Dagur - 13.12.1958, Qupperneq 1

Fylgist með því, sem gerist
hér í kringum okkur.
Kaupið Dag. — Sími 1166.
Daguk
DAGUR
kemur næst út miðviku-
daginn 17. desember.
XLI. árg.
Akureyri, laugardaginn 13. desember 1958
63. tbtl.
Draga björg í bú
Þessi mynd var tekin á Hjalteyri á síldartímanum í sumar. Þá lá
þar togari með 1200 mál af síld. Fáir veittu þessum fiskimönnum
athygli. Það þykir ekki fréttnæmt, þótt skroppið sé á færi á þeim
tíma, sem rnenn vilia ekki nefna lægri tölur en hundruð þúsunda
og bó helzt milljónir. — Þessir menn þurftu þó enga að öfunda í
tekjulegu -tilliti. — Þá dagana mun dagshluturinn ekki hafa
verið undir 600 krónum. — (Ljósmynd: E. D.).
Hvers vegna segir hann ósatf?
Mikill vísindaleiðangur til Grænlands
Þátttaka 5 þjóða. Rannsókn á hinni miklu íshettu
Grænlands og veðurbreytingum. 300 smálestir af
útbúnaði og efni, 6 flugvélar, 10 snjóbílar, 40
sleðavagnar og franskt plasthús til þess að dvelja í
vetrarlangt undir snjónum
Fimm lönd senda í félagi mikinn leiðangur til Grænlands
á næsta ári. Minnkar íshettan eða stækkar hún? Það er aðal-
lega þessari spurningu, sem reynt verður að svara.
„Verkamaðurinn“ segir m. a. á
forsíðu í gær:
„Ef Alþýðusambandsþing hefði
fallizt á ósk Framsóknarráðherr-
anna um að gefa eftir vísitölu-
hækkunina 1. des., hefði það sam
svarað því, að þeir hefðu sam-
þykkt að vera atvinnulausir einn
mánuð á ári. Kauphækkunin,
sem varð 1. des. nemur um það
bil einum tólfta af vinnulaunum.
Það eru engin undur þótt full-
trúar verkalýðsins neituðu að
fallast á þessa ósk Framsóknar,
en það eru undur, að Framsókn-
arráðherrarnir skyldu geta verið
þekktir fyrir að fara fram á
þetta.“
Og ennfremur:
„Fulltrúar á Alþýðusambands-
þinginu voru spurðir, hvort þeir
vildu fallast á 8% kauplækkun,
eða sem svarar eins mánaðar
launum árlega. Hermann taldi
þetta nauðsynlegt til að stöðva
verðbólguna og heimtaði skýr
svör.“
Og nú verður manni á að
spyrja: Hvers vegna segir blaðið
ekki rétt frá? Frumvarp það,
sem Hermann leitaði álits Al-
þýðusambandsþings á, hefur ver-
ið birt í öllum blöðum, sem eitt-
hvað fjalla um stjórnmál og
hljóðar það svo orðrétt:
1. gr.
Frá 1. desember 1958 til loka
þess ntáuaðar skal greiða verð-
lagsuppbót á laun og allar aðrar
greiðslur, er fylgja kaupgreiðslu-
visitölu, samkvæmt vísitölu 185.
Þó skal launþegum þegar eftir
desemberlok 1958 greidd verð-
lagsuppbót á desemberlaun sam-
kvæmt ákvæðum 55. gr. laga nr.
33 1958, nema annað verði
ákveðlð.
2. gr.
Lög þcssi öðlast þegar gildi.
Geta menn nú séð, hvernig
„Verkamaðurinn" hagræðir sann
leikanum. Það er alveg sitt hvað
að samþykkja kaupskerðingu, er
svarar til atvinnuleysis í cinn
mánuð, eins og „Verkamaðurinn"
segir að Framsóknarráðherrarnir
hafi farið fram á, eða mæla með
framanskráðu frurnv. Hermanns
Jónassonar. í því var ekki farið
fram á, að einn eða neinn afsal-
aði sér verðmætum eða réttind-
um, hcldur aðeins frest til að
stöðva verðbólguna.
Sementsverksmiðjan
á Akranesi hefui' ekki verið
starfræækt að undanförnu vegna
rafmagnsskorts. Er ekki hægt að
segja um, hvenær starfræksla
hennar getur hafizt að nýju.
Um 20 þús. lestir af sementi,
möluðu og ómöluðu eru nú til.
