Dagur - 24.01.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U K
Föstudaginn 24. janúar 1958
KOSNINGARA
Á sunnud. er valdið lagt í liendur kjósenda og í þeirra
höndum er val þeirra bæjarstjórnarfulltrúa, sem næstu fjögur
árin verða forsjánnenn bæjar- og sveitafélaga um land allt.
Þeir menn, sem liika við að nota kosningarétt sinn og vilja
ekki blanda sér í bæjar- eða landsmál yfirleitt, sniðganga
þegnlega skyldu í lýðræðislandi. Im í eru allir, sem kosninga-
rétt hafa, hvattir til að kjósa á sunnudaginn.
Ræða Gísla Konráðssonar í úvarpsumræðunum
Framsóknarfi. verðskuldar íraus!
í síðasta tölubalði var örlítið
rætt um þann stjórnmálaflokk,
sem hátt á annað ár hefur verið í
stjórnarandstöðu og notað
áhrifavald sitt til að torvelda
eðlilegar framfarir og trufla allt
athafna- og efnahagslíf lands-
manna. Skal nú áfram haldið, þar
sem frá var horfið, og ennfremur
vikið að nærtækum atriðum.
Fjaðraskreytti draugurinn
Síðan nýsköpunarstjórnin
sleppti dýrtíðarflóðinu af stað,
undir forystu Ólafs Thors, sem
þá var forsætisráðherra, hefur
það haldið áfram með auknum
þunga. Dýrtíðin er bölvun al-
þjóðar, sögðu stjórnmálaflokk-
arnir, svo voru gerðar stíflur hér
og þar, en ekki leitað til upptak-
anna. Reiknivélar sýndu vísi-
töluhækkun mánaðarlega, út-
flutningurinn krafðist aukinna
styrkja og hin svokallaða upp-
bótarleið varð æ umfangsmeiri.
En þegar síðustu stjórnarskipti
'urðu, með tilstyrk hinna vinn-
andi stétta, var kaupgjald og
vöruverð fest til fjögurra mán-
aða. íhaldið ætlaði að ærast. Það
’lék ekki hlutverk hins afbrýði-
sama, heldur var það raunveru-
lega afbrýðisamt. Skyldi þessari
stjórn virkilega takast það, sem
okkur tókst ekki? íhaldsleiðtogar
:í Reykjavík dásömuðu verkfalls-
réttinn hástöfum. En á fjölda-
fundum út um byggðirnar sögðu
þeir, að hart væri fyrir bændur
að láta ríkisstjórnina skera tekj-
•ur þeirra við nögl. Dýrtíðar-
draugurinn var ekki lengur
yerstur allra drauga. Ólafur
Thors reytti sig fjöðrum og staklc
þeim í holar augnatóttir ófreskj-
unnar. Stóru orð Morgunblaðsins
um ófyrirleitnar og landráða-
kenndar - kaupkröfur voru
gleymdar og grafnar.
/r
I fótspor óiánsmanna
íhaldinu varð fljótlega ljóst, að
það þurfti að finna önnur ráð til
að koma hinni nýju ríkisstjórn
frá völdum, en að hún fengi
hvergi lán erlendis. Þetta glopp-
aðist upp úr einum af ógætnari
þingmönnum flokksins á hinu
háa Alþingi. Þessum ólánsflokki,
sem enginn taldi sig geta unnið
með og var hafður utan garðs,
varð það á að leita í sporum fyr-
irrennara sinna á þessum slóðum
eftir kennileitum. Kommúnist-
arnir höfðu notað verkfallsrétt-
inn. Við það kannaðist íhaldið
lítils háttar, en það var bara fyr-
ir neðan virðingu þess að feta í
þau fótspor. En eftir vandlega
yfirvegun og árangurslitla leit á
þessum hnjótum utangarðsmanna
ákváðu þeir að fara troðnar slóð-
ir og tína það úr tjaldstæðum
þeirra, sem þar höfðu áður verið,
það helzta, sem þar hafði veriö
fleygt. Þar með var teningunum
kastað um framhaldsferðina milli
áfangastaða. — Líklega hefur
mörgum íhaldsmanni verið þungt
niðri fyrir að taka upp sömu
baráttuaðferðir í verkalýðsmál-
um og þeir sjálfir höfðu skamm-
að kommúnista fyrir í áratugi, en
þeir gerðu það samt. Þeir reru
hvarvetna undir og æstu til verk
falla. Þeir létu jafnvel nokkra
gæðinga sína í stétt atvinnurek-
enda hækka laun starfsfólksins
óumbeðið, til að benda á, að það
væri svo sem hægt að borga
hærra kaup. Hvarvetna þar, sem
íhaldið var einhvers megnugt,
var kauphækkana krafizt af mik-
illi óbilgirni. Já, það varð að leita
annarra ráða en þeirra að stjórn-
in fengi hvergi lán.
