Dagur - 19.05.1954, Blaðsíða 6

6
D A G U R
Miðvikudaginn 19. maí 1954

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa i Hafnarstræti 88 — Slmi 1166
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Fullvíst má telja, að almenn-
ingur í landinu taki nýbreytni
ssari af velvild og skilningi.
Hins vegar er þess vart að vænta,
að skjót skipti verði á viðhorfum
unga fólksins til peninga eins og
málum er yfirleitt háttað í landi
Sparifjársöfnun barna
FÁUM NÝMÆLUM hefur verið tekið jafnvel
nú á seinni árum af blöðum og öllum almenningi
og fyrirætlunum Landsbanka íslands, að skipu-
leggja sparifjársöfnun skólabarna og örva hana
eftir mætti. Undirtektirnar sýna, að almenningi
virðist þörf hafa verið fyrir hendi að hefjast handa
á þessu sviði. Enda er ótvírætt, að mikil breyting
hefur orðið á viðhorfi unglinga til fjármuna á
síðustu 20—30 árum. Fyrir heimsstyrjöldina síð-
ari var íslenzka krónan í meira áliti en nú er
orðið, ekki aðeins á peningamarkaðinum yfirleitt
heldur og í vitund alls þorra fólks. Menn hugs
uðu sig tvisvar um, áður en henni var fleygt
fyrir fánýta hluti. Sparisjóðsbókin táknaði lífsins
gæði, sem njóta mátti í framtíðinni og það var
in vöndust snemma á að umgangast þá litlu aura
sem fyrir hendi voru, með varúð og nokkurri
virðingu. Heimsstyrjöld, breyttir tímar, peninga-
flóð, dýrtíð og gengisfelling hafa umturnað þessu
öllu. Jafnvel þeir, sem aldir eru upp við lítinn
kost fyrirstríðsáranna, hafa á seinni tímum látið
krónuna fjúka umhugsunarlítið. Er þá ekki að
undra, þótt unglirígarnir, sem aldrei hafa heyrt
talað um krónuna nema með lítilsvirðingu, láti
hverjum degi nægja sína þjáning í þessu efni ög
hafi litlar áhyggjur af veraldargæðum morgun-
dagsins og framtíðaröryggi. En slík viðhorf eru
valtur grunnur fyrir þjóðfélag að reisa hús fram-
tíðarinnar á. Þarf því að neyta allra ráða til þess
að treysta hann. Má og segja, að stefnt sé að
því með þeirri fjármálastefnu, sem ríkisvaldið
rekur nú um sinn og með þeirri viðleitni til jafn
vægis í efnahagsmálum, sem haldið er uppi. Það
viðnám, sem nú er ráðgert í barnaskólunum, fyr-
ir atbeina Landsbanka íslands og skólamanna
er því tímabært og slík starfsemi ætti jafnan að
vera sjálfsagður liður í hverju heilbrigðu fjár-
málakerfi, enda þykir sjálfsagt að halda henni
uppi meðal nágrannaþjóða okkar, sem búa við
rótfastara hagkeríi en við.
"'f.
ÁSTÆÐA ER TIL þess að vekja sérstaka at-
hygli á því, að sú starfsemi, sem hér er hafin, á
að vera algerlega frjáls og óþvinguð og byggjast
einvörðungu á skilningi foreldra og barna á nauð-
syn þess og uppeldislegri hollustu, að börnin
temji sér virðingu fyrir fjármunum og ástundi
almenna ráðdeildarsemi.
Þjóðbankinn hefur og sýnt, að hann metur
hin almennu viðhorf mest í þessu efni því að
það er skýrt tckið fram, að byrjunarframlag
bankans sé engan veginn bundið við sparisjóðs-
bók á hans vegum, heldur eins hjá hvaða pen-
ingastofnun sem er annarri. Aðalatriði er, að
hvert bam eignist sparisjóðsbók í þeirri pen-
ingastofnun, sem næst er heimili þess og greið-
1 astur aðgangur er að.
Þannig er mest áherzla lögð á hina uppeldis-
legu hlið málsins, enda er það komið frá skólunum
og forstöðumönnum þeirra, og forstöðumaður
starfsins er einn af kunnustu og reyndustu skóla-
mönnum landsins.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí. » Forríkir forleggjarar í Kommún-
istaflokknum?
EF DÆMA á eftir umsvifum
þjóðfélaginu, eru kommúnistar
mestir peningamenn þeirra, er
við stjórnmál fást. Getur engum
heilskyggnum manni lengur
blandast hugur um, að ekki er
einleikið peningaveldi kommún-
istaflokksins. Ekki er nú lengur
nóg með að þeir stundi blaða- og
tímaritaútgáfu af mestum flott-
heitum allra stjórnmálaflokka.
