Dagur - 12.08.1959, Side 4
4
DAGUR
Miðvikudaginn 12. ágúst 1959
Dagui
Mti'if.siofii i lialnaisiræti !>(!.— Sími IKili
RlTSTJORi:
ERLiNG tJ R I) A V I II S S (> X
Aui’iysingastjoii;
. J ÓN S V M f ELSSON
Árgangnrinn kostar kr. 75.00
llluðiO kcinur út á lúiðvikudögum og
lattj'artltiguni, jicgar t'fni stantla til
CJaltltlagi rr I. júlí
RUENTVERK OIH>S UJÖRNSSONAR H.F.
Óttinn þokar þríflokkunum saman
ÞRÍFLOKKARNIR svonefndu þóttust hafa fund
ið ráð til að bæta hina miður góðu pólitísku tafl-
stöðu sína, þegar manntetur eitt, sem um svipað
leyti varð eitt af rannsóknarefnum lögreglunnar,
benti þeim á að breyta kjördæmaskipun landsins.
Þríflokkarnir þóttust hver um sig geta hagnazt
drjúgum á þessu heillaráði, einkum og sér í lagi
þar sem svo stóð á, að þeir stóðu málefnalega höll-
um fæti í stjórnmálabaráttunni og höfðu enga von
um að auka fylgi sitt meðal landsmanna, nema nýj-
inn brögðum væri beitt.
FRAMHALD þessa máls er öllum kunnugt,
leggja skyldi niður 20 kjördæmi landsins, eða öll
kjördæmi utan Reykjavíkur, en 7 stofnuð í þeirra
:stað. Sterk mótmælaalda reis í lantlinu og áður en
langt leið flýðu þríflokkamir málefnalegar rökræð-
uir en báru í þess stað fram þær fáheyrðu og
ösvífnu blekkingar í samanlögðum blaðakosti sín-
jim, svo og á mannfundum og jafnvel í útvarpsum-
ræðum, að málið væri þegar afgreitt samkvæmt
afgreiðslu þess á hinu reglulega Alþingi í vetur,
®n kosningarnar 28. júní sl. væri, alls engin þjóð-
aratkvæðagreiðsla um breytingu á stjórnskipunar-
lögum landsins, heldur aðeins venjulegar almenn-
;ar alþihgiskosningar. Framsóknarflokkurinn einn
jhélt sig að skýlausum fyrirmæium stjómarskrár-
innar og mótmælti kröftuglega hinum flokkslega
<ag óheiðarlega áróðri.
FRAM að þessu hefur verið gengið út frá því, að
Mnn almenni kjósandi gæti neytt kosningaréttar
síns frjáls og óháður af flokkslegum áróðri, þegar
ibreytingar á sjálfri stjórnarskránni kæmu á dag-
skrá. Síðustu kosningar sanna þó ótvírætt, að svo
<er ekki. Þríflokkunum tókst í sameiningu að
.trlekkja kjósendur til fylgis við flokka sína að
miklu leyti á þeim tognu forsendum að kosning-
;amar snerust um stjórnmálin almennt en væru
ekki þjóðaratkvæðagreiðsla um kjördæmamálið.
Þannig gátu þessir þrír flokkar ruglað dómgreind
fólksins og sært það til fylgis við flokka sína. Þrí-
flokkarnir vissu það mæta vel, að það þurfti að
.íela hina óvinsælu kjördæmabreytingu á bak við
venjulegt stjórnmálaþras.
ÞAÐ var auðvelt að láta sérstaka atkvæða-
greiðslu fara fram um stjórnarskrárbreytinguna
jafnhliða alinennum þingkosningum. Það þorðu
jþríflokkarnir ekki. það var líka auðvelt að láta hér-
uiðin segja til um bað í almennri atkvæðagreiðslu,
ihvort þau æsktu þess, að kjördæmabreytingin
jkæmi til framkvæmda. Þetta þorðu þríflokkamir
®kki heldur.
