Dagur - 17.12.1955, Blaðsíða 9

Dagur - 17.12.1955, Blaðsíða 9
Laugardaginn 17. desember 1955 D A G U R 9 VÍSUR BERGÞORU eítir Þorgeir Sveinbjarnarson. Frá bókamarkaðinum (komi fyrst) Eftir lauslegan lestur á kvseðum I Þorgeirs Sveinbjarnarsonar er eg ekki í neinum vafa um, að hér er skáld á ferð — og það ekki af lak-! sögulegra atburða liðinna tíma. — Um jarðneskar leyfar manns, er ara tæinu. Ljóðin eru flest rímuð, I fundust í torfvegg. — Fundurinn en rímið er Þorgeiri auðsjáanlega kemur öllu í uppnám. Sýslumaður ekkert aðalatriði, hann nær auð- tekur málið til meðferðar og fjöldi veldlega athygli og hjarta lesand- fólks kemur fram á sjónarsviðið. ans án þess, og málið er litskrúð- Persónulýsingar eru glöggar og ugt og fagurt. I viðbrögð manna til malsins harla Kvæðin eru flest leikandi létt kynleg, eins og oft vill verða. Sag- presturinn var athrópaður að af- lokinni messu í dómkirkjunni í Reykjavík, fjárkláðamálinu o. s. frv. Þá er greint frá margvíslegum al- mennum tíðindum, svo sem nátt- úruhamförum ýmiss konar, eldgos- í Heklu, Kötlu og Eyjafjalla- og ljóðræn, það bregður fyrir að nokkru leyti ádeila á I an er kímni, en undiraldan er oftast al- þjóðfélagið, eins og það var fyrir vara og tregi. Ástarkvæði eru all- rúmum mannsaldri. En vissulega mörg og innileg, og eru mörg getur hún alveg eins vel átt við i þeirra söknuði blandin, enda er í dag. Enn er barizt um auð og völd bókarheitinu nafn konu skáldsins | og öllum vopnum beitt. Bókin er rúmlega 370 blaðsíður staerð og menn leggja hana látinnar, og minnist hann hennar ónefndrar með þeirri lotningu og | að innileik, að hverjum lesanda hlýn *r fyrir brjósti. ógjarnan frá sér fy'rr en lestri er lokið. Jón Björnsson leiðir lesand- ann um svið fyrri tima, þar sem „Einhver kom, og það varst þú, óhugnanlegur atburður gerist á og þá varð ljós.“ 1 skuggalegu skammdegiskvöldi. — Maður hverfur og finnst -ekki. Á þessum visuorðum endar bók- Tveimur áratugum síðar kemur , og læzt skáldið vera að lýsa týncii maðúrinn allt i einu fram í sköpun heimsins í kvæði þessu, en dagsijósið, en er ekki lengur holdi lesandanum skilst annað. klæddur. Hann hefur samlagast Her er næstfyrsta kvæði bók- moldinnÍ! nema beinin, sem velta arinnar: „Þið grös, sem berið blóm á hverjum degi, er þerast stað úr stað, þið festið ekki fræ í sálu minni, þó flögri um vitund mina stöku blað. En til er jurt, sem blómgast aðeins einu sinni. Eitt andartak eg leit það blóm og geymi það.“ „Kvöld í dalnum" bregður upp skyrri og hugljúfri mynd af vor- ósakandi úr hrynjandi vegg. Bókin er prentuð í Prentverki Odds Bjömssonar og er frágangur góður. DALASKÁLD, eftir Þor- stein Magnússon frá Gil haga. Utgefandi: Bókaút- gáfan Blossinn, Akurevri. I formála bókar þessarar, er Rósberg G. Snædal ritar, segir frá höfundi. Aðaltilgangur bókarinnar er þó að kynna sögu Símonar Dala kvöldi í sveit, svo að málari gerir I skálds. Er brugðið upp mörgum ekki betur, og eg held, að skáldið myndum úr ævi hans og samtíðar- hafi brosað út í a. m. k. annað manna hans. Eru þær'hinar þekk munnvikið, er það bjó til siðustu Ustu og bregða birtu yfir það svið Jjóðlinurnar, og fyrir þær hengi eg | er Dalaskáldið raunvemlega lifði mynd þessa upp á vegg í sálarhi- býlunum og lít á hana mér til ánægju. Skáldið leggur Gunnari á Hlíð- arenda orð i munn, og kemur þar ný skyring á þvi, hvers vegna hann „sneri aftur“. Kvæðið endar þannig: „Fögur er Hlíðin og væn, en það var ekki hún, sem kallaði og kvaddi mig aftur til sín. Það var Hallgerður mín.