Dagur - 29.05.1958, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Finuntudaginn 29. maí 1958
r
I
DAGUR
Aðalritstjóri og ábyrðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GÍSLASON
Auglýsingastjóri:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurint kostar kr. 75.00
Blaðið kemur út á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Efnahagsmálin enn
í síðustu viku stóðu málin þannig í ríkis-
stjórninni að tvísýnt var um samkomulag stjórn-
arflokkanna um lausn í landhelgismálinu.
Stjórnarandstæðingarnir óskuðu ríkisstjórninni
skammlífis og birtu daglega fyrirsagnir yfir þver-
ar síður um væntanleg stjórnarslit. Hér á Akur-
eyri voru minni spámennirnir á þönum dag hvern
til að segja sem flestum hin miklu tíðindi um fall
stjórnarinnar og gleymdu því stundum, að stjórn-
in sat enn við völd. Hin heita óskhyggja, sam-
fara grunnfærni, opnaði hús nokkurra íhalds-
manna fyrir gestum og gangandi og þar biðu hin-
ir girnilegustu hátíðarréttir í mat og drykk. En
þessi veizluhöld voru ekki tímabær. Samkomu-
lag varð um landhelgismálið og efnahagsmálin
eru aftur komin á dagskrá Alþingis. Vonbrigði
íhaldsins voru mikil og nú er það tekið til við
fyrri iðju, að leggjast þversum í hverju máli, án
þess að hafa nokkra tilburði um aðra lausn
stærstu mála, en fram kemur frá hendi stjórnar-
flokkanna.
Ef marka mætti hina dauðu hönd íhaldsins í
stjórnmálabaráttunni allt frá stjórnarskiptum og
alveg sérstaklega síðustu daga og vikur, er ekki
hægt að skilja annað, samkvæmt Morgunblaðinu
og Vísi en hið umtalaða efnahagsmálafrumvarp,
um Utflutningssjóð o. fl., sem auðvitað hefir í
för með sér aukin gjöld borgaranna, sé einhver
hefndarráðstöfun ríkisstjórnarinnar gegn þegn-
unum. Þeir skella skollaeyrum við þeirri stað-
reynd að fé vantaði bæði í Útflutningssjóð og
ríkissjóð og það verður ekki annars staðar tekið
en hjá skattborgurunum í einhverri mynd. Hið
nýja frumvarp felur í sér margar breytingar til
bóta, sem viðurkenndar eru, jafnvel af stjórnar-
andstöðunni og gerir uppbótar- og niðurgreiðslu-
kerfið auðveldara og réttlátara. Frumvarpið er
því spor í rétta átt hvað þetta snertir og með því
er forðað algeru strandi atvinnuveganna, sem
blasa við að öðrum kosti. Frumvarpið miðar að
hallalausum rekstri útflutningsatvinnuveganna
og ríkisbúskaparins, jafnar aðstöðu atvinnuveg-
anna, forðar atvinnuleysi og skorti.
Á opinberum vettvangi hefur enginn efazt um
nauðsyn atvinnuveganna fyrir þann stuðning, sem
frumvarpið gerir ráð fyrir. Tekjuöflun útflutn-
ingssjóðs og ríkissjóðs miðast auðvitað við þá
þörf. Er því enganveginn hægt að átelja stjórn-
arvöldin fyrir of miklar álögur, nema bent sé á
hvar takmarka eigi aðstoð þess opinbera. Að
minnsta kosti situr það illa á stærsta stjórnmála-
flokknum, sem þar að auki hefur lýst því yfir,
að hann hafi ekkert fram að færa í efnahagsmál-
um þjóðarinnar.
Frumvarpið um Útfhitningssjóð var afgreitt frá
neðri deild Alþingis í fyrrakvöld. Efri deild tók
það til meðferðar í gær og var búizt við að það
hlyti afgreiðslu þar í gærkvöldi eða nótt. Sjálf-
stæðismenn sitja með hendur í skauti þegar at-
kvæðagreiðslur fara fram. En blöð þeirra reyna
eftir megni að gera hverja ráðstöfun í efnahags-
málum tortryggilega. Þinglausnir munu fara fram
eftir fáa daga eða sennilega næsta miðvikudag,
því stjórnarandstaðan hefur lagzt á móti því, að
eldhúsdagsumræður fari fram
fyrir helgi og er sennilegt að þær
verði á mánudags- og þriðju-
dagskvöld.
Landhelgismálin eru nú í at-
hugun hjá samstarfsnefnd allra
þingflokkanna. Ágreiningur var
um framkvæmd stækkunar land-
helginnar, en þjóðareining um
kjarna málsins. Hinsvegar er allt
í óvissu um viðbrögð þeirra
þjóða, sem mestra hagsmuna
hafa að gæta í sambandi við fyr-
irhugaða breytingu. Ennfremur,
hversu íslendingar geta fram-
kvæmt svo stórfellda útfærslu
landhelginnar, sem fyrirhuguð
er, og þjóðinni er lífsnauðsyn.
