Dagur - 10.07.1957, Qupperneq 5

Miðvikudaginn 10. júlí 1957
D AGUR
5
Konráð Erlendsson, Laugum
KVEÐJUORÐ
Góðir gesfir frá Veslurheimi
f
Allir eldri nemendur Lauga-
skóla í Reykjadal minnast Kon-
ráðs Erlendssonar kennara síns
með þökk og virðingu, er hánri
er borim til hinztu hvildar.
Sem fræðari ungra manná og
kvenna, er sóttu nám að mennta-
setri Þingeyinga að Laugum,
miðaði hann starf sitt við fjöld-
ann og gætti þess vel að enginn
yrði viðskila eða heltist úr lest-
inni. En fyrir þær sakir var ekki
eins hátt til lofts eða vítt til
veggja í kennslustundum hans.
Má auðvitað um það deila, hvort
kennurum beri fremur að leiða
hina gáfuðustu nemendur, svo
hratt sem verðá má á námsbraut-
inni og á undan hinum, eða fara
hinn gullna meðalveg og hálda
hópnum saman á hæfilega hraðri
ferð um stigu hinna hefðbundnu
fræða. En hvort sem kirkja Kon-
ráðs var smá eða stór, átti kenni-
maðurinn jafnan góða áheyrend-
ur, sem ekki tímdu að missa af
einu orði og telja hánn meðal úr-
vals kennara.
En tæplega verður kennari
virtur cg dáður af fjölda nem-
enda til lengdar, og sízt í heima-
vistarskóla, nema þar komi ann-
að og meira til: Maðurinn sjálf-
ur. Konráð var maður dreng-
lyndur og heilsteyptur, hófssam-
ur og reglusamur í smáu og
stóru,, menntaður vel innanlands
og utan og víðlesinn. Hann var
. einn málsnjallasti maður, sem eg
hef kynnzt. Aldrei vissi eg hon-
um svarafátt í viðræðum eða
orða vant í ræðum, þau ár öll, er
er við bjuggum undir sama þaki
að Laugum í Reykjadal.
Ræður hans margar voru
hinar dýrmætustu perlur talaðs
orðs, sem aldrei gleymast við-
stöddum. Og svo fjölhæfur
- mælskumaður var hann, að hann
var jafn vígur á gamanmál og al-
varflegustu viðfangsefni. Fáir
urðu til að „abbast upp á“ Kon-
ráð Erlendsson og voru þeir
menn ekki lánlausir, ef þeir
sluppu jafngóðir frá þeim leik og
gilti þá einu hvort í ræðuformi
var, viðræðum eða bundnu máli,
því að hann var talandi skáld.
En svo fyrirhafnarlaust sem hann
orti vísur og jafnvel kvæði, hirti
hann ekki um að halda þeim til
haga og gleymdi jafnvel von
bráðar. En vinir hans munu hafa
skrásett nokkuð af þeim. Konráð
var fremur fáskiptinn í dagfari,
trölltryggur vinum sínum, manna
skylduræknastur og nákvæmast-
ur,. en nöldurmaður enginn,
hrókur alls fagnaðar í fjö'linenni,
en þó hlédrægur um opinber mál
og var ófáanlegur til forygtu á
félagslegum ög pólití-skum vett-
vangi, þótt- fast vaérí eftir leitað.
Undi hann löngum yið legtur og
fræðiiðkanir á hinu ágæta heim-
ili s.ínu.
Eftirlifandi kona hans er Helga
Ai’ngrímsdóttir, en synir þeirra
eru: Erlendur læknir á Ak-
ureyii og Arngrímur smið-
ur á Laugum. Þau misstu dóttur
sína unga, Jónínu að nafni.
Þótt Konráð yrði ekki gamall
maður, eru þó margir nemendur
hans orðnir afar og ömmur fyrir
nokkru. Við getum því með réttu
talið hann einn af eldri kynslóð-
inni, sem óðum týnir tölunni. En
rótt okkur sé gjarnast að horfa
fram á við og eigum að gera það,
mun hinn dreifði hópur eldri
nemenda frá Laugum horfa um
stund til þeirra ára, er þeir nutu
kennslu og samvistar Konráðs
Erlendssonar. Þeir minnast þess
fyrst, er þeir sáu hinn holdskarþa
og hvassbrýnda kennara, lítið
eitt hrjúfan í viðmóti fyrst í stað,
ákveðinn, einbeittan og orðfáan.