“ Já, ætli skáldið hafi þarna ekki hitt naglann skemmtilega á höfuð ið? Eg get a. m. k. vel hallast að og hrærðist í og þar sem hann mælti af munni fram ljóð og stök ur, er enn eru á hvers manns vör um. ÖLDIN SEM LEID. Minnisveró' lidindi 1801 1860. Rit þetta fjallar um minnisverð; innlenda atburði, cins og nafn þess bendir j.il. Því er sniðinn nákvæm- lega sami stakkur, um efnismeðferð i og ytra útliti, og liinu góðkunna riti Öldin Okkar 1—11, sem fjallar um minnisverð tíðindi fyrra lielni ings 20. aldar. Frásagnir allar ertt tíðkast í nútíma blaðamennsku. l’rýtt er ritið unt 250 myndum af ýrnsu tagi. Gefa margar þeirra góða hugmynd um þjóðlíf og þjóðhætti á öldinni sem Ieið og eru vmsar skýringu þessari, því að höfundur | "settar UPP‘ ' íréttaformi eins og Njálu hefur haft andúð á Hall- gerði og ann henni einskis. Aldrei kann eg við þá rausn í ljoðabókum að hafa eina visu neðst á blaðsíðu eins og hér kemur fyrir, og finnsf mér það galli. En bók þessi er að öðru leyti vel út I tjeirra sjaldséðar. — Fyrirhugað er, gefin og eiguleg, og öllum ljóða- að a n*esta ári komi út síðara bindi yinum verður hún kærkominn þessa verks, scm ljallar unr árin gestur, því að höfundurinn er orð- 1861—1900. snjall, myndauðugur, spaugsamur Ellgin lcið er að gefa í stuttu mál. og hjartahlýr. . . . q g tæmandi hugmynd um efni ritsins, svo fjölbreytt er það og margþætt. Greint er allrækilega frá lielztu við- Allt þetta mun eg geía | burð'um stjórnmálasögunnar á þessu tímabili: þyltingu Jörgensens, vax- andi frelsishreyfingum meðal ís- lendinga, endurreisn alþingis og þjóöfundi, svo og ýmsutn stórtíð- indum, sem voru í nánu sanrbandi jökli, mannsköðum, slysförunr og hrakningum á sjó og landi. landfar- sóttum, árferði og afkonru, nrargvís- lcgum nýjungunr í þjöðlífinu, franr- förunr og unrbótunr og mörgu fleira, sem of langt mál er að rekja lrér. Sagt er írá meiriháttar sakamál- unr á þcssu tímabili: Sjöundarmál- unum, Kambsráni, nrorði Natans Ketilssonar og l’cturs Jónssonar, fjárdrápsnráli í Húnaþingi, máli Grínrs Ólafssonar kaupmanns, út- burðarmáli í Krý'suvík, peninga- íölsunarmáli í Dalasýslu o. fl. í ritinu er nokkuð af stuttunr lrugleiðingum samtímamanna um ýnriss konar cfni: fegrun Rcykja- víkur, siðferðisástandið á íslandi (senr ckki þótti gott þá frentur cn nú,) um íslenzkuna, um hagnýtingu hverahitans, unr drykkjuskapinn á íslandi, unr verzlunina, unf lækna- skipunina og ýnrislcgt fleira. Þá cr í ritinu nrikill fjöldi ýnriss konar smáfrctta, sein nrargar hverj- ar eru ckki mikilvægar í sjálfu scr, en ciga þó drjúgan þált í að fylla og skýra þá nrynd aidarinnar, scnr rit Jrctta bregður upp fyrir hug- skotssjónunr lesendans. Og víst nrunu margar þær frcttir jrykja smáskrýtnar frá sjónarmiði nútím- ans. En allt þetta segir sína sögtt um aldarfar, þjóðlíf og lrugsunar- hátt á liðirrni öld, þótt smámunir séu, s. s. lrásögn af fjóshaug við Austurstræti, vinna við að bera ösku, nrókögla cða önnur óhrein- indi i kirkjugarðinn í Reykjavík cða á Austurvöll, tilkynning land- fógeta unr það, að fleiri fáist nú veitingar í Reykjavík en dáradrykk- ur, lýsingar á bæjarbrag í Reykja- vík, frásögn af „grxðiplástri við misstunr meydómi“, frásagnir af því, þegar menn héldu að dómkirkjan í Reykjavrk mundi sökkva, þegar Pétur amtmaður Hafstein réðst á Jón Sigurðsson í þingveizlu og þeg- ar kálfurinir baulaði í kúnni á Bási í Myrkárdal, þakkarbrcf gamallar konu til Jörgenssens, eftir að valda- sól hans er lrnigin til viðar, lýsing á dansleik í Reykjavík, lreimsókn til lrr. Jóns á Bægisá og veizlu í Við- ey — og þannig nrætti lengi tclja. þátt í að auka aðdráttarafl þeirra. Nýjasta bókin Ævintýrasirkusinn, er með öllum sömu megineinkenn- um ög lrinar fyrri: spennandi og hröð atburðarás, óvæntir atburðir og íjörleg frásögn. Má óhætt að íullyrða, að vinsældir eevinlýrabók- anna muni enn aukast nreð þessari nýju sögu. þér“. Skóldsaga eftir Jón Björnsson. — Bókaútgáfan Norðri gefur út. Jón Björnsson er orðinn þekkt- ur rithöfundur. Hafa bækur hans sem orðnar eru hálfur annar tug- ur, vakið umtal og eftirtekt. „Val-1 við stjórnmálin og vaxandi frelsis- HULIN EORTID. Ung stúlka nrissir minnið í loft- árás á London, kynnist ungum flug- manni og giftist lionuni. Fortíðin er hcnni gcrsanrlaga lokuð bók, og hún rcnnir ekki nrinnsta grun í, hver liún raunveruléga cr. Haltr andi íótatak, sem hún hevrir í stig- anum að íbúð þeirra, fyllir hatia ólýsanlegri skclfingu. Þetta haltr- andi fótatak er tengt eitlhvcrju í gleymdri og gralinni fortíð hennar, einliverjú, sem hcnni stendur ógn al. llún ótlast það méira en dauð- ann sjálfan. Hcr er þó raunveru- lcga ekkcrt að óttast, því að þetta cr einn af vinum eiginmanns hennar, sem særzt hafði í styrjöldinni. En hvers vegna stendur lrenni þcssi skelfiléga ógn al haltrandi fótalaki? Mann sinii missir hún eftir nokk- urra nránaða sanrbúð. Litlu síðar veitir henni eítirför stórvaxinn mað ur, senr styðst við hækjur, og ávarp- ar liana nreð nafni, scm lrún ekki þckkir. Hún stirnar upp af skelf- ingu, en i Ijós kemur, að þessum rnanni er hún gift, Hér lrefst meginþáttur söguiinar, svo spennandi, dularíullur og áhriía ríkur, að það væri illa gert gagnvart lesendum, að rekja söguþráðinn lengra. En fullyrða má, að þegar hér er konrið, þarf lesandinn að beita sig nokkuð hörðu til að leggja bókina frá sér, lyrr en lestrinum er lokið. Höfundur sögunnar, Tlreresa Charles, lrefur unnið sér nafn og álit sem skáldsagnahöfundur ekki aöeins í heimalandi sínu, Englandi, lreldur einnig víða um heinr. Og vinsældir lrennar senr ritliöfundur er engin tilviljun. Hún lrefur fá- gæta hæfileika til að nróta eftir- minnilegar sögupersónur, lýsa sterk- tini ástríðum og nragnþrungnum ör- lösunr. ins. Lífsbaráttan var hörð og þróunin hægfara. En ósjálegar tjaldborgir og hrörlegir bjálkakofar urðu þó smám saman að glæsileg- um borgum, eins og þær eru nú í dag. Nú á Ástralía glæsilegar borgir og blómleg bændabýli. Sagan um „fyrsta flotann“, frá 1788, hvílir sem daufur skuggi, í sögn og sögu þjóðarinnar. Vilbergur Júlíusson kennari hef- ur ferðast um Ástralíu og dvalist þar. Hann Iýsir heillandi fegurð Miðjarðarhafsins og unaðsstund- um og ævintýrum frá ýmsum stöðum. Hann segir frá landi og lifnaðarháttum, dýralífi og nátt- úru. Og hann segir vel frá. Ber bókin engin merki viðvanings. Er þetta þó fyrsta bók höfundar. — Hann segir atburði úr daglegu lífi fólksins á skemmtilegan og lát- lausan rátt og þarf engin stílbrögð eða upphrópanir til að halda les- endunum