Dagur - 17.12.1955, Blaðsíða 8

8
D A G U R
Laugardaginn 17. desember 1955
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangurinn kostar kr. 75.00.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
og á laugardögum þegar ástæða þykir til.
Gjalddagi er 1. júlL
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
gremju og liefnigirni, sem sprottin
er af þeirri staðreynd, að enginn
vill með þeint vinna né liafa þá í
ráðum með sér. — Hagsntunamál
gróðamannanna og milliliðanna,
sem leynt og ljóst eru verndaðir og
dáðir al Sjálfstæðisflokknum, enda
hans styrkasta stoð, var að nota
jetta ástand til þess að ná sem
mestum gróða á sem stytztum tíma.
Þarna fóru því hagsmunir komm-
únista og íhaldsins algjörlega sam-
an, og var ekki annað sýnna, en að
vel færi á með þeim við iðju sína,
enda eru þeir gamlir íélagar og
Sjúkt efnahagsltf
AF ÖLLU ÞVÍ scm nú er til umræðu manna á
milli, virðist ástandið í elnahagsmálum þjóðarinnar
skipa þar öndvegi. Það er ckki óeðlilegt, að fólk hafi
þann áhuga, sem raun ber vitni, á þcitn málum, sem
hljóta að einhverju leyti að sncrta hvert einasta
mannsbarn meira eða minna. Þcgar þessi mál bcr á
góma hjá fólki, eru að sjállsögðu skiptar skoðanir
um ástæður, hina raunvcrulegu orsök ástandsins í
dag. Blöð Sjálfstæðismanna, sérstaklega Morgunbl.,
vilja Skella skuldinni á fjármálaráðherra og stjórn
hans á fjármálum þjóðarinnar undanfarin ár. Er það
ekki að ásæðulausu, að blað þetta, sem er citt harð-
svíraðasta afturhaldsblað, setn út cr gefið á íslandi,
beini skeytum sínum í þessa átt. — Þeir, sem að því
standa, vita ofurvel, hvaðan hættan stafar fyrir skjól-
stæðinga þess, og því er um að gera að linna ekki
látum við að ófrægja þá, sem þeir vita mesta and-
stöðumenn sína. Kommúnistar vilja skella skuldinni
á báða stjórnarflokkana, að því er virðist vegna
stjórnleysis á öllum sviðum.-Það er þess vegna ekki
að ástæðulausu, að þessi mál eru rædd hér, ef vera
kynni að leiðrétta mætti þessar missagnir og öfug-
mæli á báða bóga.
Á ÁR.UNUM eftir sfðustu gengisbreytingu, tók að
skapast nokkuð jafnvægi milli kaupgjalds og verð-
lags, og fólk fékk aukna trú á gildi íslenzku krón-
unnar. Sparnaður fólks jókst, og almenningur tók
að safna nokkrum innstæðum í banka. Vegna þess
áttu bankarnir hægara um vik að lána til nauðsyn
legta framkvæmda, bæði á sviði atvinnumála og
einnig til hóflegrar fjárfestingar, svo sent byggingar
íbúðarhúsa. A síðasta Alþýðusambandsþingi náðu
kommúnistar undir sig verkalýðshreyfingunni illu
lieilli, og biðu þá ekki boðanna að notfæra sér þessa
aðstöðu í flokksþágu við þá iðju, sem þeim lætur bezt,
að korna af stað glundroða og upplausn í efnahags-
málum þjóðarinnar, þar sent staðreyndin er sú, að
undanfarin ár hefur kommúnisminn þróazt bezt
slíku andrúmslofti. — í þessu skyni var stofnað til
hinna langvinim og liarðvítugu verkfalla á ofan
verðu þessu ári. Að þeiin loknum hækkaði kaup
verkafólks nokkuð í krónutali, enda þótt fyrirfram
væri sjáanlegt, að sú krónutöluaukning myndi ekki
leiða til kjarabóta handa alþýðu manna. — Það er
sorglegt, að alþýðan og hagsmunasamtök hennar
skuli þannig vera notuð sem pólitískt vopn gegn
ríkisvaldinu, sem undanfarið hafði leitazt við að
tryggja sem mest mátti samræmi í kaupgjaldi og
verðlagi. Afleiðing þessara kauphækkana var hækkun
á svo til öllum nauðsynjum, bæði landbúnaðarafurð
um og innfluttum vörum. Suntar þessar verðhækk-
anir voru rökbundin nauðsyn hækkaðs framleiðslu-
kostnaðar, en ekki er ólíklegt, að margir fjármála-
menn hafi, í þessari fjármálaupplausn, gengið fcti
framar en nauðsynlegt var til þess að jafna þá hækk-
un, sem varð á kaupgjaldinu. Gróðamönnum og ó-
ráðvöndum milliliðum var því ástand þetta kærkom-
in átylla til Jress að hrifsa til sín meira en sinn rétt-
láta skerf af tekjuin þjóðfélagsins, og skákuðu í Jrví
skjólinu, að ekki ~yrði eftir Jtessu tekið, heldur yrðu
verðhækkanirnar kenndar verkföllunum og Jreim
kauphækkunum, sem }>au höfðu í för með sér.
