Dagur - 07.10.1959, Blaðsíða 4

4
D AGUR
Miðvikudaginn 7. október 1959
Sk» ifst.if;i i HaltiaiMni'tt !)() — Síini i Htli
IHTSTjÓRl;
F. R L í \ (; 11 R I) V V f 1» s s o x
A ut»l < s-ingiisl jm >:
JÓN SAMÍEl.SSON
Argangurtnn- kotnar kr. 75.00
KlaííiA kctitut út á miOs ikttdíii'ttm og
fmigttrdögnn). þcgar efiii stantla til
f.j.tltlilagi <t 1. juli
]>l(C.N,n r.ltK (»I)1)S HJÖKNSSONAR H.í.
Margir miinu gefa aðvörun i
haustkosningunum
DAGUR HEFUR ÁÐUR BÍRT nokkrar tölur,
sem sýna hvernig haustkosningarnar myndu fara
í Norðurlandskjördæmi eystra ef fylgi flokkanna
yrði óbreytt fi'á því í vor. Blöð andstæðinganna
hafa gert úlfaþyt út af þessu, af því að þar kem-
ur glöggt í Ijós, að Framsóknarflokkurinn þarf
ekki að bæta við sig miklu atkvæðamagni til að
koma fjórum mönnum á þing. En það liggur ljóst
fyrir, að nái fjórir Framsóknarflokksmenn kosn-
ingu, hlýtur annar hvor að falla, Magnús eða
BjÖrn. En hvor þeirra sem félli fyrir fjórða manni
á lista Fi’amsóknar, kæmist hann á þing þrátt
fyrir það sem uppbótarmaður. En við það hlyti
kjördæmið 1 þingmanni fleira. — Og með þessu
móti hafa alþingiskjósendur það á valdi sínu að
bæta sér upp það herfilega misrétti, að þetta
kjördæmi var svift réttmætri þingmannatölu við
setningu laga um kjördæmabreytinguna.
AUÐVITAÐ VEIT ENGINN með neinni. vissu,
hvernig átkvæði falla í haust. En eins og oft áður,
velta menn síðustu kosningatölum fyrir sér og
draga af þeim ályktanir. Yfirleitt gera. menn ekki
ráð fyrir stórfelldum breytingum á fylgi stjórn-
málaflokkanna á fjórum mánuðum. En engum
dettur þó í hug, að tölurnar frá 28. júní í vor verði
alveg óbreyttar í haust. Það er engin gerbreyting
þó að Sjálfstæðisflokkurinn, sem fékk rúmlega
2600 atkvæði í vor, tapi 185 atkvæðum og ekki
heldur þótt Alþýðubandalagið, sem hlaut um
1260 atkvæði, tapi 71 atkv. Þessir flokk.ar hafa
nefnilega sitt hvað á samvizkunni, sem kjósend-
um er kunnugt. Sjálfstæðisflokkurinn lék marga
fyrrverandi fylgismenn sína grátt í kjördæma-
málinu. Hann neitaði að bera séi-staklega undir
kjósendur, hvort þeir væru fylgjendur kjördæma
byltingarinnar einnar út af fyrir sig. Bráðabirgða-
lögin, sem stjórn hans stendur að og ber ábyrgð
á, kom illa við marga. Kunnugir menn í Alþýðu-
bandalaginu eru berir að makki við íhaldið í
Reykjavík og hafa meira í huga af því tagi. Það
væri líklegt, að margir Alþýðubandalagsmenn,
sem vilja vinstri stjórn í landinu, hefðu fullanhug
á, að koma aðvörun á framfæri í kosningunum
menn hljóti kosningu, hvorki
stórfelld eða undarleg. Og hlut-
aðeigendur verða auðvitað að
sætta sig við, að allt þetta beri á
góma þegar á annað borð er rætt
um næstu kosningar.
JÓNAS JÓNSS0N FRA HRIFLU:
Skáldavika á Akureyri
Um ver/lunarmannahelgina í
sumar var mikið um gesti til Ak-
ureyrar og Eyjafjarðar, ekki sí/t
frá höfuðstaðnum. Var það þá
auðséð, að Akureyri er að iærast
í aukana sem ferðamannabær, eins
og almennt hefur verið búi/.t við.
