Dagur - 11.02.1959, Blaðsíða 2

DAGUR
Miðvikudaginn 11. febrúar 1959
¦Steinaldarmaður ritar „Akureyrarbréf"
Ritstjóri Morgunblaðsins gerir gamansamar tilraunir á
frumstæðum einstaklingi
Kunnir eru nokkrir æít-
flokkar steinaldarmanna í
heimi okkar í dag, og geymast
þeir eins og gamlar leifar
annars löngu liðins tíma í
sögu mannkynsins.
Þegar eg las „Akureyrar-
bréf" Morgunblaðsins fyrir
einni viku, datt mér í hug, að
bréfið væri skrifað af stein-
aldarmanni, sem Bjarni aðal-
ritstjóri hefði kennt stafrófið
í því skyni að gera á honum
mannfræðilegar athuganir sér
til gamans, vita, hve mikið
væri hægt að „manna" einn
einstakling af frumstæðasta
ættbálki þeirrar tegundar í
dýraríkinu, sem kallast „homo
sapiens".
Eg skal viðurkenna, að þessi
hugdetta mín um steinaldar-
mann að baki bréfaskriftum
Morgunblaðsins er aðeins
einn möguleiki af mörgum um
lausn þeirrar gátu, hver hafi
párað þetta bréfkorn á ábyrgð
.ritstjóra Morgunblaðsins. Eg
vil slá þann varnagla, m. a. til
þess að gera núlifandi stéin-
alcJarmönnum ekki rangt til.
Það er sem sé hugsanlegt, að
innan um allan þorra meðal-
greindra íslendinga leynist
einn og cinn einstaklingur,
sem svo cr langt frá meðal-
viti, að iiann jaðri við að vera
á stigi steinaldarmanns. Tak-
markatilíellin eru stundum
óljós.
ORÐSKÝRINGAR
'STEINALDARMANNSINS.
Steinaídargáfurnar skína í
gegn, þegar bréfritari er að
draga ályktanir af því litla,
sem hann veit og skilur í sam-
bandi við nafnið „Herjólfur".
Þekking bréfritara er þessi:
Herjólfur hét bóndi og var á
:skipi mcð Hrafna-Fióka.
Hann drap roJlur úr hor, af
því að hann sinnti ekki hey-
öflun. Svona einföld atriði
geta steinaldarmenn munað
og haft nokkurn veginn rétt
eftir, ef það er lamið nógu oft
inn í hausinn á þeim. Bréfrit-
ari hefur ekki hugrnynd um,
hvort aðrir en þessi umræddi
Herjólfur hafa borið sama
nafn í langri sögu norrænna
og íslenzkra nafngifta allt til
þessa dags.Þar sver þekkingin
sig enn í ætt við steinöld, og
vegna algers skorts á skyn-
samlegum hugsunarhætti,gef-
ur hann sér það, á steinaldar-
manns vísu, að enginn annar
Herjólfur hafi yfirleitt nokk-
urn tíina verið til. Og sniám
saman verður hann, vegna fá-
fræði sinnar og lítils vits,
sannfærður um, að merkingin
í orðinu ílerjólfur hljóti að
vera: maður, sem drepur roll-
ur úr hor, eða e. t. v. maður,
sem á horgemlinga. Svo þegar
Bjarni spyr steinaldarmann-
inn sinn: „Veiztu, góður, hvað
Herjólfur merkir?" Þá svarar
steinaldarmaðurmn á auga-
bragði: „Maður, sem drepur
rollur úr hor'." Og Bjarni, sem
er maður gamansamur og
léttur í lund, hlær sennilega
við og klappar honum á öxl-
ina. Þá eru líkur til, að Bjarni
segi: „Veiztu, góður, hvað
Bjarni merkir?" Þá mun
steinaldarmaðurinn svara:
„Góður maður, sem á að ráða
óllu í landinu!" Alyktunar-
hæfileiki af þessari gráðu er
sannarlega að skapi Bjarna,
og hann dillar þessu mami-
fræðilega tilraunadýri sínu og
gerir á bví Heiri skemmtilegar
tilraunir, eins og þegar verið
er að stagla einni og einni
setningu í kráku eða páfa-
gauk.
Það er ef til vill fyrirgefan-
legt, þótt steinaldarmaður
Morgunblaðsins sé linur í
etýmólógíunni, eins og eg hef
sýnt fram á. Enda er honum
það margsinnis fyrirgefið af
minni hálfu. Á sama hátt vor-
kenni eg honum í sambandi
við annan málflutning hans,
er hami hættir sér út á þann
hála ís að ræða efnislega þan
mál, sem nú eru efst á baugi í
síjórnmálaumræðum,
ENÐURPRENTANIE ÚR
BARNASKÓLABÓKUM.
