi verið mikill
hamingjumaður, hefur hann þó
átt við sína erfiðleika að stríða.
Árið 1932 missti hann konu sína,
Fimmíugur:
r
Jóli. 0. Haraldsson
endurskoðandi
I gær varð fimmtugur Jóhann O.
Ilaraldsson, endurskoðandi hér í
bæ, merkur borgari og víða kunnur
sem afburða starfsmaður og fyrir
tónsmíðar .sínar og afskipti af söng-
listarmálum bæjar og ltéraðs. Jó-
hann cr Eylirðingur, sonur Haralds
Pálssonar organleikara og þónda á
Dagverðareyri og Efra-Rauðalæk og
ICristínar Jóhannsdóttur frá Glæsi-
bæ. Jóhann er gagnfræðingur frá
Akureyrarskóla, stundaði síðan ým-
is störf í bæ og héraði, unz hann réð
ist til KEA, þar sem liann licfur
starfað síðan, sem éndurskoðandi og
bókari. I-Iann er rnikill starfsmaður,
vandvirkur og smekkvís svo að á
orði er haft. Auk daglegra statfa
hefur Jóhann gefið sér tima til að
sinna hugðarefnum sínum á sviði
tónlistar. Hann var lengi einn af
beztu söngkröftum bæjarins og
starfandi í kórutn hér. Hann cr otr
ágætur organleikari, sem margir
vita, er hafa hlýtt á leik lians hér í
kirkjunni og í öðrum kirkjum hér-
aðsins. I>á hefur harin gefið sig
nokkuð að tónsmíðum, og eru lög
hans mörg kunn orðin. Bera verk
hans á jtcssum vettvangi vott um
mikla listamannshæfileika, smekk-
vísi og lærdóm.
A Jtessum fnerku tímamótum í
ævi Jóhanns Ó. Haraldssonar senda
fjölmargir vinir hans og samstarfs-
nienn honum kveðjur og árnaðar-
óskir. — Dagur hefur sérstaka á-
stæðu til jtess að taka undir jtær
Askir. Jóhann gegndi um skeið
störfuin scm afgreiðslumaður og
gjaldkeri blaðsins og vann það
verk þannig, að til fyrirmyndar var.
Geirlaugu Jóhannesdóttur, hina
ágætustu og glæsilegustu kond’
frá 10 börnum ,er sum voru þá í
ómegð. Eftir það varð hann að
vera börnum sínum bæði faðir og
móSir í 8 ár, en þá kvæntist hann
annarri ágætri konu, Rósu Stef-
ánsdóttur. Og þó að Jón hafi
ekki safnað auði, eru þó jtessi 10
gæfulegu, fallegu og mannvæn-
legu börn, mikil auðlegð. Enda er
Jón nú umkringdur venzlamönn-
um og vinum.
Þetta ár er annars hið merki-
legasta í sögu barnaskólans á
Sauðárkróki. Snemma á árinu
lézt sá kennari, sem lengst hafði
starfað við skólann, Friðrik Han-
sen. Á þessu ári verður skóla-
stjórinn sjötugur. Loks má geta
þess, að á þessu hausti koma hin
nýju fræðslulög til framkvæmda
við skólann.
Þetta veglega og virðulega
samsæti, sem áður getur, var
jafnframt kveðjusamsæti, Jtví að
Jón hefur sagt starfi sínu lausu
frá 1. scpt.' næstk. fyrir aldurs
sakir, joótt lítil ellimörk sjáist enn
á honum. Og hefst nú nýr þáttur
í ævi þessa merka manns. Auk
þeirra gjafa, sem áður er getið,
bárust honum ýmsar fágætar og
myndarlegar gjafir og 200 heilla-
skeyti. Að loknu samsæti, kl. 12
á miðnætti, fylgdu allir samsætis-
gestir afmælisbarninu og fjöl-
skyldu hans heim að húsi þeirra
og þar var hann kvaddur með
miklum innileik.
Eg vona, að ævikvöld Jóns
verði eitthvað í líkingu við þetta
ánægjulega kvöld í skólanum
hans, sem hann er nú að kveðja.
Bjart og hlýtt, þar sem hann
sjálfur er umvafinn hlýju og
virðingu vina og vandamanna. —
Jón á það skilið. Hann hefur
sjálfur ausið af svo miklum sjóði
kærleika og hlýju um dagana til
samferðamanna sinna. Og svo
veit hann einn, sem aldrei bregst,
en það er góður guð á hæðum.
Hann hefur ætíð verið og mun
,ætíð verða hans mikla mikla
skjól í blíðu og stríðu.
H. J. M.
Dagskránnál landbúnaðarins:
Rafmagnsgirðingar
Það eru nú orðin n.okkur ár
síðan rafmagnsgirðingar komu
hér á markað, og notkun þeirra
færist stöðugt í vöxt, einkum þat'
sem nautgripum et beitt á rækt-
að land eða minni svæði.
Ameríkumenn fundu upp raf-
magnsgirðinguna um 1930 og til
Norðurlanda kom fyrsta girðing
af jtessu tagi 1938. Hingað til
lands er talið að fyrsta raf-
magnsgivðingin hafi komið 1941.
