Dagur - 25.01.1958, Side 5
Laugardaginn 25. janúar 1958
D A G U R
5
Ræða Stefáns Reykjalín við útvarpsumræðurnar
Um skipulagsmál Akureyrakaupsf. o. fl.
Góðir Akureyringar!
Eitt af erfiðustu vandamálum
hvers bæjarfélags eru skipulags-
málin. Þau krefjast mikillar
vinnu og veltur það á miklu,
hvernig tekst að leysa þau. Án
víðtæks heildarskipulags af
næsta nágrenni þeirrar byggðar,
sem þegar er komin, er ekki
hægt að gera neinar ráðstafanir
til undirbúnings byggingu nýrra
hverfa. En nú er svo komið, að
byggingalóðir innan skipulagsins
eru að verða búnar. Eini sam-
þykkti heildarskipulagsuppdrátt-
urinn af Akureyrarbæ, er frá
1926. Langt er síðan byggðin fór
út yfir þau takmörk, sem hann
setti. Ekki hefur tekizt að fá gert
neitt heildarskipulag, heldur
hefur verið á hverjum tíma
prjónað eitt og eitt hverfi við
gamla uppdráttinn, rétt eftir því,
sem mest er aðkallandi í það og
það skiptið. Svona má ekki leng-
ur ganga, við verðum að hefja
sterka sókn á hendur skipulags-
nefndar ríkisins, þannig, að hún
veiti okkur viðeigandi úrlausn.
Hinn ungi og ötuli bæjarverk-
fræðingur okkar hefur gert til-
lögur um það og bent á nokkrar
leiðir, sem færar yrðu í skipu-
lagsmálum, og leyfi eg mér að
lesa þær upp:
Samið verði við fyrirtæki í
Rcykjavík, sem heitir h.f. For-
verk, og hefur vélar til þess að
vinna kort eftir loftmyndum
þeim, sem til eru af bæjarland-
inu.
2. Hafin verði nú þegar vinna
að heildarskipulagsuppdrætti fyr
ir Akureyri á svæði utan núver-
andi byggðar innan lVz—2ja km.
frá Ráðhústorgi og endurskoðað
verði skipulag hins byggða svæð-
is bæjarins og hafnarinnar. Til
þess að þetta sé mögulegt þarf
eitt af þrennu:
a) Ákveðinn maður hjá Skipu-
lagi ríkis og bæja vinni að stað-
aldri næstu ár að skipulagningu
og dvelji hér að sumrinu.
b) Bæjarstjórn ráði mann til
verksins.
c) Skipulagsuppdráttur af
bænum verði boðinn út.
Til skýringar því, hvaða svæði
hér er um að ræða, sem taka á til
skipulagningar, afmarkast það af
hring, sem dreginn er með mið-
punkti á Ráðhústorgi og tak-
markast af Gróðrarstöð að sunn-
an, efri Glerárbrú hjá Rangár-
völlum að vestan og Krossanesi
að norðan.
Við Framsóknarmenn munum
vinna að því, að sú leið, sem til-
tækilegust þykir í þessum mál-
um, verði þegar farin og munum
beita okkur fyrir því, að þegar á
næsta vori verði byrjað á verk-
inu og því hraðað eins og tök eru
á. Við ætlum ekki að láta það
sama henda Akureyri, sem sleif-
arlag íhaldsstjórnar Reykjavíkur
hefur leitt yfir skipulagsmál höf-
uðborgarinnar.
