Dagur - 07.08.1958, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Fimmiudagimi 7. ágúst 1958
Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GÍSLASON
Auglýsíngastjóri:
Þorkell Björnsson
Skrifstola í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurint kostar kr. 75.00
Blaðið kemur út á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Eftirtektarverð aðvörunarorð
í SÍÐASTA hefti Fjármálatíðinda Landsbankans er
athyglisverð grein eftir Jóhannes Nordal unt efna-
hagslögin nýju. Þar sem nauðsyn ber til að alrnenn-
ingur öðlist scm gleggstan skilning á þróun efnahags-
málanna og þeim breytingum, sem gerðar hafa verið,
leyfir blaðið sér að birta kafla úr grein hagfræðings-
ins:
„Á ÞEIM fáu vikum, sem liðnar eru, síðan útflutn-
ingssjóðslögin nýju voru sett, hafa áhrif þeirra
komið fram í allmiklum verðhækkunum. Þessar
verðhækkanir hljóta að liafa margvísleg vandamál i
för með sér, en jtær eru engu að síður óhjákvæmi-
leg afleiðing slíkra aðgcrða, ef þær eiga að ná því
markmiði, að draga úr misræmi í verðlagi innan
lands og jafnframt að auka raunverulegar tekjur
útflutníngsatvinnuveganna. í sjálfu sér stuðla vcrð-
hækkauirnar að því að drágá úr eftirspurn cftir
ákveðnum vöruflokkum og þjónustu, og þær geta
þannig dregið úr umframeyðslu þjóðarbúsins og
bætt nýtingu framleiðsluafla þjóðarbúsins. Þessi hag-
stæðu áhrif koma þó því aðeins fram, að eftjrspurn
aukist ekki á ný vegna launahækkana eða nýniynd-
unar peninga vegna aukinna útlána bankanna.
í útflutningssjóðslögunum er ákveðin 5% kaup-
hækkun þegar í stað. Tilgangur þessarar hækkunar
var tvímælalaust sá, að koma í veg fyrir almennar
kaupkröfur og jafnvel að fá launþega til að sam-
þykkja afnám á vísitölubindingu launa. En þrátt
fyrir jjetta, hefur ekki tekizt að koma í veg fyrir
kjaradeilur og verkföll, og þcgar hafa verið sam-
þykktar kauphækkanir, sem draga munu mjög úr
áhrifum liinna nýju ráðstafana og raska verulega
þeim rekstrargrundvelli, sem útflutningsatvinnuveg-
unum hefur verið skapaður með hinum nýju að-
gerðum. Atvinnuvegirnir munu vafalaust ekki taldir
geta borið hinn aukna tilkostnað, svo að honum
verður velt á ný yfir á neytendur í hærra vöruverði.
Engum ætti að dyljast, að áframhald þessarar jjróun-
ar í kaupgjaldsmálum, ldýtur að gera fljótlega að
engu l'lest það, sem áunnizt hefur með hinum nýju
ráðstöfunum.
ENN SEM komið er hafa verðhækkanirnar ekki haft
veruleg áhrif á lánveitingar bankanna, en að jjví
hlýtur að líða, að hinn vaxandi tilkostnaður kalli
á stórum aukið lánsfé til atvinnuveganna. Ef ekki
er rétt á haldið, gæti slík útlánaaukning orðið til jjess
að auka enn peningaútjjenslu í þjóðfélaginú og Jjann-
ig átt sinn þátt í að auka á ný umframeftirspurnina
í þjóðarbúinu. í þessum efnum verður vandratað
meðalhófið, því að ekki mega strangar aðgerðir í
peningamálum verða til jjess að stöðva mikilvægar
greinar atvinnulífsins. Þarna er urn það að ræða,
eins og reyndar á öðrum sviðum, að ákveða, hverjir
eigi að bera J>ær byrðar, sem óhjákvæmilegt er að
leggja á. Þótt markmiðið hljóti að vera að draga úr
lánum fyrst og fremst til fjárfestingar, er það allt
annað en auðvelt í framkvæmd, þar sem rnegin-
þorri þeirra lánveitinga, sem hreyfanlegastar eru, er
ætlaður til rekstrar en ekki til fjárfestingar. Þær ráð-
stafanir og ákvarðanir, sem hér þarf að taka, geta
varla orðið að gagni, nema um þær sé samstaða
ríkisvaldsins og bankanna, enda mun mikið velta á
um framkvæmd fjárfestingaráætlana á vegum ríkisins
sjálfs.
