Dagur - 12.07.1958, Blaðsíða 7

Laugardaginn 12. júlí 1958
D A G U R
7
- Byggðasafnið að Grenjaðarstað
(Framhald af 1. síðu.)
mörgu, sem gefið hafa safninu
muni. Eg þakka þeim Sigurði
Halldórssyni og Páli H. Jónssyni,
sem unnið hafa að söfnun mun-
anna, húsbændunum á Stóru-
Laugum fyrir varðveizlu safns-
ins, Guðmundi Þorsteinssyni frá
Lundi fyrir viðgerðir og lagfær-
ingar margra muna, sem í hönd-
um hans urðu sem nýir af nál-
inni, Páli H. Jónssyni fyrir skrá-
setningu safnsins og flutning
hingað að Grenjaðarstað og eg
þakka honum og konu hans fyrir
lippsetningu safnsins hér í
Grenjaðarstaðabæ og öðrum
þeim, sem þar að hafa unnið. Og
ég vona, að safnið varðveitist hér
vel og miðli mörgum fróðleik um
líf og stríð horfinna kynslóða, og
að það verði traust stoð í menn-
ingarviðleitni þjóðarinnar, blys,
sem veiti sýn aftur í fortíðina og
varpi leiðarljósi til framtíðar-
innar.
Og síðast, en ekki sízt, þakka
eg þjóðminjaverðinum fyrir hið
ágæta þjóðþrifaverk, sem hann
hefur látið vinna með endurreisn
og viðhaldi þessa bæjar og eg
þakka störfin, sem hann er nú að
láta vinna í Laufási. Og eg þakka
hans ágætu aðstoðarmönnum,
Sigurði Egilssyni og Guðmundi
Þorsteinssyni frá Lundi.
Eg vona, að sýslan megi sem
lengst njóta menningaráhuga og
starfskrafta allra þeirra, sem
stuðlað hafa að því að þessi
gamli bær hefur hlotið reisn sína
á ný og verið búinn þeim mun-
um, sem þar eru nú. Eg treysti
því, að þar sé stigið fyrsta sporið
til stofnunar lista- og minjasafns,
sem í framtíðinni verði veglegt
menningarsetur og verndari
þjóðlegra verðmæta.“
á sama stað, og í öllum veruleg-
um atriðum byggðan í hinum
gamla, íslenzka bæjastíl.
Bærinn að Grenjaðarstað er í
eigu ríkisins og undir umsjá
þjóðminjavarðar. Byggðasafnið
er hins vegar í eigu sýslunnar, og
hefur það að lögum rétt til að fá
að vera til húsa í bænum. Kvað
þjóðminjavörður þetta æskilegt
að því leyti, að bær og safn ætti
saman og mætti í rauninni hvor-
ugt án annars vera. Reynt hefði
verið að ganga þannig frá bæn-
um, að safngripum væri þar bú-
inn eins öruggur samastaður og
kostur væri á. Meðal annars hef-
ur verið lagt loftrásakerfi um
allan bæinn og verður lofti blásið
um hann eftir þörfum, til þess að
koma í veg fyrir rakamyndun.
Máli sínu lauk þjóðminjavörð-
ur með því að óska héraðsbúum
til hamingju með að byggða-
safnsmál þeirra væri komið þetta
langt áfeiðis og lýsti því síðan yf-
ir, fyrir hönd allra hlutaðeigandi
aðilja, að byggðasafn Þingeyinga
að Grenjaðarstað væri opnað.
Hrossum fer fækkandi
(Framhald af 2. síðu.)
Evrópulöndunum fari að rækta
hross á ný. í fjallalöndum, þar
sem jarðvegur er slæmur, er oft
ekki hægt að koma dráttarvélum
við. í Hollandi, segir skýrslan t.
d., að nú séu þar 187.700 hestar,
en jafnvel eftir að fjöldi land-
búnaðarvéla nær hámarki í Hol-
landi, er reiknað 'með að þörf
verði fyrir að minnsta kosti
139.700 dráttar- og reiðhesta í
landinu.
