Dagur - 27.09.1958, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Laugardaginn 27. scptenibcr 1958
DAGUR
Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GÍSLASON
Auglýsingastjóri:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstrseti 90 — Sími 1166
Árgangurim kostar kr. 75.00
Blaðið kemur ut á miðvikudögum
og laugardögum, þegar cfni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Lamb fátæka mannsins
EINN AF RITSTJÓRUM Morgunblaðsins, Sig-
urður Bjarnason, sagði á útifundi í Reykjavík um
landhelgismál, að fiskimið íslendinga væru lamb
fátæka mannsins og var það réttilega mælt.
Á öllum tímum hafa ágjörn augu starað á lamb
þess fátæka og oft hefur valdi verið beitt gegn
hinum fátæka, ofbeldi gegn réttlætinu. Sagan
segir okkur ennfremur, að til hafi á öllum tímum
verið skuggalegir menn og mannhópar, sem drógu
rétt fátæka mannsins í efa og hjálpuðu jafnvel til
að ræna hann.
Bretar ágirnast fiskimiðin okkar og fara ráns-
hendi um þau, upp að ströndum landsins. Þeir
reiða hnefann til höggs, en halda því jafnframt
fram að þeirra sé rétturinn. Vegna deilunnar er
fiskveiðilandhelgin orðin vafalamb. Þeirra er
valdið en rétturinn er okkar.
En Sigurður Bjarnason gleymdi að geta þess í
ræðu sinni að hann, blað hans og forysta Sjálf-
stæðisflokksins stóðu í sporum hinna skuggalegu
manna, sem gerðu sitt til að draga fullan eignar-
rétt þess fátæka í efa. Fyrir aðgerðir þessara
manna varð lambið, fiskveiðilandhelgin, meira
vafalamb. Morgunblaðið og Sjálfstæðismenn
héldu því fram, ekki aðeins einu sinni, heldur
daglega í margar vikur og mánuði, að ríkisstjórn-
in væri mjög ósammála um meginatriði land-
helgismálsins og ennfremur, að kommúnistar réðu
mestu um þetta mál í ríkisstjórninni. Ennfremur
kröfðust þeir samninga, eftir að reglugerðin um
hin nýju fiskveiðitakmörk var gefin út. Allt þetta
og margt fleira þessu líkt veikti aðstöðu landsins
út á við, svo framarlega að nokkur taki mark á
„stærsta stjórnmálaflokknum11.
Og Morgunblaðið prentaði daglega greinar úr
þeim erlendu blöðum, sem hatramast börðust
gegn útfærslu íslenzku landhelginnar, án athuga-
semda og það lét alveg hjá líða að færa fram
hin íslenzku rök fyrir nauðsyn og réttmæti hinn-
ar nýju landhelgi. Var nokkur furða þótt and-
stæðingum íslands í þessu máli þætti nokkurs um
vert að eiga slíkan bandamann á fslandi og gerði
jafnvel orð hans að sínum? Þannig stóðu málin
fram að 1. september sl., eða þangað til sam-
þykktum fjöldafunda hvaðanæfa af landinu tók
að rigna yfir blöð og útvarp, þar sem fullum
stuðningi var lýst við gerðir ríkisstjórnarinnar og
aðgerðum Breta harðlega mótmælt.
Hinn grái leikur hinna skuggalegu manna á fs-
landi mun lengi verða heiðarlegri stjói'nmálabar-
áttu víti til varnaðar. Stjórnarandstaðan á íslandi
skipti um andlit þegar þungi almenningsálitsins
sannaði, svo að ekki varð um villzt, að engum
stjórnmálaflokki er fært að vinna opinberlega
gegn málstað okkar í þessu stærsta hagsmuna-
máli alþjóðar.