UNDANFARNAR vikur hafa sýnt jjað enn á ný,
að víðtækar aðgerðir í jjví skyni að leysa úr vanda-
málum atvinnuveganna eru til lítils gagns til lengd-
ar, ef Jjeim er ekki fylgt eftir með öðrum ráðstöfun-
um og ströngu aðhaldi í fjármálum, peningamálum
og launamálum. Það er ekki nóg að gera róttækar
aðgerðir í efnahagsmálunum einu sinni eða tvisvar
á ári. Á degi hverjum verður í framkvæmd og stjórn
þjóðarbúsins að taka ákvarðanir, sem áhrif hafa á
þróun jjesara mála. Og hér á landi eru slíkar ákvarð-
anir ekki aðeins teknar af ríkisvaldinu og þeim stofn-
unum, sem á vegum þess starfa, heldur að verulegu
leyti af samtökum launþega eða einstakra atvinnu-
vega. Það má jjt'í segja, að forsenda
jjess, að hinar nýju ráðstafanir komi
að einhverju gagni, sé, að almenn-
ur skilningur sé á tilgangi Jjeirra og
nauðsyn. Fyrr eða síðar verða menn
að gera sér Ijóst, að tilgangslaust
er að gera til jjjóðarbúsins kröfur,
sem Jjað fær ekki undir risið. Af-
leiðingin vCrður verðjjensla og er-
lend skuldasöfnun, sent áður en lýk-
ur lilýtur að hafa f för með sér
kjaraskerðingu alls almennings i
landinu."
Boglínur kirkjubrekkunnar.
v. skrifar „Degi“ enn á ný.
„I ÁRATUGI hef eg haft
kirkjubrekkuna „á heilanum“. —
Hefur Jjað valdið kippum og
sprettum öðru hvoru, utan borðs
og innan. Og ýmislegt hefur ver-
ið gert — að lokum. Fremur
óvandað í fyrstu, og miður hirt
síðan. Og þó er kirkjubrekkan í
upphafi hugsuð sem einn helzti
fegurðarauki bæjarins! — Nefni
aðeins í skyndi: „Kirkjutröpp-
urnar: (af vanefnum gerðar,
aldrei lokið og illa haldið við).
Og svo einnig neðstu bogaþrep
brekkunnar. Seint og um síðir
var því sinnt að ljúka þeim og
ganga frá þeim sæmilega. — Og
er ótrúlega drjúgu starfi var lok-
ið, voru allar línur fegurðar og
sæmilegrar verkhyggni brotnar
og þverbrotnar, í stað þess að
láta boglínur brekkunnar halda
sér og hverfa að lokum inn í
brekkukinnina að baki „Caroline
Rest“!-------
Nú er loks tekið að sinna norð-
urkinn kirkjubrekkunnar og gil-
brekkunni þar fyrir ofan, og hef-
ur hún þegar tekið allmiklum
stakkaskiptum, þótt gætilega sé
gengið að verki.
3—4 efstu þrepin.
VERÐUR NÚ SENNILEGA
bætt fyrir brotaglæpi neðstu
brekkuþrepanna með því að láta
beygju efstu þrepanna halda sér
sem lengst inn í norðurkinn
brekkunnar, svo að jafnvægi ná-
ist í heildarsvip kirkjubrekkunn-
ar og fegurðarauki! (Og þá munu
kirkjutröppurnar einnig virðast
nær miðri brekku, en ekki út-
jaðri hennar eins og nú!)
Ekki skal farið fram á meira að
sinni!
En þessu verður að sinna!
10 gramma kartöflur
erú ekki verzlunarvara! Það er
hálf þyngd venjulegs póstbréfs.
— Ilvers vegna á nú að þurfa að
segja bændum — og kaupmönn-
um — jafn augljóst mál! — 40—
50 gr. kartafla er lítil meðalstærð,
en þó vel söluhæf, ef góðar eru.
Smælkið á að nota heima — á
ýmsan hátt! Það á ekki að sjást
innan um söluhæfa vöru. —
v. hefur talað!
Dýrt var það.
PILTAR, sem fóru á samkomu
Sjálfstæðismanna að Egilsstöð-
um um síðustu helgi, segja svo
frá:
„Mjólkurlítrinn kostaði 15 kr.,
og þó lögðum við til glerið. —
Tjaldstæði kostaði 30 kr., og að
koma inn á samkomusvæðið 40
kr. fyrir manninn og svo 30 kr. á
„ballið“ að auki.