AÐALÁHUGAMÁL kommúnista var að veikja
ríkisvaldið og konta af stað upplausnarástandi á sent
allra llestum sviðunt. Þeirra afstaða liefur markazt
samstarfsmenn l'rá tíð nýsköpunar-
stjórnarinnar.
Almenningur í landinu er farinn
að sjá í gegnum þennan svikavef,
og mun því skrifa upplausnar-
ástandið og verðbólgukapphlaupið
á reikning beggja öfgaflokkanna.
Fólk er farið að sjá, hverjum er
lielzt treystandi til Jiess að sporna
við áframhaldandi ftir á jiessari ó-
heillabraut. Þess vegna mun allt
vinnandi fólk til sjávar og sveita
taka höndum saman og vcita öfga-
flokkunum báðum lausn lrá störf-

gm |j 153 fÆ
Jón bóndi scndir Fokdreifum
cftirfarandi bréf:
,Að vera kornin heiin.
Fg dvaldi á Akureyri um sexvikna
tíma, vcnjulega hef ég fcngið nóg
af tvcggja daga dvöl í þcim góða
bæ, og farið l'cgnastur heim. Fn
þessi varð raunin í Jtetta sinn. Ég
verð Jiess oft var, að ýmsir, scm í
kaupstaðnum búa ltalda að það
sé þungt böl sem lagt sé á sveita-
bóndann, hin sígildi vinnudagur,
sem oft nálgast sólarhring um hey-
annir og tíðum er svo langur á vor-
in cf misjöfn er tíð. Þarna gætir
nokkurs misskilnings og heldur
ekki nema hálf sögð sagan.
Ekki hefði ég trúað Jrví, þó þrá-
sinnis sé um |>að rætt, að frændur
mínir, sem sjóinn sækja geri J>að
fyrst og lrentst af fórnfýsi,, geri J>að
vegna nauðsynjar þjóðarinnar að
aflað sé fiskjar, geri það vegna
gjaldeyris{>arfa landsmanna, að sigla
um hinn grænbláa sæ.
Ég hef hinsvegar haldið, að sjó-
ntenn sæki sjóinn og farmenn ferð-
ist milli landa af Jriirl sinni og eigin
kvötum, geri J>etla af }>rá og liing-
un og af baráttuvilja og æfintýra og
margs konar sálarlegum ástæðum.
Og J>ó að lang mestu leiti líkast til,
að afla sér og sínum persónulegs
lífsframfæris á einn og annan hátt.
Svona held ég að J>etta sé og eigi að
vera, en þegar búið er, — sem að
vísu er nú vonlaust verk, — að telja
sjómönnum trú um, að þeir sæki
sjóinn til )>ess að afla gjaldeyris svo
að t. d. bóndinn geti fengið fluttar
inn landbúnaðarvélar, og búðar-
borð iill svigni undan vöruhlöðum
jafnt óþörfum, sent þörfum, J>á
held ég að j>eir hætti að fara á sjó.
Svona held ég að framleiðslustarf-
ið bæði til sjávar og sveita sé per-
sónulegt, ef svo má segja, og J>urfi
að vera J>að Og aldrei er bóndan-
um eins mikill unaður að koma
heim til jarðar sinnar, eins og þeg
ar hann hefur Iengi dvalizt fjarri
henni, og stuttur tími verður lang
ur tími í þeim skilningi. Það er
bónda og sjómanni sameiginlegt, að
snerting þeirra við sjó eða jörð er
Jieint sem eins konar opinberun og
hafin yfir alla aktaskrift, þó þessi
viðskipti séu að mestum sýnilegum
og áþreifanlegum liluta í þágu fjár
öflunar og efnishyggju. Og J>að er
ekkert órofasantband á milli mikill-
ar vinnu annars vegar og hreysti
manna liins vegar, þó að öllu ntegi
nú ofbjóða. Þó að lélagsleg átök séu
til stórra hluta mikilvægust, held
ég, að enn um sinn muni hvorki
bóndi né sjómaður stunda sína at-
vinríugrein vegna þeirra, sem ekki
stunda hana, J>ó að hún sé hins
vegar svo mikilvæg, að allir lifi af
henni. Ég held ekki, einu sinni, að
hinir stéttvísu og félagsbundnu
verkamenn stundi vinnu sína nema
fyrst og fremst sjálfra sín vegna. Og
Sízt dettur mér í hug, að svokölluð
verzlunarmannastétt vinni verk sín
vegna annarra en sjálfra sín, ]>ó
]>au séu ójtægilega oft kölluð J>jón-
usta við landsíólkið.