Girðingum þessum fylgir sér-
stakur rafgeymir venujulega með
6 volta spennu, sem gefur straum
í girðinguna, og er hann gerður
háspenntur með eins konar há-
spennukefli. Auk jtess er komið
fyrir =jáIfv:rkiÝm ctraumrofa, er
rífur strauminn 40—50 sinnum á
mínútu. Straumurinn er hættu-
laus, enda þétt spennan íat'i upp
í 6000 volt, því að straummagnið
er ekki nema brot úr milli-amper
og straumeyðsla þvi mjög lítil.
Önnur gerð af rafgirðingum
hefur á síðari árum rutt sér
mjög til t'úms erlendis, þar sem
ba?ndur hafa rafmagn frá raf-
orkuverum. Framlcidd hafa verið
ódýr rafmagnstæki, sem hægt er
að tengja beint við rafleiðslu-
líerfið og frá'þessu'tæki má svo
leggja rafmagnsgirðinguna. Rekst
ur slíkrar rafgirðingar er talinn
mjög lítill og öruggara rafmagn.
Er jöfnum höndum hægt að fá
girðingartæki fyrii riðstraum og
jafnan straum. Mér er ekki
kunnugt um að slíkar rafgirðing-
ar hafi verið fluttar hingað til
Iands,en vafalausl verður það inn
an skamrns, því að fjöldi bænda
gæti nú þegar notfært sér þetta
fyrirkomulag á rafgirðingum,
bæði þeir bændur, sem fengið
hafa rafmagn frá stærri orkuveit-
um og einnig lteir, sem hafa raf-
magn frá minni vatnsveitum.
Þá má geta þess, að lagtækir
menn gætu sjálfir útbúið sér raf-
magnsgirðingu eða framleitt raf-
magnið, ef þeir hefðu magnetu
(t .d. úr dráttarvél) og svo hagar
til að hægt væri að setja vatnshjól
í bæjarlækinn, annað hvort yfir-
fallshjól eða undirfallshjól. Til
þess að framleiða þannig raforku
þyrfti áreiðanlega ekki rnikinn
tilkostnað. Efalaust eru margir
fleiri möguleikar til framleiðslu
raforku til rafgirðinga.
—o—
Hér í clálkunum birtast myndir
af nýrri gerð einangrunarkúlna
úr plastic, en hingað til hafa ein-
göngu verið notaðar postulíns-
kúlur til einangrunar á straumn-
um. Eins og myndirnar bera með
sér er sérstök rauf í einangrara
þessa, sem jtráðurinn fellur inn í
og helzt þráðurinn fastur í Jtcss-
um einangrunarkúlum án þess að
bundinn sé um hann vír. Mér
virðist að þessar einangrunarkúl-
ur séu langtum hentugri heldur
en postulínskúlurnar, bæði af því
þær eru óbrothættar og áreiðan-
lega mikið fljótlegi'a að setja
girðinguna upp. Postulínskúlurn-
ar eru nokkuð brothættar og vír-
inn þarf að vefja utan um þær.
Myndir ljær, sem hér bii'tast eru
af tveim gerðum. Önnur er aðal-
lega ætluð fyrir gaddavír, en
hin fyrir sléttan vír, en báðar eru
þó nothæfar fyrir flestar tegundir
af girðingavír. Kostar stærri
gerðin 25 aura sænskar, en hin 12
aura, samkvæmt auglýsingu frá
A. — B. Nordplastic — Mellosa í
Svíþjóð.
Eins og mönnum er kunnugt,
eru kostir rafgirðinganna fyrst og
fremst fólgnir í því, að skepnur
fælast mjög girðingarnar, eftir að
þær hafa fengið í sig rafstraum,
enda þótt girðingar þessar séu
aðeins einn þráður hengdur upp
á granna og ódýra staura með ca.
10 m. millibili. Gildir þetta eink-
um nautgripi og hross. Rafgirð-
ingar eru ekki eins góð vörn fyrir
sauðfé og minna en tveir strengir
myndu ekki koma til greina. Þá
væri einnig nauðsynlegt að hafa í
þær gaddavír með sem lengstum
göddurn, því að með því móti
stingast gaddarnit' Lengra inn í
ulilna eða þykkCEárálá'sJ og'-gcetu
þannig gefið tifællað"stuð ’*en uIIt
in og þykkt hárlag verkar mjö|
einangrandi, ’
Til Jiess að rafstuðið sé eins
mikið og jjað á að vera, þarf að
gæta jjess að einangrun sé alls
staðar fullkomin, jjví að liggi
þráðurinn til dæmis við staur á
einum stað, dregur^það. mjög úr
rafmagrishögginu. Einnig getur
gras og greinár,'séíri'k'úririá að’
snerta þráðinn dregið úr stuðimú
Neistamyndun í -rafgirðingu-get-
ui’ hæglega trufhið-úKíarpstæki í
nágrenninu.
Rafgirðingin, sem hér á landi
hefur verið notuð nefnist Stöð og
verzlai' SÍS með hana og kosta
þær nú um 460 krónur.
Á. J.
Nýkonmir:
Kven-sfrigaskór
Skódeild KEA.
Stálull
með sápu.
Járn- og glewörudcild
Til sölu:
2 alstoppaðir stólar.
Upjrlýsingar í síma 1332,
frá kí. 9-6.
...................................]
Petromax-hraðkveikjulugtir
Járn- og glewörudeild. !;