Dagur - 15.10.1958, Blaðsíða 5

IVliðvikudaginn 15. október 1958
DAGUR
o
Frægasfi hrekkjalómurinn
Fyrir 5 árum kom út í Bandaríkjunum bók eftir H.
ALLEN SMITH. Hefur höfundurinn safnað þar saman frá-
sögnum af ýmsum frægum hrekkjalómum og hrekkjum
þeirra. I>að, sem hér fer á eftir, er tekið úr bók þessari.
Ræða forseta við sefningu Alþingis
Sá frægasti og sniðugasti af
öllum brezkum hrekkjalómum er
án efa William Horare De Vere
Cole, sem látinn er fyrir rúmum
20 árum. Hann var mágur Ne-
yiile Chamberlains forsætisráð-
herra, menntaður maður og efn-
aður. Hann varð alræmdur fyrir
hrekki sína þegar á unga aldri.
Á meðan Cole var við nám í
Cambridge bar svo til, að soldán-
inn í Zanzibar kom í opinbera
heimsókn til Lundúna, og voru
dagblöðin full af frásögnum um
móttökur og veizlur, sem haldn-
ar voru soldáni til heiðurs. Það
var því ekki að undra, þótt borg-
arstjórninni í Cambridge þætti
mikið til koma, er hún fékk sím-
skeyti er tilkynnti, að hinn tigni
gestur myndi koma til borgar-
innar og dvelja þar einn dag.
Á ákveðinni stundu voru mætt-
ir á járnbrautarstöðinni allir
helztu embætismenn og fyrir-
menn Cambridgeborgar í sínum
beztu klæðum, skrýddir heiðurs-
merkjum. Og sjá: út úr einum
vagninum steig soldáninn í pur-
puralitum flauelsklæðum með
drifhvítan túrban á höfði. —
Á hæla honum kom svo fylgd-
arlið, mjög skrautbúið.
Borgarstjórinn í Cambridge
bauð hinnn tigna gest velkom-
inn með háfleygri ræðu, og til
ráðhússins var hópnum boðið til
opinberrar móttöku, og þar voru
drukkin feiknin öll af kampavíni
og fluttar margar hátíðlegar
ræður. Að veizlu þessari lokinni
var ekið með hina tignu gesti um
háskólahverfið, en að því búnu
steig soldán og föruneyti hans
upp í lest á leið til Lundúna.
Þetta sama kvöld barst borg-
arstjórninni hrífandi minjagrip-
gi-ipum, gjöf frá soldán sjálfum.
Hann hafði ritað með eigin hendi
á bréfspjaldið: „Bakuggi Hins
heilaga hákarls í Zanzibar —
tákn vináttu, sem aldrei gleym-
ist.“
En það er af soldáni að segja,
að hann steig af lestinni á næsta
viðkomustað, þvoði sér rækilega
og varð að E. Ii. De Vere Cole.
Fylgdarliðið voru aðrir Cam-
bridgestúdentar. Fötin voru send
leikhúsverzluninni, en þar höfðu
þau verið tekin á leigu, og pilt-
arnir snertu aftur til skóla síns
.eins og ekkert hefði í skorizt.
Það komst fljótlega upp að
þetta hefði allt verið gabb, því að
hinn raunverulegi ■ soldán hafði
aldrei farið frá Lundúnum, en
ekki komst þó upp um sökudólg-
ana. Þeir þögðu eins og steinar,
og þáttur þeirra í sjónarspili
þessu varð ekki kunnur fyrr en
þeir voru allir komnir burt frá
Cambridge.
—o—
Cole hrekkti vini sína engu
síður en aðra, og þeir voru aldr-
ei öruggir um sig. Einn af beztu
vinum hans ætlaði að fara að
kvænast, og hann ákvað að gifta
sig í kirkju. Hann hugsaði sem
svo, að aldrei myndi Cole fara að
trufla hina hátíðlegu athöfn í svo
heilögu umhverfi.
Giftingin fór fram í kirkjunni
án þess nokkuð kæmi fyrir, og
Cole sat sjálfur prúðbúinn og al-
varlegur á innsta bekk. Brúður
og brúðgumi gengu nú frá altar-
inu og út úr kirkjunni; þau
staðnæmdust sem snöggvast á
tröppunum, á meðan kunningja-
hópurinn fyrir utan hyllti þau.
en þá sló eldingunni niður.
