Dagur - 12.12.1964, Blaðsíða 5

4
S
Ritstjóri og ábyrgðannaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
ALLIR ÍSLENDINGAR
í EINNI BORG
ÍBÚATALA landsins var 1. des.
1963 um 187 Jnisundir samkvæmt
Hagskýrslum. Hún hefur vaxið ört
Iiina síðustu áratugi. I»ó er þjóðin
ekki fjölmennari en svo, að hún gæti
fullvel komizt fyrir í einni borg eða
bæ við Faxaflóann, án þess nokkurn
undraði stærð liennar þegar metið
væri á heimsmælikvarðann. Senni-
lega gætu Islendingar, sem allir
byggju saman í einni borg, skapað
sér viðunandi lífsskilyrði. „En við
íslendingar, Jjessi 187 þúsund, ger-
um J>á kröfu til lífsins, sem enginn
Íannar jafn fámennur hópur manna
gerir á þessari jörð, en það er að fá
að vera sjálfstætt ríki með sjálfstæðri
tungu og þjóðmenningu, og að eiga
landið, sem við erum kennd við,
nýtt land og fagurt og auðugt af
náttúrugæðum," eins og Gísli Guð-
mundsson sagði fyrir nokkru í J)ing-
ræðu um byggðajafnvægið. f Jtessum
orðum er mikill og eftirtektarverður
sannleikur, og víst er um það, að á
meðan við búum hér einir og nytj-
um landið, eigum við }>að einir og
höfum rétt til að vera sjálfstæð þjóð
og ráða málum okkar sjálf. Sjálfan
eignarréttinn lielguðu forfeðurnir
með Jjví að byggja landið. Þessum
rétti glötum við ef við flytjum í eina
borg og J)á erum við ekki lengur fs-
lendingar. Að sjálfsögðu er erfitt að
vera sonur fámennrar J)jóðar norður
við heimskaut. Það er alltaf erfitt að
vera maður. En landið okkar hefur
fætt og fóstrað göfuga menn og vitra,
og flestir íslendingar munu óska
J)ess, að vera J)átttakandi í uppbygg-
ingu lands og ríkis og verða sjálfir
af því meiri nienn. Allir vitibornir
og fulltíða menn á íslandi vita J)að
fullvel hvers virði frelsi J)jóðarinnar
er, því þeir hafa reynt J)að og lifað
breytinguna. En J)að, að vera góður
sonur síns föðurlands, leggur öllum
skyldur á herðar. Þær skyldur eru á
sumum sviðum þyngri en hjá fjöl-
mennum þjóðum, en gæta skyldu
menn J>ess J)á um leið, að hver ein-
staklingur hér á landi er stærri hluti
sinnar þjóðar en einstaklingar ann-
arra J)jóða, og jafnframt dýrmætari.
Röskun sú, sem orðið hefur á bú-
setu landsmanna undanfarin ár,
stefnir að landauðn í heilum byggð-
um. Svipuð saga liefur gerzt í öðrum
löndum, sem þó eru miklu þéttbýlli.
Noregur er J)ar ljóst dæmi og vel
J)ekkt. En Norðmenn vildu ekki una
J>eirri stefnu og tóku sterklega í
taumana fyrir mörgum árum.
Byggðajafnvægið á íslandi hefur
verið rætt á Aljnngi ár eftir ár, en
án J>ess að náðst hafi samkomulag
um raunhæfar aðgerðir.
enn a
mill
k
r •
f
auKa ojarnvæ
i lanasnlutanna?
BÆJARSTJÓRN Akureyrar
samþykkti nýlega yfirlýsingu,
þar sem hún lét í ljós áhuga
sinn fyrir því, að stórvirkjun og
iðjuver í sambandi við hana
yrði, ef til kæmi, staðsett á
Norðurlandi.
