Dagur - 15.01.1958, Qupperneq 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 15. janúar 1958
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON
AfgreiSsla, auglýsingar og innheimta:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurinn kostar kr. 75.00
Blaðið kemur út á miSvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júli
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
titgerðarfélag Akureyringa h.f.
AKUREYRINGAR hafa fengið nokkra reynslu
af togaraútgerð í áratug. Útgerðarfélag Akureyr-
inga h.f. rekur 4 togara, fiskverkunarstöð og fisk-
herzlu og hóf starf í nýju hraðfrystihúsi á síðast-
iiðnu ári. Þessi útgerð hefur verið stór liður í at-
vinnulífi bæjarfélagsins og er enn. Nokkur síð-
ustu ár hefur mjög hallað undan fæti í afkomu
félagsins. Bókfært tap um áramótin 1955 og 1956
var 7,7 milljónir króna. Megn óánægja hefur ríkt
undanfarin ár meðal almennings um framkvæmda
stjórn þess félags og hefur nokkurrar, opinberrar
gagnrýni gætt í umræðum og sumum bæjarblöð-
unum. Forráðamenn Útgerðarfélagsins hafa hins
vegar lítt blandað sér í umræður, og hefur Dagur
vítt þá framkomu þeirra, að tregðast við að veita
blöðunum, og þar með almenningi, fullar upplýs-
ingar um málefni félagsins á hverjum tíma.
í fyrradag brá þó stjórnin venju sinni og kallaði
blaðamenn til fundar við sig ásamt rannsóknar-
nefnd þeirri, sem hún skipaði til að endurskoða
rekstur félagsins og gera tillögur um úrbætur. Lá
þá fyrir löng og ýtarleg skýrsla rannsóknai'nefnd-
arinnar, sem hún að nokkru fylgdi úr hlaði.
ÞAÐ, SEM MESTA athygli hlýtur að vekja í
skýrslu rannsóknarnefndarinnar er það, að við
síðustu áramót kom í Ijós tæpl. 300 tonna magn-
rýrnun í skreið og nálega 1170 tonn í saltfisk-
birgðum. Verðmæti þessara oftöldu birgða hjá
félaginu eru að verðmæti yfir milljónir króna.
Eru þetta allóvæntar niðurstöður, og án þess að
hugleiða fremur um orsakir þeirra, að svo stöddu,
verður að gera sér ljóst, að Akureyringar standa
frammi fyrir þeirri staðreynd, að Útgerðarfélag
Akureyringa h.f. er 6 milljón krónum fátækara en
áður var talið, en að sjálfsögðu eru rekstursreikn-
ingar félagsins fyrir árið 1957 ekki fyrir hendi.
Það er þá líka jafnljóst, að ekki verður lengur
haldið á sömu braut um rekstur félagsins. Félag-
ið er nú mjög illa stætt, og er engum greiði gerð-
ur með því að breiða yfir það. Hins vegar er þátt-
ur Ú. A. svo mikill í atvinnumálum bæjarins,
einnig í útsvörum allra bæjarbúa, að á miklu
veltur, um framhald fyrirtækisins. Sú spurning
hlýtur því að vakna, hvað gera beri og hvað gert
verði. Að sjálfsögðu verður það aðalverkefni
hinnar nýju bæjarstjórnar að glima við þessa gíf-
urlegu fjárhagsörðugleika, sem af framansögðu
blasa við.
ÞÓTT MARGIR SÉU algerlega andvígir bæj-
arútgerð, og það með réttu, er ekki annað fyrir
höndum í togaraútgerðinni eins og nú er komið.
Er það raunar ekki annað en stíga það spor til
fulls, sem áður var gert að nokkru. Þrátt fyrir
það er þó um tvær leiðir að velja: Önnur er sú, að
bæjarfélagið annist rekstur félagsins með samn-
ingum við hluthafa og taki þá um leið að sér að
semja við lánardrottna þess, og geri tilraun til að
hefja félagið upp úr þeirri lægð, sem það nú er í,
undir nýrri framkvæmdastjórn. Hin leiðin er al-
ger uppgjöf og liggur hún undir uppboðshamar-
inn. Og þá vitanlega óvíst, hversu mikið yrði eftir
af eignum félagsins í þessum bæ. Hvor leiðin, sem
valin verður, verður að miðast við hag og sóma
bæjarfélagsins og borgaranna. Þá
má og hafa það í huga, sam-
kvæmt hugleiðingum rannsókn-
arnefndarinnar um togararekstur
almennt sem atvinnuvegar, að
hann hefur ákaflega mikið, fjár-
hagslegt gildi fyrir útgerðarstað-
inn. Við lauslega athugun nefnd-
arinnar hefur þannig komið íljós,
að á 5 ára tímabili hafa útgjöld
togara Ú. A. verið um það bil 221
milljón kr., sem að mestu leyti
renna til bæjarins, að hálfu leyti
sem vinnulaun og á ýmsan annan
hátt.
