Dagur - 04.01.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Laugardaginn 4. janúar 1958
Margur hyggur auð í annars garði
FIM M T U G U R
r sí
Ekki verður hjá því komist,
málefnisins vegna, að gera
nokkrar athugasemdir við síðari
grein Jóns míns Ingimarssonar,
þótt hann kalli hana lokasvar til
mín. Mun eg, eins og fyrr, vera
fáorður, þótt efni standi til að
skrifa um þetta langt mál.
Jón seoist ekki vilja karpa við
mig um þessi mál, nó setja upp
gerfi „æfðra og ófyrirleitinna
stjórnmálamanna“, er oft á tíð-
'um rangtúlki málin hver fyrir
ö.ðrum.
Ónotalega finnst mér Jón vera
kominn nærri þessari aðferð,
þegar hann heldur því enn fram
og segir það: „samt sem áður
satt, að reiknað sé frá af fram-
leiðslu bóndans, til notkunar
heima. En færir engin rök fyrir
þessu.
Skora eg á hann að birta rökin,
svo að lesendur okkar viti hverju
þeir eiga að trúa. í síðari grein
sinni, virðist Jón vera horfinn
frá þeirri villu, að kaup bóndans
sé miðað við tekjur annarra vinn^
andi stétta, þar sc-m þær séu
Jiæstar — skipstjórar meðtaldir,
en ruglar því samt, að miðað er
við Dagsbrúnarkaup, svo som er.
Þá telur Jón, að eg muni ekki
trúa því, að verzlunarálag á
matvörur sé 30—35%, en fóður-
vörum aðeins 20%.
Hvaða gctsakir eru þeíta?
Iiissa er cg á því, cf það þarf að
útskýra þnð fyrir Jóni, að það er
verulegur munur á því, að selja
fóðurvörur í heilum sekkjum,
borið úr vörugeymslu, eða flytja
matvöru í búðirnnr, vigta þær
sundur og sc-lja að mestu leyti í
kílóatali í bréfpokum.
Eða er þetta líkar skilningi
Jóns ofvaxið?
Jón telur mig stórbónda. Þá
nafngift á eg nú því miður ekki.
Vertu velkominn Jón að telja
bústofninn. Munt þú þá komast
að þeirri niðurstöðú, að eg hafi
sem svarar einni kú fram yfir
vísitölubústærð.
í síðustu grein minni sagði eg:
„Það er ekki aðcins hagur fram-
leiðenda, heldur einnig neytenda,
að búin stækki og framleiðslan
aukizt. Það er blátt áfram frum-
skilyrði til þess að framleiðslan
verði ódýrari, lægra vöruverð
•til neytenda.“
Það virðist vera þessi setning,
sem gefur J. I, tilefni til að segja:
„Ekki kæmi mér það á óvart, að
Garðar breytti um skoðun og í
stað þess að hvetja til stórauk-
innar rnjólkurframleiðslu, undir
þeim kringumstæðum, sem nú
eru, og tæki í þess stað upp bar-
áttu fyrir skipulögðum fram-
leiðsluhiíttum í ísl. lándbúnaði."
Lesendur geta svo sjáifir dæmt
um hvort eg hef hvatt til stór-
aukinnar mjólkurframleiöslu. —
Það er nú fleira framleiðsla en
mjólk.
Einnig vitnar Jón í ritgerð eftir
Arnór Sigurjónsson í Árbók
landbúnaðarins, gegn því sem
hann telur að eg hafi sagt.
Það eru góð tíöindi að Jón er
farinn að lesa Árbók landbúnað-
arins. Vil eg hvetja hann til að
eignast það rit frá upphafi og
lesa vel. Hefði hann gert það,
mundu greinar hans hafa verið á
annan veg.
Það er nú svo hér sem víðar,
að það þarf meir en að líta á yf-
irborðið eitt, til þess að hlaða
upp í rökstudda dórna og skilja
samhengi rnála. Þegar betur er
að gáð, ber ekki eins mikið í milli
ummæla Arnórs og þess er eg
sagði, og Jón vill vera láta.