Um þetta mál, svo og um
leiðir til að bæta úr yfirvofandi
rafmagnsskorti, er nú mikið
rætt. Fyrir nálega þrem árum
ályktaði Alþingi að skora á
ríkisstjórnina að „láta hraða
gerð fullnaðaráætlunar um
virkjun Jökulsár á Fjöllum og
athugun á hagnýtingu orkunn-
ar til framleiðslu á útflutnings-
vöru og úrræðum til fjáröflun-
ar í því sambandi.“
Flutningsmenn þessarar til-
lögu voru alþingismennirnir
Gísli Guðmundsson, Jónas G.
Rafnar, Karl Kristjánsson,
Garðar Halldórsson, Björn
Jónsson, Magnús Jónsson og
Bjartmar Guðmundsson, og var
Gísli Guðmundsson fram^ögu-
maður málsins á Alþingi.
Dagur átti af þessu tilefni
viðtal við Gísla fyrir sl. mán-
aðamót.
Hvað viltu segja nú um Jök-
ulrársamþykkt Alþingis frá 22.
marz 1961?
Þegar Alþingi samþykkti án
mótatkvæða tillögu norðanþing
manna um að „undirbúa virkj-
un Jökulsár á Fjöllum til stór-
iðju,“ mun það af' mörgum hafa
verið skilið sem svo, að þar með
væri sú stefna mörkuð, að stór-
iðjumöguleika sem fyrir hendi
kynnu að reynast, bæri að nota
tij að stuðla að jafnvægi milli
landshluta. Virkjunarmöguleik-
ar í sambandi við Jökulsá höfðu
líka þá þegar verið rannsakaðir
all ýtarlega og með það góðum
árangri, að raforkumálastjóri
komst svo að orði í bréfi til Al-
þingis 6. maí 1960, að sá árang-
ur væri talinn hafa „leitt í Ijós,
að úr Jökulsá megi vinna raf-
orku á svipuðu kostnaðarverði
og stóriðjuver svo sem alumin-
iumverksmiðjur greiða fyrir
orkuna víða erlendis."
Norðlendingar og Austfirð-
ingar létu, sem kunnugt er, í
Ijos mikinn ahuga á þessu máli.
Hefur álit manna 1961 á virkj
unarmöguleikum Jökulsár ekki
reynzt rétt?
Þær rannsóknir, sem síðan
hafa farið fram, staðfesta það,
sem talið var líklegt, að orka
Jökulsár myndi verða ódýr, og
þá sérstaklega frá orkuveri við
Dettifoss. Nú eru komnar fram
h'kur fyrir því, að mikla og
ódýra orku megi fá með því að
virkja Laxá með auknu vatns-
magni þveránna, sem nú falla í
Skjálfandafljót. Má því senni-
lega gera ráð fyrir, að allgóðir
möguleikar séu til stórvirkjun-
ar tveggja fallvatna hér á aust-
anverðu Norðurlandi.
Hvað um framkvæmd þings-
ályktunartillögunnar frá 1961?
Stjórnarvöldin virðast ekki
hafa haft hið norðlenzka jafn-
vægissjónarmið í huga, og í
rauninni tekið minna tillit til
ályktunar Alþingis en vænta
mátti. Eftir að þingsályktunin
var gerð létu stjórnarvöldin
vinna í heilt ár að Þjórsárrann-
sókn án þess að hefja það verk
hér nyrðra, sem þeim hafði ver-
?« J
Gísli Guðmundsson
ið falið. Viðleitni stjórnarvalda
beindist fyrst og fremst í þá átt
að reyna að finna á Suðurlandi
stórvirkjunarmöguleika, sem
væri reikningslega ódýrari en
stórvirkjunarmöguleikarnir hér
nyrðra. Leggja síðan spilin á
borðin fyrir þá útlendu aðila,
sem hafa skyldi samstarf við,
m. a. um útvegun lánsfjár eða
beina fjárfestingu. Láta þá
draga bezta sþilið — ef svo
mætti segja. Svona kemur þetta
mér fyrir sjónir.
Hver er ástæðan?
