Dagur - 12.07.1958, Blaðsíða 5

Laugardaginn 12. júlí 1958
DAGDR
5
Bjóða Danir oss útgerðarsíöðvar á Grænlandi
Klippt og skorið
NÝ LÖGGJÖF UM
Aldrei gleymi eg því, með hví-
líkri hrifningu rætt var árið 1907
hér á landi nm ungan, sænskan
lögfræðing, *»r lagt hafði oss
ómetanlegt hð í sjálfstæðisbar-
áttunni. Hann var þá ritstjóri við
blað í Suður-ovíþjóð. Hann hafði
á sænsku s&mið skrif um full-
veldi íslands, og árið 1907 kom
út eftir hann lítil bók á þýzku,
þar sem hann færði fullar sönn-
ur á því, að ísland væri enn að
réttum lögum fullvalda Jand. —
Aldrei áður hafði nokkur erlend-
ur íslandsvinur látið sér slík orð
um munn fara. Jafnvel Konrad
Maurer hafði aldrei látið sér slík
orð um munn fara. íslendingar
höfðu til þessa verið aleinir um
þessa skoðun á réttarstöðu lands
síns.
Frægasti þálifandi þjóðarétt-
arfræðingur Þýzkalands viður-
kenndi, að Svíinn færi með rétt
mál, og skaut þessum orðum inn
í allar síðari útgáfur af kennslu-
bók sinni í þjóðarétti, er kennd
var við háskóla víðs vegar um
heim, þar á meðal við Hafnarhá-
skóla: „ísland stendur enn í per-
sónusambandi við Danmörku.“
Þessi ungi Svíi var hinn síðar
svo víðunni og góðkunni þjóða-
réttarfræðingur dr. jur. Ragnar
Lundborg. Næstu tvo áratugina
heyrði eg aldrei nafn Ragnars
Lundborgs nefnt af íslendingi
nema með fögnuði, þakklæti og
aðdáun. Og þegar hann vann
doktorsnafnbót sína í Banda-
ríkjnnum var litið á það hér
sem sigur fyrir ísland. Svo ná-
tengt var fræðistarf Ragnars
Lundborgs frelsisbaráttu íslands,
og slíkum ástarböndum var hann
bundinn við land vort og þjóð.
Árið 1918 var fullveldi íslands
viðurkennt af Danmörku að
nafninu til — einni allra ríkja. —
Sigurvíma vor stóð nokkur ár
eftir þetta. En eftir að asklokið
varð himinn íslenzkra stjórnmála
og baráttumálin spónn og biti, þá
sljóvguðust tilfinningar íslenzkra
forustumanna fyrir Ragnari
Lundborg. Þeir létu á sér sann-
ast, að gleymt er þegar gleypt er.
Og þó áttu sízt allir hér óskipt
mál.
En tryggð Ragnars Lundborgs
við þjóð vora og land var söm og
jöfn. Verkefnin voru ærin, að
ryðja burtu erlendis röngum
hugmyndum um rétt íslands, og
starf hans í þessa þágu þjóðar
vorrar var þrotlaust meðan líf
entist.
Meðal allra síðustu skrifa hans
voru þessi orð um rétt íslands til
Grænlands, er birtust í einu af
stórblöðum Svíþjóðar:
„Mér virðist, að ekki ætti að
leita nokkur vafi á réttarstöðu
Grænlands í fornöld. Það var ís-
lenzk nýlenda, hluti úr hinu ís-
lenzka réttarsvæði, „várum lög-
um“.... Þar sem Grænland kom
scm íslenzkt Iand með íslandi í
sambandi við Noreg og Danmörk,
glataði Island ckki sínum áður
íengna rétti til Grænlands. Það
astti að vera algcrlega augljóst
mál.... Hann [þ. e. Fasti al-
þjóðadómstóllinn í dómi 5/4
1933] gerði það ennfremur satt
og sannað, að þau landsyfirráð,
sem í fornöld voru stofnuð yfir
Grænlandi, hefðu aldrei glatast
("bls. 47—48 í hinni opinberu út-
gáfu dómsins, Leyden 1933)......
