Dagur - 11.02.1959, Side 2

2
D AGUR
Miðvikudaginn 11. febrúar 19á9
HERJÓLFUR SKRIFAR HRtNGSJÁ
Steinaldarmaður riíar „Akureyrarbréf4í
Ritstjóri Morgunbiaðsins gerir gamansamar tilraunir á
frumstæðum einstaklingi
Kunnir eru nokkrir ætt-
flokkar steinaldarmanna í
heimi okkar í dag, og geymast
þeir eins og gamlar leifar
annars löngu liðins tíma í
sögu mannkynsins.
Þegar eg las „Akureyrar-
bréf“ Morgunblaðsins fyrir
einni viku, datt mér í hug, að
bréfið væri skrifað af stein-
aldarmanni, sem Bjarni aðal-
ritstjóri hefði kennt stafrófið
í því skyni að gera á honum
mannfræðilegar athuganir sér
til gamans, vita, hve mikið
væri hægt að „manna“ einn
einstakling af frumstæðasta
ættbólki þeirrar tegundar í
dýraríkinu, sem kallast „homo
sapiens“.
Eg skal viðurkenna, að þessi
hugdetta mín um steinaldar-
mann að baki bréfaskriftum
Morgunblaðsins er aðeins
einn möguleiki af mörgum um
(ausn þeirrar gátu, hver hafi
párað þetta bréfkorn á ábyrgð
ritstjóra Morgunblaðsins. Eg
vil slá þann varnagla, m. a. til
þess að gera núlifandi stéin-
aldarmönnum ekki rangt til.
bað er sem sé hugsanlegt, að
innan um allan þorra meðal-
greindra íslendinga leynist
cinn og einn einstaklingur,
sem svo er langt fró meðal-
viti, að hann jaori við að vcra
á stigi steinaldarmanns. Tak-
markatilfellin eru stundum
óljós.
ORÐSKÝRINGAR
STEINALDARMANNSINS.
Steinaklargáfurnar skína í
gegn, þegar bréfritari er að
áraga ályktanir af því litla,
sem hann veit og skilur í sam-
bandi við nafnið „Herjólfur“.
Þekking bréfritara er þessi:
Herjólfur hét bóndi og var á
skipi mcð Hrafna-Flóka.
Hann drap roilur úr hor, af
því að hann sinnti ekki hey-
öflun. Svona cinföld atriði
geía steinaldarmenn munað
og haft nokkurn veginn rétt
eítir, cf það er lamið nógn oft
inn í hausinn á þeim. Bréfrit-
ari hefur ekki hugrnynd um,
hvort aðrir en þessi umræddi
Herjóifur hafa borið sama
nafn í langri sögu norrænna
og íslenzkra nafngifta allt til
þessa dags.Þar sver þelckingin
sig enn í ætt við steinöld, og
vegna algers skorts á skyn-
samlegum hugsunarhætti,gef-
ur hann sér það, á steinaldar-
manns vísu, að enginn annar
Herjólfur liafi yfirleitt nokk-
urn tíma verið til. Og smám
sanian verður hann, vegna fó-
fræði sinnar og lítils vits,
sannfærður um, að merkingin
í orðinu Herjólfur hljóti að
vera: maður, sem drepur roll-
ur úr hor, eða e. t. v. maður,
sem á horgemlinga. Svo þegar
Bjarni spyr steinaldarmann-
inn sinn: „Veiztu, góður, hvað
Herjólfur merkir?“ Þá svarar
steinaidarmaðurinu á auga-
bragði: „Maður, sem drepur
rollur úr hor!“ Og Bjarni, sem
er maður gamansamur og
léttur í lund, hlær sennilega
við og klappar honum á öxl-
ina. Þá eru líkur til, að Bjarni
segi: „Veiztu, góður, hvað
Bjarni merkir?“ Þá mun
steinaldarmaðurinn svara:
„Góður maður, sem á að ráða
öllu í landinu!“ Ályktunar-
hæfileiki af þessari gráðu er
sannarlega að skapi Bjarna,
og haim dillar þessu mann-
fræðilega tilraunadýri sínu og
gerir á því fleiri skemmtilegar
tilraunir, eins og þegar verið
er að stagla cinni og einni
setningu í kráku eða páfa-
gauk.
Það er ef til viil fyrirgefan-
legt, þótt steinaldarmaður
Morgunblaðsins sé linur í
etýmólógíunni, eins og eg hef
sýnt fram á. Enda er honum
það margsinnis fyrirgefið af
minni hálfu. Á sama hátt vor-
kcnni eg honum í sambandi
við annan málflutning hans,
er hann hættir sér út á þann
hála ís að ræða efnislega þan
mál, sem nú eru efst á baugi í
stjórnmálaumræðum,
ENÐURPRENTANIR ÚR
BARNASKÓLABÓKUM.