Á þennan hátt hefur verið að
því stefnt, að leysa með stór-
virkjun og aluminiumverk-
smiðju hið almenna raforku-
vandamál Suðvesturlands og þá
fyrst og fremst höfuðborgar-
svæðisins, sem raforkuyfirvöld
eru farin að hafa áhyggjur af
og átt erfitt með að taka ákvörð
un um. Aðgerðum í byggðajafn-
vægismálinu væri — ef þetta
yrði ofan á — snúið upp í að-
gerðir í raforkumálum höfuð-
borgarsvæðisins. En lausn höf-
uðborgarsvæðisins ætti ekki að
vera sérstökum vandkvæðum
bundin. Þar eru margir virkjun
armöguleikar, bæði í sambandi
við vatnsafl og jarðhita, og
hæfileg virkjun fyrir orkumark
aðinn þar er það öruggt fyrir-
tæki, að ekki á að vera erfitt að
fá lán til hennar erlendis.
Ef þetta viðhorf verður ráð-
andi, hvað þá?
Uppkoma stóriðju á höfuð-
borgarsvæðinu væri ekki til
þess fallin að styrkja lands-
landshlutajafnvægið. — Hún
mundi þvert á móti valda auk-
inni röskun jafnvægis milli
landshlutanna. Því er haldið
fram og hefur verið reiknað út,
að höfuðborgarsvæðið eða Suð-
vesturland myndi fá eitthvað
ódýrari raforku á þennan hátt,
og eru þá reiknaðir 15 ára vext-
ir og vaxtavextir af stofnkostn-
aði. Vaxtareikningsmeistarar
iundu það líka út á 19. öld, að
smáupphæðir, sem voru lagðar
á vöxtu, væru orðnar að gildum
sjóðum og mikils megnugum á
20. öld. Við vitum hvernig sú
spá hefur ræzt.
Er ekki hægt að fá útlenda
aðila til að reisa iðjuver á Norð-
urlandi, ef það þykir æskilegt?
Ég bjóst aldrei við því, að út-
lend fyrirtæki kæmu á harða-
hlaupum til að fá að reisa iðju-
ver í sambandi við raforku. En
ef áhugi er fyrir slíku, trúi ég
ekki öðru en að hægt væri að
fá stærð aluminiumverksmiðju,
t. d. sem væri í samræmi við
vinnslugetu Dettifossvirkjunar
eða Laxárvirkjunar og hinn al-
menna raforkumarkað norðan-
og austanlands, og staðsetningu
hér — ef íslenzk stjórnarvöld
væru búin að gera það upp við
sig, að stóriðjunni, þegar hún
kæmi, væri ætlaður staður í
þessum landshluta og að það
væri undirstöðuatriði í málinu.
Hvernig viltu láta haga fram-
kvæmdum, ef til koma?
Viðhorf mitt í þessum efnum
er óbreytt. Ef komið verður
upp aluminiumverksmiðju á
hún að vera norðanlands að
mínum dómi. Það á að virkja
Jökulsá eða Laxá. Það er líka
hægt að hugsa sér Búrfells-
virkjun með línu norður og
verksmiðju staðsetta hér. En
ráðagerðir um að reisa iðjuver
við Faxaflóa og leggja línu
norður yfir fjöll árið 1973 eru,
að mínum dómi, lítils virði fyr-
ir Norðurland á árinu 1964.
Hvaða vinnubrögð telurðu
eðlileg í þessum málum nú?
Eins og undirbúningi hefur
verið háttað til þessa, sýnist
mér, að stórvirkjunar- og stór-
iðjumálið sé varla komið á
ákvörðunarstig ennþá. Það ætti
að fela þingkjörinni nefnd að
fjalla um þetta mál og veita
henni hæfilegan frest til að
vinna úr gögnum og afla nýrra.
Jafnframt þarf að athuga út af
fyrir sig hina sérstöku mögu-
leika til að fullnægja hinni al-
mennu raforkuþörf hér norðan
lands og syðra, án stóriðju, og
þá með minni vatnsvirkjunum
fyrst um sinn.