Eftir að hafa flaskað á upp-"
runa- og orðskýringafræði,
slær hann um sig með sagn-
fræðilegum „rókum". Aðferð-
in cr sú, að hann prentar upp
úr einhverri barnaskólabók í
íslandssögu alkunnar stað-
reyndir, svo sem um endur-
reisn Alþingis, samkomuár
hins endurreista Alþingis,
hvenær stjórnarskráin var
veiít íslendingum og fleira
gott, sem ganian er að rifja
upp, þar á meðal uni þing-
mannatölu á Alþingi í liðug
100 ár.
STAÐREYNDAÞULUR
STEINALDARMANNS.
Eíi cins cg steinaldarmanns
var von og vísa sleppir hami
algerlega að miniiast á aðal-
atriði málsins, sem sé: grund-
völl kjördæniaskipunariimar
frá fyrstu tíð. Steinaldarmað-
urinn þylur síaðreyndaþulur
eins og páfagaukur, en álykt-
anir getur hann ekki dregið
af cinföldustu þekkingarafrið-
um. Það veitir harla litlar
upplýsingar um kjörtlæma-
skipunina, ])ótt sagt sé, að svo
og svo margir þingmenn hafi
vcrið þjóðkjörnir cöa svo og
svo margir konungkjörnir o.
s. frv. Steinaldarmaðurinn
hefði átt að viía, úr því a3
hann er að hiaupa í blöðin
með framleiðslu sína, að frá
fyrstu tíð hefur grundvöllur
kjördæmaskipunarinnar verið
í samræmi við sýsluskipting-
una. Þetta hefði hann getað
lesið út úr staðreyndaroms-
unni sinni, ef hann hefði verið
gæddur meira viti en stein-
aldarmönnum er gefið, bless-
aður. Jafnframt hefði stein-
aldarmaður gjarnan mátt vita,
að sýsluskiptingin er í aðal-
•atriðum í samræmi við hina
fornu þinga- og goðorðaskipt-
ingu innan fjórðunganna. —
Sjálfstæði héraðanna hefur
ávallt verið miki'ð á íslandi og
um flest verið hornsteinn ís-
lenzks lýðræðis frá ómunatið.
Það ætti því að vera hverjum
manni ljóst, að með fyrirhug-
aðri breytingu á kjördæina-
skipuninni er vegið freklega
að hinum forna rétti hérað-
anna til þess að hafa áhrif á
landsstjórnina, eða, ef maður
vill orða þetta dálítið vægar,
sem mér finnst raunar engin
astæða til, þá má segja, að í
tillögum Sjálfstæðismanna
felist mikil hætta á því, að svo
geti farið, að réttur einstakra
héraða til áhrifa á lands-
stjómina verði fyrir borö bor-
hm. A það vilja Framsóknar-
menn ekki hætta.
AKUREYRARKJÖRDÆMI.
Þá eru það hugleiðingar
steinaldarmannsins um Akur-
eyrarkjördæmi. Hann telur
það hina mestu firru hjá mér,
að leggja eigi Akureyri niður
sem kjördæmi. Þetta bendir
óneitanlega til þess, að hann
hafi aldrei lesið tillögur Sjálf-
stæðismanna eða ekki skilið
þær, hafi hann rennt augum
yfir þær. Ef það gæii orðið
steinaldarmanninum til ein-
hverrar upplýsingar, þá skal
eg geta þess hér, að í tillögum
Sjálfstæðismanna felst það, að
gera eitt kjöidæmi úr fjóruin,
sem verið hafa til langs tíma,
þ. e. Akureyri, Eyjafjarðar-
sýsla, S.-Þing. og N.-Þing.
Þeita kjördæmi kemur til með
að heita Norðurlandskjör-
dæmi eystra, eða citthvað
slíkt. Þar með er búið að
leggja niður fjögur kjör-
dæmi, sem bera ofangreind
nöfn, þar á meðal Akureyrar-
kjördæmi. Eins og stendur ber
einn af íulltrúum á Alþingi
sæmdarheitið „þingmaður
Akureyrarkaupstaðar". — Ef
tillögur Sjálfstæðismanna ná
fram að ganga nefnist enginn
þingmaður þessu sæmdarheiíi
eftirleiðis. Þarf þá frekar
vitnanna við? Framsóknar-
menn hafa aldrei haldið því
fram, hvorki eg né aðrir, að
svipta ætti Akureyringa með
þessu KOSNINGARÉTTI, út
Framhald á 7. síðu.
ílvað finnst -þér um skyldusparnaðinii?
STUÐLAR PÓSTSTJÓRNIN AÐ FRAM-
LEIÖSLURÝRN U N?
Um áramótin 1957—58 komu
til framkvæmda lög um
skyldusparnað. Flestir munu
á þeirrí skoðun, að lög þessi
hefðu mátt fyrr verða til,
enda sé efling sparnaðarvið-
leitninnar mikilsverður þáttur
í efnahagsaðgerðum. Tilgang-
ur skyldusparnaðarins er
óneitanlega lofsverður og full
ástæða til þess að fylgja hon-
um eftir, enda er hér um vísi-
tölutryggðan sparnað að ræða,
svo að sparifjáreigendur eiga
að vera tryggðir fyrir verð-
breytingum peninga. Þá er"
það mikilsvert atriði, að
skylduspai-naðurinn rennur í
byggingarsjóð ríkisins og er
ein af tekjulindum þess sjóðs,
sem í framtíðinni er ætlað að
standa undir byggingafram-
kvsemdum. Þeir, sem þannig
spara fé sitt til sjóðmyndunar
um húsbyggingaframkvæmdir,
eru sannarlega að vinna fyrir
framtíðina og munu áreiðan-
lega sjáifir .nióta ávaxtanna,
þegar þeir þurfa á að halda.