Ef íslenzka stjórnin skyldi hér
eftir taka upp samninga við
Danmörku um Grænland eða
réttarstöðu íslendinga þar, cr það
cftir minni skoðun nauðsynlcgt,
að ísland standi fast á sínum
sögulegu landsyfirráðum yfir
Grænlandi. Það er mögulegt, að
við samninga á þeim grundvelli
gæti náðst samkomulag til gagns
fyrir bæði ríkin. En án fyrirvara
um sinn sögulega eignarrétt til
Grænlands má Island ekki byrja
ncina samninga viðkomandi
Grænlandi, því að það myndi
vera hægt að skoða slíkt sem
sönnun fyrir því, að ísland hefði
gefið Grænland upp og viður-
kcnnt landsyfirráð Danmerkur
yfir því.“
Þetta síðasta eru varnaðarorð
Ragnars Lundborgs til þjóðar-
innar, sem hann bar fyrir brjósti
og unni ekki síður en sinni
sænsku þjóð.
Vera má, að nokkur bið verði
á því, að ísl. útgerðarmenn fari í
kröfugöngu til landsstjórnarinnar
og krefji hana um skýlausan rétt
sinn til útgerðarstöðva á Græn-
landi, en sá réttur þeirra er al-
veg skýlaus, þar sem Grænland
er bæði íslenzkur landsalmenn-
ingur og íslenzkt yfirráðasvæði,
þótt Danmörk fari þar nú með
landsstjórn í umboði konungs ís-
lands. Utgerðarmenn hafa sem sé
komizt upp á það lag, að gera
pólitísk verkföll á landsstjórnina
með hótun um að gera ekki út,
nema skaðlaus starfræksla út-
gerðarinnar sé ríkistryggð og vel
það, ef vel gengur. Fyrir þessum
verkföllum hefur landsstjórnin
beygt sig ár eftir ár, þótt hver og
einn geti sagt sér sjálfur, að það
sé ekki mögulegt, án þess að stela
þar, sem til þess þarf, gera inn-
brot, eins og nú er farið að kalla
það, og stela stórfé af öllu fé-
mætu, sem stendur í löglegri
mynt landsins, svo að islenzka
krónan er í raun réttri ekki leng-
ur peningar, heldur aðeins orðin
greiðslumerki. Með þessu móti fá
útgerðarmenn skuldir sínar strik
aðar út, en auk þess reksturinn
ríkistryggðan.
Meðan útgerðarmenn eiga völ
á þessu sætabrauði frá lands-
stjórninni, er trúlegt, að þeir vilji
eins vel japla á því, eins og að
standa í slori upp yfir höfuð á
Grænlandi. En þessi útgerð
þeirra heima á skrifstofunum
hlýtur að taka enda, þegar krón-
an er orðin alveg verðlaus, svo að
engu er þar hægt að ræna. Þá
komast menn að raun um, að
fiskinn til að borga útgerðar-
kostnaðinn þarf að fá úr sjónum,
og enda einnig þar úr sjónum,
sem hann í raun og veru er. —
Sjómennirnir líta öðrum augum á
þessi mál en útgerðarmennirnir.
En ekki er þó útilokað, að
grænlenzkar útgerðarstöðvarberi
á góma, áður en svo langt sé
gengið.
Þegar íslendingar færðu fiski-
mörkin út um 1 kvartmílu, fann
hundstungan það, og Danmörk
mótmælti. En nú, þegar færa á
fiskimörkin út í 12 kartmílur frá
nesjarstefnu, herma fréttir, að á
NATO-fundi, sem haldinn var
nýlega í Khöfn, hafi Danir verið
einasta þjóðin, sem ekki lagðist
gegn þeirri fyrirætlun íslandss.
Það er vissulega nýjung, að sjá
Dani öðruvísi en í andstöðu við
hagsmuni og rétt íselndinga. Þess
vegna hafa menn leitt getur að
því, hvað búi muni undir þessari
óvenjulegu afstöðu Danmerkur,
og það þess fremur, sem hin fyr-
irhugaða útfærzla myndi varla
koma harðara niður á nokkurri
þjóð en Færeyingum, væru þeir
ekki búnir að koma sér mjög vel
fyrir á Grænlandi.