Allar líkur eru fyrir því, að
þær 20 þús. lestir, sem nú eru
fyrir hendi, endist út apríl, en
samkvaemt venju hefst steypu-
vinna í maí og í þeim mánuði er
sementsþörfin áætluð 20 þús.
Nú í vikunni samþykktu Sam-
einuðu þjóðirnar að haldin skyldi
ný, alþjóðleg ráðstefna um rétt-
arreglur á hafinu árið 1960.
1 tillögunni, sem þingið sam-
þykkti, er tekið fram, að einung-
is skuli fjalla um tvö atriði sjó-
réttarins, sem mestum deilum
hafa valdið undanfarið og ekkert
samkomulag náðist um á ráð-
stefnunni í Genf í fyrravor, sem
sé hina eiginlegu landhelgi eða
lögsögu ríkja út frá ströndum
þeirra og stærð fiskveiðiland-
helginnar.
í seinustu viku samþykkti laga-
Þann 3. des. sl. áttu fund með
sér í Kaupmannahöfn þeir Paul
Emil Victor hinn franski, sem er
tæknilegur stjórnandi leiðang-
ursins, og Daninn Börge Frist-
rup, sem er aðstoðarleiðangurs-
stjóri. Þeir hafa hitzt oft undan-
farna mánuði og skipulagt forða-
búr, flutning á efni, sem að
mestu hefur farið flugleiðis, og
dráttarvélaferðalög hundruð km.
inn á íshettuna.
Stækkar íshellan?
Það er enn aðalmálið, sem úr
þarf að leysa, hvort íshettan
minnkar eða ekki, hvort græn-
lenzku skriðjöklarnir minnka eða
stækka, eða með öðrum orðum,
hvort tíðarfarið á norðurhveli
jarðar heldiu' áfram að batna,
eða hvort nú er snúið við blað-
inu, ísinn í vexti og tíðarfarið að
kólna. Daninn Fristrup hefur á
jarðeðlisárinu gert ýmsar rann-
sóknir á þessu sviði, en nú koma
til skjalanna, auk ýmissa ann-
arra danskra vísindamanna, vís-
indamenn frá Sviss, Frakklandi,
Þýzkalandi og Austurriki.
Þegar hefur verkefnum verið
skipt. Svisslendingar munu ann-
ast hinar yfirgripsmiklu rann-
róknir inni á ísnum, og tveii'
jöklafræðingar þeirra munu
dvelja næsta vetur langt inni á
íshettunni í tveggja hæða
frönsku plasthúsi, sem grafið
verður alveg á kaf í snjóinn. Þar
munu þeir rannsaka íshettuna í
heilt ár.
nefnd allsherjarþingsins að mæla
með ráðstefnu um þessi mál í
júlí eða ágúst næsta sumar. —
Nokkur ríki, eins og ísland og
Noregur, vildu halda ráðstefnu
þessa strax í febrúar næsta ár,
og enn önnur ekki fyrr en 1960,
og virðist þeirra sjónarmið hafa
orðið ofan á að lokum. Tillagan
um sjóréttarráðstefnu 1960 var
samþykkt á þinginu með 72 at-
kvæðum. enginn greiddi atkvæði
á móti, en fulltrúar 6 ríkja sátu
hjá. Höfðu áður farið fram tals-
verðar umræður um málið á
allsher j arþinginu.
Þjóðverjar og Frakkar munu
frá sérstaklega útbúnum bátum
mæla vatnsstreymið frá skrið-
jöklunum í Vestur-Grænlandi,
til þess að komast að raun um
hlutfallið milli bráðnunar og
snjókomu. Þjóðverjar munu þar
að auki mæla hæð og þykkt íss-
ins inni í landi, en Austurríkis-
menn ætla að mæla það geisla-
magn sólar, sem lendir inni á
ísnum, og þá geislaorku, sem
snjórinn kastar frá sér.
Ekki á einungis að rannsaka
hina miklu jökulbreiðu inni í
landi, heldur einnig um 20 skrið-
jökla. Danirnir munu vinna að
ýmsum rannsóknum. Þeir munu
kortleggja ísröndina, og auk þess
munu þeir rannsaka einn skrið-
jökul nákvæmlega og allt, sem
hann varðar.
Nú þegar hafa verið fluttar um
250 smálestir til Syðri-Straum-
fjarðar, og um 50 smálestir
munu fara þangað flugleiðis á
næstu 5 mánuðum. Auk þess
munu 50—60 menn fljúga til
hinna ýmsu bækistöðva á næst-
unni, en þaðan munu þeir svo
halda af stað á 10 snjóbílum og
um 40 sleðavögnum, ýmist frá
suðri til norðurs um 500 km. eða
ennþá lengra inn í landið frá
vestri til austurs.
