Dagur - 19.11.1958, Side 1

Fylgist með því, sem gerist
hér í kringum okkur.
Kaupið Dag. — Sími 1166.
Dagur
DAGUR
kemur næst út miðviku-
daginn 26. nóvember.
XLI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 19. nóvember 1958
56. tbl.
Bretar þverbrjóta alþjóðalög og óvirða íslendinga
Brezkur landhelgisbrjótur innan 3ja mílna fékk herskipavernd og var kallaður
heim. Var með ólöglegan veiðarfærabúnað 2.5 sjómílur frá landi við Látrabjarg.
Herskipið Russel varnaði Rór að faka fogarann. „Ef þið skjótið á togarann þá
sökkvum við ykkur," sagði skipherra Russels. - íslendingar mótmæla harðlega -
Með þessu atferli er sýnt, að Bretar virða enga landhelgis-
línu, hvorki 3 mílur, 4 mílur eða 12 mílur, og með j>ví hafa
J>eir sýnt, að ofbeldi ]>eirra á íslandsmiðum hefur ekki einu
sinni á sér yfirskin réttarvörzlu, svo sem )>eir hafa viljað vera
láta fram að þessu. — íslenzka ríkisstjórnin liefur sent liarð-
orð mótmæli vegna þessa alvarlegasta atburðar í landhelgis-
deilunni og áskilur sér allan rétt í málinu.
Ágætt kynningarkvöld Matthías-
arfélagsins á Akureyri
„Séra Matthías var skáld hinna háu tóna,“ sagði
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi, sem flutti
eina af sínum snjöllustu ræðum
Mótmælin.
OrSsending íslenzku ríkis-
stjórnarinnar, sem utanríkisráð-
herra afhenti brezka sendiherr-
anum í Reykjavík, og felur í sér
frásögnina af atburðinum, er á
þessa leið:
„Herra sendiherra.
Eg leyfi mér að vekja athygli
yðar á atviki því, er nú skal
greina og gerðist innan íslenzkr-
ar landhelgi 12. nóvember sl.:
Kl. 11,25 mældi íslenzka varð-
skipið Þór brezka togarann
Hackness FD-120 2,5 sjómílur
undan strönd íslands í nánd við
Bjargtanga.
Kl. 11,30 mældist togarinn 2,7
sjómílur undan landi.
Varðskipið Þór varð þess vart,
að veiðarfæri togarans voru inn-
anborðs, en ekki löglega frá þeim
gengið.
Augljóst var, að Hackness var
innan óumdeildrar íslénzkrar
landhelgi og brotlegur við ís-
lenzk lög.
Kl. 11,35 gaf Þór togaranum
merki um að nema staðar og var
þá jafnframt ljóst, að togarinn
var kominn á talsverða ferð.
Togarinn nam ekki staðar.
Milli kl. 11,38 og 11,52 skaut
Þói' fjórum lausum púðurskotum
og mældi aftur (kl. 11,52) stöðu
beggja skipanna.
Með því að Hackness nam eigi
staðar, þrátt fyrir stöðvunar-
merki og púðurskot frá íslenzka
varðskipinu, skaut Þór kl. 11,58
föstu skoti rétt fyrir framan
Hackness. Eftir harðan eltingar-
leik var Þór nú á hlið við Hack-
ness og staða togarans 0,35 sjó-
mílur innan við gömlu (1952)
fiskveiðimörkin.
Kl. 12,00 nam Hackness loks
staðar.
Nokkru síðar kom brezka flota-
skipið Russel á vettvettvang.
Eftir að foringjar Þórs og
Russels höfðu rætt um málið, til-
kynnti hinn síðarn?fndi skip-
herra Þórs, að Russel myndi
sökkva varðskipinu, ef það skyti
á togarann.
Ríkisstjórn íslands mótmælir
hið eindregnasta þessu augljósa
broti á alþjóðarétti og íslenzku
fullvelcU, þegar brezkt herskip
aðstoðar brezkan togara, sem er
að brjóta íslenzk lög innan óum-
deildrar landhelgi íslands, til
þess að komast undan og hótar
jafnvel að sökkva íslenzka varð-
skipinu, þegar það reynir að taka
hið brotlega skip.
Geymir ríkisstjórnin sér allan
rétt í þessu ’máli og krefst þess
jafnframt að brezka ríkisstjórnin
geri þegar í stað ráðstafanir til
þess að láta færa togarann Hack-
ness og skipstjóra hans til ís-
lands, svo að lögfullt mál megi
höfða vegna brota á íslenzkum
lögum og reglugerðum,
Væntir íslenzka ríkisstjórnin
tafarlauss svars við kröfu þess-
ari.
Ríkisstjórn íslands lítur þenn-
an atburð alvarlegi'i augum en
nokkuð annað er brezk skip hafa
aðhafzt í íslenzkri landhelgi.
Eg leyfi mér, herra sendiherra,
að fullvissa yður um virðingu
mína.
(Sign.)
Guðm. í. Guðmundsson.“
Sýning helgileiksins „Bartimeus
blindi“ eftir séra Jakob Jónsson
er merkur viðburður í safnaðar-
iífi Akureyringa. Ilann vakti
óskipta aðdáun og hrifningu
kirkjugesta. Sóknarprestarnir á
Akureyri, sem áttu frumkvæðið
að því að leikurinn var fluttur
hér, eiga þakkir skildar. Höfund-
urinn gat ekki verið viðstaddur
Alda réttlátrar reiði.