Það er varla von að Jón Ingi-
marsson viti, að enn eru allt of
margir ísl. bændur með o£ lítil
bú til þess að gefa bændunum
viðunandi tekjur. Árið 1954 hafði
meir en helmingur allra bænda
landsins minna bú en vísitölubú-
ið. Vitanlega eru það lyrst og
fiemst litlu búin, sem þurfa að
stækka.
Væntanlega erum við J. I.
sammála um að það sé nauðsyn-
legt, bæði fyrir neytendur og
framleiðendur, að óvallt séu
nægar landbúnaðarvörur til þess
að fullnægja innlcndri markaðs-
þörf. En það cru nú ckki nema
tvö ár síðan að mjólk vantaði á
Reykjavíkurmarkað vegna harð-
æris á Suðurlandi. Þó að mjólk-
urframleiðslan sé nú lítils háttar
meiri en innlendur markaður
þarfnast, er það ekki meir en það
sem verður að vera í góðæri, -ef
framleiðslan á að nægja þegar
illa árar.
Enn ber á það að líta, að þjóð--
inni fjölgar nú mjög ört. Lítur út
fyrir að innan 10 óra verði
mannfjöldi í landinu orðinn um
200.000, og þar sem mannfjölg-
unin lendir væntanlega svo til öll
í kaupstöðum og þorpum, vex
mjög ört á næstu árum þörf fyr-
ir landbúnaðarvörur.
- Um kjötframleiðsluna segir
Jón að hún hafi rúmlega tvöfald-
ast frá 1952—1955. Kjötfram-
leiðslan, sem hann nefnir fyrir
árið 1955, á nú raunar við árið
1956, en rit- eða prentvilla getur
valdið. Þessi aukning þarfnast
þeirrar skýringar, að 1952 vorum
við niðri í öldudal fjárskiptanna
og sauðfjáreign landsmanna, það
er nálægt því sem hún varð
minnst. Vill svo Jón nota þessa
aukningu til þess að afsanna þau
ummæli mín, að framleiðslu-
aukning verki til hækkaðs fram-
leiðsluverðs og segir: „hefur þó
kjötverð farið mjög hækkandi á
sama tíma.“ Hefur Jón athugað,
hvort kjötverð hefur hækkað
meira á þessum tíma en fram-
leiðslukostnaður og verkamanna-
kaup?
Jón segist benda á til „fróð-
leiks“ fjái’festingu í sjávarútvegi
og landbúnaði og að tölurnar
þarfnist ekki skýringa, þær tali
sínu máli. Ekki get eg verið því
sammála. Eg tel einmitt að þær
þarfnist skýringa.
Ekki hef eg við hendina opin-
berar heimildir um þessa fjár-
festingu, en geri ráð fyrir að Jón
hafi réttar tölur.
Samanlögð fjárfesting, þau ór
er Jón tilfærir, er 250.5 millj.
sjávarútvegi, en 553.9 millj. í
landbúnaði. Skal eg láta nægja
að benda á tvö atriði er hafa þarf
í hugá, ef á að bera þessar tölur
saman.
Uppbygging sjávarútvegsins
liófst nokkrum óratugum fyrr en
landbúnaðarins. Segja má að
sjávarútvegurinn væri kominn á
alltraustan grundvöll sem at-
vinnuvegur áður en nokkrar
verulegar framfarir urðu í land-
búnaði.
En eins og kunnugt er, er það
aðallega á síðasta áratug, sem
veruleg uppbygging hefur verið
gerð í landbúnaðinum. Er því
engin furða þótt meiri fjáirfesting
sé síðustu árin í landbúnaði en
sjávarútvegi.
Til þess að geta stundað nú-
tíma landbúnað, þarf að rækta
landið. Það verk er ekki unnið
fyrir hvert yfirstandandi ár,
heldur fyrir langa framtíð.
Krefst ræktunin bæði mikillar
vinnu og fjármuna. Árlega er nú
varið tugum milljóna til þess
starfs.
Öðru máli gegnir með sjávar-
útveginn. Enn hefur Iiann engan
slíkan kostnað, en stundar hreina
rányrkju, sem því miður virðist
nú vera farin að segja til sín í
minnkandi afla.
Ekki væri síður fróðlegt, ef
Jón vildi benda á ríkisábyrgðir
og bankalán til sjávarútvegs
annars vegar og landbúnaðar
hins vegar, síðustu árin.