Þegar við hugleiðum, hvernig
tekjur einstaklingsins skiptast til
hinna ýmsu liða, til þess að hann
lifi sómasamlega í okkar þjóðfé-
lagi, verðum við þess fljótt
áskynja, að mjög stór hluti þarf
að renna til húsnæðisins. Hús-
næðismálin hafa verið og verða
ætíð mjög erfið sökum þess
hversu mikið fjármagn þarf að
binda. Þetta fjármagn verður
bundið, má segja. um alla eilífð,
óbreytanlegt og óhreifanlegt,
hversu mikið sem á liggur. Fyrir
þjóðfélagið er þetta það sama
eins og fyrir athafnamann, sem
rekur fjárfrekan atvinnurekstui',
sem rekinn er með lánsfé, en sem
allt í einu dettur í hug að byggja
sér mikið og stórt íbúðarhús, en
peningana til þess verður hann
að taka út úr rekstri sínum. Að
öllu óbreyttu hlýtur þetta að
lama fyrirtæki hans. Hann hefur
minnkað veltufé sitt, hann hefur
þrengt að sér, eitthvað verður að
koma á móti til þess að rekstur
hans þurfi ekki að dragast sam-
an. Þannig er það í þjóðfélaginu,
að raunar megum við ekki eyða í
fjárfestingu meiri upphæðum en
sparifé þegnanna á hverjum tíma.
Eins og allir vita höfum við und-
anfarið eytt miklu meiru en við
höfum lagt til hliðar, enda hafa
hlotizt af þessu ýmis vandræði,
sem og öllum er jlóst. Þegar við
nú hugleiðum þetta, komumst við
fljótt að því, að húsnæðismálin
eru mjög svo erfið einu þjóðfé-
lagi, sem fátækt er af lausafé og
vanbyggt, eins og okkar land
hefur verið fram á síðasta áratug,
þó að ekki sé meira sagt. Alltaf
er leitast við að reyna að finna
sem bezta úrlausn á þessum mál-
um. Nefndir starfa, einstaklingar
reyna nýjar leiðir, en allt ber að
sama brunni. Þetta kostar allt
mikla peninga, svo mikla, að það
má telja ofraun flestum þeim,
sem meðaltekjur hafa, að rísa
undir þeim bagga, sem húsbygg-
ing nú á dögum leggur á herðar
heimilisfeðrum. Þessi staðreynd
hefur orðið öllum menningar-
þjóðfélögum ljós, og reyna því
þessi þjóðfélög að koma þegnum
sínum til hjálpar í húsnæðismál-
um. Við íslendingar höfum þurft
að byggja mjög mikið á landi
okkar. Kynslóðin, sem nú lifir,
tók við litlum húsakosti og þar
að auki lélegum. Þjóðin hefur
gert risaátak í þessum efnum, en
alltaf fjölgar þjóðinni og meira
húsnæðis er þörf. Stöðugt verður
að byggja. Vandamálin endur-
taka sig ár eftir ár, áratug eftir
áratug.
Þegar við lítum á okkar bæj-
arfélag sjáum við, að það er líkt
ástatt hjá okkur og þjóðinni í
heild. Árlega rísa mörg hús af
grunni, árlega langar miklu fleiri
til þess að byggja en tök hafa á
því. Fjárhagurinn hindrar. Ollum
er það ljóst, hversu það er mik-
ilsvert fyrir alla heimilisfeður að
eignast húsnæði yjEir fjölskyldu
sína. Að eignast sitt húsnæði, er
fyrsta skilyrðið til þess að lifa
sjálfstæðu menningarlífi. Vissan
um það, að þurfa ekki að flækjast
húsa á milli, vera á götunni, haf-
andi ekkert afdrep, hlýtur að
lyfta undir sjálfsbjargarviðleitni
allra manna og kvenna.
Okkur Framsóknarmönnum er
það vel ljóst, að stuðla verður að
því, að veita húsbyggjendum
aukna aðstoð. Munum við beita
okkur fyrir því, eftir því sem tök
eru á, að aðstoð húsnæðismála-
stjórnarinnar verði aukin, og um
leið að vinna að vexti bygginga-
lánasjóðs Akureyrarbæjar. Til
þess að útþennsla bæjarins verði
takmörkuð munum við beita
okkur fyrir því, að hafizt verði
handa um byggingu fjölbýlis-
húsa, og fari svo, að nauðsynlegt
þyki að bæjarfélagið hafi þar
einhverja forgöngu eða fyrir-
greiðslu, munum við styðja það,
þó þannig, að bæjarsjóði verði
ekki íþyngt fram yfir það sem
hann kemur til með að leggja til
byggingalánasjóðsins.