Nú eru þeir einnig teknir upp á
því að gefa út í skrautútgáfum
ræður rússneskra kommúnista-
leiðtoga og opinberar tilkynning-
ar sovétstjómarinnar, er fjalla um
alþjóðasamskipti. í þessari út.
gáfustarfsemi er allmikið fé fest
en engum mun blandast hugur
um, að þessar bókmenntir eru lítt
seljanlegar. Er hér um að ræða
beint fjárframlag til stjórnmála
áróðurs, og geta þeir, sem treysta
sér til, tekið trúanlegar skýringar
kommúnista, að þeir standi einir
og óstuddir undir fjárfestingu af
meira virði en stundargaman í dag. Sparsemi var þessu tagi, ofan á allt annað. Það
nauðsyn meðal alls alþýðufólks í þá daga og börn- a ^eita svo að MÍR kosti út-
gáfuna, ofan á dýrt, myndskreytt
tímarit og úthald heilmikillar
áróðursvélar, með útibúum á
flestum landshornum. Sjálfur
flokkur burgeisanna berst ekki
annað éins á í áróðri
Liggur í augum uppi, að aðeins
þessi starfserríi kommúnista kost-
ar hundruð þúsunda á ári hverju.
Þar ofan á gefa þeir út næst
stærsta dagblað landsins enda
þótt uþplag þess sé lítið og
stækkun þess hafi verið fram
kvæmd eftir að verulega fór að
halla undan fæti fyrir kommún-
istum og fylgið að fjara út.
Blaðaútgáfa þessi lifir að ein-
hverju leyti á gjafapappír frá
járntjaldslöndum, en meira mun
til þurfa til þess að halda henni
á floti. Til þess þarf forríka for-
leggjara, slíka, er ekki finnast
hér á landi. Eins og málefnum
íslenzkra kommúnista er nú hátt
að, getur fjárhagsstuðningur af
þessu tagi ekki komið nema úr
einni átt. Virðist kominn tími til
þess að þjóðin átti sig á því, að
hér er rekin umfangsmikil áróð-
ursstarfsemi, sem berst mikið á
út á við, fyrir erlent fé. Verða
menn að reyna að gera það upp
við sjálfa sig, hvort líklegt sé að
erlendir kommúnistaleiðtogar
vilji greiða svo mikið fé til trú-
boðs hér vegna einskærs áhuga á
sálarheill landsmanna, eða hvort
aðrir áþreifanlegri hlutir séu tak
markið.
Meira blóð í kúnni — húsakaup
og sýndarsafnanir.
Nú skyldu menn halda að öll
þessi útgáfustarfsemi og skrif
stofuhald í sambandi við hana,
mundi nægilegt viðfangsefni fyi’ir
fjármálamenn kommúnista. En
svo er þó ekki. Meira blóð er í
kúnni. Nú á seinni árum eru þeir
teknir upp á því að kaupa hús
eignir til flokkstarfseminnar bæði
í Reykjavík og úti á landi. Hér
á Akureyri eru þeir eini stjórn-
málaflokukrinn, sem státar af
eigin húsakynnum. í Reykjavík
hafa þó stærstu tíðindin gerzt,
sem vonlegt er. Þar hefur komm-
únistaflokkurinn sjálfur verið
húseigandi um langa hríð og einn
hér. Hér er lyft merki, sem halda
verður uppi um langa framtíð til
þess að ná verulegum árangri.
Það er hlutvei’k þessarar kyn-
slóðar að búa svo um hnútana, að
það verði aldrei látið niður falla.
staðið jafnfætis burgeisaflokkn-
um í því efni. Og svo undarlega
ber við, að jafnframt því sem
kommúnistaflokkurinn gengur
saman, tapar atkvæðum og þing-
sætum, vex honum ásmegin í
peningamálunum. Nýlega keypti
flokkurinn húseign og lóð í
Reykjavík, á einum dýrasta stað
í bænum, og þessa dagana er
Þjóðviljinn að auglýsa sýndar-
fjársöfnun til þess að hylja mátt-
arviðina í þessu braski. Er því
haldið fi'am, að almenningur í
Reykjavík, muni leggja fram eina
milljón króna til þessa flokksfyr-
irtækis kommúnista nú á einum
mánuði. Og Þjóðviljinn birtir
skrá um söfnunina daglega, og
hækkar upphæðin svo ört, að
tekur langt fram almennum fjár-
söfnunum, sem líknarstofnanir
beita sér fyrir til almennings-
heilla, jafnvel þótt þátttakan sé
almenn. Enda munu fleiri vera
gefendur í þessari söfnun, en til
alþýðu geta talizt, og vissulega
munu kommúnistar hafa verið
búnir að tryggja sér milljónina
áður en þeir úndirrituðu kaup
samninginn.