Garðar Halldórsson.
- Fimm milljón dollara
lán frá Bandaríkj.
(Framhald af 1. síðu.)
hærri fjárhæð erlendis til áður-
nefndra framkvæmda en þessum
5 millj. dollurum. Hefur verið
leitað eftir jafnvirði 7—8 miflj.
dollara. Er von um, að áður en
langt líður, fáist að láni í öðrum
stað jafnvirði 2 millj. dollara eða
svo.
Þessar 5 millj. dollara og þótt
meira fáist samkvæmt framan-
sögðu, munu ganga til þess að
greiða þegar áfallinn stofnkostn-
að við sementsverksmiðjuna og
raforkuáætlunina og til þess að
mæta þegar veittum eða ákvörð-
uðum lánum úr þeim 2 lánsstofn-
unum, sem fé eiga að fá af lán-
inu, Ræktunarsjóði og Fiskveiða-
sjóði. Hefur sem sé enn sem fyrr
orðið að tefla svo djarft um fram
hald framkvæmda og lánveiting-
ar að áfram hefui' verið haldið í
trausti þess, að fjármagn fengist
erlendis til viðbótar því, sem lagt
er fram af heimafengnu fé.
í sambandi við þessi mál er
ekki úr vegi að rifja það upp, að
nú á lVz ári hefui', að meðtöldu
þessu láni, verið samið um er-
lendar lántökur á vegum ríkisins
og með ríkisábyrgð, sem munu
nema um 386 millj. ísl. kr. Þar
af eru um 94 millj. vegna flug-
vélakaupa, 24 millj. vegna flök-
unarv’éla, en 268 millj. eða nærri
270 millj. vegna Sogsvirkjunar-
innar, Sementsverksmiðjunnar,
raforkuáætlunar dreifbýlisins,
Ræktunarsjóðs og Fiskveiða-
sjóðs.“
Hinn 16. des. s.l átti Ingólfui'
Sigurgeirsson bóndi og bókbind-
ari í Vallholti, fimmtugsafmæli.
Ingólfur er fæddur að Stafni í
Reykjadal 16. des. 1907, sonur
hjónanna Sigurgeirs Tómassonar
og Kristínar Pétursdóttur, sem
þar bjuggu langan aldur, og einn
hinna kunnu Stafnsbræðra. Er sá
bræðrarhópur nafnkenndur,
vegna fjölhæfni, atorku og áhuga.
Sigurgeir í Stafni er látinn fyrir
allmörgum árum, en Kristín er
háöldruð í skjóli sona sinna og
tengdadætra í Stafni.
Stafn er heiðajörð, harðbýl, en
landrúm. Sauðland er þar gott,
en engjar litlar. Ingólfur ólst upp
hjá foreldrum sínum í Stafni.
Ungur nam hann orgelleik hjá
listakonunni og skáldinu, Guð-
finna á Ilömrum. í Laugaskóla
stundaði hann nám í tvo vetur.
Þá nam hann og bókband. Ungur
staðfesti hann ráð sitt og gekk að
eiga Bjargey Arngrímsdóttur,
skólasystur sína fi'á Laugum. —
Fengu þau land undir bú í Stafni
og reistu þar nýbýli örskotslengd
utar og nefndu Vallholt. Hafa
þau búið þar síðan. Stendur
bær þeirra nú í stóru túni og ber
hátt yfir víðáttumikil ræktar-
lönd. Er Stafn lítt þekkjanlegur,
þeim er þar voru kunnir fyrir 30
árum, með nýbýlum sínum, auk
margbýlis í „gamla bænum“, sem
ekki er lengur gamall, og ný-
ræktinni, sem breiðir sig jafnt
um lyngmóa, hálfdeigjur og mýr-
ar. Er ræktun þeirra Stafns-
bræðra víðfræg.
Er Ingólfur hafði komið nýbýli
sínu nokkuð áleiðis, tók hann að
leggja alúð við handiðn sína,
bókbandið, jafnframt búskapnum
og án þess að bú hans gyldi þess.