Eyðimerkurblóm
BLÖÐ ÍHALDSINS hafa verið mjög sorgmædd
yfir því hversu margt hefur vel tekizt hjá núver-
andi ríkisstjórn. Þau vita, eins og allir aðrir, að
aldrei hefur verið meiri atvinna í landinu eða
öflugra athafnalíf en einmitt nú og „jafnvel verk-
föllin fara út um þúfur“. En þegar neyðin er
stærst er hjálpin næst. Verðhækkanir hafa orðið
á mörgum vörum vegna laga um
Utflutningssjóð o. fl. frá síðasta
Alþingi. íhaldsblöðin springa út
eins og eyðimerkurgróður eftir
regn. Þau birta langa lista um
vöruverð og hver verðhækkun er
þeim útsprungið blóm. En blóm-
in fölna snögglega, þegar þess er
gætt, að tollahækkanir þær, sem
gerðar voru og nú birtast í
hækkuðu vöruverði, voru nauð-
synlegar til að tryggja rekstur
atvinnuveganna og alveg óhjá-
kvæmilegar. Hafi íhaldið séð
aðra leið færari til að forða
stöðvun atvinnuveganna, en lög-
in um Utflutningssjóð frá síðasta
Alþingi, þá hefur það vandlega
þagað og auðvitað af þeirri
ástæðu einni, að alla raðrar leiðir
sem til greina komu og álita, fólu
í sér mun meiri skerðingu lífs-
kjara almennings.
Ilugleiðing á sjúkrahúsi.
GLUGGI sjúkrastofunnar, þar
sem eg dvel, snýr móti norður-
átt. Er maður stendur við hann
er útsýnið þaðan bæði fagurt og
mikilfenglegt, sér í lagi núna
þessa stundina, þegar hin bjarta
júnínótt ríkir. Á þessum árstíma
er raunverulega ekki hægt að
tala um nótt, þegar ekkert
myrkur er til, ekki einu sinni
sjáanlegur hinn minnsti skuggi,
raunverulegra væri að tala um
hinn óendanlega dag, sem varir
allan sólarhringinn, viku eftir
viku, kl. er 12,30 eftir miðnætti,
að réttu lagi ætti eg fyrir löngu
að vera sofnaður.
En eg hef ekki getað sofnað.
Hugurinn reikar frá einu til
annars.
Er það kannski geisli miðnæt-
ursólarinnar, sem heldur fyrir
mér vöku? Eða eitthvað annað,
sem því veldur? Sennilega miklu
fremur meðfæddur eiginleiki,
hinn innri óróleiki, eirðarleysi
sálarinnar. Eg veit það eigi.
Hugsunin vill starfa, heimtar
útrás. Þess vegna tek eg það ráð
áð setjast upp í rúminu, skrif-
borðið mitt er reist á röð við
rúmið, sem raunar er bara lítil
krossviðarplata, eg legg það ofan
á sængina, fæ mér blað og penna.
Nú er því hægt að festa á blað og
geyma það sem hugurinn skynj-
ar. En skyldi það vera þess
virði? Það skal látið ósagt. Þó að
þetta tiltæki mitt verði ekki til
annars en þess, að dvelja fyrir
mér þar til svefninn sigrar, þá
segi eg að þeim tíma sé eigi á
glæ kastað. Utsýnið heillar hug-
ann og dregúr mig til sín. Eg
legg skriffærin til hliðar, og
smeygi mér fram úr rúminu og
læðist á tánum út að glugganum,
eins hljóðlega og mér frekast er
unnt, til þess að raska ekki
svefnró stofufélaga míns, sem
þessa stundina virðist njóta
svefns og hvíldar næturinnar
eins og bezt verður á kosið.
Við gluggann staðnæmist eg
nokkra stund og virði fyrir mér
útsýnið.
Við augum mínum blasir höf-
uðstaður Norðlendinga, Akur-
eyri, og Eyjafjörðurinn spegil-
sléttur og tær, í hljóðlátri kyrrð
hinnar mildu vornætur. Austan
fjarðarins hið næsta er Sval-
barðsströndin, einhver blómleg-
asta og búsældarlegasta sveit
landsins og jafnframt sú þeirra
sem býr við eða yfir mestri bú-
menningu. Lengra til norðaust-
urs sér í minni Höfðahverfis,
norðan þess stendur öruggri fót-
festu Kaldbakurinn í tign og
hæversku stolti. Sólin er að síga
í sæ nyrzt í fjarðarminninu, hún
varpar síðustu geislum sínum inn
eftir firðinum og inn um glugg-
ann á stofunni minni. Nú er eg
aftur kominn í rúmið.