r
Ulvarpsumræður á Ák.
íhaldið reið ekki feitum hesti
frá þeim leik. Jónas Rafnar var
miður sín, enda rétt búinn að
frétta um að bæjarstjóri væri
þegar ráðinn. Hins vegar hafði
hann um það mörg orð, að lækka
bæri útsvörin á almenningi, að
því er skiljast mátti, með tvennu
móti. í fyrsta lagi með því að
skattleggja fyrirtæki samvinnu-
manna meira en gert er, og í öðru
lagi með því að láta ríkið greiða
hallann af togararekstrinum. .—
Um fyrra atriðið er það að segja,
að Jakob -Frímannsson sýndi
fram á það með óyggjandi tölum,
að væri farið eftir kröfum íhalds
ins um að skattleggja verksmiðj-
ur SÍS á Akureyri eins og þær
væru hlutafélög, hefðu þær greitt
um 8 þús. kr. minna til bæjarins
en nú er. Sýnir þetta glögglega á
hverjum forsendum málflutning-
ur Sjálfstæðismanna er byggður
í þessu efni. í öðru lagi er það
vægast sagt óviðftldið af lög-
fræðingi að látast ekki vita, að
sérstök lög gilda um samvinnu-
félög í skattlegu tilliti. Er því
tómt mál að tala um „ívilnanir"
og „skattafríðindi“ á vettvangi
bæjarmálanna, því að bæjaryfir-
völdin verða að fylgja landslög-
um í þessu efni sem öðrum.
Minna má ennfremur á það, að
enginn stjórnmálaflokkur hefur
talið sér fært að hrófla við sam-
vinnulöggjöfinni eða einstakir
þingmenn.
í öðru lagi vildi Jónas láta rík-
ið greiða reikninga Ú. A. Um það
mál verður ekki rætt sérstaklega
í þessari grein, en aðeins bent á,
að það ætti ekki að vera neitt
kappsmál fyrir íhaldið að vera
með máleíin Ú. A. á vörunum
svona rétt fyrir kosningarnar. Að
síðustu benti ræðumaður á hin
mörgu og fallegu stefnumál
flokks síns. Þau hafa birzt og
ómaksins vert að lesa þau yfir.
Þar gefur að líta flest þau mál,
sem allir flokkarnir eiga. Er það
vissulega engin ofrausn að búa
til myndarlega stefnuskrá úr
þeim samanlögðum. Ræða Jónas-
ar var öll í óánægjutón, en sæmi-
lega flutt.
Hclgi Pálsson ætti aldrei að
reyna að flytja ræðu af blöðum,
því að honum tekst betur upp að
tala undirbúningslaust. cf ekki
líka umhugsunarlaust. Hann
hældi sér af stofnun ig stækkun
Ú. A. (hefur líklega ekki lesið
íslending). Um skýrslu rann-
sóknarnefndarinnar var hann
ekki orðmargur, en sagði hins
vegar, að nú ætlaði vinstri meiii
hlutinn í bæjarstjórninni að
fara ránshendi um hlutabréf Ú.
A. og skera félagið niður. Var
þetta raunar góð fyndni, hvort
sem ræðumaður hefur gert sér
það Ijóst eða ekki. En ef alvara
hefur fylgt máli. Munu Akureyr-
ingar tæplega amast við því, að
hluthafar reki Ú. A. á sinn
kostnað og á sína ábyrgð og leysi
bæinn þar af hólmi. Að siðustu
sagði Helgi að kosningin snerist
um óskabarnið Ú. A. Líklega er
hann einn af fáum íhaldsmönn-
um, sem þess óska, eins og allt er
í pottinn búið með það fyrirtæki.