—o—
Kæru samborgarar. Á sunnu-
daginn kemur gönguni við að
kjörborðinu fyrir næstu fjögur
ár. Tökum öll höndum saman og
veitum B-LISTANUM sem rnest
brautargengi, listanum, sem bezt
er skipaður af dugmiklum at-
oi'ku- og framkvæmdamönnum,
sem hafa samvinnustefnuna að
leiðarljósi, stefnuna, sem hefur
fært öllurn blessun, er sameinast
hafa undir hennar merki.
Ný hagfræði
Á fyrstu síðu íslendings í dag
er grein um Ú. A. og KEA. Boð-
skapur hennar cr sá, að Jakob
Frímannsson vilji stofna til bæj-
arreksturs togaranna til þess að
geta lialdið áfram þessum hag-
kvæmu viðskiptum. En blaðið
lýsir þcim þannig, að Ú. A. skuldi
KEA á fjórðu milljón fram yfir
það, sem vcð sé fyrir, og vaxta-
tekjurnar af þessari skuld séu
ekkert smáræðis happ fyrir
KEA..
Nú vill svo til, að Nýja kjöt-
búðin og KEA hafa vistað togar-
ana til lielminga, eða hvcrt um
sig tvo þeirra. Það má segja, að
ekki sé Nýja kjötbúðin lánlaus
meðan hún getur grætt á þeim
viðskiptum við Ú. A. Hvað
skyldi Jón Þorvaldsson segja um
það? Og hvað skyldu menn yfir-
leitt scgja um þá kcnningu, að
fyrirtæki græði yfirleitt því
mcira, scm viðskiptavinir þeirra
standa vcrr í skilum? Hvað
finnst mönnum um þcssa rök-
færslu?
Kosningaskrifstofa
B-listans er í Gildaskála
Hótel KEA
Símar 1443 og 1219
Verðlagning landbúnððarvara
(Framhald.)
eigin fé í búi og fasteign (íbúðar-
hús undanskilið) 3%.
7. Annar reksturskostnaður.
Eru það dýralækningar, meðöl,
baðlyf og sitthvað fleira.
8. Vinna. Það er vinna bóndans
og aðkeypt vinna. Vinnulaun
bóndans nú, svara til þess að
hann vinni 3000 klst. á ári með
dagkaupi Dagsbrúnarverkamanna
(6% orlof meðtalið). — Aðkeypt
vinna er kr. 12.577.00.
Þessi liður hefur ætíð verið
mest umdeildur af hálfu bænda.
Benda þeir réttilega á, að ekki
verði komist hjá allverulegri eft-
ir-, nætur- og helgidagavinnu
við búreksturinn, einkum við
mjólkurframleiðsluna, en ekki
tekið tillit til þess, þegar kaup
bóndans er ákveðið. Muni aðrar
stéttir ólíklegar til þess að sætta
sig við að vinna máske allt að 1/4
hluta vinnutímans í eftir-, næt-
ur- og helgidagavinnu og fá fyrir
þann tíma aðeins dagvinnukaup.
Ekki liggur heldur fyrir nein
vissa um það, að þessi áætlaði
vinnutími nægi búrekstrinum
með þeirri aðkeyptu vinnu sem
áætluð er.
Um kostnaðarliðina alla má
segja, að mikil þörf er á ýtarlegri
rannsókn á því, hvort þeir eru
hæfilegir.
Með vilja hef eg tekið sem
minnst af tölum hér með. En þeir
V.
VERÐGRUNDVÖLLURINN.
Gjaldamegin í verðgrundvell-
inum eru þessir liðir:
1. Kjarnfóður. Innlent og er-
lent fóðurmjöl og rnjólk til kálfa-
eldis. Allt er þetta reiknað bæði
að magni og í krónutölu.
2. Tilbúinn áburður. Einnig
talið bæði magn og verð.
3. a) Viðhald fasteigna, þ. e.
húsa, annarra en íbúðarhúsa.
Viðhaldsliðir eru: timbur, þak-
járn og málning, reiknað í
krónutölu.