FIMMTUGUR:
Kristján Karlsson, skólastjóri
Kristján Karlsson skólastjóri á
Hólum átti fimmtugsafinæli hinn
27. maí. Þótt liann sé fyrir löngu
þjóðkunnur maður, má ég ekki án
þess vera að geta lians nokkrum
orðum. En með því að ekki er á
sama degi afmæli skólastjóra og út-
gáfa blaðsins, varð ég tveimur dög-
um seinna á ferð en vera átti.
Kristján fæddist að Landamóti í
Suður-Þingeyjarsýslu, sonur Karls
Arngrímssonar bónda þar og konu
hans, Karitasar, systur Sigurðar bún-
aðarmálastjóra. Bjuggu þau þar, og
síðar í Veisu, myndarlegu búi, við
rausn og skörungshátt. Er því Krist-
jáni í eðli borið framtak og stór-
hugur í ræktun og búnaði.
Snemma kom í Ijós, að Kristján
var vel liðtækur, hvort sem hann
gekk að starfi eða námi. Ttítugur
að aldri Iau khann búfraéðiprófi á
Hvanneyri og reyndist þá jtegar í
fremstu röð námsmanna. Síðan fór
líann til Danmerkur og vann þar á
búgarði um sinn. Innritaðist svo í
búnaðarháskóla Dana í Kaup-
mannahöfn og lauk prófi þaðan
1933.
Sagt hefur mér merkur maður, er
var í Danmörku samtímis Kristjáni,
og hitti að ntáli verkstjórann á bú-
garðinum, þar sem liann vann, að
rnjög hafi verkstjórinn rómað af-
köst Kristjáns og talið, að hann
leysti jrar af höndunt jafn mikið
starf einn, sem tveir höfðu unnið
áður.
Að loknu námi réðst Kristján bú-
stjóri að Gunnarsholti og jafnframt
ráðunautur Búnaðarsambands Suð-
urlands. Arið 1935 var honum veitt
skólastjórastaðan á Hólum. I-Iefur
hánn gegnt Jiví starfi síðan, 23 ár,
og lengur en nokkur fyrirrennara
hans. Þarf ég ekki að segja Jtað, sem
allir vita, að skólastjórn og bústjórn
hefur honum farið prýðilega í
liöndum. Kennari er hann ágætur
og flestum betur gæddur skilningi
á ungum mönnum og liæfileika til
Jtess að laða fram hið bezta, sem í;
hverjum þeirra býr. Er honum sem
skólastjóra ekki skapfellt að beita
valdi með strangleika. Hitt er eðli
Itans að laða og leiða, reynast nem-
öndum sínum sem eldri og reyndari
bróðir. Mér kemur í hug, er ég
minnist Kristjáns sem yfirboðara,
annar maður ágætur, er höf. Njálu
lýsir svo: „--gaf hann upp Jirisv-
ar útlögum sínum hina sömu sök,
en ef þeir misgerðu oftar, ]>á lét
hann dæma Jtá að lögum.“ Hér er
Jjví lýst af glöggsýni, hversu vel má
sameina umburðarlyndi og alvöru,
hollvilja og stjórnsemi.
Um bústjórn Kristjáns Jjarf ég
ekki að hafa mörg orð. Hann hefur
sameinað í starfi sínu stórhug og
framsýni og jafnan fylgzt af áhuga
með öllu, sem unnið liefur verið,
smáu sem stóru. Hann er líka gædd-
ur hinum beztu eigindum bóndans:
að unna alhugað gróandi jörð og
gleðjast við gengi fagurrar hjarðar.
Og ekki verður fram Iijá Jjví geng-
ið, er ég get urn búrekstur Kristjáns
á Hólum, að nær öll Jiau ár, sem
við Kristján vorum grannar, naut
skólabúið Jtess, að [jar var verkstjóri
Sigurður bróðir Kristjáns.
Það er alkunnugt, hve öldin er
fundvís á allt jjað, sem miður er eða
afleiðis fer í opinberum rekstri.
Þó hef ég engan vitað deila á rekst-
ur skólabúsins á Hólum. Hitt er í
almæli, nær sem fjær, að þar sé
traustur og vökull maður að starfi
og á öruggum kili siglingin.
Lengi mun hið góðfræga höfuð-
ból bera minjar Kristjáns skóla-
stjóra. Víst er Jjað mikilsvert að
reisa varanleg mannvirki og gæða
moldina gróðrarmætti, láta mörg
strá vaxa Jjar sem óður óx eitt. Þó
Jjykir mér, eftir 20 ára náin kynni,
mest um vert manninn sjálfan,
traustleik hans og trygglyndi, hlý-
liug og hreinskilni.
Ég átti með þeim Kristjáni og
konu hans, lrú Sigrúnu Ingfólfs-
dóttur, margar góðar, ógleymanleg-
ar stundir, sem ég þakka alhugað.
Sendi ég Jjeint, á Jjessum tíma-
mótum, fyrir mína hönd og konu
minnar, heilhuga óskir unt, að þeim
mé'gi jafnan allt til auðnu horfa.
Kolbeinn Kristinsson.
