Dagur - 09.11.1966, Blaðsíða 5

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Sírnar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
HVERS VECNA
DULARKLÆÐI?
SÍÐAN Stalín féll frá hefur Sósialista
flokkurinn ekki boðið fram í kosn-
ingum hér á landi. Kommúnistafor-
ystan kom sér þá upp sérstöku fram-
boðs-apparati, hinu svonefnda Al-
þýðubandalagi og fékk Hannibal
Valdimarsson til að veita því for-
stöðu. Hannibal er mælskur áhuga-
maður í félagsmálum en mun vera
fremur lélegur stjórnandi, þó hann
komi vel og hressilega fyrir á .rnann-
fundum. Hafði honum, er þetta bar
til, mistekizt að halda formennsku í
Alþýðuflokknum, sem hann gengdi
í eitt ár eða svo eftir að Stefán Jó-
hann lenti þar í minnihluta. En úr
því að H. V. gat ekki haldið þeirri
forystu, sem hann hafði verið kjör-
inn til í sínum gamla flokki, var þess
varla að vænta, að hann gæti ráðið
við sleipa og harðsoðna Moskvu-
kommúnista. Draumur hans um, að
Alþýðubandalagið gæti orðið leið-
andi afl í íslenzkum stjómmálum,
hefir því ekki rætzt og engár líkur
til, að hann rætist héðan af. Fyrir
sunnan kalla spaugsamir menn Al-
þýðubandalagið kosningagæru Sósial
istaflokksins (sbr. úlfinn í sauðar-
gærunni), og er sú líking athyglis-
verð.
En hvers vegna þurfti Sósialista-
flokkurinn að ganga dulbúinn til,
kosninga? Það mun hafa þótt nauð-
synlegt vegna þess, að flokkurinn var
fyrir 10 árum byrjaður að tapa fylgi
og engin von til að Hannibal eða
yfirleitt þeir, sem fylgt höfðu öðrum
flokkum vildu í hann ganga. Það var
sem sé ekkert leyndarmál að hinir
raunverulegu ráðamenn Sósialista-
flokksins höfðu veríð undir stjóm
rússneskra Stalinista, og látið fleka
sig til að boða íslendingum þá trú,
að Stalín væri Messías allra þjóða,
vinur og velgerðarmaður hins
hrjáða mannkyns, er þennan „ægi-
fagra“ hnött byggir. Tniboð þetta
fór fram í nafni Sósialistaflokksins
og á hans ábyrgð og sömuleiðis sorg-
arathöfn sú, er haldin var í Reykja-
vík, er lát harðstjórans spurðist hing
að. En þegar upplýsingar hinna
nýju forystumanna Sovétríkjanna
um blóðveldi Stalíns og réttarmorð
bámst út um heiminn, var Sósial-
istaflokkurinn óvinur orðinn eins
og aðdáendur Hitlers fyrmm. Þeir,
sem hefðu átt að biðja þjóðina af-
sökunnar á fávizku sinni, tóku það
ráð að byrgja ásjónu flokksins í kosn
ingum og gera það enn.
Þó að ráðamenn Sósialistaflokks-
ins telji óvarlegt að láta nafn hans
sjást í kosningum, vilja þeir samt
ekki leggja flokkinn niður. Sumir
halda, að undir niðri lifi |>eir í þeirri
trú, að nýr Messías birtist í mynd
(Framhald á blaðsíðu 7)
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Eigum viS a$ endurfæða Hóla-Jón?
Fjórði þáttur.
HÓLA-JÓN var alinn upp við
að fá allar sínar óskir uppfyllt-
ar, þegar efni stóðu til að full-
nægja þeim. Hann erfði eftir
föður sinn nálega allar jarðir í
tveim hreppum í Skagafirði. Og
með konu sinni fékk hann til
viðbótar margar eftir tengda-
föður sinn, Sauðanesprestinn.
