Dagur - 11.11.1959, Blaðsíða 2

2
D A GU R
Miðvikudaginn 11. nóv. 1959
BENEDIKT ARNKELSSON:
Meðal dj öfladýrkenda í Afríku
Votheysverkun og ný íegund turna
Verðmæt næringarefni framleidd úr grasinu
íslendingar hafa starfrækt kristniboðsstöð í
Konsó í 5 ár. Kristinn söfnuður stofnaður í fyrra
Fyrir nokkrum árum var mað-
ur einn úr Konsó-þjóðflokknum
í Eþíópíu á leið til nágrannahér-
aðs þar syðra. Maður þessi hafði
nokkru áður lent í erfiðleikum
og leitaði þá ráða hjá seiðkörlum
meðal þjóðflokks síns, eins og
títt er meðal frumstæðra þjóða.
Seiðmennirnir kváðust komast
að þeirri niðurstöðu, að erfið-
leikar mannsins stöfuðu af því,
að andar þeir, sem menn trúa á í
Konsó, væru óánægðir með hann
og heimtuðu, að hann gerðist
sjálfur seiðmaður, ætlaði öndun-
um rúm í kofa sínum, helgaði
þeim ákveðna gripi og hluti og
dýrkaði þá eftir öllum þeim
reglum, sem kukli þessu fylgja.
Maðurinn þorði ekki annað en
verða við þessum kröfum og varð
hann einn af hinum mörgu töfra-
prestum Konsómanna.
Máttu ekki kvænast nema að
hafa drepið mann. ,
En á áðurnefndu ferðalagi hitti
hann fyrir nokkra menn úr hin-
um herskáa Gúdsjí-ættflokki,
sem setur ungum mönnum m. a.
þá reglu, að þeir megi ekki
kvænast, nema þeir hafi drepið
mann. Skera þeir stundum tær
og fingur af fórnardýrum sínum
til þess að sanna, að þeir séu
færir um að sjá fyrir konu óg,
börnum. Gúdsjí-menn voru
þarna í vígahug og felldu seið-
manninn frá Konsó.
Elzti sonur seiðmannsins hélt
til Gidole, þorps um 50 km. frá
Konsó, og hugðist leita sér þar
að atvinnu. í Gidole starfa
norskir kristniboðai’, og kynntist
pilturinn þarna kristindómnum
og verður kristinn maður. Næst-
elzti sonurinn var um kýrrt í
Konsó, og var hann einn hinna
fyrstu innfæddra manna, sem
gáfu sig að kristniboðunum ís-
lenzku, sem komu til þjóðflokks-
ins fyrir fimm árum. Hefur
hann sýnt kristniboðunum mikla
tryggð, og er nú svo komið, að
einnig hann hefur játað kristna
trú og tekið skírn. Yngsti sonur
töframannsins hefur fetað í fót-
spor bræðra sinna, og var hann
skírður sl. sumar ásamt syni
annars eldra bróðurins. Um
ekkjuna er það að segja, að lengi
framan af þorði hún ekki að yf-
irgefa átrúnað manns síns. En
svo fór, að henni óx kjarkur, svo
að hún lét brenna gripi þá, sem
tilheyrðu særingunum, og hefur
hún nú gerzt kristin kona.
Seiðmaðurinn féll frá, áður en
kristindómurinn barst til Konsó.
En fjöiskylda hans hefur öll gerzt
kristin — fyrir starf íslenzkra
trúboða* sem hafa fundið hjá sér
köllun til þess að fara til þessa
fjarlæga, heiðna þjóðflokks og
flytja honum boðskap kristin-
dómsins.
Skóli og söfnuður.
í október sl. voru liðin fimm ár
síðan Felix Ólafsson og Kristín
kona hans settust að í Konsó til
þess að reisa þar kristniboðsstöð
og hefja skólastarf og kennslu.
Þótt þau hjónin séu nú komin
heim, heldur starfinu áfram, og
fer það sívaxandi. Onnur íslenzk Fleiri Islendingar til Konsó
um himni við sjúkraskýlið, með-
an sjúklingurinn er stundaður.
Ingunn sinnir einatt 70—100
sjúklingum á dag, og hefur hún
bjargað lífi margra manna, bæði
með góðum lyfjum og jafnvel
með uppskurðum. Væntanlega
kemur Ingunn heim í hvíldar-
leyfi á næsta ári.
hjón eru nú í Konsó, þau Bene-
dikt Jasonarson og Margrét
Hróbjartsdóttir, bæði úr Reykja-
vík, svo og Ingunn Gisladóttir,
ættuð úr Skagafirði.
í skóla kristniboðsins hafa
verið starfræktir tveir bekkir
fyrir drengi. En í haust var ætl-
unin að byrja einnig á þriðja
Nú standa vonir til þess, að
ungur, íslenzkur læknir og kona
hans, sem er hjúkrunarkona,
haldi til Eþíópíu á næsta ári. Þau
hafa verið erlendis um alllangt
skeið til þess að búa sig frekar
undir starf sitt. Önnur ung hjón
dveljast í Osló í vetur við nám,
en búast síðan við að halda til
Seiðmenn eru margir í
Konsó. — Þegar þeir
gerast kristnir, brcnna
þeir gripum þeim, sem
tilheyra særingunum.