Forstiiðumenn verzlunarmanna-
hátíðarinnar í Reykjavík höfðu að
vonum mtirg skemmtiatriði. Eitt
af þeim var að láta nokkra snjalla
leikara lesa kvæði Matthíasar um
Skúla fógeta 1 útvarpið. Þessi upp-
-i-íi: .
Jónas Jónsson frá Hriílu.
léstur var einhver bezti skennnti-
þáttur þessara hátíðisdaga" að því
er útvarpið snertir. Kvæði Matt-
hiasar var vissulega orð í tíma tal-
að á þessum liátiðisdegi, enda frá-
bærlega vel lesið.
Nú er það þjóðkunnugt, að tvö
áhugamannafélög á Akureyri háfa
beitt sér fyrir að heiðra sérstaklega
t\ö þjóðskáld, sem tengd eru við
bæinti. Annað er Nonni, Eyfirð-
ingur og Akttreyringur. I-fitt er
Matthías jochumsSon. Hann dvaldi
síðari hluta starfsævi sinnar á Ak-
ureyri, sem skáld og prestur.
Nonnafélagið • • hefur nú eignast
hús skáldsins, og komið þar fyrir
tiltölulega fullkomnu minnínga-
safni. Er talið að Nonnafélagið og
menntamálaráð vinni saman að
því að fáta gera vandaða styttu af
skáldinu, óg verði hún reist við
hús hans. Matthíasarfélagið hefur
fyrir sitt lcyti fest kaup á aðalhæð
Matthíasarhússins, Sigurhæðum,
og ætlar að.eignast allt húsið til að
getá eignast þar fullkomið Matthí-
asarsafn, en jxað getur tekið nokk-
urn tíma og er ekki um það að
sakast. Víða þarf að koma við, en
fylgi málsins er nú orðið mikið.
Matthíasarfélagið liefur á að skipa
mörgum áhugamönnum bæði í Ak-
ureyrarbæ og víðar. Þeir hafa á
síðustu misserum veitt félaginu
mikilsverðan stuðning. Akureyrar-
•bær, ríkið og Kaupfélag Eyfirð-
inga hafa tekið hér mannlega á
málum og af skilningi, og mun
meir á eftir fara. Þarf ekki að efast
um, að innan fárra missera verða
til á Akureyri tvö myndarfeg minn-
ingasöfn um þessi góðfrægu þjóð-
skáld.
í þéssu sambandi er gott að
minnast þess, að Juiðja þjóðskáld-
ið,: og:. það ástsælasta meðal þjóð-
arinnar, er nú búsétt á Akureyri,
og býr í sínu eigin húsi. Er nauð-
synlegt að. tryggja sér hús Jxess og
innbú í tíma, því að með því feng-
ist hið fullkomnasta minjasafn sem
yfirleitt er hægt að hugsa sér.
Ntj er viðurkennt,. að megintil-
gangur slíkra minningasaflta. sé að
auka skilning alþjóðar á skáld-
skap Jxeirra og sígildum andlegum
auði í verkurn snillingánna. Verzl-
unarmenn í Reykjavík sóttu til
Akureyrar skáldleg álirif til hátíða-
halda. Þá kom mér til hugar, að
aftur mætti hiiggva í þann kné-
riinn. Þaff gæti komið til mála, að
skáldafélögin tvö á Akureyri og
stuðningsmenn þeirra efndu til
skáldaviku á Akureyri, hvert sinn
jxegar mest er Jxar um gestakomu
og sumarleyfishugtir bæði í heima-
möHiium' og aðkomufólki. Þá væri
hugsanlegt að hafa í nokkur kvöld
vakningarviku í Mátthíasarkirkju.