Eftir að hafa flaskað á upp-
runa- og orðskýringafræði,
slær hann um sig með sagn-
fræðilegum „rökuin". Aðferð-
in cr sú, að hann prentar upp
úr einhverri harnaskólabók í
íslandssögu alkunnar stað-
reyndir, svo sem um endur-
reisn Alþingis, samkomuár
liins endurreista Aljiingis,
hvenær stjórnarskráin var
veitt íslendingum og fleira
gott, sem gaman er að rifja
upp, þar á meðal uni þing-
mannatölu á Alþingi í liðug
100 ár.
STAÐREYNDAÞULUR
STEIN ALD ARM ANNS.
En cins og steinaldarmanns
var von og vísa sleppir hann
algerlega að minuast á aðal-
atriði niálsins, sem sé: grund-
völl kjördæmaskipunarinnar
frá fyrstu tið. Steinaldarmað-
urinn þylur stáörevndaþulur
eins og páfagaukur, en álykt-
anir getur hann ekki dregið
af einíöjdustu þckkingaratrið-
um. Það veitir harla litlar
uppíýsjngar um kjördæma-
skipunina, þótt sagt sé, að svo
og svo margir þingmenn hafi
verið þjóðkjörnir eöa svo og
svo margir konungkjönvir o.
s. frv. Steinaldarmaðurinn
hefði átt að viía, úr því að
liann er að liíaupa í blöðin
með framleiðslu sína, að frá
fyrstu tíð hefur grundvöllur
kjördæmaskipunarinnar verið
í samræmi við sýsluskipting-
una. Þetta hefði hann getað
lesið út úr staðreyndaroms-
unni sinni, ef hann hefði verið
gæddur meira viti en stein-
aldarmönnum er gefið, bless-
aður. Jafnframt hefði stein-
aldai-maður gjarnan mátt vita,
að sýsluskiptingin er í aðal-
atriðum í samræmi við hina
fornu þinga- og goðorðaskipt-
ingu innan fjórðmiganna. —
Sjálfstæði liéraðanna liefur
ávallt verið mikið á íslandi og
um flest verið hornsteinn ís-
lenzks lýðræðis frá ómunatíð.
Það ætti því að vera hverjum
manni ljóst, að með fyrirhug-
aðri breytingu á kjördæma-
skipuninni er vegið freklega
að liinum forna rétti hérað-
anna til þess að hafa áhrif á
landsstjórnina, eða, ef maður
vill orða þetta dálítið vægar,
sem mér finnst raunar engin
ástæða tii, þá má segja, að í
tillögum Sjólfstæðismanna
fclist mikil hætta á því, að svo
geti farið, að réttur einstakra
liéraða til áhrifa á lands-
stjórnina verði fyrir borð bor-
inn. Á það vilja Framsóknar-
menn ckki hæíta.
AKUREYRARKJÖRDÆMI.
Þá eru það hugleiðingar
steinaldarmannsijns um Akur-
eyrarkjördæmi. Ilann telur
það hina mestu firru hjá mér,
að leggja eigi Akureyri niöur
sem kjördæmi. Þetta bendir
óneitanlega til þess, að hann
hafi aldrei lesið tillögur Sjálf-
stæðismanna eða ekki skilið
]iær, liafi hann rennt augum
yfir þær. Ef þaö gæíi orðið
steinaldarmanninum til ein-
liverrar upplýsingar, þá skal
eg geta þess hér, að í tillögum
Sjálfstæðismanna felst það, að
gera eitt kjördæmi úr fjóruni,
sem verið hafa til langs tínia,
]). e. Akureyri, Eyjafjarðar-
sýsla, S.-Þing. og N.-Þing.
Þeíta kjördæmi kemur til með
að lieita Norðurlaudskjör-
dæmi cystra, cða citthvað
slíkt. Þar með er búið að
leggja niður fjögur kjör-
dæmi, sem bera ofangreind
nöfn, þar á mcðal Akureyrar-
kjördæmi. Ems og stendur ber
einn af fulitrúum á Alþingi
sæmdarheitið „þingmaður
Akureyrarkaupstaðar“. — Ef
tillögur Sjálfstæðismanna ná
fram að ganga nefnist enginn
þingmaður þessu sæmdarheiti
eftirleiðis. Þarf þá frekar
vitnanna við? Framsóknar-
menn hafa aldrei haldið því
fram, hvorki eg né aðrir, að
svipta ætti Aiíureyringa með
þessu KOSNINGÆRÉTTI, út
Framhalcl á 7. síðu.
n t't rv n n
ílvað fimist þér uin skyldiispariiaðinii?
STUÐLAR PÓSTSTJÓRNIN AÐ FRAM-
LF.IDSLURÝRN U N?
Um áramótin 1957—58 komu
til framkvæmda lög um
skyldusparnað. Flestir munu
á þeirri skoðun, að lög þessi
hefðu mátt fyrr verða til,
enda sé efling sparnaðarvið-
leitninnar mikilsverður þáttur
í efnahagsaðgerðum. Tilgang-
ur skyldusparnaðai'ins er
óneitanlega lofsverður og full
ástæða til þess að fylgja hon-
um eftir, enda er hér um vísi-
tölutryggðan sparnað að ræða,
svo að sparifjáreigendur eiga
að vera tryggðir fyrir verð-
breytingum peninga. Þá er
það mikilsvert atriði, að
skyldusparnaðurinn rennur í
byggingarsjóð ríkisins og er
ein af tekjulindum þess sjóðs,
sem í framtíðinni er ætlað að
standa undir byggingafram-
kvæmdum. Þeir, sem þannig
spara fé sitt til sjóðmyndunar
um húsbyggingaframkvæmdir,
eru sannarlega að vinna fyrir
framtíðina og munu áreiðan-
lega sjálfir .njóta ávaxtanna,
þegar þeir þurfa á að halda.