Klyfjar gulls til höfuðs þjóð-
skipulaginu.
ÖIl þessi starfsemi kommúnista
er komin á það stig, að fyllsta
smum. ^stæða er til að gefa henni gæt-
ur. í ýmsum löndum verða
stjóx-nmálaflokkar að leggja fram
sannanir fyrir því, að fé til stjórn-
málaáróðurs sé ekki af annai’leg-
um uppruna, og flokkar sem fá að
njóta fullra réttinda í lýðræðis
löndum, virði þær leikreglur
stjómmálabaráttu, sem heiðar-
legar geta talizt. Fróðlegt væri
að sjá reikningshald kommún-
istaflokksins undir slíkri sniásjá.
Og tímabært virðist að athuga
hvort þjóðfélagið eigi að þola að
klyfjar af erlendu gulli séu
settar til höfuðs sjálfu þjóðskipu-
laginu og þeirri skipan mála, sem
allir íslendingar, að undanskild
um örlitlum hópi ofstækismanna
hafa sjálfir sett sér og vilja búa
við.
Möl, sandur, byggingar og
bæjarráðsmenn.
EINN AF ÞEIM borgurum bæj
arins, sem er að brjótast í því á
þessu sumri byggja yfir sig og
fjölskyldu sína, hefir komið að
máli við blaðið og lýst óánægju
yfir því að ráðsmenn bæjarins
skuli banna að menn fái að taka
möl úr malarhryggjum við Glerá
gegn hæfilegu gjaldi. Segir þar
nægilegt efni í tugi húsa án þess
að hætta sé á landspjöllum, en
lagt sé blátt bann við að menn
fái að taka þar efni fyrir hæfi
legt gjald og láta sjálfir á bíla
Taldi hann að með þessum að-
gerðum væri verið að þröngva
mönnum til að skipta við fyrir
tækið Möl og Sand h.f. og kaupa
þar vinnu jafnt sem efni, og vildi
vita, hverjir ættu það hlutafélag
og hverra hugsmuna hærinn
sjálfur og starfsmenn hans hefðu
þar að gæta. Blaðið er þessum
málum ekki nægilega kunnugt
til að geta upplýst þau til fulls
og vísar fyrirspurnum þessum til
bæjaryfirvaldanna, sem væntan-
lega eru fús að gefa skýringar.
Er og heimilt rúm til þess hér í
þessum þætti.
ERJLEND TIÐINDI
Saga stríðsins í Indó-Kína rif juð upp
NÚ UM SINN liefur athygli þjóSanna beinzt til
Indókína, og enda þótt styrjöldin Jxar sé langt í frá að
era ný til koniin, er það ekki fyrr en nú síðustu
mánuðina, sem almenningur um vestræn lönd ehfur
tekið að veita atburðunum Jxar verulega athygli. —
róðlegt er að rifja upp, livað gerzt hefur austur Jxar
fram að Jxessu.
ÞOTT ræturnar liggi dýpra, má kalla að saga Jxeiira
atburöa, sem nú eru að gerast, hefjist árið 1945. Á
>ví ári var Potsdamráðstefna stórveldanna haldin, cn
Frakklandi var ekki boðin Jxátttaka. Þar var ákveðið,
að japanskir herir, sem í Indó-Kína voru, skyldu ganga
á hönd Bretum og Kínverjum, og voru skiptin um 16.
breiddarbaug. Bretar liörfuðu Jxegar með lið sitt suður
fyrir merkin, og er tími var til kominn, fengu Jxeir
Frökkum í hendur alla stjórn í Jreim hluta landsins,
er þeir liöfðu á valdi sínu. Og aldrei hcfur komið til
neinna vandræða í Jxeim hluta landsins síðan. Frakkar,
og innfæddir menn þeim vinveittir, náðu Jxegar völd-
unum og liéldu Jxeim óáreittir. En lier kínversku J>jóð-
ernissinnanna norðan 16. breiddarbaugsins, fór sér
hægt að afhenda Frökkum völdin. Þegar Frakkar loks
komust Jxangað, fundu Jxeir ]>ar fyrir heiiríastjórn, sem
stýrt var af Ho Cbi-Minh. Á meðan Japanir hersátu
landið, hafði Ho starfað með Bandaríkjamönnum og
hlotið frá þeim stuðning til [>css að vinna gegn Japön-
um, en Frakkar báru ekki traust til lians og studdu
hann ekki. Og svo fór, að Frökkum tókst aklrei full-
komlega að ná valdi á ]>eim héruðum, sem Kínverjar
liöfðu tekið af Japönum og Ho Chi-Minh taldi sig
foringja fyrir í stríðslokin 1945. En snémríia á árinu
1946 hófu Frakkar viðræður við Ho. Þeir buðu hon-
um til Parísar og hófu samningaumleitanir. — Um
sama leyti var ameríski utanríkisráðherrann, James
Byrnes, í París, og hann leyfði sér þá að grennslast
um, hvernig liorfði í samningum Frakka við Ho. En
franska stjórnin sagði honum blátt áfraríi, að það kæmi
Bandaríkjamönnum ekkert við, JxCtta væri ii\náiirikis-
máí Frakka. — Þessi viðbrögð Frá'kk;i1T946" skýra að
nokkru erfiðleika þá, sem síðan Hafá vefið í' sániBúð
Frakka og Bandaríkjamanna út af málum Tndó-Kína.