Á vegginn til hægri handar
slær eldlegum, logagylltum
bjarma. Það er síðasti geislinn,
sem sólin sendir frá sér að þessu
sinni áður en hún hverfur á bak
við Kaldbak til þess að loka þrá
sinni og njóta hvíldar stutta
stund, þar til starf eða fram-
ganga hefst með upprisu hinn
næsta dag.
Þegar sá, sem dvalið hefur
langan tíma, eða jafnvel svo ár-
um skiptir á sjúkrahúsi, lítur til
baka yfir farinn veg, til liðins
tíma, þá er margs að minnast,
margt sem sækir að, sem vekur
hlýju og innileik hugans, sem
verkar á tilfinninguna í hugar-
heimi sálarinnar, þá skynjun sem
orð fá vart lýst.
Það væri fullkomlega ástæða
að minna á þá miklu, fórnfúsu
lipurð og tamningu skapgerðar-
innar, sem læknar og hjúkrunar-
lið nær undantekningarlaust
sýna daglega í starfi sínu og
allri umgengni gagnvart sjúkl-
ingunum. Sjúklingurinn er vissu
lega oft mikið þjáður, en með
góðri aðstoð sýnir hann oft mik-
inn baráttuvilja á þeim örðugu
stundum lífsins.
í flestum tilfellum metur og
virðir sjúklingurinn réttilega þá
miklu, fórnfúsu hjálp, sem hon-
um er veitt. Þó er til önnur teg-
und sjúklinga, sem eru andstæð-
ir þeim, sem eg hér að framan
var að lýsa, að vísu fáir.
Sjúklingar, sem hafa allt á
hornum sér, vegna sinna innri,
meðfæddu eiginleika, ótamdra
skapsmuna og vanstillingar. —
Oft eru þetta þeir sjúklingarnir,
sem þarfnast mestrar og beztrar
hjúkrunar og fá hana, þrátt fyrir
það, þó að þeir með framkomu
sinni skapi hjúkrunarliðinu mun
erfiðari aðstöðu og óþæginda í
starfi þeirra, að því er virðist að
ástæðulausu. Því starfi sem oft á
tíðum virðist vera ofraun hverju
rneðalþreki að afkasta. Því að
áreynslan útheimtir starf hjúkr-
unarkonunnar, ekki síður and-
legt þrek en líkamlegt. Þegar það
er haft í huga er sérstaklega
undravert, hversu mikilli lipurð
og þolgæði hjúkrunarkonan er
gædd, og hversu henni hefur tek
izt að temja skapgerð sína í sam-
ræmi við starfið gagnvart hinum
vanþakkláta og heimtufreka
sjúklingi.
Eg er að tala um undraverða
framkomu af hálfu hjúkrunar-
kvenna.
Vissulega er ekki um neina
undrun að ræða, sé skyggnst of-
urlítið dýpra, og að gættir, með-
fæddir eiginleikar, ásamt skap-
festu og einbeittum vilja, sem
virðist vera áskapað flestum
þeim stúlkum, er velja sér
hjúkrun að lífsstarfi, það göfuga,
líknsama starf.
Vegna þeirra kynna, sem eg
hef yfirleitt haft af hjúkrunar-
konum, ætla eg að leyfa mér að
lýsa yfir eftirfarandi:
Að hjúkrunarkonurnar, systur
vorar, séu hinir björtu, hreinu,
dásamlegu englar jarðarinnar,
sem drottinn allsherjar hefur
sent okkur mannanna börnum,
breyskum og vanmáttugum, til
hjálpar og líknar á örðugleika-
stundum lífsins.
Á starfi hjúkrunarkonunnar
má með sanni segja, að á henni
(Framhald á 7. síðu.)
