Dagur - 25.10.1958, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Laugardaginn 25. október 1958
DAGUR
Aðalritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Meðritstjóri:
INGVAR GÍSLASON
Auglýsingastjóri:
Þorkell Björnsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 90 — Sími 1166
Árgangurint kostar kr. 75.00
Blaðið kemur út á miðvikudögum
og laugardögum, þegar efni standa til
Gjalddagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Framkvæmdir ríkisins
EYSTEINN JÓNSSON, fjármálaráðherra, komst
m. a. svo að orði, er hann við útvarpsumræður
talaði um framkvæmdir ríkisins:
„Full ástæða er til þess að minna á, að á þessu
ári hefur mcrkum áfanga verið náð í fram-
kvæmdum ríkisins.
Sementsverksmiðja ríkisins er farið að fram-
leiða. Frá upphafi Islandsbyggðar hefur það verið
einn veikasti hlekkurinn í þjóðarbúskapnum, að
sækja hefur þurft meginhluta hins varanlega
byggingarefnis til annarra landa. Má nærri geta,
hvílíkur fjötur þetta hcfur verið þjóðinni um
fót alla tíð. Það vcrður því að teljast með merkari
atburðum í atvinnusögu landsins, að Sements-
verksmiðju hefur verið komið á fót, og að nú er
hægt að framleiða innanlands úr innlendum hrá-
efnum þetta höfuðefni til margháttaðra fram-
kvæmda. Er rík ástæða til þess að fagna þessum
mikla sigri.
Þá er rétt að minna á, að á þessu ári hefur
einnig verið lokið við að byggja tvö mikil raf-
orkuver, annað fyrir austan og hitt fyrir vestan.
Grímsárvirkjun og Mjólkárvirkjun. Á Grímsár-
virkjun að framleiða 2.800 kw og Mjólkurárvirkj-
un 2.400 kw. Eiga þessar stöðvar ásamt vara-
stöðvum í sambandi við þær, að sjá fyrir nægi-
legri raforku í þessum landshlutum, og í báðum
héruðunum eru miklir möguleikar til þess að
auka framleiðslu raforku eftir því, sem reynslan
sýnir þörf á.
Bygging þessara aflstöðva veldur tímamótum í
þessuni byggðarlögum. Verður unnið áð því, bæði
þar og annars staðar, að leggja línur út frá afl-
stöðvunum eftir því sem fjármagn og aðstaða
leyíir. Er að sjálfsögðu nauðsynlcgt að gcra sér
grein fyrir því, að slíkt vcrður áð gera í áföngum
og óhjákvæmilega á Iöngum tíma, því að þess er
enginn kostur, að við það verði ráðið með öðrum
hætti.
Er ánægjulegt að minnast þess, hversu stór
skref þegar hafa verið stigin á örstuttum tíma í
raforkumálum dreifbýlisins. En óhjákvæmilegt
um leið að minna á, að þessi risaskref, hafa reynt
mjög á þjóðarskútuna og fjáröflun vcrið ákaflega
erfið.
Ijóst, að það er ekki mögulegt að
fara jafnhratt á næstunni í þessu
máli og gert hefur verið um sinn.
Ómögulegt að útvega svo mikið
fjármagn. En áfram verður að
sækja scin djarflcgast, því að
þörfin cr mikil.
Þá er þess að minnast og yfir
því að gleðjast, að á næstu mán-
uðum bætast í fiskiskipaflotann
12 tvö hundruð og fimmtíu má-
lesta fiskiskip. Hið fyrsta eftir
nokkra daga og svo hvert af
öðru. Verða þessi glæsilegu skip
myndarlcg viðbót við flotann, og
munu drcifast um landið víðs
vegar.
Verið er að vinna að kaupum
stórra togara og fjáröflun í því
skyni.“
Siðferðileg lægð.
SAMKVÆMT frásögnum sjón-
arvotta, mun samkomuhald víða
á Norðurlandi í mörgu áfátt og
fara versnandi. Án þess að rök-
styðja það með dæmum, mun
óhætt að fullyrða, að við erum í
þessu efni í siðferðilegri lægð. En
til þess að vinna gegn þessu
ófremdárástandi, er nauðsyn að
gera sér þess grein, hvar skórinn
kreppir.
í fyrsta lagi er drykkjuskapur
og drykkjuslark áberandi, einnig
meðal unglinga innan 16 ára ald-
urs. Lögreglueftirlit er ekki
nægilega öflugt, danssalir yfir-
fullir, slagsmál algeng, alger
vöntun á húsnæði fyrir ölóða
menn og „dauða“ oð leynivínsal-
ar mata krókinn undir veggjum
samkomuhúsanna. Samræmdar
reglur þarf að setja um sam-
komuhald í héruðunum, en þær
eru engar til. Þær reglur þarf
síðan að auglýsa rækilega og fara
eftir þeim. Hin ágætu félags-
heimili sveitanna þurfa með sam
eiginlegu átaki að forða þeim frá
því að verða „spillingarinnar
bæli“ og það þurfa forráðamenn
þeirra að gera án tafar. Ungt fólk
þarf að skemmta sér, en nokkrar
einfaldar reglur eru því nauð-
synlegar, ef vel á að fara.