Fjórðit ngssi't k ra h ús ið.
Margt er J>að, scm fvrir augu og
cyru bcr, þcgar dvalizt er í þcssu
stóra húsi.
Ríkast var mér.í huga J>ar, hvcrsu
báglega þau mörgu heimili væru
stödd, sem xttu allt sitt fólk heiuia
sem ]>arna dvelur nú og nýtur þcirr
ar beztu hjúkrunar, sem völ er á
— Og mér verður hugsað til J>css
ástands, sem ríkjandi væri, ef ekk
væri annað sjúkrahús á Akurcyri
nú en gamli spitalinn.
Oft hugsa menn lítið um ]>á
liluti, sem mcst horfa til menningar
og mannúðar og luifa orðið til á
allra síðustu árum, og líta á það
eins og hvern sjálfsagðan hlut. Svo
mun nú mörgum fara um þctta
sjúkrahús, þangað til }>eir J>urfa
J>angað að leita. Jafnvel nuin það
hafa verið til, að menn héldu, að
stofnun sjúkrasamlaga leiddi af sér
vaxandi vesöld á lólkinu, sent þá
án afláts leitaði sér læknishjálpar.
Auðvitað er J>etta barnalega álykt-
að, ef verra kom ekki til, en hitt er
víst, að samhjálpin í ]>eim efnum'
gefur rneiri tryggingu en áður hafði
þekkzt lyrir því, að lólkið í land-
inu og einkum fólkið í sveitunum
leiti sér læknis og sjúkrahúshJSIpar
nóg og fljótt. Og það ætti líka að
auðvelda mjög læknunum að fylgj-
ast nteð heilsu fólksins og uppgötva
í tíma jafnvel fleiri mein manna
heldur en viðkomandi hafa sjálfir
áttað sig á að J>á J>jökuðu.
Þó að margt sé ]>arna gott eða
ágætt, stendur ýmislegt til bóta, og
ótrúlegt var, hvað allt breyttist við
}>að eitt að losna við bergmálið á
ganginum, þar scm límt var upp í
á dögunum, en betur má, ef duga
skal, ]>ví að sami virtist hljómurinn
á öllum hæðum.
Þá kemur mér J>að til hugar, að
mikið væri ánægjulegt, ef risið gætu
upp byggingar yfir starfsfólk stofn-
unarinnar, sem sumt á síii skjól út
um allan bæ á milli vakta. Það er
hrollsamt fyrir hjúkrunarkonu, að
hvcrfa út í liríðina og kuldann á
vetrarkvölduirí, og leita uppi leigða
stolu t. d. norður á Oddeyri, ef til
vill í mvrkri og hálku."
Mistök
Um daginn fór erlendur sendi-
ráðsmaður frá Stokkhólmi á elgs-
dýraveiðar til Austur-Gotlands
ásamt fleirum. Héldu' þeir út í
skóginn eldsnemma morguns, og
áður en fullbjart var orðið heyrð-
ist fyrsta skotið. Þustu þá allir
veiðimennirnir á staðinn til þess
að sjá fyrsta elgsdýrið. Stóð þá
skyttan allvigaleg í rjóðri nokkru
en við fætur hennar lá belja í and-
arslitrunum.
Þetta mun ekki vera einsdæmi,
því að fyrir nokkrum árum hengdi
bóndi nokkur í Sviþjóð stórt skilti
á kýr sínar, en á því stóð: „Eg er
KÝR.“
Laufabrauð
Þessa dagana er víða verið að búa til laufabrauðið.
Þeim sem eiga ]>að eítir, er betra að byrja frekar fyrr
en seinna. Laufabrauðið hefur nefnilega J>ann kost,
að ]>að batnar við gymsluna og þolir yfirleitt geymslu
í það óendanlega.