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
Hvernig stendur á því, að bílar fá ekki að standa
í Brekkugötunni, er kappleikir eru háðir á íþrótta-
vellinum, þó að þeir, sem í bílunum eru, bjóðist til
þess að greiða aðgöngumiða?
Og hvernig stendur á því á hinn bóginn, að bíl-
um er leyft að raða sér við girðinguna neðan við
völlinn og fólk fær þar að horfa á óátalið og
ókeypis?
Það er heldur leiðinlegt að sjá, hve margir vilja
komast hjá að greiða 10 kr. fyrir góða skemmtun
og til styrktar hollri íþrótt, en hitt er misráðið, að
banna fólki að horfa á úr bifreiðum sínum, ef það
vill borga, því að oft er köld golan að norðan og
betra að vera í skjóli.
------o------
Forsætisráðherra Frakklands, de Gaulle, og kona
hans, eru virkir meðlimir í kaupfélagi bæjar síns,
Colombez les Deux Eglises, en það er útibú frá
stærsta neytendakaupfélagi Frakklands, Le Coop-
erateurs de Lorraine, sem rekur á annað þúsund
verzlanir.
„Frú de Gaulle fylgist vel með hagnaði þeim,
sem hepni ber af ágóðaskyldum vörum,“ segir einn
úr stjórn kaupfélagsins. „Hershöfðinginn fær
reglulega samvinnublaðið Le Cooperateur de
France, og við erum sannfærðir um, að hann hefur
áhuga á málefnum okkar og stefnu.“
------o------
Meðöl, sem lækna allt! — í Bandaríkjunum eru
lyf auglýst sem hver önnur vara, enda verzlunin á
þeim laus í skorðum, og það nota sér ýmsir ágjarn-
ir og miður ráðvandir.
Nú stendur yfir þar vestra málarekstur og leit að
ýmsum „lyfsölum“, sem selt hafa auðtrúa fólki
ýmis „undralyf". Þeirra á meðal eru þessi:
0 Fimm tegundir lyfja, sem áttu að vera búin
til úr býflugnafæðu. Þau áttu að yngja upp
aldrað fólk, róa slæmar taugar og lækna gigt.
0 Meðal gert úr soyabaunum, sem átti að lækna
sykursýki, gallsteina og krampaveiki og koma
í veg fyrir hjartablæðingu, magasár, skap-
vonzku og gleymsku.
0 Epsom sölt við gallsteinum, vítamín til þess að
forðast inflúenzzu, steinar til þess að lækna
liðagigt og nýrnaveiki, grös til að lækna
lungna- og hjartasjúkdóma.
0 Rafmagnstæki (Læknaðu þig sjálfur ) til þess
að finna og lækna hjá sjálfum sér heilasjúk-
dóma, hjartveiki, lungnasjúkdóma og sjúk-
dóma í nýrum, lifur og beinum
------o------
Kjörbúðum fer stöðugt fjölgandi í Vestur-Ev-
rópu. í árslok 1957 vor.u þær 15006, en aðeins 1073
árið 1950.
Við síðustu áramót var fjöldinn, sem hér segir:
Austurríki ................. 60
Belgia .................... 148
Bertland ................. 3750
Danmörk ................... 623
Finnland ................... 63
Frakkland ................. 663
Holland ................... 650
ítalía ...................... 4
Noregur .................. 1288
Sviss .................... 1119
Svíþjóð .................. 3515
Vestur-Þýzkaland ......... 3186
Kjörbúðum fer einnig fjölgandi í Austur-Evrópu.
Rússar hafa 1580 slíkar búðir, Tékkar 150, Austur-
Þjóðvei'jar 60 og Pólverjar 50.
En hve margar kjörbúðir skyldu annars vera hér
á landi?
-----o------
í nýju bandarísku blaði stcndur, að Missisippi
ásamt Missouri sé þriðja lengsta fljót í heimi, Níl
sé lengst en Amazón næst henni.
Er bandaríska blaðið að fara með fleipur eitt —>
eða skrökva íslenzkar kennslubækur?