Það er ekki útlit fyrir að
hrossum til annarra nota en
áburðar og dráttar fjölgi í Ev-
rópulöndunum. Kappreiðahestar
og almennir reiðhestar nema
einungis 2% af hestafjöldanum í
Evrópu.
Kirkjan. Messað í Akureyrar-
kirkju kl. 11.30 f. h. n.k. sunnud.
Sálmar: Nr. 571 — 333 — 360 —
200 — 25. — P. S.
Guðsþjónustur í Grundarþinga-
prestakalli. Hólum, sunnudaginn
13. júlí kl. 1 e. h. — Saurbæ,
sama dag kl. 3. Minnzt verður 100
ára afmæli kirkjunnar. — Kaup-
angi, sunnudaginn 20. júlí kl. 1.30
e. h. — Munkaþverá, sama dag
kl. 3.30 e. h.
Messað í Glæsibæ sunnudag-
inn 13. júlí kl. 2 e. h.
Frá kristniboðshúsinu Zíon. —
Almenn samkoma á simudags-
kvöldið kl. 8.30. Nýjar fréttir frá
Konso. Bjarni Eyjólfsson talar.
60 ára er í dag Halldór Árnason
bóndi í Gerði, Mývatnssveit.
Bréf hafði borizt frá Friðfinni í
Skriðu, sem ýmsan fróðleik hafði
að geyma, ásamt árnaðaróskum
til hins nýja byggðasafns. Þakk-
aði samkoman honum kveðjuna.
Síðan tók dr. Kristján Eldjárn
þjóðminjavörður til máls.
Þjóðminjavörður kvað rétt við
þetta tækifæri að líta yfir farinn
veg og rifja upp þá atburði, sem
til þess leiddu að bærinn að
Grenjaðarstað var ekki rifinn,
þegar steinhúsið var byggt 1936,
heldur látinn standa sem minnis-
varði um gamla menning'arhætti.
Áttu þar margir hlut að máli,
bæði ýmsir menn í héraði, al-
þingismaður kjördæmisins og þá-
verandi þjóðminjavörður. Af
ýmsum ástæðum drógst þó leng-
ur en góðu hófi gegndi að bænum
yrði komið í viðunandi horf, en
þó var unnið að viðgerð hans
smátt og smátt, en lokið var
við að endurreisa bæinn 1956. Er
hann nú að öllu eins og hann var
áður, en bæ þennan byggði séra
Benedikt Kristjánsson prófastur
á árunum 1892—1894, allan nema
tvö hús, sem séra Magnús Jóns-
son lét byggja 1876, og eru það
elztu húsin í bæjarþyrpingunni.
Bærinn á Grenjaðarstað er einn
stærsti og myndarlegasti bær,
sem byggður hefur verið hér um
slóðir, enda fór orð af honum
víða. Þó kvað þjóðminjavörður
hann í ýmsum greinum líkan
þeim bæ, er á undan honum stpð
Þegar gengið er um hin gömlu
hús að Grenjaðarstað talar for-
tíðin til manns úr hverjum krók
og kima og frá hverjum safngrip.
Hið furðulega er, að aðeins skuli
áratugir, e'n ekki aldir, síðan að
þessi bær þótti bera af í glæsi-
brag, og gerði það.
Og það gleðilegasta við bæinn
og byggðasafnið er það, að þetta
skuli vera forngripir og tilheyra
horfinni tíð.
Þegar menn höfðu hæfilega
lengi notið fortíðarinnar i Grenj-
aðarstaðabænum buðu prests-
hjón staðarins öllum viðstöddum
til rausnarlegra veitinga.
Safnvörður er Ólafur Gíslason,
Kraunastöðum.
Bernharðs Stefánssonar
BÚSÁHÖLD
Tesigti
Matarsigti, m. st.