Ekki er því að leyna, að
menn eru þó ekki alveg ein-
huga um skyldusparnaðar-
málið í hverju einstöku atriði.
Einkum þykir mörgum sum
framkvæmdaati-iði í sambandi
við lögin miður skynsamleg.
Tíðindamaður þessa þáttar
hefir hitt að mali tvo unga
menn og fært skyldusparnað-
armálið í tal við þá. Annar
V

þessara manna er Jón H. Ing-
ólfsson, starfsmaður við Ull-
arverksmiSjuna Gefjuni.
— Hvað finnst þér um þessi
lög, Jón, og hvernig leggst það
í þig að láta draga þessi 6% af
kaupi þínu við hvcrja útborg-
un? ,
— Að sjálfsögðu finnst mér
heldur leitt a'ð láta draga
þessa upphæð af kaupi mínu!
Og eg ei' ekki búinn að sjá, að
þetta verði til nokkurs gagns.
Eg legg alltaf fyrir ákveðna
upphæð í banka við hverja
útborgun, og þessi skyidu-
sparna'ður dregst þá bara frá
þeiiri upphæð. Hitt skal eg
viðurkenna, að þurfi eg á láni
til húsbygginga aS halda, þeg-
ar eg hef qðlazt þau réttindi,
þá kemur þetta sér eflaust vel.
— Það, sem þú lcggur fyrir
í skyldusparnaðinn er skatt-
frjalst, og peningar þínir eru
verðtryggðir þar. Hefir þér þá
ekki dottið í hug, að í staðinn
fyrir að leggja peninga inn á
banka, að Icggja þeim mun
meira fram til skyldusparn-
aðarins og haía þar með meiri
tryggingu fyrir, að verðgildi
hinna spöruðu peninga hald-
ist?
— Eg hef reyndar aldrei
hugsað um það, en betra þykir
mér að hafa þá í banka, svo að
eg geti gripið til þeirra, ef
mér nauSsynlega liggur á
þeim. Það er þó ekki svo að
skilja, að til þess hafi komið,
að eg hafi þurft á sparifé
mínu að halda, að minnsta
kosti ekki til þess að kaupa
óþarfa
t4«4/«i
Júlíus Thorarensen er
vinnufélagi Jóns. Mér skilst,
að hann hafi meiri trú á gagn-
semi skyldusparnaðarlaganna.
— Þú ert undanþeginni
skyldusparnaðinum, Júlíus, er
ekki svo?
— Jú, undanþágu fékk eg í
desember sl. og hef því fengið
endurgreitt þáð, sem eg hafði
lagt fyrir.
— Hverí ér þá álit þitt á
þessum lögum?
— Upphaflega var eg mikið
á móti lögunum, en svo fór eg
að átta mig betur á tilgangi
þeirra og hvert gagn vaeri a5
þeim. Eg vildi bara, að þau
hefðu veriS sett fyrr, þá heíði
eg átt meira inni.
— Datt þér ekki í hug aS
halda áfram að borga í skyldu
sparnaðinn, þótt þú hefðir
öðlazt rétt til undanþágu?
— Jú, en það var bara ekki
um neitt aS velja, því að eg
hafði meira en nóg með aur-
ana að gera, eins og á stóð, og
er eg þó ekki eySslusamur. Þ6
hefSi verið betra að geta
haldið áfram að greiða í sjóð-
inn og notíæra sér síðar rétt-
inn til byggingarláns.
— Nú hcíir póststjórnin
auglýst, að sparimerkjum
verði ekki veitt móttaka né
heldur endurgreidd nema á
virkum dögum kl. 10—12 og:
13—1G. Kemur þetta sér ckki
illa?
— Jú, þetta er mjög baga-
legt, af því að pósthúsið er
ekki alltaf opið síðari hluta
laugardags á öllum árstímum.
Auk þess er það fulllangt
gengið aS binda okkur við
seinnipai-t laugardaganna, 'en
þurfa að fá leyfi úr vinnunni
ella, til þess að taká út þess'a
peninga yfir sumarmánuSina.
— Jón heldur því raunar
fram, að þetta sé gert til þess,
að peningarnir liggi sem
lengst vaxtalausir.— Ef til vill
er póststjói'nin aðeins að gefa
okkur tileí'ni til þess að fá að
skreppa úr vinnunni svo sem
hálftíma eða vel það. Mitt
álit er nú samt, að það verði
sízt íil þess aS auka fram-
leiSsluna, sem er þó aS allra
dómi nauðsynlegt og allir hafa
áhuga á.