Nú veltur meira á góðri for-
ystu í málefnum útgerðarinnar á
Akureyri en nokkru sinni fyrr.
Þar verða allir stjórnmálaflokkar
að taka höndum saman undir
framkvæmdastjórn nýrra manna,
sem bæjarbúar geta treyst að
fullu.
Hvert stefnir með smábátaútgerð
Innbæinga.
í tugi ára hafa Innbæingar stund-
að smábátaútgerð, sem miðazt hef-
ur við Pollinn og Eyjafjörð innan-
verðan. Hefur Pollurinn oft gefið
góða björg í bú, og verður svo von-
andi um langa framtíð. Aðstaða
fyrir smábálana var góð, gott upp-
sátur og bátahöfnin traust fyrir
norðan- og norðaustanátt en lega
liennar slæm í austan- og suðaustan-
veðrum.
N ú er svo komið, að aðstaða fyrir
smábátana er gjörsamlega óviðun-
andi, bátahöfnin er orðin það
grunn, að illmögulegt er að athafna
sig í lienni, ef nokkur gola er af
austri eða suðaustri. Þessu veldur
fyrst og fremst framburður úr Eyja-
fjarðará, og í öðru lagi hefur verið
látinn í bátadokkina alls konar úr-
gangur, sem þar ætti ekki að setja.
Um uppsátur er það sama að
segja. Þar sem við áður gátum sett
upp báta okkar er nú komin fisk-
búð, og einungis fyrir velvilja Carls
Tulinius höfum við fengið að sctja
báta okkar á hans lóð og komast
þó ekki allir þar fyrir, og verða
sumir að fara með báta sína út á
Oddeyri eða niður á Oddeyrar-
tanga.
Um verbúðir, eins og félagar
okkar úti á Oddeyrartanga hafa
fengið, býst ég við að ekki þýði að
láta sig dreyma að sinni, þó að
þörfin sé sízt minni hjá okkur Inn-
bæingum.
Út af þessari aðstöðu okkar Inn-
bæinga höfum við sent bæjarstjórn
bréf þcss efnis, að lnin láti lagfæra
smábátaliöfnina við Höepfners-
bryggju svo, að lnin verði sæmilega
öruggt legupláss fyrir smábáta.
Við teljum, að lengja þurfi skjól-
þilið, sem gengur suður frá nyrðri
bryggjunni, um minnst 15 metra,
svo að viðunanlegt skjól fáist fyrir
bátana i austan- og suðaustanátt.
Þá viljum við einnig benda á, að
aðstöðu vantar nú alveg til upp-
sáturs báta okkar Innbæinga, og
förum við þess á lcit, að úr því verði
bætt sem allra fyrst.
Bátseigandi i lnnbœnum.
FRÁ SÓLHÝRUM SUNDUM
Litið í Politikens Lfgeblad. - Vikan 15.-21. des.
Hver Dani borðar nú að meðal-
tali á ári 95.7 kg af tnjöli og grjón-
um. — Þetta skiptist þannig: 44.7 kg
hveiti, 39.4 kg rúgmjöl, 1 kg bygg-
mjöl og bygg, 6.4 kg haíragrjón, 1.7
kg hrísgrjón og hrismjöl og 2.5 kg
kartöflumjöl og sagógrjón.
Kjöt og fiskur 74.9}'hg: 16.4 kg
nauta- og kálfakjöt, 39.2 kg svína-
kjöt, 1.7 kg hrossakjöt, 0.2 kg kinda-
kjöt, 2.9 kg alifuglakjöt, 0.8 kg veiði
dýra- og villifuglakjöt og 13.7 kg
íiskur.
Feiti 28.7 kg: 8.6 kg smjör, 18.6
kg smjörlíki og 1.5 kg svínafeiti.
Mjólk og rjómi 169.5 Itr.: 130.5
lítr. nýmjólk, 8.5 ltr. rjómi, 10.9 llr.
undanrenna og 19.5 ltr. kjarna-
mjólk.
Af osti etur hver Dani árlega 5.2
kg og 7.8 kg af eggjum.
Avextir og grœnmeti 242.6 kg:
120 kg af kartöflum, 16.8 kg af káli
og 42.7 kg af öðru grænmcti; 45.2
kg af dönskum ávöxtum, 15.6 kg af
innfluttum ávöxtum og 2.5 kg af
þurrkuðum ávöxtum.
Sykur 47.9 kg.
Súkkulaði 5.4 kg.
Drykkjarföng 70.5 Itr., skiptist
þannig: 1.1 ltr. sterk vin, 2.8 ltr.
létt vín, 51 lítri sterkt öl og 15.3 ltr.
vcikt öl.
Fróðlegt væri og skemmtilegt að
l'á svona nákvæmlega upp gefið um
það, live mikið liver íslendingur
borðar á einu ári. Vafalaust yrðu
þær tölur öðruvísi talsvert, t. d.
yrðu ávaxtakílóin færri en fiskur-
inn meiri, og ef lil vill yrðu kílóin
í lieild færri, því að þetta sýnist
vera ótrúlega mikill matur, þó að
Danir séu þckktir íyrir það að vera
miklir matmenn.