Skáldavikunni yrði skipt jafnt milli
Nonna og Matthiasar. Listamenn
færu rueð valda kafla úr ljóðum
jjeirra og skáldritum. Af miklu er
að taka hjá báðuni. Óhætt er að
fullyrða, að hægt væri að hakla
þessi skáldakvöld í heila öld, án
þess að endurtaka efni úr arffeifð
Jxeirra Snillinganna. Eg vænti að á-
hugamenn á Akureyri athugi, hvort
jxessi skáldavika gæti ekki orðið
varanlegur merkisþáttur í menn-
ingarlífi hins norðlenzka höfuð-
staðar.
Friðjón nær ekki kosningu, en
; nú í haust.
| Bráðabirgðalögin um verð á landbúnaðarvör-
| um ættu að vara menn við Sjálfstæðisflokknum
j eins og hættumerki á háskaleið. Sjálfstæðisflokk-
i urinn leikur þar tveimur skjöldum á blygðunar-
I lausari hátt en oftast áður. Sjálfur forsætisráð-
j herra hefur lýst því yfir, að Sjálfstæðisflokknum
! hafi ekki aðeins verið kunnugt um bráðabirgða-
lögin, áður en jiau voru gefin út, heldur hafi ver-
ið haft um þau svofellt samráð: Alþýðuflokks-
stjórnin skyldi auðvitað gefa lögin út, Sjálfstæð-
I isflokkurinn mótmæla þeim heiftarlega, en styðja
| stjórnina eftir sem áður, og taka þannig á sig
! ábyrgðina. Allir sjá og skilja þennan loddaraleik.
j Bændur mótmæla og aðrar stéttir fordæma að-
j ferðina.
| KOSNINGARNAR í vor sýndu glögglega, að
! Fi'amsóknarflokkurinn er vaxandi flokkur. Þáð er
i meira en hægt að segja um hina flokkana. Með
I tilliti til alls þessa, væri sú breyting á kosninga-
i tölum, sem til þess þyrfti að fjórir Framsóknar-
Alþýðuflokkurinn er að reyna
að telja mönnum trú um, að
Friðjón Skarphéðinsson sé í
baráttusæti. Samkvæmt kosn-
ingatölu sl. vor hafði Alþýðu-
flokkurinn ekki nema tvo þriðju
hluta af því atkvæðamagni, sem
þyrfti til að fá einn mann kjör-
inn hér í kjördæminu. Kosning
Friðjóns kemur því ekki til
greina. Hins vegar gefa sömu
kosningatölur til kynna, að Frið-
jón sé öruggur í uppbótarsæti
fyrir Alþýðuflokkinnn, og það
eins þó að flokkurinn fengi allt
að 160 atkvæðum færra en í vov.
Ætla má, að þeir 160 kjósendur,
sem hér er um að ræða, gætu,
Friðjóni að skaðlausu kosið B-
listann, lista Framsóknarfl.,
og þannig hjálpað til að fjölga
þeim frambjóðendum, sem á
þing fara úr kjördæminu. Má
vera, að einhverjir þeirra manna
minnist þess, að Framsóknar-
menn á Akureyri komu Friðjóni
á þing vorið 1956 og sýndu hon-
um fullan trúnað.
Kjósendur, sem fylgt hafa
Alþýðuflokknum að málum, en
eru hins vegar sannir íhalds-
andstæðingar, munu einnig hug-
leiða, hvort þeir vilja í raun og
veru leggja fylgi flokks síns að
fótum Sjálfstæðisflokksins. Ef
þeir óska þess, geta þeir hrein-
lega kosið íhaldið. Séu þeir hins
vegar íhaldsandstæðingar, ætttu
þeir að styðja þann stjórnmála-
flokk, sem það telur höfuðand-
stæðing sinn, Framsóknarflokk-
inn.
ÞANKAR OG ÞYÐINGAR
NÝTT.
Komnir eru á markað í Bandaríkjunum gluggar,
sem hægt er að opna með því að styðja á hnapp og
loka með því að kippa í snúru. Þverfetið kostar
um 3 dollara.
ADAMS FÆR ARF.