„Hugur einn það veit, hvað býr
hjarta nær,“ og máske er það eitt
í dag, en annað á morgun. Vera
má, að Danir hyggi á útfærslu
landhelgi við Færeyjar og Græn-
land, og telji oss rétt maklega til
að vera „ísbrjóta“ fyrir þá. Eng-
inn trúir því þó, að Danir muni
færa út landhelgi, svo sem næmi,
með öll stórveldin á móti sér. —
Hitt væri sanni nær, að þeir
hyggi á það, ef útfærzla vor á
landhelginni nær fram að ganga,
að beiðast undanþágu hér fyrir
færeysk skip. Hugsi þeir til þess,
gera þeir sér jafnframt ljóst, að
strax vegna beztu kjaraklaus-
unnar í verzlunarsamningum ís-
Iands, myndi slíka undanþágu
ómögulegt að veita, án þess að á
móti kæmi eitthvað af hálfu
Dana, sem aðrar þjóðir geta ekki
veitt. Og ef slíkt kæmi til mála,
myndi enginn vera í vafa um,
hvað þeir myndu bjóða,
útgerðarstöðvar á Grænlandi,
bjóða það, sem vér eigum
sjálíir!!
Ef slíkt skyldi henda, — og
ósvífninni eru aldrei takmörk
sett, — ber oss að gera Dönum
Ijósa grein fyrir því, sem þcir
vita manna bezt sjálifr, að ís-
lendingar, en ekki þeir, eiga
cignar- og yfirráðaréttinn yfir
Grænlandi. Það er við slíka
hugsanlega samninga lífsnauð-
synlegt, að ísland standi fast á
eignar- og yfirráðarétti sínum
yfir Grænlandi Og leiði slíkar
viðræður til þess, að gerður verði
„mondus vivendi“, ber íslandi að
ganga þannig frá þeim samningi,
að ekki verði hægt að líta svo á,
að Island hafi slakað á eignar- og
yfirráðarétti sínum yfir Græn-
landi.
Það er ekki hyggins háttur, að
selja frumburðarrétt sinn fyrir
baunaskál.
3. júní 1958.
Jón Dúason.
5 manna bill,
lítið keyrður, í góðu lagi
til sölu.
SÍMAR: 1830 og 1935.
VINNUDEILUR.
Það verður Ijósara með
hverjum deginum, sem líður,
hve brýn nauðsyn er á breyttri
löggjöf um verkföll og vinnu-
deilur. Segja má, að sú skoðun
sé nú almennt viðurkennd, að
það ófremdarástand, sem nú-
verandi lög um þessi mál hafa
skapað og geta cnn skapað, sé
mcð öllu óviðunandi. Örfámenn
stéttarfélög geta nú í skjóli
verkfallsréttarins stöðvað allt
athafnalíf í landinu um lengri
eða skemmri tíma. Þegar svo
það við bætist, að stéttarfélög-
um er meira og minna beitt í
þágu cinstakra stjórnmála-
flokka gegn löglegri ríkisstjórn
og aðgerðum hennar, þá ætti
hvcrjum lýðræðissinna að
verða Ijósara, hve gífurlcg
hætta er fólgin í hinum úreltu
löguin. Það kemur að sjálf-
sögðu ekki til mála, að verk-
fallsrétturinn verði nokkru
sinni afnumiiin með lögum.
Slíkt samrýmist ckki hinu
frjálsa þjóöfélagi okkar. Það
kostaði harða baráttu að fá
þennan rétt viðurkenndan. og
það væri glapræði, ef nokkru
sinni yrði við honum hróflað
út af fyrir sig. En ný löggjöf
um verkföll og notkun verk-
fallsréttarins er nauðsyn, sem
ckki verður fram hjá gengið
öllu Icngur. Hér er því mikið
verkefni fyrir núverandi ríkis-
stjórn að vinna. Engin ríkis-
stjórn hefur betri aðstöðu til
þess að koma þcirri nýskipan á
en sú er nú situr.
ÞJÓÐVILJINN OG ALÞÝÐU-
BANDALAGIÐ.
