Dagur - 19.02.1958, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 19. febrúar 1958
UM DAGINN
OG YEGINN
FRÉTTIR í STUTTU MÁLI
Fplag ísl. iðnrekcnda 25 ára.
Félag íslenzkra iðnrekenda er
25 ára og afmæli þess nýliðið. —
Frumkvæði að stofnuninni átti
Sigurjón Pétursson á Álafossi. En
núverandi formaður er Sveinn
B. Valfells. Við þau tímamót hef-
ur það verið rifjað upp, að til
skamms tíma voru íslendingar
sjómenn og bændur flestallir og
ekkert þéttbýli til. En þegar
þéttbýlið kom til sögunnar, varð
æ meira að treysta á iðnaðinn,
efla hann og auka, til að skapa
atvinnu fyrir fólkið. Talið er að
um 40% af íbúum Reykjavíkur
hc|fj atvinnu af iðnaði, og er það
glþggt dæmi um iðnþróunina.
(nnþrotafaraldurinn í Reykjavík.
í nálega hverju sunnanblaði
segir frá innbrotum í höfuðstaðn-
um. ískyggilegast við þessa
glæpahneigð er það, að börn og
unglingar eru í miklum meiri-
hluta þeirra ógæfumanna, sem
við þessi mál eru riðnir. Jafnvel
12 ára drengir fást við innbrot og
eru þá gjarnan fleiri saman við
þessa þokkajðju. Lítið er unnt að
gera til að hefta það, að sömu
unglingarnir haldi áfram á þess-
ari braut. Þeim er sleppt þegar
þeir hafa játað syndir sínar og
byrja stundum sama dag aftur.
Sem þetur fer, er ástandið hér á
Akureyri furðu gott í þessu efni
miðað við fólksfjölda og tiltölu-
iega fá afbrot unglinga hér að
undanförnu.
Smygl og aftur smygl.
Venjulega líður skammt á milli
þess, að smyglaðar vörur finnist í
islenzkum skipum, er sigla landa
á milli. Fyrir skömmu fannst
töluvert áfengismagn í mastri
eips skipsins og auðvitað er
áfengi og aðrar slíkar vörur fald-
ár á ólíklegustu stöðum.
Nýlega átti að herða á toll-
gæzlu um land allt og var þess
full þörf. Almannarómur fullyrð-
ir þó, að verulega sé smyglað á
mörgum höfnum hér norðan-
iands, bæði víni og öðrum vörum.
Mætti tollgæzlan enn herða á
eftirliti og vera betur á verði,
þótt hér sé enginn ákærður sér-
staklega í þessu efni.
Gulu sögumar.
Almenningi mun hafa blöskrað
sá hatrami áróður íhaldsins í
Reykjavík fyrir kosningarnar er
heyrði undii- gulu sögurnar svo-
nefndu. Á kosningadaginn birti
Morgunblaðið til dæmis það, að
til landsins væru komnir tveir
brezkir sérfræðingar frá seðla-
prentsmiðju, og var látið í veðri
vaka að ríkisstjórnin hefði í
hyggju að ráðast á eignarétt
manna með peningaskiptum og
eignakönnun. Vilhjálmur Þór
bankastjóri Seðlabankans, gaf
svo út yfjrlýsingu um málið, þar
sem segir að nefndir menn hafi
verið hér í venjulegum viðskipta
erindum, sem eigi ekkert skylt
við innköllun peninga. Þessi gula
saga mun þó hafa haft einlrver
áhrif á kjördegj í Reykjavík, og
hún sýnir sapnleiksást Morgun-
blaðsins og hinar viðurstyggilegu
baráttuaðferðir þess.
Forkólfum Sjálfstæðisflokksins
heppnaðist að breiða út alls kon-
ár gular sögur um andstæðing-
ana, m. a. í skjóli þess, að ekki
verður gengið frá endanlegri
meðferð efnahagsmálanna fyrr en
á framhaldsþinginu. Áhrifamest
af þessum gulu sögum var vafa-
laust sú, að ríkisstjórnin fyrir-
hugaði að taka umráðarétt af
húseigendum og skerða heimilis-
friðinn. Þessi söguburður var
rekinn af slíku kappi af hinni
stóru áróðursvél Sjálfstæðisfl.,
aö alltof margir kjósendur
blekktust af honum. Sjálfstæðis-
flokkurinn má því vafalaust fyrst
og fremst þakka gulu sögunum
sigur sinn, svo geðslegar sem þær
eru.