Inni á miðjum Grænlandsjökli
verða skildir eftir næsta haust 6
menn, tveir svissneskir jökla-
fræðingar, þýzkur veðurfræðing-
ur, fi'anskur læknir og franskur
loftskeytamaðui'. Þeir munu
dvelja þar allan næsta vetur.
Plasthúsið þeirra verður sett á
kaf í snjóinn, og það er auðvitað
kuldans vegna. Paul-Emil Victor
segir í gamantón, að með því
sparist 20°, því að þarna niðri
muni „aðeins“ verða 40° kuldi,
en 60° kuldi á yfirborðinu. Á
neðri hæð plasthússins er hitun-
artæki, sem hita mun báðar
hæðir. Þarna í húsinu eru svo,
auk svefnskála, bæði birgða-
geymslur og rannsóknarstofur.
í leiðangri jiessum munu lík-
lega verða 6 flugvélar, og munu
Danir að öllum líkindum leggja
til tvær þyrilvængjur.
í grein þessari, sem birtist í
Politiken þ. 3. des. sl., er mjög
getið um flugferðir og flutninga
til Grænlands á vegum þessa
vísindaleiðangurs. Ekki er óeðli-
legt, að ýmsum íslenzkum les-
endum kunni að koma í hug, að
Flugfélag Islands muni annast
þessa flutninga, því að á allra
vitorði er, að F. í. heldur uppi
miklum flutningum til Græn-
lands á vörum og farþegum og
hefur nú gert í nokkur ár — allt
á vegum danskra aðila. En sam-
kvæmt upplýsingum F. I. eru
flugferðir þess nú ekki á vegum
þessa leiðangurs, né munu þær
verða það á næstu mánuðum.
Fiutningar Flugfélagsins eru og
hafa verið aðallega á vegum fé-
iags þess, er rekur blýnámurnar
í Meistaravík.
Á hinn bóginn hefur Flugfé-
lagið flutt Paul-Emil Victor í
sambandi við siðasta leiðangur
hans til Grænlands fyrir all-
mörgum árum. Þá var kastað um
50 smálestum af ýmsum varningi
úr gamla Gullf. úr mikilli hæð
á jökulinn, og þótti það ekki lítið
afrek. — En um þennan nýja
Grænlandsleiðangur er annars
það að segja, að mikils er um
vert fyrir okkur íslendinga, hver
svör verða við spurningunni um,
hvort byrjað sé kólnandi tímabil
á norðurhveli jarðar eða enn um
skeið megi vænta batnandi ár-
ferðis, en eins og kunnugt er,
hefur fyrri helmingur þessarar
aldar verið hlýr hérlendis og
annars staðar á norðui'hvelinu,
en hætt er við, því miður, að
einhvern tíma muni taka að
kólna á ný. Rétta spá um fram-
tíðina að þessu leyti munum við
helzt fá frá rannsóknarleiðangri
þessum, og hann er því einnig
farinn í okkar þágu. — (Þýð.).
Jólasvipur á Sauðár-
króki
Sauðárkróki 10. des.
Jólin nálgast og sést á ýmsu að
svo er. Verzlanir auglýsa jóla-
varning og sýna hann í gluggum
sínum. Þær keppast um að hafa
sem fjölbreyttastar og girnileg-
astar jólavörur ó boðstólum og
vekja sem mesta athygli á þeim
og á margvíslegan hátt.
Fá ár eru síðan byrjað var á
skreytingum úti í tilefni jólanna
og byrjað var smátt, stjarna í
ljósastaur, bjalla framan við
kirkjuna og jólatré á Kirkjutorgi,
og var það Rafveitan, Fegrunar-
félagið og Sauðárkróksbær, sem
áttu þar hlut að máli. Fyrir þessi
jól er útlit á að stórum verði
meira gert í þessu en áður. Kaup
félag Skagfirðinga og kaupmenn
hér í bæ hafa fyrirætlanir um
mun meiri jólaskreytingar úti en
áður og eru þær sumpart komnar
í framkvæmd og að öðrum þræði
í undirbúningi. Má telja víst, að
um það er að jólum líður, verði
kominn mikill jólablær á aðal-
götur bæjarins.
Ný sjórétfarráðstefna árið 1960
Hún á að fjalla um lögsögu við strendur og fisk-
veiðilandhelgi - 72 greiddu atkvæði með