Dagur - 20.12.1958, Blaðsíða 13

JÓLABLAÐ DAGS
13
ágæta rétt, fór hann að anda af
suðri, og í einu vetfangi er öll þoka
horfin, skafheiður himinn yfir
höfðum okkar. Enginn sagði orð.
Við gláptum út yfir auðnina. Klett-
arnir í Grjótárdal og Kanagili
blöstu við okkur. Við sátum í
miðju draginu og höfðum ekki orð-
ið þess varir, þegar við fórum niður
ranann, sem er þó dálítil brekka.
Þá varð mér að orði: ,,Er þetta yfir-
náttúrlegur vegvisir, sem Jón Sig-
geirsson hefur á höfðinu.“
Eg lref farið margar ferðir um
öræfi landsins og ætíð haft með
mér áttavita. Eg lield að ég megi
fullyrða, að hann hafi ekki reynzt
mér betur en þessi leiðarvísir Jóns
Siggeirssonar, sem hann liafði á
höfðinu. Við spruítum á fætur, tók-
um beina stefnu á Reykjaskarð. —
Eftir þetta var ferðin ævintýra*-
snauð.
Þegar við komum niður í Sel-
landsfjall fóru rjúpurnar að segja
til sín. Við Jón Siggeirsson gistum í
Sellandi, en Jón Þorláksson liélt
lengra út í dalinn. Þarna áttum við
ágæta nótt. Margt var spjallað um
kvöldið. Á heimilinu var mar°fróð,
gömul og blind kona, er Þuríður
hét Sigurðardóttir, móðir Daníels
bónda í Sellandi. Hún var alin upp
á Þormóðsstöðum í Sölvadal, en
systir Gunnlaugs, sem bjó á Þor-
móðsstöðum og Draflastöðum, föð-
ur Júlíusar bónda í Hvássafelli.
Þuríður var Jrá 72 ára gömul, en
ern og minnug og mundi vel Þor-
lák í Seljahlíð. Sagði hún okkur
söguna af Þorláki og viðskiptum
hans \ið sexfætta folaldið, sem
lengi verður minnzt. Þuríður sagði
okkur margar sögur af Þorláki, en
ég mun aðeins skýra frá þessari
einu. Er saga hennar á þessa leið:
Ég var átta ára, ]>egar saga þessi
gerðist. — Á yzta bæ í Sölvadal, að
vestanverðn, bjó þá bóndi sá er
Þorlákur hét. Hann var bláfátækur
maður, enda var kotið eitt hið lé-
legasta í Sölvadal. Bústofninn var
rýr, tvær kýr, þrjátíu ær og, að mig
minnir, tvö liross. Annað þeirra var
sótrauð hryssa, fædd sama ár og dag
og ég, og því jafngömul mér. Hún
var mjög stór og dugleg. Okkur
jafnöldrunum var vel til vina.
Hafði ég dálæti á hryssunni, með-
Iram vegna þess, hvernig á stóð um
aldur okkar. Svo lékk ég oft að
koma henni á bak, þegar Þorlákur
kom að Þormóðsstöðum, en þnð var
oft. Árið áður en sá atburður gerð-
ist, sem ég ætla að skýra frá, fór
Þorlákur skreiðarferð suður á land,
ásamt mörgum öðrum mönnum úr
Saurbæjarhreppi. Var þá siður að
fara með alls konar prjónles, peys-
ur, plögg o. fl., og skipta á því og
sjómat: harðfiski, hákarli og öðru.
sem flutt var á Iiestum norður aft-
ur. Komst Þorlákur í kast við ein-
Iivern sjávarbónda þar syðra og
samdi þeim ekki um viðskiptin, fór
svo, að Þorlákur tók aftur með sér
prjónles það, senr hann ætlaði að
greiða fiskinn með. Hvernig sem
deilan var til komin, Jrá lauk henni
Jrannig, að Þorlákur hafði bæði
fiskinn og prjónlesið, en Sunnlend-
ingurinn treystist ekki að rétta sinn
hlut. Hafði hann í heitingum við
Þorlák og kvaðst mundu magna
sendingu til hans í vetur, sem
mundi verða honum minnisstæð.
Ferðin norður gekk Þorláki vel, en
miklar áhyggjur hafði hann af hót-
unum Sunnlendingsins eftir að vet-
ur gekk í gárð. Bjóst hann ]>á og
þegar \ ið sendingunni að sunnan
og leitaði ráða hjá ýmsum, hvernig
við skyldi bregðast slíkum ófögn-
uði. Urðu margir til að gefa hon-
um ráð og heilræði, en þau voru
margvísleg og sum nokkuð öfga-
kennd og yfirleitt ekki til verúlegs
hugarléttis.
Svo leið veturinn, að ekkert ný-
stárlegt bar til tíðinda í Seljahlíð,
og er voraði var Þorlákur farinn að
verða rólegri og sofa nokkurn veg-
inn eins og hans var vandi. En um
veturinn hafði hann oft litla værð
og marga nóttina ekki árætt að fara
úr fötum. Seint í maí um vorið var
hann að gánga við lambfé, þar sem
mætast lönd Núpufells og Selja-
hlíðar, en þangað sóttu skepnur
hans oft. í }>etta skipti gekk hann
út á Núpufcllsháls og sá þá hross í
Löngulá, sem köllúð er. Gekk hann
til þeirra, til Jress að gæta að, hvort
sótrauða hryssan hans, sem þá var
fylfull, væri köstuð. Þegar hann
kom til lnossanna, sá hann að svo
var, en honum brá heldur en ekki í
brún, Jiegar hann leit á íolaldið og
sá að ]>að var sexfætt. Taldi hann
víst að þarna væri nú komin send-
ingin að sunnan.
Ekki }>orði Þorlákur að koma
mjög nærri folaldinu, ef það kynni
að ráðast á hann, heldur stóð nokk-
uð frá og hugsaði ráð sitt. Hug-
kvæmdist honurn Jrá að hnýta upp
í hryssuna, teyrna hana niður að
Núpá, sem fellur eftir dalnum og
reyna að koma folaldinu þar fyrir.
Það sá hann í hendi sér, að ekki
mundi ráðlegt að ganga áfram og
snúa baki við sendingunni, og tók
hann J>\ í ]>að ráð að ganga aftur á
bak og teyma hryssuna þannig á
eftir sér. Svona Jrokaðist hópurinn
alla leið austur að Núpárgili, ná-
lægt tveggja kílómetra leið.
Þegar Þorlákur var kominn með
hryssuna fram á háan klett við gil-
ið, sem Háabjarg heitir, fór han«
að reyna að hrinda folaldinu fram
af, en gekk illa að koma því því svo
tæpt fram á brúnina, að það tækist.
Urðu miklir snúningar Jrarna á gil-
brúninni, en loks skauzt folaldið
ofan fyrir hryssuna, og þá sætti Þor-
lákur ]agi, hljóp á móti því og hratt
því fram af. Konr Jxað ekki niður
fyrr en í straumþungri og freyð-
andi ánni, sem var í vexti. \7ar Þor-