Upp kirkjutröppurnar brunaði
ung og falleg stúlka, mjög vel
búin, regluleg „kynbomba“,
kastaði sér grátandi í fangið á
brúðgumanum, margkyssti hann
og kallaði hástöfum með grát-
hljómi og örvæntingu í röddinni:
„Elsku hjartað mitt! Ef svona
þarf að fara, þá vil eg, að þú
verðir hamingjusamur, en
mundu þó alltaf árin, sem við
áttum saman, og þegar hún er
orðin leið á þér, þá geturðu allt-
af komið til mín!“
Enn eitt örvæntingaróp — og
hún var þotin niður tröpp-
urnar, gegn um mannþröngina
og horfin. Seinna um daginn átti
hún stefnumót við W, H. De
Vere Cole og fékk kaupið sitt.
í gær varð Halldóra Bjarna-
dóttir 85 ára. Þann kvenskörung
þekkja allir, sem komnir eru til
vits og ára. Hún dvelur nú á
heimili aldraðra á Blönduósi. —
Fyrir stuttu var hún hér á Ak-
ureyri að ganga frá ársritinu
Hlín, var enn sem fyrr bein í
baki, höfðingleg í fasi og engin
ellimörk á henni að sjá.
Halldóra Bjarnadóttir á merka
sögu að baki og óvenjulega. Hún
dvaldi um nokkurra ára skeið í
Noregi, hlaut þar kennara-
menntun og kennslustarf og er
víðförul kona innanlands ogutan.
Sem dæmi um margþætt störf
hennar má nefna, að hún var um
skeið skólastjóri Barnaskólans á
Akureyri ,hún stofnaði Samband
norðlenzkra kvenna árið 1914. —
Þrem árum síðar stofnaði hún
ársritið Hlín, sem notið hefur
verðugrar viðurkenningar og
vinsælda undir ritstjórn hennar á
fimmta áratug. Halldóra hefur
jafnan látið heimilisiðnaðarmál
mikið til sín taka og var heimil-
isaráðunautur um 30 ára skeið.
Starf hennar er ómetanlegt á því
sviði. Sýningar hennar á tóvinnu
og öðrum listiðnaði, bæði hér
heima og á Norðurlöndum og
Ameríku vöktu mikla athygli. —
Tóvinnuskólinn á Svalbarði er og
árangur af hinu mikla starfi
þessarar dugmiklu konu.
Þótt fátt eitt sé nefnt, nægir
það til að sýna að Halldóra
Bjarnadóttir er óvenjuleg kona í
störfum.
Fríð kona er hún og höfðing-
Malenkov úr söguiini?
Sic transit etc.
Hvað eftir annað hefur gosið
upp í erlendum blöðum síðustu
vikurnar, að Sovéthöfðinginn
fyrrverandi, Georgij Malenkov,
hafi fyrirfarið sér í útlegðinni
fyrir allt að því þrem mánuðum
síðan. Og fyrir skömmu var þetta
fullyrt í brezku stórblaði eftir
öruggum heimildum að sögn.
Talið er, að þannig hafi Mal-
enkov forðað sér, „fári undan
þungu“, að verða þungamiðja
nýrra réttarhalda, þar sem átti
að knýja hann til að játa á sig
ýmiss konar skemmdarverk og
vanrækslu á ráðherraárum sín-
um. Og þess háttar kostar ekkert
nema lífið þar eystra. Þar er
þetta þaultroðin braut og auð-
rötuð.
Nú er Búlganín löngu hættur
öllum bréfaskriftum sínum og
setztur að í þögninni, — og
hverfur senn inn í kyrrðina ei-
lífu. Krúsjtsjof hefur nú tekið
við bréfaskriftunum og stóryrð-
unum um hríð. — En gata Stal-
íns, Bería, Malenkovs, Búlganíns
— og Krúsjtsjofs „er vegurinn
okkar allra“, eins og karlinn
sagði, sem hengdi hundinn. —
Og margan hafa þeir hundinn
hengt þar eystra. — Og senn
kemur að þeim næsta.
Gunnar Þórðarson frá Höfða
andaðist í Fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri 13. þ. m.
leg, ætíð búin íslenzkum búningi,
vel er hún menntuð, skarp-
skyggn á menn og málefni, rök-
fim og stefnuföst, fáguð í fi'am-
komu en yfirlætislaus.
Dagur sendir afmælisbarninu
beztu árnaðaróskir og þakkir
fyrir ágæt kynni fyrr og síðar.
Lögmannshlíðarkirkja
fær góða gjöf
í tilefni af 50 ára afmæli Spari-
sjóðs Glæsibæjarhrepps færði
stjórn sjóðsins Lögmannshlíðar-
kirkju að gjöf tíu þúsund krónur.
Viljum við, sóknarprestar
kirkjunnar, færa gefendum ein-
lægar þakkir fyrir hönd sóknar-
nefndar og safnaðar.