Ekki er því að leyna, að
menn eru þó ekki alveg ein-
huga um skyldusparnaðar-
málið í hverju einstöku atriði.
Einkum þykir mörgum sum
fi'amkvæmdaatriði í sambandi
við lögin miður skynsamleg.
Tíðindamaður þessa þáttar
hefir hitt að máli tvo unga
menn og fært skyldusparnað-
armálið í tal við þó. Annar
þossara manna er Jón H. Ing-
ólfsson, starfsmaður við Ull-
ar-verksmiðjuna Gefjuni.
— Hvað fiunst þér um þessi
lög, Jón, og hvcrnig leggst það
í þig að láta draga þessi 6% af
kuupi þínu við hv.crja útborg-
un? ,
— Að sjálfsögðu finnst mér
heldur leitt að láta draga
þessa upphæð af kaupi mínu!
Og eg er ekki búinn að sjá, að
þetta verði til nokkurs gagns.
Eg iegg alltaf fyrir ákveðna
upphæð í banka við hverja
útborgun, og þessi skyldu-
sparnaður dregst þá bara frá
þeirri upphæð. Hitt skal eg
viðurkenna, að þurfi eg á láni
til húsbygginga að halda, þeg-
ar eg hef öðlazt þau réttindi,
þá kemur þetta sér eflaust vel.
— Það, sem þú Icggur fyrir
í skyldusparnaðinn er skatt-
frjálst, og peningar þínir eru
verðtl'yggðir þar. Hefir þér þá
ekki dottið í hug, að í staðinn
fyrir að leggja peninga inn á
banka, að Icggja þeim mun
meira fram tíl skyldusparn-
aðarins og haía þar með meiri
tryggingu fyrir, að verðgildi
liinna spöruðu peninga ha!d-
ist?
— Eg hef reyndar aldrei
hugsað um það, en betra þykir
mér að hafa þá í banka, svo að
eg geti gripið til þeirra, ef
mér nauðsynlega liggur á
þeim. Það er þó ekki svo að
skilja, að til þess hafi komið,
að eg hafi þurft á sparifé
mínu að halda, að minnsta
kosti ekki til þess að kaupa
óþarfa
J úlíus Thorarensen er
vinnufélagi Jóns. Mér skilst,
að hann hafi meiri trú á gagn-
semi skyldusparnaðarlaganna.
— Þú ert undanþeginn
skyldusparnaðinum, Júlíus, er
ekki svo?
— Jú, undanþágu fékk eg í
desembei' sl. og hef því fengið
endurgreitt þáð, sem eg hafði
lagt fyrir.
— Ilvert ér þá álit þitt á
þessum lögum?
— Upphaflega var eg mikið
á móti lögunum, en svo fór eg
að átta mig betur á tilgangi
þeirra og hvert gagn væri að
þeim. Eg vildi bara, að þau
hefðu verið sett fyrr, þá hefði
eg átt meira inni.
— Datt þér ekki í hug að
halda áfram að borga í skyldu
sparnaðinn, þótt þú liefðir
öðlazt rétt til undanþógu?
— Jú, en það var bara ekki
um neitt að velja, því að eg
hafði meira en nóg með aur-
ana að gera, eins og á stóð, og
er eg þó ekki eyðslusamur. Þó
hefði verið betra að geta
haldið ófram að greiða í sjóð-
inn og notfæra sér síðar rétt-
inn til byggingarláns.
— Nú heíir póstsljórniu
auglýst, að sparimerkjum
verði ekki veitt móttaka né
heldur endurgreidd nema á
virkum dögum kl. 10—12 og
13—lö. Kemur þetta sér ckki
illa?
— Jú, þetta er mjög baga-
legt, af því að pósthúsið er
ekki alltaf opið síðari hluta
laugardags á öllum árstímum.
Auk þess er það fulllangt
gengið að binda okkur við
seinnipart laugárdaganna, en
þurfa að fá leyfi úr vinnunni
ella, til þess að taka út þ'ess'a
peninga yfir sumarmánuðiná.
— Jón heldur því raunar
fram, að þetta sé gert til þess,
að peningarnir liggi sem
lengst vaxtalausir.— Ef til vill
er póststjórnin aðeins að gefa
okkur tilefni til þess að fá að
skreppa úr vinnunni svo sem
hálftíma eða vel það. Mitt
álit er nú samt, að það verði
sízt til þess að auka fram-
leiðsluna, sem er þó að allra
dómi nauðsynlegt og allir hafa
áhuga á.