Síðan minnast þeir hans sem
ágæts kennara, í senn skemmti-
legan og kröfuharðan og þeir
minnast atbui'ða í skólalífinu
þegar Konráð kvaddi sér hljóðs
Þegar Þorsteinn Þorkelsson,
frá Ósbrekku í Ólafsfirði, hrepp-
stjóri og oddviti þar um mörg ár,
hefur verið til moldar borinn, og
kona hans Guðrún Jónsdóttir
•fyrir nokkrum árum, en jörð
iþeirra, Ósbrekka, komin í eyði,
þá finnst mér sem margir hér í
byggð mættu staldra við og
minnast þess sem misst er.
Það fer ekki hjá því, að maður,
sem hefur verið eins og Þorsteinn
á Ósbrekku, kjörinn forsvars-
maður sinnar sveitar um áratugi,
skilur eftir sig spor sem lengi
munu vara, þó ekki trórii sér á
glámbekk, en gleymist og meyrn-
ist í skjölum einum og bókum. En
ekkert vitnar betur um þann,
sem fallinn er frá, en það traust
sem samtíðin hefur veitt honum,
og er það sá minnisvarði, sem
hver hefur maklega reist sér. Þar
ber hátt merki Þorsteins frá Ós-
brekku, því að hann var kjörinn
oddviti og síðar hreppsnefndar-
maður um áratugi, eins og áður
er sagt, hreppsnefndarmaður,
skólanefndarmaður og sýslunefnd
armaður fyrir Ólafsfjarðarhrepp
árum saman. Það sem mup sér-
staklega hafa einkennt opinber
störf Þorsteins var stilling hans
og hógværð og lagni hans á að
vinna hvert deilumál með friði.
En þegar eg persónulega lít yf-
ir æfi Þorsteins Þorkelssonar,
sem eg er þó ekki gagnkúnnugur,
þá eru það ekki hans opinberu
störf, sem mér verða í huga,
heldur heimili hans og konan,
Guðrún Jónsdóttir.
Eg man hana flestum konum
betui', frá unglingsárum mínum,
og þá sérstáklega fyfir hennar
milda og um leið glaðlega við-
mót og framkomu, sem maðui:
naut að vera í nálægð við. Eg hef
alltaf hugsað mér síðan, að hún
hafi verið. óyenjugóð móðk- og þó
sérstaklega eftir að eg kynntist
og ræða hans geislar af hug-
kvæmni og snilli, þar sem gleði-
vekjandi gamanmál voru ívaf al-
vöru og lífsreynslu, og þeir
minnast hans við skólaslit er
hann kvaddi nemendur sína með
stuttri, hjartnæmri og áhrifamik-
illi ræðu, án þess að varpa
skugga á samstarfsmenn sína, því
að hann var í sérflokki sem
kennari og maður.
í dag streyma minningarnar
frá Laugaskóla fram í hugann og
virðast skammt að baki. Við
finnum betur en oftast áður hve
fortíðin er okkur nærri og hve
við erum bundnir henni, þrátt
fyrir fleygiferð hins nýja tíma. í
skyni og skuggum daglegra anna
virðist brotalöm á. bjartsýni
fjöldans. En minningin um
gengna samferðamenn eldri kyn-
slóðarinnar, slík sem bundin er
við Konráð Erlendsson kennara á
Laugum, er sálubót hverjum
manni. Þess vegna er okkur ljúft
að bera fram þakkir við leiðarlok.
E. D.
Kristni Þorsteinssyni, syni henn-
ar, eftir eins vetrar samveru, en
hann er nú deildarstjóri við
Kaupfélag Eyfirðinga.
Og þegar eg síðan hef staðið á
rústum heimilis þessara hjóna,
tóftarbrotunum í Ósbrekku, þar
sem segja má að hafi verið höf-
uðból sveitarinnar um skeið,
verður mér hlýtt um hjartarætur.
Eg veit að hér hefur verið unn-
ið mikið afrek, eins og víðar á is-
lenzkum sveitaheimilum. Hér
hefur, við fátækt og gestrisni,
verið alinn upp stór barnahópur,
því að alls eignuðust þau hjón 11
börn, en tvö dóu ung. Allt er
þetta nú valið fólk og ber þess
merki að það hefur fengið gott
uppeldi og eignast þannig hinn
bezta fjársjóð, sem hægt er að
fara með úr föðurgarði.