Framangreindur atburðui' vakti
reiðiöldu um allt land. Innan
veggja Alþingis var málið þegar
rætt opinberlega. Þar lýsti for-
maður stjórnarandstöðunnar yfir
fullum stuðningi við ríkisstjórn-
ina í málinu, sem forsætisráð-
herra þakkaði.
Aldrei hefur þjóðin staðið sam-
an áf meiri einhug en nú. Oll
þjóðin skilur hvað í húfi er, svo
að jafnvel hinir forhertustu sér-
hyggjumenn og stjórnarandstæð-
ingar þoka sér í varðstöðu við
hlið ríkisstjórnarinnar og er það
þeim til sóma.
En ætla íslendingar að láta
sitja við mótmælaorðsendinguna
eina? Þótt við viljum þjálfa lang-
lundargeð okkar til hins ítrasta í
von um það, að réttlætið sigi'i
vopnaða kúgun að lokum, mun
því ærin raun að orðsendingum
einum saman.
Kemur því fyllilega til grcina
að kalla sendiherra okkar í
London heim og losa okkur við
þann brezka. Ennfrcmur að
kæra ofbeldið á alþjóðlegum
vettvangi. Þetta hvort tveggja
styddi mótmæli okkar og gerði
umheiminum ljósari en ella
þau afgliip Brpla, sem þeir eru
nú bcrari að en nokkru sinni
fyrr í þessari landhelgisdeilu.
frumsýninguna á mánudags-
kvöldið, en var væntanlegur í
gær. Helgileikurinn fjallar um
það atriði Nýja testamentisins
þega>' Jesús læknar blinda
manninn.
Ágúst Kvaran tók að sér það
vandasama hlutverk að koma
sýningunni upp og það leysti
hann með hinni mestu prýði. —
Matthíasarfélagið á Akureyri
boðaði til kynningar- og skemmti
kvölds í Samkomuhúsinu á
föstudaginn var. Salurinn var
þéttskipaður. Sýnir það, að fleira
er metið en dans og drykkja þeg-
ar vel er vandað til skemmti-
atriða. Enn á þjóðskáldið Matt-
hías ítök í hugum fólksins. Hitt
mun þó hafa ráðið meiru um að-
sóknina, að Davíð Stefánsson
skáld frá Fagraskógi flutti erindi
Davíð Stefánsson,
Árni Jónsson kennari fór með
hlutverk Bartimeusar blinda
og fórst það svo vel úr
hendi, að eftirminnilegt. mun
verða. Aðrir þátttakendur og
ílytjendur voru:
Sverrir Pálsson, Matthildur
Sveinsdóttir, Jóhann Valdemars-
son, Bjöi'g Baldvinsdóttir, Guð-
(Framhald á 7. bls.)
um Matthías, en á hann vilja all-
ir hlusta. Kirkjukórinn söng
undir stjórn Jakobs Tryggvason-
ar og þau Anna G. Jónasdóttir,
nemandi í M. A., og Gísli Jóns-
son menntaskólakennari lásu upp
úr verkum skáldsins. Bæði söng-
urinn og upplesturinn voru til
hinnar mestu ánægju.
Marteinn Sigurðsson, formaður
Matthíasarfélagsins, bauð gesti
velkomna með stuttu ávarpi. —
Hann minnti á, að séra Matthí-
as hefði um aldarþriðjung átt
heima hér á Akureyri og verið
dáður, elskaður og virtur, og því
væri það sómi bæjarfélagsins að
halda minningu hans á lofti. —
Matthíasarfélagið ynni að því að
koma upp Matthíasarsafni og fé-
lagar væru nú orðnir 117. Síðan
'lýsti hann dagskrá. Fyrsta atriði
hennar var ræða Davíðs Stefáns-
sonar, sem tekið var með miklum
fögnuði.
Ræðumaður sagði frá kynnum
sínum við Matthías frá því að
hann las kvæði hans í bernsku
og þar til hann skildi við þjóð-
skáldið í síðasta sinni heima á
Sigurhæðum, nokkru áður en
Matthías andaðist.
Engin tök eru á því að rekja
erindi ræðumanns, slíkt yrði að-
eins svipur hjá sjón. Enda var
það bæði fjölbreytt að efni og
skráð og flutt af þeim manni,
sem er orðsins list í blóð borin.
Þó að víða gætti gamansemi í
erindinu, var undiraldan djúp al-
vara og aðdáun á séra Matthíasi,
er z'æðumaður nefndi skáld
hinna háu tóna. Þess vegna hefði
(Framhald á 7. síðu.)
„List um landið“
Svo nefnir Ríkisútvarpið og
Menntamálaráð ferðalög nokk-
urra manna, sem kynna list sína
út á landsbyggðinni.
Guðm. G. Hagalín, Guðmund-
ur Böðvarsson, Indriði G. Þor-
steinsson og Jóhannes úr Kötl-
um voru hingað sendir ásamt
Kristni Hallssyni. — Samkoma
þeirra að Fi-eyvangi linlega sótt
og sama tregða var hér á Akur-
eyri um aðsóknina. Er það illa
farið. Þessi hópur listamanna
hefur ekki, né heldur húsbænd-
ur þeirra, haft neitt samband
við blöð bæjarins og önnur vana-
leg fyrirhyggja við undirbúning-
inn var í molum.
Helgileikuriim í Akurcyrarkirkju var dýrðleg guðsþjónusta. Aðsókn var meiri á mánudagskvöldið
en kirkjan rúmaði. — (Ljósmynd: Edvard Sigurgeirsson.)
Helgileikurinn Bartimeus blindi vakti hrifningu í Akureyrarkirkju