ÞJÓÐARVILJINN í þessu stórmáli hefur alls
«kki komið fram. En hið stóraukna fylgi Framsókn
arflokksins í síðustu kosningum gefur þó glögga
bendingu um hina miklu andúð fólksins á tilræði
iþríflokkanna við byggðir landsins. Svifta á héruð-
:in sérstökum, ábyrgum fulltrúum sínum og auka
iílokksvaldið. Ilin nauðsynlegu áhrif byggðanna
®iga að lúta flokksvaldinu í Reykjavík. Svo sem
iil að kóróna hin stjórnmálalegu afglöp og ein-
istæða mólflutning sinn hafa svo þríflokkarnir, að
kosningum loknum, fullyrt með yfirlæti, að auð-
yitað hafi kosningarnar hinn 28. júní snúizt um
kjördæmamálið og þá hafi kom-
ið í Ijós, að meira en tveir þriðju
hlutar þjóðarinnar óski kjör-
dæmabreytingarinnar eins og
hún liggi fyrir. En þessir flokk-
ar vita, að enn segja þeir ósatt
og enn óttast þeir að flokksbönd-
in bresti í ríkara mæli en í síð-
ustu kosningum. Æ fleiri kjós-
endur skilja það líka til fulls,
hvernig þeir voru blekktir og
þeir eru litlir karlar ef þeir
minnast þess ekki í kosningunum
í haust.
Bréfkorn til Ingimars Eydals.
Mér hefur borizt svar vegna
greinar þeirrar um útisamkomu
Matthíasarfélagsins, er ég birti í
Degi, 31. júlí s. 1..
Þetta svar er ágætlega orðað
og hefði vel fallið til birtingar,
ef sá hængur væri ekki á, að það
kemur grein minni harla lítið
við. Ætla mætti af andanum í
svarinu að höfundur þess sé
stjórnarmeðlimur í umræddu
félagi og hafi borið ábyrgð á
þessari forkastanlegu útisam-
komu. En nú er því ekki til að
dreifa, þar sem hann var aðeins
verkfæri í höndum forráðamanna
skemmtunarinnar.
Höfundur svarsins, Ingimar
Eydal, setur hvað mest út á grein
mína, þar sem hún fjallar um
leik danshljómsveitar, er hann
stjórnar. Um leikhæfni hennar
sagði ég ekkert hnjóðsyrði. Hún
leikur með ágætum í Alþýðuhús-
inu, þar sem hún á heima og
mundi sjálfsagt sóma sér einkar
vel á Hótel Borg. Hins vegar
geri ég ekki ráð fyrir að Ingimar
hafi sett það sem skilyrði, við
margnefnt tækifæri, að hljóm-
sveit hans léki rock á undan há-
stemmdum orðum um séra
Matthías. (Áður en lengra er
haldið vil ég nota tækifærið og
leiðrétta villu, sem slæddist inn
í fyrri grein mína, en þar er talað
um danspar, sem sungið hafi
með hljómsveitinni. í stað orðs-
ins „danspar” átti að standa
„söngpar”.)
Ingimar Eydal segir og, að
þarna hafi verið „blandað saman
ýmiss konar fróðleik um skáldið
og skemmtiefni”. Það var ein-
kennileg blanda, því eins og fyrr
getur voru orð Hannesar J.
Magnússonar eina viðleitnin til
að minna á skáldið, þó þau yrðu
aðeins formáli að erindi, sökum
hlálegs tímasparnaðar. Ingimar
ætlar ef til vill að halda því fram
að leikþátturinn, sem fluttur var
við þetta tækifæri hafi verið
fróðleikur um skáldið sr. Matt-
hías Jochumsson og veitt mönn-
um innsýn í skáldverk hans. —
MatthíaSarfélagið er stofnað til
þess að halda minningu skálds-
ins á lofti. Því má gera ráð fyrir,
að félag, sem ætlar sér jafn
virðulegt verkefni, boði ekki til
útisamkomu, til þess að kynna
erlenda slagara og útúrsnúning
á skáldverkum. Ingimar tekur
það skýrt fram að þetta hafi ver-
ið skemmtisamkoma til fjáröfl-
unar og þess vegna hafi hún ver-
ið höfð með þessu sniði. Leiða
má getur að því, að hann telji,
að ekki hafi verið ráð, að minn-
ast um of á séra Matthías eða
þá að gefa mönnum kost á að
hlíða á verk hans, þar eð það
hefði fælt þá frá útiskemmtun-
inni.