Þá hefur það vafalaust haft
nokkuð að segja, að andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins gengu fjór-
klofnir til kosninganna og mörg-
um mun hafa þótt vafasamt um
samkomulag þeirra eftir kosn-
ingarnar.
Bandarískur gerfihnöttur.
Fyrsta febrúar sl. var banda-
rískum gerfihnetti skotið á loft
og fer hann með 19 þús. mílna
hraða á klukkustúnd og er 100
mínútur á leið sinni umhverfis
hnöttinn. Talið er að hann muni
halda áfram ferð sinni árum
saman. Hnöttur þessi vegur um
30 ensk pund. Hann fer spor-
öskjulagaða braut og er 200 míl-
ur frá jörðu, þegar hann er næst
henni, en lengst 1000 mílur. —
Hnötturinn hefur margs konar
tæki innanborðs, sem eiga að
auka vísindin, meðal annars
hvað snertir geimgeisla, hita,
raka loftsins o. fl.
1 sjálílieldu í Tindastóli.
í haust varð þess vart, að 14
kindur voru í sjálfheldu í Tinda-
stóli í Skagafirði. Voru þær að
norðanverðu í fjallinu. Heita það
Skorur, er kindur þessar lentu í.
Fyrsta febrúar fóru tveir menn
þar að á báti og skutu tvær, Enn
sáu þeir tvær kindur og sýndist
þeim að möguleiki væri á, að þær
kynnu að lifa veturinn af. Um af-
arif hinna 10 er ekki vitað, að
öðru leyti en því, að víst þykir að
þær séu þegar dauðar. Flestar
kindanna voru frá Reykjum á
Reykjaströnd. Talið er, að mjög
sé erfitt um vik að varna því, að
þessi hryggilega saga endurtaki
sig.
111 meðferð á hestum?
í Þýzkalandi er mikill áhugi
fyrir íslenzkum hestum. Þangað
hafa verið seld hross, bæði full-
vaxin og ennfremur folöld, og er
stutt síðan þau síðustu voru send
utan.
Dýraverndunarfélög í Þýzka-
landi og Svíþjóð hafa snúið sér
til Dýraverndunarfélags íslands
vegna frétta í blöðum þessara
landa, að hér úti á íslandi væri
fóðurskortur mikill og hungur-
dauði hrossanna yfirvofandi. —
Þessi erlendu félög hafa boðið
aðstoð af þessu tilefni.
Frá Sviss hafa komið hai-ðorð
mótmæli yfir hrossameðferðinni
og í Þýzkalandi er það talin dýra
verndun að flytja hrossin burt af
landinu. Allar eru fréttir þessar
íslenzkum bændum til vanza. En
hvernig þær eru til orðnar liggur
ekki ljóst fyrir. íslenzka Dýra-
verndunarfélagið hefur þegar
sent þær upplýsingar, sem svar,
sem sannastar pru í þessum mál-
um. En ekki bera innlendar
fréttir það með sér, að fóður-
skortur sé þegar orðinn eða yfir-
vofandi á landi hér og harðindi
hafa heldur ekki verið enn sem
komið er, venju fremur.
íslenzk glíma.
Á Alþingi í vetur fluttu fjórir
þingmenn, sinn úr hvorum stjórn
málaflokki, þingsályktunartillögu
til ríkisstjórnarinnar, um að hún
beiti sér fyrir því, að íslenzka
glíman verði upp tekin sem
kennslugrein í skólum, svo sem
gildandi lög segja fyrir um. ís-
lenzka glíman sé menningararfur,
segja flutningsmenn, sem ekki
megi glatast.