Rjómasprautur
Plastfötur
Rarnaköíinur
Ostaskerar
Eggjaskerar
Blómapottahlífar
Véla- og búsáhaldadeild
(Framhald af 1. síðu.)
styrkir kosta peninga. Hvar á
ríkið að taka þessa peninga nema
hjó fólkir.u? Stjórnarandstæð-
ingar haía jafnan stutt allar kröf-
ur, en yerið á móti nauðsynlegri
tekjuöflun til að geta fullnægt
kröfunum, qg þetta gerir Sjálf-
stæðisflokkurinn nú, þó að hann
deildi réttilega á slík vinnubrögð
á meðan hann sjálfur var í stjórn.
Sjálfstæðismenn vita þó vel,
sagði Bernharð, að peningum
rignir ekki af himnum ofan í rík-
issj. eða Útflutningssjóð. Áróður
þessara manna um álögur á þjóð-
ina í þessu sambandi, er því
sorglegur loddaraleikur, ætlaður
til þess eins að hafa áhrif á
heimskasta hluta þjóðarinnar.
Sjálfstæðisflokkurinn deildi
hart á Framsóknarflokkinn fyrir
að mynda stjórn með kommún-
istum, eins og þeir kalla Alþýðu-
bandalagið. Sjálfir mynduðu þeir
stjórn með hreinræktaðri komm-
unstaflokki heldur en Alþýðu-
bandalagið er.
Þá vék ræðumaður að tilefni
til myndunar núverandi stjórnar.
Auðséð var, sagði hann, að for-
ysta Sjálfstæðisfl. hefði leitt til
hins mesta ófarnaðar og þess
vegna hefði samvinnunni verið
slitið og tilraun gerð til myndun-
ar ríkisstjórnar með verkalýð
landsins í ábyrgri samvinnu. Ár-
angurinn af þessu varð núver-
andi stjórn. Enginn mótmælir því
að fyrstu ráðstafanir hennar
reyndust mjög gagnlegar. En
þegar leið á síðasta ár, sýndi það
sig þó, að þær voru ekki nægi-
legar. Þess vegna gerði síðasta
Alþingi þær ráðstafanir í efna-
hagsmálum, sem þegar hafa verið
raktar hér af öðrum (Skúla Guð-
mundssyni), sagði frummælandi.
Landhelgismálið.
Bernharð Stefánsson rakti síð-
an mörg önnur þingmál, þar á
meðal landhelgismálið og sagði
þá meðal annars: „Þó að við deil-
um um margt, íslendingar, er eg
þó að vona, að við stöndum allir
saman í þessu máli. Útfærsla
fiskveiðitakmarkanna mun kosta
baráttu, kannski harða. Sigurinn
er kominn undir samheldni okk-
ar.“
Hver er þeirra stefna?
Þessu næst vék ræðumaður
lítillega að fundahöldum Sjálf-
stæðismanna um landið þvert og
endilangt. Þar deildu þeir á rík-
isstjórnina og blöð þeirra einnig.
En hver er stefna þeirra sjálfra,
sagði Bernharð? Um það heyrist
ekkert, bókstaflega ekkert. Það
virðist að við þá eigi bókstaflega
hending úr Alþingisrímunum:
„Kvað við grimmt úr hverri átt
heróp: Bara völdin.“
Niðurlagsorð.
Að síðustu sagði Bernharð
Stefánsson: „íslenzka þjóðin get-
ur látið sér líða vel í þessu landi,
ef hún kann sér hóf og sýnir
þegnskap. Við höfum komist í
töluverðar skuldir við aðrar
þjóðir, en þær "skuldir eru þó
ekki nema lítið brot af þeim
verðmætum, sem við höfum
eignast. Það sem að er í þjóðlíf-
inu, er fyrst og fremst það, að
við komum okkur ekki saman
um það, hvernig skipta skuli
þjóðartekjunum. Þar hefur hver
otað sínum tota, hver stétt og
hver einstaklingur. Þetta er það
sem að amar, og af því sprettur
allt efnahagsöngþveitið, verkföll-
in, en ekki hinu að við öflum
ekki nægilegra tekna fyrir þjóð -
arheildina.