Hér er töframaður og
kona hans að hreinsa
kofa sinn. — Konsó-
menn cru dökkir mjög,
en teljast þó eþki til
svertingja.
bekk, ef innlendir kennarar fengj
ust. Það hefur háð mjög starfinu,
áð skortur er á góðum, innfædd-
um liðsmönnum. Kennslustarf
kristniboðanna er þegar farið að
bera árangur. Til þessa hafa
Konsómenn hvorki kunnað að
lesa né skrifa. Nú hefur Felix
kristniboði t. d. fengið bréf frá
ungum drengjum þar syðra, sem
áður þekktu hvorki blek né
penna, en eru nú færir um að
skrifa bréf, og það jafnvel á öðru
rháli en þeirra eigin, því að
kennsla verður öll að fara fram
á amharisksu, máli þjóðflokks
þess, sem völdin hefur í Eþíópíu,
og læra Konsómenn ekki annað
stafaletur en hið amhariska. —
Amhararnir, hinn ríkjandi þjóð-
flokkur, vinnur að sameiningu
hinna mörgu ættflokka landsins,
og er það einn þátturinn í þeirri
einingarviðleitni, að tunga þeirra
skal vera hið opinbera mál þjóð-
arinnar. í amhariska stafrófinu
eru 276 stafir.
íslenzk hjúkrunarkona í önnum.
Hjúkrunarkonan íslenzka hef-
ur átt ákaflega annríkt. Læknar
eru eru engir meðal þjóðflokks-
ins, en seiðmenn iðka særingar
og kukl, þegar slys eða sjúkdóma
ber að höndum, og gera jafnan
illt verra, því að þeir eru alls
ófróðir um það, sem lýtur að
hreinlæti og sjálfsögðustu heil-
brigðisreglum. í sjúkraskýlið
Konsó, og munu þau einkum
staria við skóla kristniboðsins.
Nú hefur myndazt kristinn
söfnuður í Konsó. Hann var
stofnaður 27. nóvember í fyrra,'
og mun það verða talinn merkis-
dagur, ekki aðeins í Konsó, held-
ur líka í sögu íslenzku kirkj-
unnar. ,
Skilningur manna á kristni-
boðinu fer vaxandi hér á landi.
Það sýna m. a. þær gjafir, sem
berast til starfsins. Á árinu, sem
leið, voítf sehdar,T7$ þús-; kri.jtil
Konsó, en fyrir það varð að
greiða tæpar 100 þús. kr. í gjald-
eyrisskatt. Auk þess voru send
lyf og ýmis varningur. Hefur
'aldrei verið kostað jafnmiklu til
starfsins.
Samband íslenzkra kristni-
boðsfélaga, sem rekur kristni-
boðsstöðina í Konsó, er 30 ára á
þessu hausti. í því eru ýmis
kristniboðsfélög, m. a. Kristni-
boðsfélag kvenna hér á Akureyri,
en það á samkomuhúsið „Zíon“,
eins og kunnugt er, og heldur
þar almennar samkomur á
sunnudögum, auk annarrar
kristilegrar stai-fsemi. Formaður
Kristniboðssambandsins erBjarni
Eyjólfsson, ritstjóri.
Leiðrétting. í grein um skólana
að Laugum, sem birtist nýlega
hér í blaðinu, féll niður nafn
Fanneyjar Sigtryggsdóttur
kennslukonu við húsmæðraskól-
ann. Hún hefur verið kennari
kemur stöðugur straumur sjukl- | þar • 12 ár Qg kennir fatasaum og
inga og venzlamanna þeirra. Oft ' útsaum.
koma þeir langt að og þá gjarnan
margir í hóp, jafnvel 20—30
manns með einum sjúklingi, og
skiptast þeir á um að bera hinn
sjúka. Gista þeir oft undir ber-
TIL SÓLU
Smith Corona ritvél til sýn-
is og sölu á afgr Dags.
íslendingar hafa verkað vothey
í 80 ár. Þó er innan við 10% hey-
fóðursins þannig verkað. Skólar
hafa predikað um ágæti votheys,
ráðunautar hafa lofsungið þessa
heyverkunaraðferð, bændur í
heilum landshlutum hafa ekki
átt heitari ósk en þá í rigninga-
sumrum, að eiga nægilegt hús-
rými til votheysverkunar. Og
blessaðar skepnurnar háma vot-
hey af álíka áfergju og umlingar
ljúffenga ávexti.
En þrátt fyrir allt þetta er vot-
heysverkunin ekki lengra á veg
komin en raun ber vitni.
íslenzkum bændum virðist það
þvert um geð að verka vothey —
nema annarra kosta sé ekki völ.