Alþýðubandal. býr við þá erf-
iðu aðstöðu, að það á ckkert
stcrkt málgagn. Upphaflega
munu forystumenn bandalags-
ins hafa búizl við því, að Þjóð-
viljinn yrði óskorað málgagn
þess, en nú undanfarið hefur
greinilcga komið í Ijós, að svo
er ekki. Hamast Þjóðviljinn
dag eftir dag á þeim efnahags-
ráðstöfunum, sem Alþýðu-
bandalagið stóð að og studdi
einhuga, að einum manni und-
anteknum, Moskvukommúnist-
anmn Einari Olgeirssyni. — Er
Þjóðviljinn nú einkamálgagn
Einars Olgeirssonar og túlkar
hinar ofstækisfullu skoðanir
hans, en lcynir lescndur sína
algerlega áliti og afstöðu ann-
arra þingmanna bandalagsins
og ráðhcrra þess. Sannar þetta
augljóslega, eins og raunar
hefur lengi verið vitað, að
Þjóðviljinn cr fjarstýrt blað,
sem þjónar eingöngu hagsmun-
um þeirra, sem Ieggja til hans
fjármagnið. Alþýðubandalags-
menn verða að gera sér grein
fyrir því nú þegar, að ef þeir
vilja til frambúðar lialda flokki
sínum á lýðræðisbrautinni og
taka þátt í áframhaldandi, já-
kvæðu uppbj'ggingarstarfi með
frjálslyndum umbóta- og fé-
lagshyggjumömtum, er þeim
nauðsyn að eignast málgagn,
sem styður þá viðleitni. Án
þess er hætt við, að róðurinn
kunni að reynast þcini þungur.
STÓREIGNASKATTURINN.
Núverandi ríkisstjórn beitti
sér fyrir því í fyrra, að sam-
þykkt voru Iög um stóreignar
skatt. Áætlað er, að skattur
þessi nemi 135 millj., áður en
kærur ltafa verið teknar til
greina. Skatttekjum þessum
verður þannig varið, að 1/3
hluti rennur til veðdeildar
Búnaðarbanka íslands, en 2/3
til byggingarsjóðs ríkisins. —
Verður skatttekjum þessum
því varið til naupðsynlegra
byggingaframkvæmda í sveit-
um og bæjum. Skattþegnar eru
einstaklingar, sem ciga yfir 1
milljón í hreinum eignum. Fé-
lög eru undanþegin skattinum.
Sjálfstæðismenn einir hafa lýst
andstöðu sinni við skattinn og
halda því fram, að hann muni
draga úr atvinnulífinu. Þegar
litið er til þess, að skattur þessi
á að greiðast á 10 árum sam-
kvæmt útgefnum skuldabréf-
um með jöfnum afborgunum
og eðlilegum vöxtum, virðist sú
kenning alls ekki geta staðizt,
auk þess sem mikilvægasti at-
vinnurekstur landsmanna er
yfirleitt rekinn í félagsformi.
Skatturinn mun því koma nið-
ur á þeim einstaklingum, sem
auðgazt hafa óeðlilega á verð-
bólguþróun síðustu ára. Er því
firra cin að halda því fram, að
skatturinn sé ranglátur og
þjóðhættulegur, ekki sízt þegar
það er virt, að tekjum af hon-
um verður varið til slíkra
þjóðþrifafyrirtækja sem hús-
bygginga, sem ávallt hefur
skort lánsfé til. Á það má líka
minna í þcssu sambandi. að
Sjálfstæðismenn stóðu að setn-
ingu stóreignaskattslaga 1950
og fylgdu þeini lögum fram án
þess að minnast á nokkra
liættu, sem þau hcfðu í för með
sér.
Bréf frá lesanda
Hörmulegir atburðir hafa gerzt
suður á Litla-Hrauni, er þrír
ungir menn reyndu að strjúka
þaðan og einn þeirra gerði tilraun
til þess að stytta sér aldur, eftir
að þeir náðust.
En það er einnig hörmulegt að
sjá, hvernig útvarp og blöð hafa
reynt að gera sér mat úr þessu.
Er ekki nóg lagt á aðstandendur
drengjanna, þótt ekki sé verið að
segja alþjóð frá gjörðum þeirra í
æsifrétt. T. d. birtist opinberlega
hin ægilega morðtilraun áður en
foreldrar drengsins fengu að
heyra um það eitt einasta orð.
Þó að fangar eigi í hlut, og e.
t. v. fólk úr almúgastétt, ber
engu að síður að sýna þeim
mannúð og skilning, en á það
virðist mjög skorta í þessu til-
felli.