Gjöfin kom sér mjög vel, þar
sem fyrir dyrum stóðu breyting-
ar á upphitunarkerfi kirkjunnar.
Hefur nú verið unnið að þeirri
breytingu.
Það er einnig ástæða til þess að
þakka þann hug góðvildar og
fórnfýsi, sem fram kemur í gjöf
þessari. — Kirkjunni er mikill
stuðningur að framréttri hönd
góðra manna, sem í fögru verki
sýna hug sinn, og styrkja starf
hennar.
Með einlægu þakklæti.
Kristján Róbcrtsson,
Pétur Sigurgeirsson.
Lúðrasveit Akureyrar leikur á
Ráðhústorgi n.k. sunnudag, 19.
okt., kl. 4 e. h., ef veður leyfir.
Hér fer á eftir ræðu sú, sem
forseti íslands, Ásgeir Ásgeirsson,
flutti við setningu Alþingis 10.
október síðastliðinn:
„Agætur maður, sem heimsótti
Island fyrir nokkrum árum, taldi
íslendinga búa á yztu þröm hins
byggilega heims. — Sjállir kvört-
um vér þó ekki, en teljurn legu
landsins góða m.a. vegna fiskisæld-
ar og íriðsældar. Islandsálar eru
djúpir og greina landið glögglega
lrá öðrum þjóðlöndum. Það er
sannmæli, að island byrji, áður en
jað rís úr sæ, og „latidsbrún" heit-
ir frá fornu fari, það sem vér nú
köllum landgrunn. Landkostir hafa
jafnan verið hálfir í sjó, og sjávar-
aflinn, sent er vor erlendi gjald-
eyrir, gerir það kleift, að halda
uppi nútíma menningu á þessari
„yztu þröm“.
Það er tækni nútímans, sem gerir
oss kleift að njóta landsins gæða í
ríkum mæli, bæði til lands og sjáv-
ar. En jafnframt veldur hin sama
tækni vaxandi ágengni og ofveiði
á fiskimiðum. Frá byrjun togara-
aldar og til skamms tíma liafa ís-
lengingar búið við fimmtíu ára
samning við Breta um þriggja
mílna landhelgi. Þennan samning
héldu íslcndingar vel, og vita þó
allir, sem muna aftur til síðustu
aldamóta, hve Jtungum búsifjum
hann olli íslenzkum fiskimönnum.
Það þarl’ því engan að undra, að
íslendingar höfðu mikinn viðbún-
að til að endurheimta gömul fiski-'
mið, þegar samningurinn rann út,
og kæmi ekki til hugar að tíma-
bundinn samningur ynni hefð. Að
þessum undirbúningi liefir verið
unnið dyggilega af ríkisstjórnum
og sérfræðingum þeirra í rúmlega
tíu ár, og málið flutt á vettvangi
Hinna sameinuðu þjóða. Það Iiefir
verið sýnt fram á algera sérstöðu
íslendinga um fiskvciðar, ofveiði,
og saga íslenzkrar lendhelgi rakin.
Framundan er sívaxandi tækni í
fiskvciðum og fljótandi fiskiðju-
ver. Ollum er kunnugt um afleið-
ingar ofveiðinnar í Norðursjó, við
Skotlandsstrendur og á Færeyja-
banka.
Islendingar vilja ekki bíða að-
gerðarlausir sama örreytis á sínum
fiskimiðum. Þeir hafa flutt mál sitt
á alþjóðavettvangi í þcirri von, að
settar yrðu alþjóðareglur um víð
áttu landhelgi, og að viðurkennd
væri sérstaða þeirra strandríkja, sem
byggja alkomu sína að mestu á lisk-
veiðum. En sú von liefir brugðizt
til þessa. Þar fyrir hefir mikið áunn-
izt um skilning á sérstöðu Islands.
Það hefir verið gengið frá liinni
gömlu kenningu um þriggja mílna
fallbyssulandhelgi dauðri, og hugs-
unarháttur í landhelgismálum er
gerbreyttur. Mest er það þó ennþá-
í orði og minna í framkvæmd.
Hér er eins og oftar beitt þófi,
þegar hagsmunir rekast á, og fá-
mennar þjóðir vilja rétta sinn hlut.
En það ætti öllum að vera orðið
Ijóst, að meðan engar alþjóðarleg-
ur eru settar, munu þau ríki, sem
afskipt eru um fiskveiðalandhelgi,
halda áfram að taka sér sjálfdæmi.