Enn er laulabrauðstilbúningurinn ofurlítil hátíð,
sérstaklega fyrir börnin, og J>á er alveg víst, að jólin
lara að koma. En ]>að má enginn úr fjölskyldunni
skerast úr leik. Engin hætta.er á ]>ví, að börnin gerí
]>að, því að þau eru ]>ví áfjáðari, sem þau eru yngri,
að minnsta kosti við að skcra. Og það borgar sig að
lofa þeim að skera laufabrauðið. Auðvitað verður cin
og ein kaka ónýt. En eliiið t hvcrja köku er J>á lieldur
ekki svo uiikils virði, og vissulega má breiða kökumar
út aftur, ef þær liafa ckki hvolazt í incðferðinni. f>að
cr annars mesta lurða, hvað börnin gcta skorið yel í
laufarbauð, ef þati hala einhvérjar fyrirmyndir og
fá að vera mcð.
En cinu ]>arf að vara sig á. Eullorðna lólkið má ekki
ganga á undan I hroðvirknisiegum skurði. Því tuiður
gera sig margir seka um J>að, }>egar tíminn er að verða
takmarkaður. Nei, ]>á er bctra að skera alls ekki, }>ví
að illa skorið laufabrauð er ekki til að hafa á jólum.
Stundum sést hcimilisfaðirinn grípa köku og rista
á hana með stórum brauðhníf. Hann lætur þess ]>á
jafnan getið, hvað hann hafi verið fljótur, og að hann
hafi kannske cinhvern tfma áður íarið með liníf, og
kökurnar. hans muni ekki verða vcrri á bragðið en
hinna, sem eru að vanda sig við laufaskurðinn. Ég
hef séð húsmæður hrífast af svona tali, og jafnframt
finna að svipuðum útskurði yngstu barnanna.
Laufabrauðsskurðurinn getur vcrið listrænn, og
hann er fyrir alla. Einu mcga húsmæðurnar ekki
gleyma. Þær mega ekki búa svo inikið til af laufa-
kökunt, að allir séu orðnir dauðleiðir, áður en Iokið er.
Laufabrauðið er sérlega gott, og í reyndinni fer }>að
jafnan svo, að þegar folkið er orðið lcitt á sætu brauði,
}>á borðar }>að laufabrauð með beztu lyst.
En nú skulum við leita ráða hjá Jóninnu Sigurðar-
dóttur. Hún segir svo um Iaufabrauðið:
Laufabrauð nr. 1. 500 gr. hveiti, 65 gr. sntjör, 15 gr.
sykur, I teskeið lyftiduft (ger), 250 gr. mjólk.
Smjörinu og lyftiduftinu er nuddað saman við livcit-
ið, sykurinn látinn í og vökvað með mjólkinni, sem
bezt er að hafa snarpheita. Þetta er svo hnoðað, }>ar
til deigið er orðið sprungulaust. Þá er J>að breitt tit
J>unnt og skornar úr J>ví kökur undan diski, með
kleinuhjóli. Kökurnar eru látnar vera á köldum stað
dálitla stund. Svo cru skorin mcð hníf ýntiss konar
lauf, rósir, blöð, stafir o. 11. í hverja köku. Kökurnar
eru svo soðnar í vel hertri tólg sama dag og deigið
er búið til, þar til þær eru orðnar Ijósbrúnar. Lauta-
brauðið hefur verið og er enn þann dag í dag aljrjóð-
arréttur á jólum hér á landi rmeð hangikjöti og mag-
ál.“
Húsfreyjur skyldu hafa það hugfast, að hafa kök-
urnar þunnar, svo J>unnar, að næstum megi lesa á
bók í gegnum J>ær óskornar. Þá er gott að skera kök-
urnar, og ]>á ná þær sínu óviðjafnanlega góða bragði
við geymsluna.
K AKÓSNITTUR
150 gr. smjörlíki, 150 gr. púðursykur, 3 egg, 250 gr.
hveiti, 2 tesk. lyftidult, 2 matsk. kakaó, \\/2 dl. mjólk,
börkur af einni appelsínu.
Smjörlíkið er liálíbrætt og hrært saman við sykurinn,
þar til freyðir. Svo eru eggin hrærð saman við, eitt í
einu. Hveitið cr sigtað og blandað í ]>að lyftidufti og
kakóinu, en því næst cr allt hrært saman í mjólkinni,
og rifnum berkinum blandað í. Deigið }>arf að vcra
]>ykkt og freyðandi áður en hveitinu er bætt í. Nú er
deigið sett í smurt mót og bakað í hálftíma við jafnan
hita (180 gr.). Kakan er skorin köld i snittur, sem
hægt er að skreyta með þeyttum rjóma eða appelsínu-
laufi.