Ungir Sjálfstæðismenn, sem
þessu stjórnuðu, virðast hreint
ekki ætla að verða eftirbátar
hinna eldri í flokki kaupsýslu-
manna og braskara í því áð hagn
ast af verzlun, þar sem því verð-
ur við komið.
Frá Eiðaskóla
Bændaskóli starfaði á Eiðum
frá 1883 til 1918. Fyrsti skóla-
stjóri var Guttormur Vigfússon,
síðar bóndi í Geitagerði, næstur
Jónas Eiríksson, síðar bóndi að
Breiðavaði. Aðrir skólastjórar
bændaskólans voru: Benedikt
Kristjánsson, bóndi að Þverá í
Axarfirði, Bergur Helgason,
Kirkjubæjai-klaustri, og Metúsal-
em Stefánsson, síðar búnaðar-
málastjóri. Var hann síðar skóla-
stjóri búnaðarskólans.
Árið 1919 er skólanum breytt í
alþýðuskóla með sérstökum lög-
um, er sett voru á 1917, eftir að
Múlasýslur höfðu afhent ríkinu
allar eignir Eiðastóls með því
skilyrði, að haldið yrði uppi al-
þýðuskóla á stpðnum. Fyrsti
skólastjóri þess skóla var séra
Ásmundur Guðmundsson prest-
ur í Stykkishólmi, núverandi
biskup. Aðrir skólastjórar al-
Jjýðuskólans hafa verið þeir séra
103 ára
Kristján Jóhann Jónsson,
Lambanesi, Fljótum, verður 103
ára á laugardaginn kemur. Af-
komendur hans eru nú orðnir
nær tvö hundruð að tölu — og m.
a. 5 ættliðir í beinan karllegg. —
Gamli maðurinn er nú orðinn
rúmliggjandi, en getur lesið dá-
lítið og fylgist vel með öllu enn.
Jakob Kristinsson, síðar fræðslu-
málastjóri og cand. theol., Þórar-
inn Þórarinsson frá Valþjófsstað,
sem verið hefur skólastjóri síð-
astliðin 20 ár.
Eiðaskóli er nú héraðsgagn-
fræðaskóli, með bóknáms- og
verknámsdeild til landsprófs og
gagnfræðaprófs. Mörg undanfarin
ár hefur skólinn verið fullsetinn
og hefur orðið að neita umsækj-
endum um skólavist í vaxandi
mæli sakir þrengsla.
Fimmtugur:
Stefán Björnsson
Svarfaðardal 13. júlí.
Stefán Bjöi'nsson bóndi á
Grund varð fimmtugur 9. júlí sl.
Hann hefur búið snotru búi á
Grund um tvo áratugi. Stefán er
hygginn og traustur maður. Hann
hefur tekið mikinn þátt í félags-
málum og verið falin ýmis trún-
aðarstörf. Var til dæmis fyrsti
oddviti í hinum nýja Svarfaðar-
dalshreppi, þegar eldri hreppn-
um var skipt í tvo hreppa. Ekki
leikur það á tveim tungum, að
Jjeim málum, sem Stefán tekur
að sér, sé vel borgið í höndum
hans.
Kona Stefáns er Dagbjört Ás-
grímsdóttir, hin ágætasta kona.
Ilrærivélar
Á afmælisdegi Margrétar prinsessu var háð allný-
stárleg keppni liúsmæðra um Jjað, livort lirærivélarnar
væru eins nauðsynlegar og margir vilja vera láta, og
birti Politiken frásögn af [jessu.
Deilur liöfðu staðið um Jjað, hvort fljótlegra væri
að nota lirærivélar við Bakstur í heimahúsum eða að
liræra deigið í höndunum. Við langborð eitt mikið
var einvígið háð. Þar var raðað vopnum Jjeim, er nota
átti, skálum, pottum, pönnum og svo auðvitað hræri-
vélum, auk fjqlda liráefna í baksturinn.
Bakað skykli: Sandkaka, franskbrauð, kringla, vín-
arbrauð og ennfremur eplakaka með þeyttum rjóma,
kjötfars og íleira.
„Startskotið" reið af, og konurnar tóku til óspilltra
málanna, að viðstödum mörgum blaðamönnum og
ljósmyndurum.