Ef Ingimar Eydal vill halda
því fram, að Akureyringar séu
á því menningarstigi, að þeir
taki rocktónlist og innantóma
gamanþætti fram yfir ljóð, leik-
rit og sögur þjóðskáldanna við
slík tækifæri, þá væri sennilega
réttast að hætta við safnstofnun
þessa og byggja nýtt og veglegt
Alþýðuhús á Sigurhæðum.
Bolli Gústavsson.
Drottningarnar
Ekki er trútt um að sum göm-
ul og virðuleg heiti séu misnotuð
í seinni tíð. Ekki eru þær fáar
drottningarnar nú til dags og
hefur þeim hrað fjölgað með
hinum svokölluðu fegurðar-
samkeppnum kvenna. — Síðan
þessar keppnir náðu hingað til
lands, höfum við eignast alís-
lenzka drottningu, ekki aðeins
eina, heldur eina á hverju ári.
Og nú er svo komið, að okkar
ágætu dagblöð (vikublöðan fara
sér hægar í því efni) birta
greinar og myndir í vikur og
jafnvel mánuði af þessum furðu-
verkum.
í stuttu máli sagt
Matvæla og Landbúnaðarstofnun
S. Þ. gengst fyrir áðstefnu 14.—25.
september n. k. uin sardínur, með-
ferð þeirra, veiðiaðferðir, verndun
stofnsins, líffræði hans og alþjóða-
samvinnu um rannsóknir á þessu
á þessu sviði.
1 Danmörku verður haldið nám-
skeið dagana 26. júlí til 25. ágúst
með þátttöku 16 ríkja frá Afríku,
Asíu, Mið- og Suður-Ameríku.
Námskeiðið fjallar um vandamál
samvinnustefnunnar og er undir-
búið af dönsku stjórninni í sam-
vinnu við Sameinuðu þjóðirnar,
Alþjóðasamvinnumálastofnunina
(ILO) og Matvæla- og landbúnaðar-
stofnunina (FAO).
Þessar konur, sem síðan eru
sendar til annarra landa til sýn-
inga og frekari samkeppni á feg-
urðarsviðinu, fá hvorki kvef né
kveisu, án þess að þess sé getið
alveg sérstaklega, og ekki gleyma
hinir áhugasömu fréttamenn að
segja frá því, hvað þær leggja
sér til hins fagra munns, hve-
nær þær fari að sofa og jafnvel
hvernig þær liggi (fari) í rúmi.
Ekki er þó enn svo langt gengið,
að dæma fegurðardísirnar eftir
því, heldur eftir nákvæmu máli
hinna einstöku líkamshluta,
hreyfingum, framkomu, ásamt
andlitsfegurð.
Fegurðarsamkeppnirnar eru í
raun réttri skemmtilegur fífl-
skapur, sem drottningarnafnið
kórónar að síðustu.
Meistaranafnbót hljóta bæði
piltar og stúlkur fyrir það að
hlaupa hart, stökkva yfir slá,
varpa kúlu eða sína aðra líkam-
lega frækni á íþróttamótum. Þar
væru þó önnur nöfn betur
við hæfi. Þó er ekki saknæmt að
byggja skúr og nefna höll.
ÁVARP
frá Styrktaríélagi Vangefinna
Eins og mörgum mun kunnugt, var fyrir nokkru
stofnað Styrktarfélag Vangefinna. Heimil þess er í
Reykjavík.
Tilgangur Félagsins er að vinna að því:
1) að komið verði upp nægilegum og viðunandi
hælum fyrir vangefið fólk, á öllum aldri, sem
nauðsynlega þarf á hælisvist að halda,
2) að vangefnu fólki veitist ákjósanleg skilyrði til
þess að ná þeim þroska, sem hæfileikar þess leyfa,
3) að starfsorka vangefins fólks verði hagnýt-t,
4) að einstaklingar, sem kynnu að vilja afla sér
menntunar, til J>ess að annast vangefið fólk, njóti
ríflegs styrks í því skyni.
Samkvæmt skýrslum, sem fyrir liggja, munlt vera um
eðá yfir 400 einstaklingar vangefnir í landinu, og ertl
þó Jjessar skýrslur ekki tæmandi. Flestir Jjessara ein-
staklinga munu enn dvelja á heimiittm ættiijgja, Jjar
sem vistheimili, sem til eru í landinu, fyrir vangefið
fólk, geta ekki tekið til dvalar nema einn fjórða hluta
þeirra, er áður voru nefndir. Þó mun ætlunin sú, að
viðbótarhúsnæði við Kópavogshæli, verði tekið til
notkunar á hausti komanda. Hækkar þá tala vist-
manna eitthvað frá Jjví, sem nú er.