Hlaut hann meistararréttindi í
þeirri grein og er viðurkenndur
sem einn ágætasti bókbindari
landsins. Hefur hann jafnan
stundað það af miklu kappi á
vetrum. Hefur það verið honum
ærið átak, jafnframt því, að vera
í beztu bænda röð. Þá hefur hann
og tekið mikinn þátt í félags-
störfum fyrir sveit sína, átt sæti
í hreppsnefnd, skólanefnd, skatta
nefnd og fl. Þá var hann félagi í
karlakór sveitarinnar nokkur ár.
Mjög erfitt var fyrir Stafnsbræð-
ur að komast í sæmilegt vega-
samband við sveitina og til mjög
mikilla aðdrátta. Má segja, að nú
fyrst sé sæmilegur vegur kominn
heim að Stafni. Hefur sú vega-
gerð mjög reynt á þrek og þolin-
mæði þeirra Stafnsbræðra.
Kona Ingólfs, Bjargey Arn-
grímsdóttir, hefur staðið ótrauð
við hlið manns síns og á sinn
drjúga þátt í öllum hans athöfn-
um. Iiún er mikilhæf og ágæt
húsmóðir. Þau hjón eiga þrjá
syni, Garðar, búsettan í Reykja-
vík, Pétur, sem stundað hefui' at-
vinnu utan heimilis, einkum við
stórvirk jarðyrkjutæki, en er nú
meir að styðja að búskapnum
heima, og Ingólf, enn í æsku og
heima.
Þegar á það er litið, að Ingólf-
ur Sigurgeirsson hefur ekki verið
hraustur og sjaldan gengið hcill
til skógar, er afrek hans þeim
mun meira. Á hann mikinn heið-
ur skilið, enda munu sveitungar
hans og vinir hugsa til hans með
þökk og virðingu á þessu merkis-
afmæli. Er og alþjóð skuldug
honum um þá sömu hluti.
P. H. J.
T e k j u r :
Skattar af fasteignum .........................■...... kr. 1.770.000.09
Tekjur al fasteignum ................................... — 890.000.00
Vaxtatckjur ............................................ — 31.000.00
Ýmsar tekjur (áfengisvcrzl., ríkissjóðsstyrkir o. fl.) .... — 1.325.000.00
Útsvör, samkv. niðurjöfnun.............................. — 17.428.200.00
Samtals kr. 21.444.200.00
G j ö 1 d :
Vextir og afborganir af föstum lánum ............... kr. 1.155,600.00
Stjórn kaupstaðarins .................................. — 900.000.00
Löggæzla .............................................. - 780.000.00
Heilbrigðismál ........................................ — 515.400.00
Vcgir og byggingar o. fl............................... — 2.795.700.00
Kostnaður við fasteignir............................... — 690,000.00
Fegrun bæjarins........................................ — 421.500.00
Eldvarnir ............................................. - 570.000.00
Lýðtrygging og lýðhjálp ............................... — 3.220.000.00
Framfærslumál ......................................... — 1.161.000.00
Menntámál ............................................. — 1.708.000.00
íþróttamál ............................................ _ 437.000.00
Eftirlaunasjóður ...................................... — 250.000.00
Til félagsstarfsemi (Leikfék, Lúðrasv., kórar, Pálmholt,
skíðahótel o. fl.) ................................. _ 250.000.00
1 ’>yggingar 1 ánasjóður og verkamannabústaðir......... — 400.000.00i
Til nýbygginga (gagnfræðask., barnaskóli, cllihcimili,
skrifstofubygging)................................... — 500.000.00
Ýmis gjöid (til vélakaupa, strætisvagna, vinnumiðlun-
arskrifstofn og óviss útgjöld) .....’................ — 780.000.00
Framlag lil framkvæmdasjóðs vegna Útg.fél. Ak........ — 4.000.000.00
Samtals kr. 21.444.200.00
Þannig er í stórum dráttum gengið frá fjárhagsáætlun fyrir nýbyrjað
ár, en að sjálfsögðu getur hún tekið brcytingum, þar til hún verður
endanlega samþykkt.
Tii samanburðar við fyrra. ár er, að þá voru útsvörin kr. 16.163.800.00,
og upphæðin til framkvæmdasjéiðs kr. 3.000.000.00. Niðurstöðutölur þá
voru 19.1 millj. kr.
Líklegt jiykir, að útsvarsstiginn þurfi ekki að hækka á þessu ári.