Eitt er það, sem hefur senni-
lega átt þátt í því að gera heimil-
ið frábrugðið öðrum sveitaheim-
ilum í þá daga, en það er söngur-
inn. Guðrún, húsfreyjan, var
dóttir Jóns forsöngvara við
Kvíabekkjarkirkju og afkom-
endur hans hafa verið margir,
mjög söngvinnir. Má þar til
nefna Sigursvein D. Kristinsson,
Jón Júl. kennara á Akureyri og
Kristinn, syni þeirra hjóna.
Já, þó að allar götur að Ós-
brekku grói nú grasi og gleymist
og veggjarústirnar hverfi í jörð,
þá óska eg þess að fólkinu, sem
flutt er þaðan og af öðrum, eyði-
jörðum á landi hér, auðnist að
skila jafn stóru og góðu dags-
verki og hjónunum í Ósbrekku,
Guði'únu og Þorsteini.
Sig. IVU
• - - ■ ■ i .i1J ... i. '. 'r
Bandarískir- fornfræðingar hafa
nýlega fundið stóran pýramída,
grafinn í sandi í Nílardalnum. —
Hann er talinn vera frá því um
árið 1000 f. Ki-.
Það er hverjum sönnum íslend-
ingi mikið fagnaðarefni, að nokk-
ur undanfarandi sumur hafa
Vestur-íslendingar efnt til hóp-
ferða heim til ætjarðarinnar. Syo
var og að þessu sinni. Lau.st fyrir
miðjan júní heimsóttu um það bil
20 landar að vestan ættjörðina og
komu til Reykjavíkur í tæka tíð
til að taka þátt í þjóðhátíðar-
fagnaðinum 17. júní. Eftir það
dreifðust ýmsir þeirra út um
land, hver og einn á leið til átt-
haga sinna.
Einn þessara manna hitti eg á
heimili Björgvins Guðmundsson-
ar tónskálds á Akureyri, en það
var Páll bróðir hans, kominn af
hafi eftir 46 ára útivist til að
halda hátíðlegt 70 ára afrriæli sitt
heima á ættjörðunni. Hann mun
nú vera kóminn austur til æsku-
stöðvanna í Vopnafirði, þar sem
honum þykir vera bezt ilmað úr
grasi.
Ekki sér aldur á Páli. Hann er
ennþá teinréttur og kvikur í
spori, eldfjörugur í anda og
gæddur lifandi áhuga fyrir heill
og hag ættjarðár sinnar. Og ekki
verður honum heldur fótaskortur
á íslenzkunni. Eigi heyrist út-
lendur hreimur í rödd hans eins
og oft vill verða eftir langa fjar-
veru. Ilann talar kröftugt mál,
ramíslenzkur í anda, auðsjáan-
lega þaullesinn í íselndingasög-
um og kannast við hvern sögu-
stað, betur en margur langskóla-
maður hér heima. Enda þótt
hann sé búinn að vera bóndi um
40 ára skeið í Vatnabyggðum í
Canada, hefur andi hans oft farið
hamförum um landið þvert og
endilangt. Fyrir honum hefur
farið eins og mörgum íslendingi
í dreifingunni, að honum hafa
orðið dýrmætastar gulltöflur ís-
lenzkra endurminninga i Hodd-
míisholti hins nýja heims.
Eðlilegt er það og nærri óhjá-
kvæmilegt, að andi þeirra, sem
fullorðnir hurfu vestur, leiti aft-
ur tilátthaganna. Hins er síður að
vænta, að þriðjá kynslóðin,
barnabörn landnemanna, telji sig
vandbundna ættlandi sínu, og
hugsi í austurátt. Það gladdi mig
þvi stórlega, þegar tvær ungar
stúlkur frá Winnipeg heimsóttu
mig fyrir nokkrum dögum síðan,
knúnar af sömu þörf og þrá að
sjá land feðra sinna, og hitta ætt-
ingja sína hér, enda þótt þær töl-
uðu einungis enska tungu. Önnur
þessara ungu kvenna hét Jó-
hanna, dóttir Ágústs heitins
Blöndals læknis í Winnipeg og
konu hans: Guðrúnar Stefáns-
dóttur, sem er náfrænka Jóns
Rögnvaldssonar garðyrkjuráðu-
nauts og þeirra sýstkina. En
móðir dr. Ágústs Blöndals var-
Björg Bjarnardóttir Halldói's-
sonar stúdents á Ulfsstöðum í
Loðmundarfirði Sigui'ðssonar
px'ests á Hálsi Ái'nasonar, af Sval
bayðsætt. Hin stúlkan, Violet, var
dótturdótir Jóns Benediktssonar
ríka fi'á Hólum i Hjaltadal Vig-
fússonar. Höfðu þessar gervilegu
ungu stúlkur báðar vei'ið við nám
í London í vetur og brugðu sér
hingað í sumarfríinu, og kváðust
ekki hafa orðið fyrir vonbx'igð-
um. Töldu þær ættland sitt vera
með þeim alli'a fegurstu, sem þær
hefðu augum litið.