Sumir álíta, að heilsa búpen-
ings sé í hættu við Eyjafjörð,
verði aluminiumverksmiðja
reist hér?
Fullyrt er, að þessu megi
svara neitandi, enda myndi hlut
aðeigandi fyrirtæki ekki kæra
sig um að verða skaðabótaskylt
af þeim sökum.
Yrði rekstur aluminiumverk-
smiðju hagkvæmari á höfuð-
borgarsvæðinu?
Ef þeir, sem kynnu að hafa
áhuga á að reisa slíka verk-
smiðju, vilja heldur hafa hana
þar en hér nyrðra, býst ég yð
að það stafi af því, að þeir álíti
að í hinu mikla fjölmenni sé
auðveldara að fá vinnuefl og
sjá því fyrir húsnæði. En ef við
fslendingar viðurkennum sjón-
armið af þessu tagi hjá atvinnu
rekendum, er það sama sem að
gefast upp við að hafa áhrif á
þróun landsbyggðarinnar. Þeir,
sem vilja láta skeika að sköp-
uðu, segja: Þar sem fólkið hef-
ur safnast saman, byggjum við
upp atvinnulíf, rafveitukerfi og
ibúðir. Við, sem styðjum jafn-
vægissjónarmiðið sggjum: Þar
sem búið er að byggja upp
byggðalög á þennan hátt, verð-
ur fólk. Hér er um tvö mismun-
andi sjónarmið að ræða.
Eru virkjunarskilyrði við
Þjórsá betri en við fallvötnin
liér nyrðra?
Ég er leikmaður á þessu sviði
og er líklega ekki talinn hafa
leyfi til að svara svona spurn-
ingu. En ég þóttist hafa rök-
studda óstæðu til að segja fyrir
3—4 árurn að virkjunarskilyrði
væru að líkindum hvergi betri
en við Dettifoss, í 100—130 þús.
kw orkuveri. Að fengnum þeim
upplýsingum, sem ég hefi átt
kost á, er þetta álit mitt óbreytt
enn. Jökulsá og Þjórsá eru að
sumu leyti ólík vötn, svo og að-
staða á virkjunarstað. Fyrir
nokkrum mánuðum var gert
ráð fyrir ofanjarðarstöð. Búið
var að verja miklu fé til rann-
sókna á neðanjarðarstöðinni.
Samkvæmt skýrslum virðist
orkan verða jafn dýr frá 100 til
130 þús. kw við Dettifoss og frá
105 þús. kw orkuveri við Þjórsá.
Svo á að virkja meira við
Þjórsá og verðið þá að lækka.
Þetta segja skýrslurnar. Hug-
myndir um fyrirkomulag Detti-
fossvirkjunar hafa lítið eða
ekki breytzt.
Kæmi til greina að nota raf-
orkuna til framleiðslu á ein-
hverri annarri útflutningsvöru
en aluminium?
Ég held að þeirri spurningu
hafi ekki verið svarað á viðun-
andi hátt.
Hafa staðsetningarskilyrði
iðjuvers, t. d. hafnarskilyrði á
ýmsum stöðum hér á Norður-
landi verið athuguð til hlýtar?
Ég held, að þar sé um mjög
lauslega athugun að ræða, svo
ekki sé meira sagt.
Hvað segir þú um að mæta
raforkuþörfinni hér norðan-
lands með olíustöð?
Ef hér verður .komið upp olíu
stöð í stað vatnsvirkjunar í
þeirri trú, að lína verði lögð
norður fjöll árið 1973, er ég
Yú styttist til jóla!
Blómabúð K.E.A. býður fjölbreyttara vöru
úrval en nokkru sinni fyrr. — Svo sem:
SILFURPLETT-
BORÐBÚNAÐ
(Prinsessumynztur)
FÖT, SKÁLAR og margt
fleira úr silfurpletti
KERTASTJAKAR úr
krystal, gleri og silfur-
pletti. — Einnig úr kopar
og palísander með kerti,
mjög fallegir.
KRYSTALL, glær og
litaður,
mjög nýtízkuleg form.