3. b) Viðhald girðinga: gadda-
vír og timbur. Vinnu við við-
haldið er bændum ætlað . að
leggja fram af þeii-ri vinnu er
búinu er ætluð.
4. Kostnaður við vélar. Við-
gerðir, varahlutir, benzín, olíur
o. fl. og fyrning.
5. Flutningskostnaður á rekstr-
arvörum að búi og framleiðslu-
vörum frá búi að vinnslu- eða
markaðsstað.
6. Vextir. Fram að árinu 1955
fengust aðeins viðurkenndir þeir
vextir er áætlað var að bændur
þyrftu að greiða af skuldum bú-
anna, en allt það fé, sem bændur
áttu í búi og jörð urðu þeir- að
hafa þar vaxtalaust. Var þetta
lengi búið að vera dcilumál í
sexmannanefndinni, og loks 1955 1 sem vilja athuga þessi mál nánar
i'ékkst nokkur leiðrétting hér á.hafa aðgang að tölulegri útfærslu
Eru nú reiknaðir vextir af Rækt-verðgrundvallarins í búnaðar-
unai’sjóðslánum eins og þeir eru.blaðinu Frey. G. H.
Af öðrum skuldum 7.5% og af (Framhald.)
Menningarauki samkvæmislífsins
Dansinn er vinsælasta og al-
gengasta dægrastyttingin í hvers
konar samkvæmis- og skemmt-
analífi fólks um heim allan. Þess
vegna er það hin mesta furða, að
ekki skuli séð fyrir nokkurri
kennslu í þessari grein hér, því
að hér er dansinn víða nær ein-
asta skemmtun unga fólksins, er
það kemur saman. Hin ýmsu fé-
lög ungs fólks og skólarnir eiga
að hafa forgöngu um dans-
kennslu.
Nú hafa þau tíðindi gerzt, að
Menntaskólinn og Gagnfræða-
skólinn hafa báðir ráðið bót á
þessu að nokkru.. í þessum skól-
um er danskennsla þegar hafin,
ig er kennarinn Heiðar Ástvalds-
son frá Siglufirði. En hann
kenndi um skeið með Rigmor
Hanson og hefur síðan stundað
framhaldsnám í dansi, m. a. í
Englandi og Frakklandi.
Blaðið hitti Heiðar að máli og
ræddi við hann um dans og
danskennslu. Skýrði hann svo
frá, að hann kenndi alla helztu
samkvæmisdansana, er nú væru
tíðkaðir, allt frá gömlu dönsun-
um og til þeirra nýjustu með
Rokknafninun. Nemendur eru
mjög margir, sagði hann, og þó
er hitt ennþá betra, að þeir eru
áhugasamir, svo að gaman er að
kenna þeim.
En á morgun (sunund.) byrjar
Heiðar á öðru námskeiði sam-
hliða og kennir þá á sunnudögum
og verður það námskeið haldið í
Landsbankasalnum. Þar verða
sömu dansarnir kenndir og í skól
unum.
Hvað telur þú dansinum mest
til gildis?
Heiðar svarar því svo, að
kennsla í dansi bæti framkomu
fólks og varni því jafnvel að
ungmenni leyti til flöskunnar.
Hvaða dansar eru vinsælastir?
Vals og tango eru vinsælastir
hér á landi og mest dansaðir. En
það er ekki algengt að þeir séu
vel eða rétt dansaðir, og er það
tæpast von, þar sem hver lærir af
sjálfum sér.
W' *••••" . ,r^
Hvað viltu segja um rokkið?
Sá dans mun líklega fá hægt
andlát fyrr en varir. En spor úr
honum munu eflaust sameinast
öðrum dönsum eða verða felld
inn í þá, svo sem Jive. Algengasti
samkvæmisdansinn er líklega
Che-che-che og er hann ættaður
frá Suður-Ameríku.
Ohætt er að hvetja bæði unga
og gamla að fá sér danskennslu
þegar býðst. Dansinn er nú einu
sinni okkar skcmmtun, og hví þá
ekki að reyna að dansa rétt og
vel?