við efnið. Það er ætíð góður fengur að vel rituðum ferða- bókum. „Austur til Ástralíu“ er gott innlegg í þann bókaflokk. — Bókin er prýdd fjölda mynda og vönduð að frágangi. týr á grænni treeyju" vakti t. d. geysiathygli. Þar er hálfgleymd saga rifjuð upp. Uppistaða hinnar nýju bókar: „Allt þetta mun eg gefa þér“, er einnig sótt til sann þrá þjóðarinnar: endurheimt verzl- tinarfrclsis, Möðruvallarreið, upp- reisnin í lærða skólanunr, bann við _ I útkomu Þjóðólís, þegar dómkirkju- Æ VIN TYRASIRKUSINN er sjötta avinlýrabókin eftir Enid Blyton, prýdd nrörgunr ágætunr myndunr eftir Stuart Tresilian, eins og fyrri bækurnar. Áður cru konin- ar út Ævintýraeyjan, Ævintýrahöll- in, Ævintýradalurinn, Ævintýra- hafið og Ævintýrafjallið. Hver bók er algcrlega sjálfstæð saga, en allar fjalla þær um sömu aðalsögulretj- urnar: börnin fjögur, páfagaukinn Kíkí og leynilögrögluntanninn Villa. Bækur þessar eru nrjög vinsælar af börnunr og unglingum, bæði hér á landi og erlendis, enda eru þær spennandi og skénrnrtilegar, og auk þess eiga nryndirnar drjúgan Austur iil Ástralíu eftir Vilberg Júlíusson. — Út- gefandi er Setberg. Ástralía- Hve ókununglega læt- ur ekki nafn þetta í eyrum okkar. Og hve óendanlega lítið vitum við ekki um land og þjóð. Austur til Ástralíu. eftir Úilberg Júlíusson kennara, bætir þar úr brýnni þörf. Landnám og fyrsta byggð hvítra manna í Ástralíu, var heldur skuggalegt. „Fyrsti flotinn“, fyrstu landnemarnir voru fangar frá Eng- landi. Nauðugir voru þeir fluttir og í tugatali hrundu þeir niður af harðrétti og drepsóttum, á leiðinni yfir hafið. Fangaskipin voru 11 og þau voru 8 mánuði til Nýja Hol- lands. Leið fanganna, sem fluttir voru um óravegu, til að losna við þá, var erfið, en hún lá þó til frelsis- Saga myndhöggvarans eftir Eirík Sigurðsson. Bókaút- gáfan Fróði. Eiríkur Sigurðsson kennari á Akureyri er þegar orðinn kunnur fyrir barnabækurnar sínar og önn- ur ritstörf. Hann sendir nú frá sér nýja bók, „Sögu myndhöggvar- ans“. — Lýsir hún baráttu ungs manns er gengur listamannsbraut- ina, er félítill, en listhneigð hans knýr hann áfram og góðir menn hjálpa honum. Þetta er skemmtileg drengjabók og segir frá mörfum hrifandi at- burðum. Myndirnar gerði frú Elisabet Geirmundsdóttir og kápu- teikningar eru eftir Halldór Pét- ursson. Frá Mæðrastyrksnefnd Akureyringar! Nú næstu daga fer hin árlega mæðrastyrkssöfnun fram hér í bænum, og viljum við nefndarkonur heita á ykkur, kæru samborgarar, að láta það af hendi rakna, sem þið framast getið. í Reykjavik er árlega safnað bæði fyrir „Mæðrastyrk" og „Vetrar- hjálp“, og sýna þá Reykvíkingar mjög mikla rausn. Hér á Akureyri er aðeins hafin jólasöfnun fyrir Mæðrastyrkinn", sem einnig er þó um leið „vetrarhjálp", því að oft er einstaklings gamalmennum og öðrum, sem illa stendur á fyrir, rétt glaðning fyrir jólin frá „Mæðrastyrknum“, þótt ekki séu það mæður sem hlut eiga að máli. Verið ekki eftirbátar Reykvikinga. SÍS í Austurstræti SÍS opnar fata- og dúkaverzlun í Austurstræti 10 í Reykjavík í dag. Er hún á þriðju hæð. Elefur Sambandið áður opnað verzlanir á 1. og 2. hæð. Búsáhaldadeildin er á 1. hæð, matvörudeild á 2. hæð og nú loks hin nýja deild. Þar eru seldar framleiðsluvörur verk- smiðja SÍS- á Akureyri, svo sem frá Gefjun, Iðunn, Heklu o. fl.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.