Landhelgisdeilur eru engin nýjung,
og hafa stundum orðið býsna lang-
dregnar. Fn breyttur hugsunarhátt-
ur og vaxandi alþjóðasamstarf a:tti
nú að geta gert þessar deilur stutt-
ar. Til þess cru samtök þjóðanna,
að leysa knýjandi viðfangsefni með
sanngirni á friðsamlegan hátt.
Islendingar scclla sig eklti leng-
ur við póf um ófyrirsjáanlegan
tima. Reglugerðin utn tólf rnilna
landhelgi gekk i gildi jyrsta sepl-
ember siðastliðinn. Vér undrumst
pað ekki sérstaklega, pó.að ýmsir
hrykkju við af pessum tiðindum.
Einn árangurinn mcetti verða sá,
að vekja aðrar pjóðir til pess að
sinna aðkallandi nauðsyn slrand-
rikja um fiskiveiðar, og lála cklii
dragast úr humlu, að setja al-
pjóðalög, par sem engin eru til,
og jorðast pannig hcettulega
árekstra i framtiðinni. Er petta
eitt af himtm sjálfsögðu viðfattgs--
efnum Hinna sameinuðu pjóða,
og lslendingar hafa nú öðru
sinni lagt til, að Hinar samcin-
uðu pjóðir leiddu landhelgismál-
in i heild sinni til lykta.
Það hnykkti að vísu ýmsum við,
þegar hin nýja fiskveiðireglugerð
gekk í gildi, en þó engum meir en
lslendingum sjálfum. Það mun vera
í fyrsta sinn, sem herflota er beint
gegn stækkun fiskveiðilandhelgi, er
Bretar sendu herskip sín veiðiskip-
um til trausts og lialds innan ís-
lenzkrar landhelgi. — Vér höfðum
vænzt jjess, að njóta fiskisældar og
friðsældar, sem fylgt liefur legu
landsins í miðju Norður-Atlants-
hafi, og gerðum ráð fyrir því, e£
einhver teldi brotin á sér lög, að ])á
myndi það mál sótt á alþjóðavett-
vangi. Sjálfir höfum vér verið vopn-
laus þjóð um margar aldir, og ætl-
uni oss engan hlut í vopnaviðskipt-
um. Fn Bretar hal'a að sinni kosið
sér vopnað sjálfdæmi um hagsmuna
ágreining við bandalagsþjóð. Fg
harma það, að góðir og gamlir ná-
grannar skuli „svo mikla ógæfu
saman eiga“. En gott tækifæri hafa
Bretar til að hætta þessum hættu-
lega leik nú, þegar Hinar samein-
uðu þjóðir taka málin í heild aftur
til athugunar. Um hitt standa ís-
lendingar allir saman sem einn
maður, að hvorki heriloti Breta né
nokkur annar herskapur verður lát-
inn ráða þessum málum til lykta,
liverju sem fram vindur.
Það er vá fyrir dyrum, ef Bretar
halda uppteknum hætti, og vax-
andi nú, þegar vetur gengur í garð
með auknum bátaflota á vertíð.
Jslenzk varðskip hafa farið mcð
löndum af varfærni og þó með
festu. Þjóðin fagnar einróma drengi
legri framgöngu í landhelgisgæzlu,
og mættum vér, sem sitjum öruggir
í landi, hala meir það fordæmi í
umræðum og orðbragði. Þjóðar-
eining þolir ekki sífelldar hnipp-
ingar á gamla flokksvísu. Það verð-
ur jafnan nokkur ágreiningur um
aðferðir, þó að markið sé eitt. Fn
á alvöru- og úrslitastundum verður
þjóðareiningin að skyggja á allt
slíkt.
Að svo mæltu óska ég þess og
vona, að Alþingi og ríkisstjórn beri
gæfu til að leiða vandamál og við-
fangsefni þjóðarinnar svo til lykta,
að afkoma hennar, öryggi og heiður
verði tryggður á komandi árum.“
- Villiminkurinn
(Framhald af 8. síðu.)
veiðarnar með ágætum árangri.
Minkahundar frá Karlsen eru nú
orðnir töluvert útbreiddir. Fyrir
nokkrum dögum kom hann fær-
andi hendi og seldi hunda í Eyja-
firði, Öxnadal, Fnjóskadal og
Aðaldal.
Dýrasti hundurinn fór að Arn-
arfelli í Eyjafirði og kostaði 7
þús. kr. Er það dýrasti hundur,
sem spurnir fara af hér á landi.
Gefur það auga leið, hvers við
þykir þurfa í baráttunni við hið
litla dýr, sem árið 1932 var flutt
til landsins í þeirri von, að orðið
gæti upphaf nýrrar atvinnugrein-
ar, en er nú orðið landplága.
Halldóra Bjarnadóttir 85 ára