í þessu sambandi kom mér það
í hug, að greiða þyrfti fyrir þyí,
að ungir Vestur-íslendingar,
sem kýrinu að hafa hug á að
koma hingað til að kynnast landi
og þjóð, gætu átt kóst á ókeypis
skólavistum eða dvöl hér um
lengri eða skemmri tíma. Hver
einasti skóli í landipu ætti að
hafa að minnsta kosti eina slíka
skólavist á boðstólum, og max-gur
mundi fegins hendi taka við
unglingum að vestan til dvalai'.
Með þessu móti mætti viðhalda
virtáttu og menningartengslum
milli þjóðarbroanna austan hafs
og vestan miklu lengUr en ella
væri líkur til, báðum til ómetan-
legs ávinnings.
Þá mundi þessa dagana vera
von hingað á gömlum og góðum
Norðlendingi, sem margir Akur-
eyringar munu innilega fagna, en
það er Jakob F. Ki'istjánsson frá
Winnipeg. En hann hefur undan-
fai'ið dvalið hjá systur sinni, frú
Margrétu Fi'iði'iksdóttur á Seyð-
isfirði, ásamt konu sínni fx-ú
Steinunni. Á Akureyri á Jakob
mai'ga ættingja, æskufélaga og
vini, sem enn minnast hans með
hlýjum hug, þó að bráðum sé lið-
in hálf öld fi'á því að hann flutti
vestur um haf. Eftir að fréttist
um komu hans, hafa margir vikið
sér að mér og spurt: „Hvenær
kemur Jakob? Hann má eg til að
•sjá.“
Jakob F. Ki'istjánsson er fædd-
ur á Akureyi-i 23. maí 1895, sonur
Friðriks Kxistjánssonar banka-
stjóra og Jakobínu Jakobsdóttur
(Möller), konu hans. Haustið
1908 setfist hann í annan bekk
Gagnfræðaskólans á Akureyi'i pg
Útskrífaðist þaðan fimmtán ára
gamall yorið 1910. Sama ár flutt-
ist hann til Canada. Þar varin
hrinn fi'am til ársins 1927 við ýih-
is verzlunarfyrirtæki, að undan-
skildum tveim árum, er hann
vann algenga sveitavinnu í
Saskatshewan.
Árið 1927 fékk hann atvinnu
hjá C. N. R. jái-nbi'autarfélaginu
í Winnipeg og starfaði á innflytj-
endaski'ifstofu þess félags fjögur
fyrstu árin, einkum til að leið-
beina innflytjendum frá Skandi-
navíu og gi'eiða götu þeiri'a. Síð-
an vann hann hjá sama félagi við
að hjálpa innflytjendum af öll-
um þjóðum til að útvega sér bú-
jai'ðir og bústofn (Land Inspec-
tion Woi'k) fi-am til ársins 1943.
En þá réð Canadastjórn hann til
stai'fa við ríkisstofnun er nefnist
Uneniplojm.ent Insurance Qom-
mission, er hefur með höndum
atvinnuleysistryggingar og vinnu
miðlun, og vann hann þar sem
ráðunautur í þeim atvinnuvegum
Canada, sem grundvallast á nátt-
úrugæðum lapdsins (landbúnaði,
fiskiveiðum, námugi'eftri og skpg
arhöggi).
Síðan 1951 hefur hann verið
Regional Employment Officer, en
það er yfirumsjónarmaður með
30 skrifstofum þessarar stofmmar
(Framhald á 7. síðu.)
Þorsfeinn Þorkelsson
F, 15. scpt. 1876 - D. 22. júní 1957
Orstutt minning