KAFFISTELL, tékknesk,
mjög ódýr.
Japanskir
KAFFIBOLLAR
STÁLBORÐBÚNAÐ-
URINN ódýri
er koininn aftur.
KERAMIK, vestur-J)ýzkt,
í mjög fjölbr. gerðum.
JÓLAKERTI,
mjög fjölbreytt úrval.
Tökum fram margar nýj-
ar gerðir um helgina.
Ný sending af
SKRAUTKERTUM
með helgimyndum vænt-
anleg úr lielginni.
ILMVOTN
STEINKVÖTN
GJAFAKASSAR
í fjölbreyttu ún ali.
KRYSTALS-HÁLS-
FESTAR
Enn fremur mjög ódýrar
HÁLSFESTAR
fyrir unglinga.
Belgisk VATNSGLÖS
innbrennd í sex mynztr-
um, mjög ódýr og góð.
Sex í kassa til gjafa.
Seljum GRENIGREIN-
AR alla daga til jóla.
JÓLATRÉ
JÓLASVEINAR
JÓLABJÖLLUR
allt upptrekt og spilar
jólalög.
JÓLASERVIETTUR
JÓLAPAPPÍR
JÓLALÖBERAR,
mjög ódýrir.
JÓLASERÍUR í úrvali
BLOMABÚÐ
hræddur um, að sú trú reynist
oftrú.
Hafa alþingismenn fengið upp
lýsingar um undirhúning þann,
sem fram hefur farið á veguin
ríkisstjórnarinnar?
Þingmönnum hefur nú alveg
nýlega verið fengnar í hendur
niðurstöður virkjunarrann-
sókna og ýmis konar saman-
burðartölur. En það er erfitt að
átta sig á þessum plöggum fyr-
ir þá, sem ekki hafa átt þess
kost að fylgjast með. Undirstöð-
una vantar. Dæmi geta verið
rétt reiknuð. Hitt er annað mál,
hvort öll þau dæmi eru reikn-
uð, senj rétt væri að reikna.
Þingkjörin nefnd myndi áreið-
anlega fá svar við ýmsum spurn
ingum, sem enn er ósvarað,
sagði Gísli Guðmundsson al-
þingismaður að lokum og þakk-
ar Dagur svörin. Q
TIL SÖLU:
4 stoppaðir stólar, sófi og
sófaborð.
Selst mjög ódýrt.
Uppl. í síma 11161.
TIL SOLU:
Barnavagn, kr. 1.000.00
Barnastóll, kr. 400.00
Uppl. í síina 12684
til kl. 7 e. h.
BARNAVAGN
TIL SÖLU.
Uppl. í síma 12036.
TRILLUBÁTUR
TIL SÖLU:
Tveggja smálesta opinn
vélbátur með 8—12 hest-
afla Sabb-dieselvél til
sölu. Bátur og vél í góðu
lagi. — Uppl. hjá eiganda
Geirfinni Sigurgeirssyni,
Hrísey.
SAUMAVÉL og
BÓNVÉL til sölu.
Uppl. í síma 12557.
ÓSKILAKIND í Saur-
bæjarhreppi haustið 1964
Grá ær, 5—6 vetra, mark:
Heilrifað hægra, tvístýft
fr. biti a. vinstra. Brenni-
mark tölustafurinn 1 á
hægra horni. Ekki sjáan-
legt að hornin hafi verið
rnáluð. — Eigandi getur
vitjað andvirðis hennar
að frádregnum kostnaði
til Ingva Ólasonar,
Litla-Dal.
ÍiÚÍÍiíiÍiÍF
I B U Ð
Lítil íbúð (2 herbergi og
eldhús) á góðum stað í
bænum til leigu frá n.k.
áramótum. Tilboð merkt
„íbúð“ skilist á afgreiðslu
Dags fyrir 20. des. n.k.
iiliiiiiii
BILASALA HÖSKULDAR
Rússajeppi, árg. 1957
með góðu húsi.
Willy’s jeppi, árg. 1942
í mjög góðu lagi.
