Dagur - 26.02.1958, Side 1

Fylgist með því, sem gerist
hér í kringum okkur.
Kaupið Dag. — Sími 1166.
DAGUR
kemur næst út fimmtu-
daginn 6. marz.
XLI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 26. febrúar 1958
13. tbl.
Frá vinstri: Reynir Brynjólfsson, Stefán Ásgrímsson og Björgvin
Björgvinsson. — (Ljósmynd: J. B.). — Sjá grein á 8. síðu.
Lðndhelgisgæzlan og lö
Þrjátíu og jirjú skip tekin í landhelgi á árinu
SIS hefur endurgreitf kaupfélögunum
32.7 milljónir
Sambandið endurgreiddi af viðskiptum 1956 6.5
milljónir króna segir Erlendur Einarsson í vfir-
litsgrein í janúarliefti Sam\ innunnar
Á árinu sem leið voru 14 er-
lendir togarar teknir í landhelgi
við ísland og 19 innlendir tog-
bátar eða samtals 33 skijj.
Landhelgisgæzlan aðstoðaði í
121 skipti innlend og erlend skip
á árinu.
Við landhelgisgæzluna voru sl.
ár 7 varðbátar og 1 flugvél eða
jafnmörg gæzlutæki og ái'ið áð-
ur. Hins vegar voru 19.1 þús.
fleiri sjómílur sigldar og flognar
á sl. ári en 1956. Er það 20%
aukning frá næsta ári á undan,
og IVi sinnum meira en 1952
þegar landhelgisgæzlan var
stækkuð í 4 mílur.
Af landhelgisbrjótunum tók
flugvélin Rán 4 togara, Ægir 16
togara og 1 bát, Þór 9 togara og
1 bát.
Flugvélin Rán tók 3 togara að
næturlagi, þar af tvo samtímis,
en hún hefur nú verið búin ljós-
kösturum og radar til slíkra
ferða.
Þá voru Ægir og María Júlía
einnig í hafrannsóknarferðum,
sem Fiskideild Atvinnudeildar
Háskólans annaðist.
Þá gerði landhelgisgæzlan 10
tundurdufl óvirk á árinu, þar af
komu 6 í vörpur togax-a, en hin
Bændafélag stofnað
Fyi'ir áramótin síðustu, stofn-
uðu Héraðsbúar bændafélag. —
Stjórn þess skipa 3 menn: Bjöi'n
Kristjánsson, bóndi, Gi'ófarseli,
Páll Sigbjöi'nsson, í'áðunautur, og
Sveinn Jónsson, bóndi, Egils-
stöðum. — Tilgangur félagsins er
sá að vera málsvai'i bænda og að
halda fundi um þau efni, er
landbúnað varðar. Ræktunaimál
voru rædd á fyrsta fundinum og
höfðu framsögu: Páll Sigbjörns-
son, Hallgi-ímur Olafsson, Holti,
og Stefán Sigurðsson, Ártúni. —
Umræður stóðu lengi og tóku
mai'gir til máls.
rak á land á Noi'ðfirði. Þetta er
meii-a en verið hefur undanfai'in
ar og sýnir að tundui'duflahættan
er langt frá því úr sögunni, þótt
senn séu liðin 13 ár frá lokum
síðustu heimsstyi'jaldar. — Fyr-
ir hálfu öðru ári fórst togarinn
Fylkir af þeim sökum að hann
fékk tundui'dufl í vörpuna úti af
Vestfjörðum.
Kvenfélag Akui'eyi'ai'kii'kju,
átti 20 ára afmæli sl. sunnudag.
Það var stofnað 9. febrúar 1938.
Tilgangur þess var að styðia
Akui'eyrai'söfnuð við byggingu
hinnar nýju kii'kju. Hvatamenn
að stofnun félagsins voru vígslu-
biskupshjónin séra Friðrik og
fi'ú Ásdís Rafnar. Var frú Ásdís
kjörin foi'maður félagsins.
Eftir að kirkjan var byggð hef-
ir félagið fært henni góðar gjafir
og prýtt hana með mörgu móti.