—x—
Nýkomin er út í Danmörk Sta-
listisk Arbog mcð geysimiklum upp-
lýsingum um allt mögulegt.
Þar sést, að útvarpið sendir nú
út meiri létta tónlist en áður en
minna af klassiskri tónlist. Sex
sjónvarpstæki eru nú á hverja þús-
und íbúa, og er það meira en í öðr-
um Evrópulöndum, að undan-
skíldu Englandi, Vestur-Þýzkalandi
og Frakklandi og Hollandi.
Enn eru 25 þús. íbúðir í land-
inu, sem ekki hafa rafmagnsljós.
í landinu eru rúmlega 1385 þús.
íbúðir, og al' þeim liafa 840 þús.,
eða um það bil tvær af þremur,
livorki baðker né sturtu, og 265 þús.
íbúðir hafa enn ekkert vatnssalerni.
I um 100 eins herbergis íbúðum
búa 7 manneskjur og þaðan af
fleiri, en í 1730 íbúðum, sem cru
eitt lierbergi og eldliús, eiga heima
4—6 manneskjur.
Af þessum tölum getnm við Is-
lendingar séð, live framarlega við
stöndum um ýmis þessi mál, en um
allan heim eru Danir taldir til fyrir-
myndar um fjölmarga hluti. En þess
má geta til skýringar íyrir íslenzka
lesendur, að það mun aðallega vera
á dönsku sveitabæjunum, sem renn-
andi vatn skortir. Þar vantar víðast
livar bæði læki og halla.
-X--
Flugfélagið SAS liélt aðalfund
sinn þann 14. des. Tekjurnar juk-
ust um 120 millj. kr. á árinu, og
rekstrarhagnaður varð 14 millj. kr.
■—X—
Hagur danskra bænda fór mjög
versnandi á síðasta ári. Samkvæmt
útreikrtingi á tekjum fyrstu sex
mánaða ársins, þá hafa árstekjur
af meðalbúi minnkað um 5500 kr.,
og þó hefur orðið talsverð aukning
á framleiðslu búanna.
kkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbkbWB>*
JÓHANNES ÓLI SÆMUNDSSON:
Ólafs þáttur blinda
(Framhald.)
Kvenmaður var næsturgestur í ein-
hverjum Brattavallabænum. Þá varð
þessi vísa til:
Upp að -völlum Bratta- brátt
brölti þöllin tvinna.
Heyrðust sköll um nýta nátt,
nötruðu fjöll við læraslátt.
Páls vísur.
Pilturinn hann Palli minn,
píkur vilja fá ’ann.
Höndum nýr ’ann hringinn sinn,
því hann vill láta sjá ’ann.
Ágirndin þó í hann smaug
og eðlis breytti fari,
tímir ekki bjartan baug
brúka nema spari.
Einn má rjála áfram við
ástarmála glýju,
því herjans fálan hryggbrotið
hefur Pál að nýju.
Varast sprunda vélráð mátt
vopnaþundur svinni.
Það er stundum flagðið flátt
fögru undir skinni.
Evu að kenna. .
Marga beygir mæðan hér.
Margur segist hrelldur.
— Allir deyja eigum vér.
— Eva greyið veldur.
Geitna-Páls-vísur.
Eitt sinn bar svo við, ísavetur mik-
inn, að hvalur veiddist upp um ísinn
lengst austur á firði. Fóru þangað
margir til að fá bita af skepnunni, og
meðal þeirra Olafur og fleiri Brattvell-
ingar (en þar var jafnan margbýli).
Páll nokkur á Krossum, er af sumum
var nefndur Geitna-Páll, hafði á hendi
afgreiðslu vörunnar þarna úti á ísnum,
og átti hlut (eða frumkvæði) að því, að
Brattvellingar'voru sviknir á því, sem
þeir fengu af hvalnum, eða hluta þess.
Var seigildi nokkurt af kvið skepn-
unnai', er reyndist óætt, þegar heim
kom. Höfðu hrekkjalómarnir af þessu
góða skemmtun og töldu það hafa ver-
ið getnaðarfæri dýrsins, er urðu svo
seig undir tönnum þeirra Brattvell-
inga. Hvort sem svo hefur verið eða
ekki, reiddist Ólafur gabbinu og gerði
brag til Páls, sem sumir telja, að hafi
verið sendur honum. Þar í eru þessar
vísur:
Lengst óprúður lands um reit,
lúsadúðugáli.
Skallahúðin, græn af geit,
gljáir á Hrúður-Páli.
Lúsabrönduloddarinn
lát þér höndugt vera,
hvalsins sköndul skaltu þinn
skalla á löndin bera.
Ef ei getur unað sér
illa metin hræða,
skal ég betur borga þér.
— Búið er-letur kvæða.
Framhald.
KbKBKbKhKBKhKí-íKbKbKbKbKbKBKbKbKbKBKbí