Alþýðublaðið - 05.08.1921, Side 1

Alþýðublaoið
öefið út af Alþýðtiflokkaani,,

1921
Föstudagimi 5. ágúst.
177 tölubl.
Xikii o| jlsianðsbankl.
Þaö er kunnugra en trá þurfi
að segja, að ískndsbauki vafði
enn á síðasta þingi þingmönnun-
oœ um íingur sér. Stefnan setn
verið hefir í bankamálum hér frá
fyrstu tíð sú, að láta Landsbank
ann sitja á hakanutn, en styrkja
erlendan hluthafabanka, öðlaðist
með eiahverju móti fylgi meirihluta
þingsins.
Það skal fúslega játsð, að það
er ekki á færi allra maana, og
'■sfzt hrekklansra sveitabænda, að
sjá við fjármálabrögðum þaulæfðra
og margreyndra peningamanna.
En vorkunnarlaust hefði þó með-
algreindura mönnum verið að sjá,
að sú stefna, sem ura undanfarin
ár hefir ráðið gerðum þingsins í
bankamálura, var ekki happasæl,
Reynslan hefir alt of áþreifanlega
sýnt, að ekki dugar að treysta
uia of erlendum fjárgróaðstofnun*
um. Þær hugsa auðvitað fyrst um
sinn hag, áður en þær iíta á hs^g
ríkísios. Og þetta er svo auðvelt
»ð sjá, að enginn a*ti að flaska
á þvi. Þó uaú þingmennirnir gerc
það. Þeir virðast altaf gleyma
raeginreglu fjárgróðamannanna og
braskaranna, sem íelst í þessum
tveimur orðum: »1?g fyrst«.
Lögia, sem samþykt voru á
sfðasta alþingi og íslandsbanka
var sett sjálfdæmi í, hvort hann
féilisfc á þau eða ekki, veita að
vísu ríkinu allmikinn ihlutunarrétt
um stjórn bankans, og svo á að
heita sem ríkið öölisfc þessi réttindi
íyrir að bæta ioo°/o við höfuð*
stól bankans.
Bankinn mun að líkindum fall-
ast á lögin, en hvort hann gerir
það fullkomlega — skýtur sér ekki
undan einhverju — sést ekki fyr
en eftir 30. september, því lögin
falla þá úr gildi, .nema þvf að
eins að hluthafar íslandsbanka
verði búnir að gera þær ráðstaf-
aair, sem lög þessi áskilja “
Meðal ákvæða í Iögunum er
það, .að gullforði bankc.as skuli
allur vera í Reykjavík og vera
háður eftirliti ríkisstjórnarinnar.
Þéssu ákvæði verður að ganga
sirangt eftir, því það hefir mikia
þýðingu, hvort gullið er í „erlend-
um bönkum", eins og altaf hefir
verið viðkvæðið, eða hér á landi.
Sé það erlendis, getur það þýtt
hið sama og ekkert gull sé til,
því oft er bannaður gullútfiutning-
ur, og mun vera það nú rajög
víða.
5. gr. seðlaútgáfulaganna nýju
hljóðar svo:
„Hlutafé Islandsbanka skat auka
um ioo°/o, á þann hátt, að ríkis-
stjórnin leggur hlutafjáraukann
fram úr ríkissjóði, þegar er hún
hefir Iátið fsra fram nákvæma at
hugun á hag bankans, enda séu
hlutafjárframlögin þá, að hennar
dótni, tilta:kileg. Verð hlutabréfa
þeirra, sem ríkissjóður tekur, skal
ákveðið af 5 raönnum, tveim
kosnum af sameinuðu Alþiagi með
óhlutbundnum kosningum, tveim
útnefndum af hluthöfum íslands-
banka, og oddamanni, sem hæsti-
réttur tiineínir.
Takmarkanir á ákvæðutn eftir
hlutafjármagni skulu engar vera,
a’ð því er hlutaeign rikissjóðs
snertir. *
Væntatalega hefir rannsóknin á
hsg bankans nú þegar farið fram,
því annars raundi ekki talað um
það, að kaupa hluti í bankanum
fyrir „pari'. Og ranrísóknin virð-
ist eftir þvf hafa leitt í ljós, að
hagurinn sé ágætur. Þetta mun
þó ekki svo vera. Rannsókninui
rnun varla lokið og að neíndin
sem ákveða átti verð hlutabréf
anna, sem ríkissjóður tekur, ha.fi
þegar ákveðið hæsta verð á
hlutabréfunum er svo lýgilegt, að
fyrir því getur enginn fóturverið.
Hlutabréf íslandsbanka voru
um eitfc skeið ekki skráð í dönsku
kauphöllinni og ekki vitum vér
hvort þau skarta þar nú. En það
eitt er víst, að þau eru langt
neðan við „pari“. Og að ríkis-
sjóður greiddi fullu verði hluta-
bréf í banksf, sem hann er „að
bjarga frá hruni", eins og einn
þlngmaður komst að orði, nær '
eugd átt. Rfkissjóður, eðu sijórnin,
hefir enga heimild til að greiða
hærra verð fyrir bréfin, en sem
svarar því, er þau standa í, sem
fyrir etu. Annars má i sambandi
við matsnefndina geta þess, að
þeir menn sem þingið kaus voru
kosnir með /7 atkvæðum, en 22
þingmenn tóku ekki þátt í kosn-
ingunni og skiluðu auðum seðlum.
Þar með lýsti þingið yfir því, að
stjórnin bæri ein ábyrgð á öllu
matinu og grundvelli þess. Þetta
hlýtur líka að ýta uœdir Isaca
með að fara várlega, þegar um
kaupin er að ræða.
Eitt skilyrði fyrir þátttöku ríkis-
ins í bankanum er það, að ríkis-
stjórnia skipar tvo af þremur
bankastjórum bankans. Fyrir
nokkru síðan var ráðinn nýr
bankastjóri við bankann, að sögn
til 6 ára. Verði það nú úr að
landið léggi bankanum fé, verður
að krefjast þess, að hinir tveir
b^nkastjóravnir fari frá og nýit
meun skipaðir í þeirra stað, sem
ekkert hafa áður verið riðnir við
stjórn bankan3 og ekki eru hlut-
hafar hans. En sá bankastjóri sem
ssýráðÍEin er, er hluthafi í bank-
anum og getur því ekki talist
bankastjóri, ráðinn af ríkinu.
Rxktn fossvogs.
Viðtal við Sigurð Sigurðsson,
forseta Búnaðarféiagsins.
Vér fórum í gær á íund forseta
Búnaðarfélags íslands til þess að
fræðast um álit hans á ræktun
Fossvogs og áttum við hann eftir-
íarandi viðtal.
— Hvernig eru ræktunarskil-
yrðin í Fossvogif