Niðurstaðan varð sú, að deiluaðilar skildu jafnir,
Jjví að [jað, sem hrærivélarnar unnu á í einstökum
greinum, tapaðist við meiri uppjjvott á Jjeim. Úr-
skurðurinn féll á þá leið, að rétt væri að nota hræri-
vélar á stórum og mannmörgum heimilum, en ekki á
litlum heimilum. Hrærivélar á Jjeim gætu jafnvel
aukið fyrirhöfn húsmæðranna verulega. I ljós kom
einnig að franskbrauðið, sem vélhrært var, var bragð-
betra, en aftur á móti varð sandkakan betri hand-
hrærð.
Deiluaðilar skildu sáttir með þennan úrskurð, og
Jjótti Jjetta bæði fróðleg og góð skemmtun.
Pokatízkan
Þeir, sem komnir eru ofurítið til ára sinna, minnast
þessvafalaust, þegar kjólarnir voru sem allra stytztir.
Sjaldan liafa tízkuköngarnir leikið kvenfólkið jafn
grátt og þá. Pilsin styttust, [jar til þau náðu tæplega
niður í hnésbætur, og í Jjessum pilsgopum létu konur
sig hafa að ganga í.
í slíkum klæðnaði beindist athyglin auðvitað mjög
að fótleggjunum, og hafa sumar konur óneitanlega
hag af því, en aðrar, og [jær eru því miður margar,
Jjurfa að hylja fætur sína sem mest. Hjólbeinóttar kon-
urur eða innskeifar eða mjög leggjasverar konur eiga
auðvitað ekki að auglýsa lýti sín um of. En jafnvel
ömmurnar styttu pilsin sín til að tolla í tízkunni.
Á Jjessu sama tímabili færðu tízkukóngarnir mittin
smám saman neðar og voru konniir nreð ,þau niður á
mjaðmir. Þá heimtuðu þeir líka, að brjóstin stæðu
ekki fram en væru flöt, svo að konurnar væru sléttar
eins og fjöl að framan. Vaxtarlagið var svo gersamlega
úr lagi fært, að ekki var eiginlega hægt að tala um
vaxtarlag, að minnsta kosti ekki kvenlegt vaxtarlag.
Nú, eða nánar til tekið á síðastliðnu ári, þoðuðu
tizkukóngarnir Jjessa tízku á ný. Það er svokölluð
pokatízka. Pokakjólar eru Ijótir. Ekki svo að skilja,
að fallegar stúlkur verði ljótar í pokakjólum. En það
er einungis af Jjví, að faránlegar flíkur géta ékki geng-
ið af kvenlegri fegurð dauðri. Víða' í heiminum er háð
stríð um pokatízkuna. Fjölmargar konur vilja ekki
beygja sig fyrir hinni nýju tízku, og víst er um það,
að pokakjólarnir eiga mjög örðugt uppdráttar víða
um lönd. Jafnvel Jjar, sem slíkir kjólar eru áberandi
auglýstir og til sýnis í öllum kjólaverzlunum, sjást fáar
konur klæddar samkvæmt hinum nýja sið.
Hér á landi sést varla pokakjóll, og sakna Jjess fáir.
En tizkan er sterk, og ekki er enn Jjá séð fyrir um
leikslokin. Kannske annna gamla færi kjólfaldinn sinn
upp fyrir hné í annað sinn.
En ekki verður Jjað fyrr en Jjær yngri liafa beðið
ósigur og klæðast pokum.
Líklegast er Jjó, samkvæmt nýjustu sniðum af tízku-
kjólum í tízkuhúsum Parísar og fleiri staða, að dagar
pokakjólanna séu taldir.
Enn 3300 ungverskir flóttamenn
til Ameriku
Skrifstofa flóttamannafulltrúa Sameinuðu Jjjóðanna
í Genf hefur tilkynnt, að Bandaríkjastjéjrn hafi ákveðið
að veita enn 3.300 ungverskum flóttamönnum land-
vistarleyfi. En 3000 Jjessara flóttamanna eru nú
sem stendur í Austurríki, en 300 dveljast á Ítalíu.
Alls flúðu um 200.000 manns frá Ungverjalandi í
sambandi við uppreisnina í október—néjvember 1956.
Nú Iiafa 95 af hverjum 100 flóttamönnum fcngið
samastað í nýjum heimkynnum, þar sem Jjeir liafa
fengið tækifæri til að vinna fyrir sér og til Jjess að
byrja nýtt líf.
1 Austurríki eru enn 17.500 ungverskir flóttamenn.
Af þeim búa 7000 í flóttamannabúðum.
Upphaflega var svo ráð fyrir gert, að [jeir flótta-
menn frá Ungverjalandi, sem fóru til Ítalíu, dveldusj
(Framh. á 7. siðu).