Afmælisins var minnzt í kap-
ellu kirkjunnar með veizlufagn-
aði sl. sunnudagskvöld. Formað-
ur hátíðanefndar frú Þói'hildur
Steingrímsdóttir setti hófið, en
það sátu um 8Qf"manns. Núver-
andi formaður frú Sólveig Ás-
geirsdóttir rakti sögu félagsins
og frú Elinborg Jónsdóttir minnt
ist vígslubiskupshjónanna. —
Sverrir Pálsson söng einsöng
með undirleik Áskels Jónssonar
og ungfrúrnar Gígja Jóhanns-
dóttir og Guðrún Kristinsdóttir
höfðu samleik á fiðlu og píanó.
Góð kýr
Nýlega er getið um góða danska
kú í blöðum þar í landi. Kýr
þessi er józk og rauð að lit. Hún
mjólkar 90 pund á dag.
Hún hefur átt kvígukláfa 6 ár
í l’Öð.
Alþjóðaráðstefna um
landíielgismál
Hinn 24. þ. m. hófst í Genf í
Sviss alþjóðaráðstefna, sem
haldin er á vegum Sameinuðu
þjóðanna, og fjallar um réttar-
reglur á hafinu. Eru landhelgis-
málin þar efst á baugi.
Samkvæmt tilkynningu frá ut-
anríkisráðuneytinu taka ráðherr-
arnir Guðmundur í. Guðmunds-
son, utani'íkisráðherra, og Lúð-
vík Jósefsson, sjávarútvegsmála-
i'áðherra, þátt í störfum ráðstefn-
unnar, eftir því sem þörf krefur,
en fastanefnd íslands á ráðstefn-
unni er skipuð þessum mönnum:
Hans G. Andersen, ambassador,
Davíð Olafssyni, fiskimálastjóra,
og Jóni Jónssyni, forstjóra Fiski-
deildar Atvinnudeildar Háskól-
ans.
Það mun ætlun ríkisstjórnar-
innar að hefjast handa um að-
gerðir í landhelgismálum fslend-
inga að ráðstefnu þessarri lok-
inni, hvei' sem árangur hennar
verður.
í tilefni afmælisins færði fé-
lagið kirkjunni að gjöf 60 vand-
aða stóla smíðaða af Ólafi Ágústs
syni húsgagnasmíðameistara. —
Til máls tóku form. sóknarnefnd-
ar Jón Júl. Þorsteinsson og séra
Pétur Sigurgeirsson, sem auk
þess sýndi litskuggamyndir. —
Var hátíð þessi hin ánægjuleg-
asta og stóð til miðnættis.
Akureyri, 11. febr. 1958.
Pollurimi lagður
Loks er Pollurinn kominn
undir ís, er þykknar ört í frost
unum. Fjöldi manna var á
skautum í gær á góðu svelli. En
fólki er þó ráðlagt að fara var-
lega, sérstaklega við löndin og
þar sem skip hafa brotið ísinn.
ÖlJu er nú safnað
Tólf ára telpa Edwina
Irwin frá Tennessee í Bandaríkj-
unum, hefur skrifað ferðaskrif-
stofu í Esbjerg í Danmörku og
beðið að senda sér mynd af borg-
arstjóranum og húsinu hans eða
heimili.
Taiið er að telpunni muni
þykja ekki svo lítið til koma, er
hún fær, auk myndarinnar af
borgarstjóranum, mynd af
margra hæða húsinu, sem borg-
arstjórinn leigir í. Hvort tveggja
hefur verið sent henni vestur.
1 grein Erlends segir meðal ann
ars svo:
„í áramótagrein, sem ég skrifaði
í fyrra, gaf ég nokkurt yfirlit yfir
úthlutun tekjuafgangs hjá Sam-
bandinu og félögunum. Á Jiessu ári
hafa tölurnar hækkað enn. Sam-
bandið úthlutaði tekjuafgangi frá
1956 til félaganna, samtals að upp-
hæð kr. 3.688.000. Við jietta bætast
vextir af stofnsjóðsinnstæðum félag
anna að upphæð kr. 2.730.000.00.
Þannig nemur heildarúthlutun og
vextir af stofnfé á árinu sem leið
til Sambandsfélaga kr. 6.557.000..00.
Tekjuafgangur, er úthlutáð liefur
verið til kaupfélaganna síðan Sam-
bandið var stofnað, er nú orðinn
kr. 32.755.000.00.