Sennilega þarf að binda ald-
urstakmarkið við 16 ár á opin-
berum danssamkomum, en hafa
sérstakar samkomur í sambandi
við danskennslu o. fl. fyrir yngra
fólk. Lögreglueftirlit þarf að
auka stórlega og eldra fólkið
gæti haft veruleg áhrif á bætt
samkomuhald yfirleitt, með því
að sækja þessa staði og blanda
geði við yngri kynslóðina. Hús-
rúm verður að takmarka fjölda
seldra aðgöngumiða’ á hverjum
stað, en ekki aðsókn o. s. frv.
Konsertar á kirkjuloftum.
Kirkjugestur skrifar blaðinu
um söng í kirkjum:
„UNDANFARIN ÁR hafa verið
stofnaðir fjölmargir kirkjukórar
víðs vegar um landið. Hefur ver-
ið starfað að þessu af mikilli elju,
og þeim áhugamanni, sem mest
hefur að þessu unnið, mjög vel
fagnað af almenningi, sem hefur
gaman af að syngja. Nú er svo
komið, að margir góðir kirkju-
kórar starfa á vegum kirknanna;
þeir hafa með sér samband,
syngja mikið og halda söngmót.
Að þessu er auðvitað menningar-
auki. En það eru fleiri hliðar en
ein á hverju máli.
Það er ætlazt til, að söngur sé
snar þáttur í hverri guðsþjón-
ustu, ekki konsertsöngur, heldur
safnaðarsöngur. Söfnuðurinn á
að vera þátttakandi í guðsþjón-
ustunni að svo miklu leyti, sem
unnt er, ekki einungis áhorfandi
og hlustandi. Prestunum er þetta
auðvitað vel ljóst, og þeir biðja
kirkjugesti að syngja með kórn-
um. En hvernig er brugðizt við
þessari beiðni?
Hinir fáguðu kirkjukórar hafa
víðast hvar haft þau áhrif á
safnaðarsönginn, sem ekki var til
ætlazt. Flestir kirkjugestir hafa
það álit á söngrödd sinni, að þeir
vilja ekki skemma fyrir kórn-
um, enda hafa þeir unun af að
hlýða á góðan söng. Ástandið er
því þannig, að uppi á kirkjulofti
er haldinn konsert, en á kirkju-
bekkjunum er hlustað og þagað.
Við hverja kirkju ætti að vera
lítill kór, sem syngi við jarðar-
farir og ef til vill á stórhátíðum,
en við almennar guðsþjónustur
ætti þetta fólk að dreifa sér um
kirkjubekkina og leiða sönginn.
Þá fyrst væri ástæða til að ætla
að söngurinn yrði almennui', ekki
aðeins þiggjendur og hlustendur
á bekkjum, heldur þátttakendur,
sem nytu sinnar kirkjugöngu.“
Ljótt ræsi.
MENN ERU að velta því fyrir
sér, hvað tefji byggingu niður-
brotins ræsis á þjóðveginum í
Arnarneshreppi. Langt er síðan
ræsi þetta datt niður, og hefur
vegamálastjórnin einhverii tíma
brugðið skjótara við um aðgerðir.
Bægisarkirkja huridrað ára
Eg efast um að við gerum okkur hversdagslega
grein fyrir því, hvílík risaskref stigin hafa verið
nú síðustu missirin í raforkumálum drcifbýlisins.
Nú í árslok verður búið að verja til áætlunar-
innar um 371 milljón. Til samanburðar má geta
þess, að sú fjárhæð svarar til samanlagðs stofn-
kostnaðar beggja virkjananna við Sogið, írafoss-
viljunarinnar og þeirrar nýju, sem nú er í smíðum
og vel það.
En Sogsvirkjanimar eru hvor um sig stærstu
og dýrustu mannvirki, scm íslendingar hafa ráð-
izt í. Ilvor um sig ennþá meiri mannvirki en
Áburðar- og Sementsverksmiðjan. Hér hefur því
ekki verið um neitt smá átak að ræða í raforku-
málum dreifbýlisins.
Á þessu ári einu verður varið 113 millj. í áætl-
unina, og er það miklu hærri fjárhæð en nokkru
sinni verður á einu ári varið til Sogsvirkjunar-
innar, scm nú er í smíðuin.