Gísli Jónsson og Jón Sólnes eru
ólíkir ræðumenn. Gísli talaði
áheyrilega og vandaði mál sitt.
En engu var líkara en að Jón
hefði komizt í berserkjasveppi og
etið heldur 'mikið, áður en hann
steig í stólinn. Hann tilkynti með
yfirlæti að Jóas Rafnar hefði gef-
ið kost á sér til bæjarstjórakjörs.
Mátti það ekki seinna vera, þar
sem þegar er búið að ráða nýjan
bæjarstjóra.
—o—
Annars fóru þessar umræður
mjög sómasamlega fram og voru
málefnalegar.
Frá Hósavík
Húsavík 23. jan.
Heilsufarið er yfirleitt gott hér
um slóði rog Asíuinflúenzan kom
hér aldi'ei. Tíðin hefur hins veg-
ar veri ðerfið að undanförnu og
samönguerfiðleikar. Þó kom
mjólkurbíll frá Mývatnssveit í
morgun. Hvergi er þó fært öðrum
bifreiðum en trukkum. Afli er
lítill, það sem af er janúarmánuði
og enginn síðastliðna viku. —
Norðlendnigur landaði hér 160
tonnum af fiski og er nýlega lok-
ið við að afgreiða hann. Kirkju-
kórinn æfir af kappi og mun
Ingilbjörg Steingrímsdóttir koma
með næstu ferð til aðstoðar við
æfinai'. Leikfélagið sýndi sjón-
leikinn Allt fyrir Maríu fyrir
jólin við góða aðsókn.
Góðir Akmeyringar!
Bæjarstjórnarkösniiígar standa
fvrir dyrum. í þessum umræðum,
sem til þess eru ætlaðar að skýra
fyrir kjósendum á Akureyri við-
horf stjórnmálaflokkanna til bæj-
armála, hafa Framsóknarmenn nú
þegar gert gliigga grein fyrir af-
stöðu flokks síns til þeirra mála,
scm efst eru á baugi um þessar
mundir.
Þeir gefa hér engin glæst kosn-
ingaloforð né telja upp mergð
framkvæmda og stórvirkja, sem
þeir ætli að vinna.

Gísli Konráðsson.
En þeir lofa því hins vegar, að
veita stuðning sinn hverju því máli,
sem þeir telja, að til framfara og
heilla borgaranna leiði, svo fram-
arlega scm bæjarfélagið sé þess
megnugt.
Við þurfum malbikun gatna, við
þurfum nýja skóla, það þarf að
fegra bæinn, það jtarf að byggja
safnahús, Matthíasarhús Jrarf að
komast upp, þörf er á elliheimili,
verkamannaskýli Jrarf að bvggja,
hitavcita er æskileg, og ekki sízl
Jrarf unga fólkið í bænum að fá
skilyrði til Jress að iðka hollar
skemmtanir. Samkomusalur er hér
varla finnanlegur nema matsalur-
inn á Hótel KEA, og unga fólkið
hópast út um svcitir til dansskemmt
ana, sem oft á tíðum eru slíkar, að
vansæmd er að.
Öll þessi atriði Jjyrftu að komast
í framkvæmd og munu vonandi
gera það með tíð og tíma. Á þau
munu Framsóknarmenn heldur
ekki verða dragbitir, Jxegar Jxau
verður hægt að lcysa.
Ljóst er Jjað, að fjárhagsörðug-
leikar hljóta að verða hinni nýjú
bæjarstjórn fjötur um fót. og stórra
og ljárfrekra framkvæmda er vart
að vænta á Jjcssu stigi málsins.
Traustur fjárhagur liæjarfélags-
ins er jiað bjarg, cr framfarir hans
verða að byggjast á. Ef þess grund-
vallaratriðis cr gætt, og djarfur
framfarahugur cr ríkjándi hjá Jieim
mönnum, sem í bæjarstjórn veljast,
]>á cr vel.
Nú er kjósendurh ætlað að vega
]>að og meta, af hvaða stjórnmála-
flokki ]>cir eigi að velja fulltrúa í
hina nýju bæjarstjórn. Verður ]>á
að sjálfsögðu fyrst fyrir, að gera
sér grein fyrir því, hver bezt hefur
gcrt fyrir þennan bæ og af hverj-
um sé helzt að vænta góðrar forsjár.