John Adams, enski læknirinn, sem fyrir fáum
árum var ákærður fyrir að hafa deytt sjúkling, sem
hafði arfleitt hann, á eitri, hefur nú enn orðið um-
talsefni í blöðum. Sök hans sannaðist ekki þá, ert
málareksturinn vakti heimsathygli. Nú hefur ógift
kona í Eastbourne, en þar stundar Adams læknis-
störf, arfleitt hann að 500 sterlingspundum. Konan
var 90 ára. Ekki er þess getið, að málið þyki
grunsamlegt.
EKKI SAMÚÐ MEÐ NÝLENDUVELDUM.
André Maulraux, franski kennslumálaráðherr-
ann, var í haust á ferðalagi um Suður-Ameríku til
þess að afla fýlgis við Frakka í Alsírmálinu, en það
reyndist ekki sérlega -létt, a. m. k. ekki meðal al-
mennings. Er hann talaði í háskólanum í Chile,
æptu stúdentarnir að honum og kölluðu sífellt:
„Lengi lifi Alsír! Niður með ráðherramorðingj-
ana!“ Að lokum sprakk lítil sprengja í salnum, og.
þá flýðu flestir áheyi’endanna.
MARCEL PROUST.
(1871—1922) fránskur rithöfundur.
Marcel Proust sagði eitt sinn opinberlega, að rit-
höfundur nokkur vSeri sneiddur öllum hæfileikum
andans. Maðurinn reiddist sem von var, og skoraði
Proust á hólm, en Proust var líkamlega fremur
veiklaður og manna ólíklegastur til afreka í bar-
daga.
„En þér eigið auðvitað rétt á því að velja vopn-
in,“ sagði hinn reiði maður, um leið og hann fluttL
Proust hólmgönguáskorunina,.
„Þá vel eg penna,“ sagði Proust og bætti við:
„Þér getið litið á sjálfan yður sem dauðan, herra.
minn.“
CONRAD PINEUS.
(1872—1935) sænskur matsmaður og listaverka-
safnari.
Eitt sinn í veizlu kynnti húsfreyja hann fyrir frú
Wennerholm og sagði um leið hreykin: „Hún er
systir furstafrúar Bismarck “
Pineus nefndi nafn sitt og bætti við: „Og systir
mín heitir frú Waller.“
Pineus var nútímamaður á marga vegu, en held-
ur þótti hann strangur og gamaldags í skoðunum á.
siðferði og hegðun.
Dag nokkurn gerði dóttir hans uppreist og sagði::
„Það skal eg bara segja þér, að eg trúlofa mig„
gifti mig og eignast börn þegar mér sýnist og eins;
og mér sýnist!“
„Ef þú lofar,“ sagði faðir hennar „að gera það í
þessari röð, þá skal eg láta það afskiptalaust.“
KÓNGUR SKRIFAR KÓNGI.
Þeir, sem heyra og lesa þær tilkynningar, semi
fara á milli ríkja á þessari öld (sbr. mótmælaorð-
sendingar íslendinga til Breta), hafa kannski gam-
an af að heyra pistla, sem orðaðir eru hressilega.
Hér kemur hluti af bréfi, sem Kristján 4. Dana-
konungur (1577—1648) ritaði Karli 9. Svíaknungi::
Þétta ósæmilega og ósvífna bréf þitt hefur nú;
verið afhent oss af sendiboðanum. Vér getum fund-
ið, hve hitinn í ágúst hefur haft óheppileg áhrif á
heilann í þér. Þú segir, að vér höfum rofið Stettín-
arfriðinn, en það er bláber lygi. Það er einnig lygi,
að vér höfum unnið Kalmar með svikum. Þú ættir
heldur að skammast þín fyrir að láta taka borgina
þarna rétt við nefbroddinn á þér. Hvað hólmgöngu
okkar viðvíkur, þá er hún óþörf, því að Guð hefur
þegar fellt þig í duftið. Þú þarfnast nú aðeins lækn-
is, sem getur haft umsjón með sjúkum heila. Þú
ættir að skammast þín, gamli hálfviti, að ráðast
svona á heiðarlegan mann, en það hefurðu vafa-
laust lært af gömlu þvottakerlingunum, sem ekki
geta varið sig nema með kjaítinum.
Christian Rex.