Það er því augljóst, að mikið er enn vangert f
þessum efnum, þörfin brýn til úrbóta og mikil eftir-
spurn um hælisvist, af hálfu aðstandenda hinna van-
gefnu.
Vonir standa þó til, að fyrr en síðar verði hægt að
hefjast handa um nýbyggingu hælis eða heimila fyrir
vangefið fólk. En slíkar framkvæmdir kosta mikið fé,
Mikið Jjarf Jjví að vinna, ef duga skal, og framkvæmdir
á Jjessu sviði eiga éi að Jjurfa að standa yfir, alltof
mörg ár, Jjar til markinu er náð, og fullkomið hæli, er
rúmað gæti alla, sem liælisvistar Jjyrftu nauðsynlega.
að njóta, er risið af grunni.
Að vinna að því í orði og verki að Jjessi hugsjón geti
orðið að veruleika, sent allra fyrst, er tilgangur og
markmið Styrktarfélags Vangefinna. Jafnframt Jjví, sem
fclagið, eftir Jjví sent möguleikar eru fyrir hendi á
hverjttm tíma, vill aðstoða þá, sem hér eiga hlut að
rnáli, hyggst það og verja kröftum sínum til fjársöfn-
unar ár hvert, til styrktar málefnintt; og heitir á allæ
landsmenn til samstarfs og samhjálpar.
Félagið hefur á Jjessu ári efnt til happdrættis, og ern
Jjegar umboðsmenn fengnir víða um landið, er sjá um
sölu happdrættismiðanna. Er sala happdrættismiðanna
Jjegar fyrir nokkru liafin. Enn fremur hefur félagið
látið gera minningaspjöld, sem einnig er hægt að fá
keypt hjá umboðsmönnum liappdrættisins. Merkjasöltt
hefur félagið og haft með höndum, í Reykjavík og út.
um land, og mun gera eftirleiðis. Hefur sú reynsla orð-
ið félaginu hagstæð. Yfirleitt virðist starfsemi félagsins.
liafa mætt velvild og skilningi landsmanna, og margir
þegar sýnt fórnfýsi í störfum. Félagið hefur opnað
skrifstofu í Tjarnargötu 10 C, Reykjavík, sem veitir all-
ar mögulegar upplýsingar um félagið, svo og aðra fyr-
irgreiðslu. Á skrifstofu félagsins eru happdrættismiðar
til sölu, svo og minningaspjöld, sem einnig má fá keypt
á eftirtöldum stöðum í Reykjavík: Blaða- og sælgætis-
verzlun, Laugaveg 8, Bókavérzlun Braga Brynjólfsson-
ar, Hafnarstræti 22, og hjá Birní Stefánssyni, Kvist-
haga 9.
Góðir landsmenn. Munið eftir Styrktarfélagi Van-
gefinna. Gerizt sem flestir mcðlimir félagsins. Ársgjald-
ið er kr. 50.00. Ævifélagsgjald er kr. 500.00. Minnumst
Jjess að andvirði hvers selds happdrættismiða, hver
minningagjöf um látna vini og ástvini, andvirði hvers
merkis, sem keypt er, er skerfur lagður í byggingarsjóð
félagsins, framlag til styrktar liinum vangefnu, á einn
og annan liátt. Minnumst öll, að Jjað sem vér á oss
leggjum, til stuðnings Jjessu góða og nauðsynlega mál-
efni, er hjálp þeim til lianda, sem vér megum nefna
meðal hinna minnstu og mest Jjurfandi bræðra vorra
og systra. Fjáröfluimrncfndin.
BERJASPRETTAN
Útlit er fyrir allgóða berjasprettu í sumar og
mun þess ekki langt að bíða að berjafólk fari á
stjá. Er þá ráð fyrir húsmæður að fletta upp í
matreiðslubókum til að afla sér sem beztra upp-
lýsinga um meðferð berjanna. En áður en haldiS
er af stað í berjamó, ættu menn ekki að gleyma
því, að fá leyfi til berjatínslu.