Hlutlaus athugun á þessu hlýtur
að leiða ótvírætt í ljós, að Fram-
söknarflokkurinn verðskuldar slíkt-
traust öllum öðrum flokkum frcm-
ur. Flokksmenn hans hafa um ára-
tugi haltlið uppi og stjórnað hér á
Akureyri þróttmiklum atvinnufrain
kvæmdum undir mcrki samvinn-
unnustcfnunnar, og hafa athafnir
samvinnumanna öllu öðru fremur
sctt svip á bæinn og bætt atvinnu
og afkomuskilyrði borgaranna. Eng
inn annar stjórnmálaflokkur getur
bent á ncitt það, sem þar kemst
í hálfkvisti við.
Nú veit ég að margur segir:
Samvinnumenn eru af öllum stjórn
málallokkum.
Því cr til að svara, að í sam-
vinnufélögunum eru að visu menn
með ýmsar stjórnmálaskoðanir, en
stjórn samvinnufélagsskaparins er
nær cngöngu í höndum Framsókn-
armanna, og flokkur þeirra er sú
eini stjé>rnmálaflokkur, scm af full-
um heilindum stendur vörð um-
samvinnustefnuna.
Hve vcl stjórn á hagsmunamál-
um almennings í samvinnufélögun-
um fer Framsóknarmönnum lír
hendi er trygging fyrir því, að þeim
sömu mönnum cr öðrtim frcmur
treystandi til að fara með stjóm
bæjarmála þannig, að hún léiði til
heilla og hagsældar fjöldans. Þcir
eru fylgjendur þess flokks, sem er
nátcngdur tvcimur stórfelldustu fé-
lagslcgu lireyfingum, er fram hafa
komið á íslandi, samvinnuhreyfing
unni og ungmennafélagshreyfing-
unni, og má mcð fullum sanní
segja, að liann sé íslenzkastur allra
stjé>rnmálaflokka.
Við þcssar kosningar, sem og all-
ar aðrir liæjarstjórnarkosningar og
jafnvel alþingiskosningar á undan-
fiimum árum, hefur cinn stjórn-
málaflokkur á Akureyri, Sjálfstæðis
flokkurinn, þyrlað uþp moldvðri
blekkinga um samvinnufélögin í
þcim tilgangi að gera Ivaupfélag
Eyfirðinga ’og forystumenn þess
tortryggilega í augum kjósenda og
draga mcð því éir fylgi Framsókn-
arflokksins.
SHkar aðfarir eru varla til annars
en vansæmdar og skaða sjálfum
upphafsmönnum sínum.
Ollum þorra manna er Ijiís til-
gangurinn og lætur því ekki blekkj
ast. Miinnum er einnig hugstætt,
hverja þýðingu það liafði fvrir al-
menning, þcgar samvinnufélögin
hrundu veldi selstiiðuverzlana á ís-
landi, og þcss vcgna ljá þeir ekki
éyra ]>cim selstöðuröddum, scm nú
vilja ské.inn niður af frjálsum verzl-
unarsamtökum fólksins sjálfs.
Afsakanlegt er, að einstakir aðil-
ar, sem ciga í harðri samkeppni
\ið samvinnufélögin gcri tilraunir
til að hnckkja starfsemi þcirra, slíkt.
má scgja að sé mannlegt. En al-
menningi cr ljóst, að á því er regin-
munur, hvort verzlunarrekstur mið-
ar að ]>ví að auðga einstakling ú
kostnað fjöldans, e'ða hvort hanrt
miðar að því að efla heill og hags-
(Framhald á 7. síðu.)
B-LISTINN er Jisti Framsóknarflokksins
KOSNINGASKRIFSTOFA FRAMSÓIvNARMANNA er í Hafnarstræti 95 (Hótel Goða-
ioss), opin kl. 10—-10. SÍMI 1443. MUNIÐ, að utankjörfundaratkvæðagreiðsln er hafin. —
Kosið er hjá sýslumönnum, bæjarfógetum (borgarfógeta í Rvík), og hreppstjórum. IJ-listinn.