Sænskir hundar leita
uppi jarðsprengjur
Sænska hersveitin í liði Sam-
einuðu þjóðanna í Gaza hefir
fengið hunda sér til aðstoðar við
að leita uppi sprengjur í eyði-
mörkinni. Hundar þessir, sem
eru af sháfer-kyni, hafa staðið
sig vel í Gaza.
Þegar hundur hefir fundið stað,
þar sem jarðsprengja er grafin
krafsar hann í kringum hana, þar
til hann hefir rutt svo miklum
sandi frá, að sprengjan kemur í
ljós. Síðan sest hann og bíður
eftir Jjví, að húsbóndi hans komi.
í eftirlitsnefnd Sameinuðu
þjóðanna í Gaza ríkir mikil
ánægja með hundana, Jjví jarð-
sprengjurnar hafa reynst liðs-
mönnum hættulegar og orðið
nokkrum að fjörtjóni.
Frá Flugfélagi íslands
Fyrstu fjóra mánuði ársins 1958, gekk starfsemi
Flugfélags Islands mjög að óskum og fjölgaði far-
þegum á flugleiðum félagsins á þeim tíma, miðað
við sama tímabil í fyrra.
Milíilandaílué.
Farþegar milli íslands og útlanda og milli staða
erlendis, voru fyrstu fjóra mánuði þessa árs, 3472 en
voru 2212 á sama tíma í fyrra. Aukning er 57%.
Aukningin stafar að miklu leyti frá fjölgun far-
þega á flugleiðum félagsins milli staða erlendis, en
farþegum þar hefir farið sífjölgandi síðan Viscount-
flugvélarnar voru teknar í notkun.
Vöruflutningar milli landa jukust einnig á tímabil-
inu um 27% og voru í ár fluttar 88 lestir á móti 69
lestum í fyrra.
Innanlandsflug.
Þrátt fyrir óhagstætt tíðarfar um tíma í vetur og
vor, hefir orðið veruleg aukning á farþegaflutning-
um innanlands, eða sem svarar 16%.
Frá áramótum til 30. apríl sl. voru fluttir innan-
lands, 11.626 farþegar en 10.025 á sama tíma sl. ár.
Vöruflutningar voru og með mesta móti með flug-
vélum félagsins, því að á fyrrgreindu tímabili í ár
fluttu flugvélar þess 518 lestir innanlands, es 416
lestir á sama tíma í fyrra. Aukning í vöruflutningum
innanlands nemur 24 af hundraði.
Póstflutningar voru hins vegar nokkru minni í ár.
Flutt voru á tímabilinu 60.824 kg. í ár en 67.150 á
sama tíma í fyrra. Rýrnun á póstflutningum nemur
10.4%.
LeiguilufS.
Frá áramótum til aprílloka voru farin fimmtán
leiguflug á vegum félagsins.
Flestar leiguferðir voru farnar milli Islands, Dan-
merkur og Grænlands en einnig milli íslands, Ítalíu
og Frakklands.
Það sem af er maímánuði, hafa verið farnar sex
leiguferðir en sjö eru fyrirhugaðar á næstunni.
Frá Áfengisvarnarráði
Samkvæmt upplýsingum frá Áfengisverzlun ríkis-
ins í árslok 1957, nemur áfengisneyzla hér 1.6894 1.
á mann af 100% vínanda, er þá miðað við fólks-
fjölda í árslok 1956, eða samtals 162.700 1. Árið
1956 var neyzlan 1.28 og hefir því hækkað allveru-
lega frá því.
Til samanburðar eru hliðstæðar tölur frá þessum
árum:
1955 1.45 1. 1954 1.56 1.
1946 til 1950 meðaltal á ári L76 1.
1896 til 1900 meðaltal á ári 1.96 1.
1881 til 1885 meðaltal á ári 2.38 I.
Lægst var þetta á árunum 1916 til 1920, en þá
var meðaltal 0.37 1. á mann.
Stofnuð hafa verið félög áfengisvarnanefnda í átta
sýslum. Hið síðasta var stofnað að Hellu í Rangár-
vallasýslu 26. apríl síðastl.
A sýslufundi Rangvellinga, er haldinn var um
miðjan maímánuð, var nýstofnuðu félagi áfengis-
varnanefnda veittar tvö þúsund krónur til starfa
sinni, úr sýslusjóði. Það mun vera í fyrsta sinn sem
íélagi áfengisvarnanefnda er veitt fjárupphæð úr
sýslusjóði og ber það vott um glöggan skilning á því,
hve nauðsynleg eru talin öll þau störf er miða að
aukinni bindindisstarfsemi og auknu siðgæði.
Síðan árið 1953 hafa tólf sýslur samþykkt reglu-
gerðir um löggæzlu á samkomum.
Árið 1953 Borgarfjarðar- og Mýrasýsla.
1956 Skagafjarðarsýsla
1957 Eyjafjarðarsýsla
Suður-Þingeyjarsýsla
Norður-Þingeyjarsýsla
Suður-Múlasýsla
Árnessýsla
Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla
Austur-Húnavatnssýsla
1958 Norður-Múlasýsla
V estur-Húna vatn ssýsla
Rangárvallasýsla.
Framhald á bls. 7.