Tillagan er á þessa leið: „Al-
þingi ályktar að beina þeirri
áskorun til ríkisstjórnarinnar, að
hún geri ráðstafanir til þess, að
fullnægt verði á raunhæfan hátt
atkvæðum gildandi laga og
reglugerða um, að í öllum skól-
um landsins sé piltum gefinn
kostur á tilsögn í íslenzkri
glímu.“
í greinargerð benda flutnings-
menn á, hve þessi þjóðaríþrótt sé
karlmannleg og sérstæð. Iðkun
glímu þjálfi bæði sól og líkama
og sé áhrifamikil til uppeldis.
Ennfremur að skólarnir taki svo
mikinn tíma frá sjálfræði nem-
enda sinna, sem fyrrum var að
nokkru notaður til glímuiðkana,
að þeim sé skylt að bæta fyrir
það að nokkru á fyrrgreindan
hátt.
Farmal - dráttarvélin.
Um það bil þriðjungur allra
dráttarvéla á landinu er af Far-
mal-gerð, eða samtals á 15.
hundrað vélar. SÍS hefur sölu-
umboð á þessum vélum og hafa
þær reynzt vel, en þær eru fram-
FRÁ SÓLHÝRUM SUNDUM
Litið í Politikens Ugeblad. Vikan 26. jan.-l. febr.
Flótti frá Póllandi.
Enn flýja ungir menn frá Pól-
landi. Fjórir menn um tvjtugt
sigldu pólsku fiskiskipi til Borg-
undarhólms og báðu um landvistar-
leyfi scm pólitískir flótlamcnn.
Einn þcirra var háseti á skipinu, og
smyglaði hann hinum jtremur um
borð. Er færi gafst, læstu þcir hina
af áhöfninni inni og tóku stjórnina
í sínar hendnr. Sagði ungi sjómað-
urinn, að miklu fleiri sjómenn
myndu flýja seinna, ef þeim gæfist
nokkurt færi á.
Heiðurslaun skálda.
Danska ríkið hefur tvp skáld á
heiðurslaunum ævilangt. Skáldkon-
an Thit [ensen var á þesstim hejð-
urslaunum ásamt Karen Blixen, en
Thit Jenscn dó á síðasta ári, og nú
hefur Tom Kristerisen fengið þessi
heiðurslaun.
Laun jtcssi voru fyrst sett á fjár-
lög árið 1928 og Jrá veitt Nóbei-
skáldinu Henrik Pontoppidan, og
seinna fékk þau einnig Jóhannes V.
Jensen. Síðan fengu þau Martin
Andersen Neksþ, Johannes Jprgen-
sen, Karen Blixen og Poul la pour.
Hciðurslaiinin ncma nij 9G00 kr.
á ári, en verða samkvæmt tillögu
menntamálaráðherra 12 þús. kr. frá
1. apr. næstkomandi. Þau eru skatt-
frjáls.
Heimsókn Chaplins.
Danskir stúdentar hafa boðið
Chaplin til Kaupmannahafnar.
Mun hann koma í marz og flytja
fyrirjestur um kvikmyndir sem á-
róðurstæki, einnig mun hann lesa
upp úr ævintýrum H. C. Andersens.
Chaplin, sem nú er 68 ára gam-
alí, hcfur aldrei - áður komið til
Norðurlanda.
Indversku kýrnar.
Birt er viðlal við ungan Indverja,
scm dvalið hefur miirg ár í Dan-
mörku og talar ágæta dönsku...Segir
hann meðal annarsf
„Já, heilögu kýrnar, sem danskar
landafræðikennslubækur hafa svo
mikið dálæti á. Okkur Indverjum
er kýrin heilágt dýr, jna' að hún er
það dýr, sem er gagnsamast mann-
iniitU- Það finnst okkur. Hér í landi
leiddar af hinum þekktu Inter-
national Harvester-verksmiðjum.
— Umboðsmaður verksmiðjanna
var nýlega á ferð hér á landi og
benti hann meðal annars á það,
að ekki væri nægilegt að selja
vélarnar, heldur jryrfti líka að
hafa 10—15 þúsund varahluti, til
þess að fullnægja kröfum eig-
endanna.
Hér á landi eru næstum ótelj -
andi tegundir dráttarvéla og bif-
reiða. Sennilega hefur hver teg-
und eitthvað eða margt sér til
ágætis og erfitt að leggja dóm á,
hvað skilyrðislaust hentar bezt
að kaupa. En oft hefur það mjög
torveldað full not þessara véla og
farartækja, að ekki hefur verið
séð fyrir nægilegum varahlutum.