Að finna réttláta og varanlega
lausn á þessu er aðal vandamál
þjóðarinnar nú. Ef núverandi
stjórn og stuðningsflokkum
hennai', sem aðallega styðjast við
hið vinnandi fólk í landinu, verð-
ur af sundrungaröflunum gert
ómögulegt að leysa þann vanda,
þá mun óhjákvæmilega enn
versna og neyðin þá verða að
kenna naktri konu að spinna, því
að reynslan sýnir að af Sjálf-
stæðisflokknum er einskis að
vænta í því efni.
Framsóknarfl. hefur forustuna
í núverandi samstarfi. Ef það á
að takast vel verður því að efla
Framsóknarfl. sem mest, og að
því getið þið öll unnið á margvís-
legan hátt.
Tökum því höndum saman og
tryggjum Framsóknarflokknum
fullan sigur í þessu kjördæmi.“
Hjónaefni. Nýlega opinberuðu
trúlofun sína ungfrú Anna Þor-
steinsdóttir, Ægisgötu 20, Akur-
eyi'i, og Júlíus Bergsson, sjómað-
ur, Byggðaveg 149, Akureyi'i.
Næturlæknar. Laugard. 12. júlí
Bjarni Rafnar. — Sunnud. 13.
júlí sami. — Mánud. 14. júlí Stef-
án Guðnason. — Þriðjud. 15. júli
Pétur Jónsson. — Miðvikud. 16.
júlí Olafur Olafsson. — Fimmtu-
daginn 17. júlí Bjarni Rafnar. —
Föstud. 18. júlí Einar Pálsson. —
Laugard. 19. júlí Erl. Konráðs-
son. — Sunnud. 20. júlí sami.
Hjúskapur. Sl. sunnudag voru
gefin saman í hjónaband á
Grenjaðarstað ungfrú Iðunn
Ágústsdóttir og Magnús Guð-
mundsson húsgagnasmiður. —
Heimili þeirra verður fyrst um
sinn í Aðalstræti 76, Akureyri.
Hjálpræðisherinn. — Almennar
samkomur á hverju sunnudags-
kvöldi kl. 20.30. Allir eru hjart-
anlega velkomnir.
- Frá Hveragerði
(Framhald af 4. síðu.)
aðdáunarverð, það var því áreið-
anlega verðskuldað að forseti ís-
lands skyldi sæma Jónas Krist-
jánssin heiðursmerki þann 17.
júní sl. fyrir störf hans á þessu
sviði.
Enginn þarf þó að ætla, að
Jónasi hafi stigið. þessi heiður til
höfuðsins, það sanna þau orð,
sem hann hafði um þetta við
undirritaðan í þessu tilefni. Hann
mælti á þessa leið:
Mér þykir fyrst og fremst
vænt um þessa viðurkenningu
vegna þess að verið getur að hún
verði til þess að efla vöxt og við-
gang heilsuhælisins. Og þó, seg-
ir Jónas ennfremur, og nú leggur
hann áherzlu á hvert orð: Þetta
með stækkun hælisins er ekki
takmark í sjálfu sér heldur nauð-
synleg bráðabirgðaráðstöfun. —
Takmarkið er að fólkið — öll
þjóðin — læri að lifa heilsu-
samlegu lífi, læri að rækta heil-
brigðina með því að neyta lifandi
fæðu, en hætti að brjóta lögmál
náttúrunnar, því að brjóta þau
lögrpál, er ein stærsta yfirsjón
nútímans.
Þetta var aðalinnihaldið í um-
mælum Jónasar Kristjánssonar
læknis.
Sem betur fer fjölgar því fólki,
sem skilur að þetta er rétt.
Sigurjón Valdimarsson.
ÍBÚÐ
Ung hjón, með 1 barn,
óska að.taka á leigu 2—3
herbergja íbúð, helzt
með baði, frá 1. okt.
Uppl. í síma 2044.
íbúð óskast
2—3 herbergja íbúð óskast
til leigu eða kaups nú þeg-
ar. Mikil útborgun.
Uppl. í sima 1183 og á
afgr. blaðsins.