Ýmsir eru þeir, sem gcra lítið úr
endurgreiddum tekjuafgangi sam-
vinnufélaganna, og upphæðirnar
eru ekki allar stórar, er liinir ýms’ú
félagsmenn fá um áramótin. En er
þessar tiilur eru komnar saman í
eina heild, kemur í ljós, hve mikifs
virði þessi endurgreiðsla cr. Þá eru
upphæðirnar árlega orðnar að miirg
um milljónum króna, og á áratug-
um að tugum milljóna.
Endurgreiðsla á tekjuafgangi er
eitt af grundvallaratriðum í starf-
semi samvinnufélaganna, og endur-
greiðslan, sem féliigin fá frá Sanr-
bandinu, gerir þeim fært að úthluta
enn meiru til félagsmanna.
Það er mjög áberandi, er gerður
er samanburður á kaupfélögum,
sem eru í SIS og þeim fáu kaupfé-
lögum, sem ekki eru innan Sam-
banosins, að Samhandsfélögin, sem
starfa við svipaðar aðstæður og hin,
geta yfirleitt endurgreitt meira til
sinna félagsmanna heldur en hin
félögin. Þetta kemur greinilega í
ljós, þegar gerður er samanburður
á þeiin félögum, sem t. d. eru starf-
andi á Suðurlandi. Þetta er mjög
eðlilegt. Starfsemi Sambandsins er
við það miðuð að láta félögunum í
lé scm hagkvæmust viðskipti og
endurgreiða svo tekjuafgang, þegar
um hann er að ræða.
Rekstursafkomcm 1957
Um rekstursafkomu Sambandsins
á árinu 1957 er cnn ekki vitað, Má
gera ráð fyrir einhverri tekjurýrn-
un vegna verðlagsákvæða, svo og
hækkandi reksturskostnaðar. Þess
ber þó að geta, að verðlagsákvæðin,
'sem sett voru á árinu, hafa ekki
mikil áhrif á helztu nauðsyn javöru-
flokkana hjá Sambandinu, þar sem
álagning var mjög lág fyrir. í sam-
bandi við verðlagsákvæðin er rétt
að árétta, að samvinnuhreyfingin
er á méiti verðlagsákvæðum og tcl-
ur, að sterk kaupfélög verði í reynd
inni bezta trygging fyrir hagstæðri
verzlun. Hitt er annað mál, að al-
menningur virðist ekki leggja eins
mikið upp úr hagstæðu vöruverði
og eðlilegt væri. Reynslan sýnir, að
neytendurnir fara oft í næstu búð,
sérstaklega í þéttbýlinu, til þess að
gera innkaup sín, og fjarlægðin
Erlendur Einarsson.
skiptir þá meira máli en sjálft verð-
lagið. Annað hefur og mikil áhrif
á. hvar féilk kaupir neyzluvörur
sínar, en það er þjónustan, sem lát-
in er í té í verzlununum. Neytend-
urnir meta mikils góða þjónustu.
Þetta hafa samvinnufélögin gert sér
ljóst. Þess vegna hafa þau frá upp-
liafi haft það á stefnuskrá sinni að
leggja kapp á bætta þjónustu og
m. a. riðu þau á vaðið með kjör-
búðafyrirkomulagið, sem er einn
þáttur í því að auka þjónustuna
við neytendur. Frá því að fyrstu
kjörbúðirnar voru settar upp á veg-
um samvinnufélaganna seinni hluta
árs 1955, hafa margar slíkar búðir
risið upp á vegum félaganna og
annarra aðila..."
Hamrafell
„Enda þéitt uppgjöri sé ekki enn
lokið, liggur nú rekstursafkoman
fyrir í stórum dráttum. Þegar stað-
reyndirnar eru látnar tala, kemur
sem sé í ljéis, að lullyrðingarnar um
(Framhald á 8. síðu.)
Nokkrir bæir í Eyja-
firði fá rafmagn
Á laugai'daginn stækkaði enn
orkuveitusvæði Laxár. Þann dag
fengu 13 bæii' rafmagn í Eyja-
firði frá Holtseli að Miklagarði
að þeim báðum meðtöldum. í
þeirra tölu er Samkomugerði og
Miðgerði. Innlagningu vantat' á
2 eða 3 bæina ennþá. Hver slíkur
áfangi er fagnaðarefni.
Kveníélag Ákureyrarkirkju 29 ára
Færði kirkjunni að gjöf 60 vandaða stóla