Ættu bændur og bifreiðaeigend-
ur jafnan að hafa það hugfast, að
kaupa einungis slík tæki frá þeim
umboðum, sem fullnægja þessu
frumskilyrði ábyrgra innflytj-
enda.
mundu menn vist ekki vilja borða
hundinn sinn, eða er það? Þetta er
allt saman tilfinningamál."
Atvinnuleysi.
Þann 15. janúar voru tæplega
120 þús. menn atvinnulausir í Dan-
mörku, þar af 76 þús. verkamenn.
Mest er atvinnuleysið á Norður-
Jótlandi.
„Fjölskylda þjóðanna."
I sambandi við íjpsmyndasýning-
una „Fjölskykla þjóðanna", þá hina
sömu pg yar í Reykjavík ekki alls
fyrir lörigu, efndu „Politikcn" og
flugfclagið Pan American Airways-
til ritgerðasamkeppni meðal ung-
linga í Danmörku, skyldu verðlaun-
in vera ókeypis flugfar til New York.
pg tíu daga dvöl þar vestra.
Margir unglingar tóku þátt £
samkeppni þessari, og voru tveim
upglingum einróma dæmd verð-
laupip, þeim Erik Thygesen, 16 ára,.
og Arne Herlþv Peterscn, 14 ára.:
Eru ritgerðir Jreirra birtar í blað-
inu og auk jiess myndir af þcirn og.
fjiilskyldum þeirra.
Ritgerðir þessar eru óven jugóðar,.
og það er þess vert að setja á sig:
npfn jjessara ungu manna, [jví að;
jseir eiga vafalaust eftir að standa
einhvers staðar í fylkingarbrjósti'
seinna, ef jteim endist líf:
Erik Thygesen segir m. a.:
„Við erum margir ungu menn-
irnir í heiminum nú, og helmingur
okkar kann að lesa. I-Ivað lesum,
við? Sumir lesa í bókum um þá.
hluti, sem jreir hafa hclzt áhuga á.
og ætla kannske að gera að lífsstarfi
sínu. Margir lesa liinar „kariónisktt
bækur“ sinnar heilögu ritniffgar,
Allir lcsa blööin. Við skulum lita
á nokkrar sérkcnnandi fyrirsagnir
okkar tíma. „Nýtt gervitimgl.“ „Ný'
gerð eldflauga'vopna." „Hið kalda.
slríð þarðnar."
Tvær fylkingar berjast gegn hvor
annarri af. gagnkvæmri hræðslu,.
erns'og væru það óðir sjimpansar,
en jtær sameinast í einn geysimik-
inn górilla gegn öllum friðsömumi
og hlutlausum. Þær láta beztu vís-
indamenn sína einbeita sér að til-
búningi hryllivppna til þpss að
ógpa rnpð hejminum, og þær eyða.
til ])css of fjár.
Er })ctta hollf andrúmsloft okkuiy
sent erum að vaxa?
Ft)reldrar okkar voru ungir í síð-
ustu heimsstyrjöld, afar okkar og-
iimmur á hinum ótryggu árum millí
stríðanna, og langömmur okkar og;
langafar á æsitímum aldamótaár-
anna. Þarf æska okkar endilcga aýl
vcra ótrygg eins og j>eirra? Ég svara
neitandi."
Pilturinn endar ritgerðina á J)ví
að vitna í orð Steichens, hiifundar
sýningarinnar:
„Ég á vin, skáld; Sandburg lieit-
ir hann. Hann hefur samið nokkr-
ar Ijpðlínur. Þær eru barnalegar,
cinfeldnislegar, en rcynið að skilja,
hvað hann meinar, og berjizt fyrir
jreim hugsunum, ])cirri hcimsskoð-
un, sem að baki fclst:
„Það er aðeins einn maður i
heiminum.
Nafn hans er Allir menn.
Það er aðeins ein kona í heiminum,
og nafn hennar er Allar konur.
Það er aðeins eitt barn í heiminum,
og nafn jtess barns er Oll börn.“
Piltarnir tveir flugu af stað þann
6. þ m.