— Ástæðurnar eru margar. Með-
al annars þær, að vothey með sín
70—80% af vatni er erfitt á
höndum í flutningi af vaxtarstað
í votheysgeymslurnar og líka
erfitt í meðförum á gjafatíman-
um. Votheysdaunninn leggst
einnig á sveif gegn ráðunautun-
um.
Margt hefur verið gert til að
auðvelda votheysgerð. Torf-
gryfjurnar eru úr sögunni, en
steyptar gryfjur eða turnar
komið i staðinn. — Þar sem vot-
heysgeymslurnar eru bezt stað-
settar, svo að m.annshöndin þarf
sem minnst um votheyið að
fjalla, hika menn þó sízt við vot-
heyverkun. Og víst hefur það
mörgúm vel gefist.
Rannsóknarráð ríkisins hefur
með höndum tilraunir í votheys-
gerð. Nýlega sýndi það blaða-
mönnum nýja tegund votheys-
turna, sem er mjög ódýr, enda úr
pappír og vírneti. Þessar geymsl-
ur eru settar upp jafnóðum og
heyjað er og fergt síðan með
vatnsfylltum plastbelgjum.
Ekki er trúlegt að íslenzkur
landbúnaður fx-elsist í þessum
pappahólkum, en tilraunir til
bættra verkunaraðferða eru þó
virðingarverðar.
Hins vegar hefur Rannsóknar-
ráðið látið gera ýmsar fleiri til-
raunir, undir stjórn Ásgeirs Þor-
steinssonar, svo sem að merja
gras eða knosa með það fyrir
augum að athuga geymsluþolið,
einnig til þess að vinna grassaf-
ann, sem er ríkur af eggjahvítu-
efnum. Næringarefni úr grassaf-
anum eru mörg og án efa nothæf
til manneldis og fóðurs.
Hafa má það í huga, að grasið
okkar er gulls ígildi og betra fóð-
ur en annars staðar þekkist. Það
nægir þó ekki til hámarksafurða
og heyið enn síður.
En nauðsynlegt er að nýta hey-
fóðrið til hins ýtrasta og spara
erlent kjarnfóður meira en gert
hefur verið. Til þess þarf í fyrsta
lagi að bæta^ ræktunina verulega,
ennfremur heyverkunina og.
miða kynbætur búfjárins meira;
við afurðagetu búfjárins af bey-
fóðri' en gert hefur vcrið.
Stundum yrkia peir
Oft eru umræður fjörugar á
fundum Bændaklúbbsins og
stökum kastað fram. Á fundin-
um, sem á öðrum stað segir frá
hér í blaðinu, munu a. m. k.
fjórir fundarmenn hafa flutt mál
sitt að einhverju leyti í bundnu
máli.
Rætt var um það, hve tætarar
ynnu vel, og kvaðst bóndi einn
vaða jörðina upp að hnjám í
hinni mjúku mold, þegar tælar-
inn hefði undirbúið sáðbeðinn.
Þá kvað Árni G. Eylands:
„Ekki spar á orð né fé,
átti gnótt í malnum.
Jörðina óð hann oft í hné
inn í Hörgárdalnum.“
Til umræðu voru m. a. véla-
kaup og innflytjendur nefndir í
því sambandi.
Þá kvað Baldur á Ófeigsstöð-
um þessa vísu:
„Af matföngum bólgna hér
borðin,
hver bóndi í sætinu rís.
Og Árni Jónsson er orðinn
auglýsing fyrir SÍS.“
í sambandi við nýtt verkfæri
til að hreinsa snjó af vegum, lýsti
einn ræðumaður því, hve íslenzki
snjórinn væri frábrugðinn snjó
annarra landa. Þá kvað Baldur:
„Til athafna veðráttan íslenzka
rak,
en á henni er talsverður Ijóður,
því íslenzki snjórinn er
andskotans hrak,
en Alaskasnjórinri. er góður.“
Og enn kvað Beldur vísu í tilefni
af því að Stefáni á Svalbarði þótti
tungutak ti;e,gara á J3ændaklúbbs 1
fundinum en á hinum nýaf- •
stöðnu, pólitísku fundum. Vísan
er svona: '
„Nú er að verða ævi ill,
ekki eru sálir frískar.
Stefán heldur að vonum vill
vélræður pólitískar.“
Ævisaga Kristmanns
Kristmann Guðmundsson skáld
í Hveragerði er nú að rita ævi-
sögu sína, og er fyrsta bindið
komið út og heitir: Isold hin
svarta. Segir hann þar frá æsku
sinni og lýkur þar sögunni, er
hann heldur til Noregs um
tvítugsaldur.
Margan mun fýsa að lesa ævi-
sögu Kristmanns Guðmundsson-
ar, því að maður sá er stórbrot-
inn og sérstæður, og hefur frá
mörgu að segja af viðburða- og
ævintýraríkri ævi sinni.
Jólalesbók Dags
Þeir, sem ætla að senda
blaðinu sögur, ljóð, frásagnir
eða annað efni í jólalesbók
Dags, ættu að Iáta vita hið
allra fyrsta.