Þctta verða menn að vita sem gleggst, til ]iess
að geta mctið það, sem er að gerast. Það er aug-
Hundrað ára afmælis Bægisár-
kirkju var minnst sunnudaginn
19. okt. sl. með guðsþjónustu í
kirkjunni og samkomu í félags-
heimili Hörgdæla að Melum
strax eftir messu. — Guðsþjón-
ustuna framkvæmdu þrír prest-
ar: Sérá Fjalar Sigurjónsson í
Hrísey þjónaði fyrir altari á und-
an predikun. Sóknarprestur
Bægisársóknar, séra Sigurður
Stefánsson prófastur á Möðru-
völlum, flutti fróðlegt og ítarlegt
erindi um Bægisárstað og þá
presta, sem þar hafa þjónað fyrr
og síðar. Var mikið á erindi pró-
fasts að græða. Hann var og fyrir
altari á eftir predikun. En pre-
dikun flutti séra Stefán Snævarr
á Völlum. — Við orgelið var
Baldur Guðmundsson á Þúfna-
völlum. Söngflokkur kirkjunnar
söng. Guðsþjónustan fór hið
bezta fram og var bæði fögur og
áhrifarík. — Strax að gúðsþjón-
ustunni lokinni var haldið frá
Bægisá og yfir að félagsheimil-
inu að Melum í boði sóknar-
nefndar. Félagsheimilið er mikil
bygging og sjálfsagt hin vandað-
asta. Mun henni varla lokið að
fullu ennþá. Sóknarnefndin í
Bægisársókn bauð þar öllum
kirkjugestum til kaffidrykkju og
veitti rausnarlega. Veizlustjóri
var Einar Sigfússon kennari og
sóknarnefndarmaður (að eg
hygg). Hófst samkoman með því,
að söngflokkurinn söng sálm. —
Síðan flutti veizlustjóri athyglis-
verða ræðu og bað menn að
málslokum sínum að gjöra svo
vel og neyta hinna frambornu
veitinga. Tóku samsætisgestir
þeirri málaleitun veizlustjóra hið
bezta og gjörðu kaffinu hin beztu
skil, eins og veitendurnir ætluð-
ust til. Af því líkum ágætum var
fram borið, að annað var ekki
(Framhald á 7. síðu.)
Brot ur afmælisrímu
til EIÐS á Þúfnavöllum.
Hógvær, stilltur, hlýr á svipinn, herðabreiöur,
kraíti þrunginn kjarnameiður
kemur mér í hugann Eiður.
Oll sín kvæðin ekki hann í einu syngur,
hyggjudrjúgur, harla slyngur,
heill og traustur Islendingur.
Margt á þessi maður innan munaspjalda.
Fáa betur íinn ég tjalda
irændasveit úr húmi alda.
Uppgötvar hann ýmislegt í ættaíræðum
iráleitt allt úr iornum glæðum
íinnanlega í blaðaskræðum.
Staríið þetta stendur lengst og stórum metið.
Eitir vorrar aldar hretið
Eiðs mun lengi verða getið.
Sjötíu ára sagður nú aí seggja tungum
lyít hann getur þvita þungum
þraukað móti garpi ungum.
Ungur hann á öldnum dygðum ástir iesti.
Enn mun þessum óskagesti
endast vel það leiðarnesti.
Góðar óskir góðum dreng er gott að bjóða.
Veika þráðinn vísnaljóða
virða bið ég mér til góða.
Saxi Lýtingsson.
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
Tvö veigamestu hlutverk heimspekinnar eru að
uppgötva hið sanna og iðka það góða. — Voltaire.
-----o-----
Þegar flækingui'ínn er ríkur, er hann kallaður
ferðamaður. — Paul Richard.
--:--O------
Hinn rétti tími til þess að hafa áhrif á skapgerð
barnsins er um það bil hundrað árum fyrir fæð-
ingu þess. — Dean Inge.
------o-------
Prentuð ræða er eins og þurrkað blóm; efnið er
þar að vísu, en yndisleikinn er horfinn og ilmur-
inn. — Lorain.
------o-------
Stríðið við stúlkurnar vinnurðu helzt með hatt-
inum þínum. Gríptu hann og taktu á sprett. —
John Barrymore.
------o-------
Ræður eru hvorki nógu langar fyrir þann, sem
flytur, né nógu stuttar fyrir þann, sem hlustar. —
Perry.
------o-------
Áhrif peninganna.
Sú saga er sögð um Chui'chill á stríðsárunum
síðustu, að hann hafi kallað á leigubíl í West End
og beðið bílstjórann að aka sér til útvarpsstöðvar-
innar, en þar átti hann að halda mikilsháttar ræðu.
„Mér þykir það leitt, herra minn,“ sagði bílstjór-
inn, „en þér verðið að fá yður annan bíl; þessi ferð
myndi taka of langan tíma.“
Churchill varð undrandi og spurði, hvers vegna
hann væri svo tímabundinn.
„Þetta er nú ekki venjulegt," sagði bílstjórinn,
„en sjáið þér til, herra minn. Hann Churchill ætlar
nefnilega að flytja ræðu í útvarpið eftir klukku-
tíma, og ég ætla að fara heim og hlusta á hann.“
Chuchill varð svo hrifinn, að hann tók upp
pundsseðil og rétti bílstjóranum, sem leit sem
snöggvast á hann, galopnaði bílinn og sagði: „Inn
með yður, herra minn. Churchill getur farið
fjandans til.“