BÍLASALA HÖSKULDAR
Túngötu 2, sími 11909
AUGLYSING
um endurgreiðslu bifreiðagjalda fyrir árið 1963
Fjármálaráðuneytið hefur framlengt frest til endur-
greiðslu bifréiðagjalda 1963 til 31. þ. m. Þeir, sem
eiga eða átt hafa bifreiðir með A-númeri og óska end-
urgreiðslu, snúi sér til skfifstofunnar með kvittun, eða
greinargerð um greiðslu ef kvittun er töpuð.
Bæjarfógetaskrifstofan Akuréyri, 11. des. 1964.
FRIÐJÓN SKARPHÉÐINSSON.
bókasafn á hvert heimili
fíiliscpuc <li Lam|H'dusji
HLÉBARgN^
SKALDVERK
GUNNARS
t GUNNARS SONAR
ÞÆTTIR UM mm
Islenzk bjóðfræði ÍÍSLENZKT MAL 'ina,0I Swin“°n I
M e*f ú’ í-ý ISLENZKAR
KVÆÐI OG § ,ri BÓKMENNTIR
lHftlS DANSLEIKIR Igi FORNÖLD
ISLAND,
ELDUR I ÖSKJU
VATNAJÖKULL
ÍSLENZK LIST FRÁ
FYRRI ÖLDUM
Sigurður Þórarinsson
SURTSEY
i
■■m. sm »m
HELZTU M m M m xí;'?: %>& s?
TRÚARBRÖGÐ 1 - f ^ sllliiiS
HEIMS SlSlfö fc m m M Í
HAFIÐ
BÓKA
FLOKKURINN
LÖND
OG ÞJÓÐIR :
SÓLARLÖND AFRIKU M i ' - ; ss
bl2I m mI uf áftí £
& & 2® -
RÚSSLAND
ÍTALÍA
JAPAN | i Y 1
s.ú ;«s f, h ■-:] ,7
ISRAEL 1
INDLAND
MEXIKÓ |
SPÁNN
FURÐUR Se/,Je/derllp
SÁLARLÍFSINS
gjgg-'s; - Mnllhliiv JóiHtwott
VERÖLD MILLIVITA
aefisögur
HANNES
ÞORSTEINSSON
SigurSur Sttfánsson
JÓN ÞORLÁKSSON
frM- .l<>n ()-"k(ir M
í§ PÁFINN k
3- SITUR ENN §
1 í RÓM m
Sl. St. Blicher
Hafið þér athugað hver kostakjör A B veitir félagsmönnum sínum?
1. Þeir Jrurfa engin félagsgjöld eða innritunargjald að greiða til AB.
2. Þeir fá allar AB-bækur minnst 20% ódýrari en utanfélagsmenn.
3. Þeir fá bókmenntatímarit AB, Félagsbréfin, ókeypis.
4. Þeir félagsmenn, sem kaupa einhverjar sex AB-bækur eða fleiri á árinu, fá
sérstaka bók í jólagjöf frá félaginu. Þessar gjafabækur AB eru ekki til sölu
og fást aðeins á þennan hátt.
5. Félagsmenn geta valið úr öllum bókum AB, gömlum jafnt sem nýjum.
Eina skuldbindingin, sem menn taka á sig, þegar þeir gerast félagar í AB, er
sú, að þeir kaupi a.m.k. einhverjar fjórar AB-bækur á ári, meðan þeir eru í
félaginu. Engu máli skiptir, hvort þær eru nýútkomnar eða gamlar og nægir
jafnvel að kaupa fjögur eintök af sömu bókinni.
E£ þér eru ekkið í Almenna bókafélaginu, ættuð þér að gerast félags-
maður þess strax í dag. i
UMBOÐSMENN AB Á AKUREYRI ERU
JÓNAS JÓHANNSSON, Brekkugötu 4, sími 12389
GÍSLI ÁRNASON, Brekkugötu 1, sími 12896
ALMENNA BÓKAFÉLAGIÐ