í Jxessum svörurn Frakka kom fram ’an'dúð Jxeirrá á
Jxeirri stefnu Bandaríkjamanna á stríðsáru'n'rínl, að 'liaía
samvinnu við Ho Chi-Minh, og á þeirri ákvörði^n, að
leyfa her kínverskra Jxjóðérnissirína ’að ráðást inn i
Indó-Kína. En samningarnir við Ho í París 1946 fóru
út um þúfur, og bardagar við fylgisnTtmrpitans hófust
seint á árinu 1946. Stríðið hófst ,íneð_fjöldami>rðum
franskra borgara í Hanoi, og síðan liófust átök franskra
hersveita og skæruliðasveita Ho Glii-Minh.;
..... álihm,'.
ÞEGAR kom fram á árið 1949, sappfæyðpst prakkar
um, að liér var um meira að ræðs, en .skæruhernað.
Þetta var orðln styrjöld, sem var .dýr í fé óg mannaiTa,
og dýrari en svo, að þeir treystust tií að rísa einir
undir Jxví. Þeir sneru sér því til Bandaríkjamanna og
bentu á.’að í rauninni væri teflt um það, hvorir ættu
að ráða í Suðaustur-Asíu, hinn frjálsi heimur eða
kommúnistar. Bandaríkjamenn létu af hendi fé og
vopn. Stríðið var ekki lengur innanríkismál Frakka.
En snemma á s.l. ári var sýnt, að Ho Chi-minh var
fær um að tefla fram vel æfðum og vel búnum her,
auk skæruliðanna, sem voru hermenn á nóttunni en
bændur á daginn. Þetta Jxýddi, að Pekingstjórnin var
farin að veita Ho beinan stuðning. En Frakkar voru
enn mjög varkárir, að kalla á aðstoð utanaðkomandi
afla. Þeir vildu t. d. ekki leggja málið fyrir Sameinuðu
Jxjóðirnar. Mundu vel, hvernig Hollendingum liafði
gengið, er Indónesfumálin voru þar á dagskrá. Ymsir
Frakkar liéldu og, að enn væri mögulegt að vinna
hernaðarlegan sigur, enda mundu kínverskir kommún-
istar naumast ganga lengra en orðið var í aðstoð sinni.
Þá var gerð liin svonefnda Navarre-áætlun, lxeitin
eftir yfirhershöfðingja Frakka, og samkvæmt henni
átti að vera búið að ganga á milii bols og höfuðs á
Ilo og liðsmönnum hans haustið 1955. En ekki fer allt
samkvæmt áætlun í liernaði.
HÉR komu önnur öfl til sögunnar en herir Ho
Chi-minh og vopn Kínverja. í Frakklandi sjálfu var
vaxandi andspyrna gegn stríðinu, einkum eftir vopna-
hléð í Kóreu. En í Bandaríkjunum var vaxandi and-
spyrna gegn ]>ví að slaka á sókninni í Indó-Kfna. Var
nú talin liin mesta liætta á, að öll Suðaustur Asfa
lenti í klóm kommúnista, ef Indó-Kína félli. I’rakkar
virtust nú æ fastari á Jxeirri skoðun, að NavaiTC-áætl-
unin mundi í reynd óframkvæmanleg, því væri ekki
annar kostur en ganga til samninga. Eftir atburði síð-
ustu vikna, í Indó-Kína, í franska Jxinginu og í Genf,
virðist' augljósara en fyrr, að Frakkar muni aldrei
vinna hernaðarlegan sigur á FIo. Styrkur hans liggur
í þvf, að honum hefur tckizt að leiða þjóðernis- og
sjálfstæðisbaráttu íbúanna inn á farveg pólitískrar
yfirráðabaráttu konmiúnista. í Genf er Jxví vilji meðal
Evrópuþjóðanna til þess að koma á heiðarlegu sam-
(Framhald á bls. 11).