Hóla-Jón eyddi þessum auð á
skömmum tíma, mest fyrir
áfengi. Stundum lét hann góða
bújörð fyrir eina brennivíns-
flösku. Hóla-Jón flæmdist að
lokum eignalaus til Ameríku
og dó þar sem eiturlyfjaneyt-
andi. Hann var af góðri ætt og
all vel gefinn af meðfæddum
hæfileikum. En hann var eyði-
lagður sem maður með hóf-
lausu eftirlæti í heimahúsum.
Nú hefur komið háskaleg
reynsla fyrir íslenzku þjóðina,
þar sem sumir þættir í uppeldi
og lífsvenjum minna á fyrr-
nefnda reynslu frá biskupssetr-
inu norðlenzka. Sem betur fer
hafa margir menn í landinu öðl
azt holla tamningu hjá sínum
samvistarmönnum og mistökin
koma mest fram í félagslegum
aðgerðum þar sem margir búa
að Hólamennsku uppeldi íslend
inga í nýjum sið, það hófst árið
1941. Hitler stóð þá vigbúinn að
ráðast á íslendinga eins og
grannþjóðirnar á meginlandinu.
Allir alþingismenn, - jafnvel
kommúnistar, tóku þá höndum
saman og báðu Roosevelt for-
seta að senda hingað varnarlið
til að bægja innrásarhættu frá
landinu. Forsetinn sendi hingað
valið lið 80 þúsund menn. Inn-
rásarhættunni var afstýrt. Vest
menn þurftu hér á landi að fá
bæði nokkurt vinnúafl og ýms-
ar nauðsynjar til daglegra
þarfa. Herstjómin sagðist vilja
greiða bæði vinnu og vörur eft-
ir taxta landsmanna. Og það
var réttlát ákvörðun. En innan
tíðar féll nokkur hluti lands-
manna fyrir ágirndar freisting-
unni. Það höfðu verið kröpp
lífskjör hér á landi um ára-
skeið þegar hér var komið
sögu. Vestmenn höfðu með liðs
afla sínum bjargað íslending-
um frá grimmdaræði Hitlers.
Það var ómetanleg hjálp. En
nú vildi nokkur hluti þjóðarinn
ar nota það, sem þeir kölluðu
góða aðstöðu, til að græða per-
sónulega mikla fjárfúlgu á dvöl
hins erlenda hjálparliðs, sem
Vestmenn lögðu fram og kost-
uðu sjálfir. En nú fóru svo leik
ar, að íslendingar sköpuðu
sjálfir margfalda dýrtíð og ráða
nú lítt við þann draug, sem
þeir sjálfir hafa vakið upp. —
Gróðamenn þjóðarinnar hækk-
uðu vöru og alla vinnu til að
öðlast sem mest af veittri lífs-
björg framandi þjóðar. Þannig
liðu nokkur ár. Stjómin, þing-
ið og( ágjamir borgarar til
lands og sjávar tóku uppeldi
Hóla-Jóns til fyrirmyndar í
gróðamálum sínum. Þegar Hit-
ler var fallinn í valinn, átti ís-
lenzka þjóðin 600 milljönir kr.
innstæðu erlendis í pundum og
dollurum. Með þessú mikla, ó-
vænta reiðufé hefði sómakær
þjóð getað hafið nýja og heil-
brigða viðreisnarsókn í land-
inu. En það fór á aðra leið. ís-
lenzkir valdamenn og braskar-
ar eyddu milljónagróðanum á
nokkrum mánuðum. Þar var
vissulega oft goldið jarðarverð
fyrir brennivínsflösku. Ef lík—
ingin frá eyðslu Hóla-Jóns er
færð yfir á aðgerðir fyrstu frið
aráranna eftir seinna stríðið.
Árið 1946 sátu hinir háreistu
eyðsluforkólfar nokkuð hnípn-
ir yfir því ástandi, sem þeir
höfðu skapað. Nálega allar búð
ir í landinu voru vörulausar.
Þjóðin var markaðslaus að
kalla erlendis, og peningastofn
anir landsins, sem áður höfðu
I ÖNNUR GREIN |
r =
•"IIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIII111111111111111111111111 llllllllllll*
látið mikið yfir veldi sínu, voru
nú blásnauðar, lítilsmegnugar
fyrir land og þjóð. Nú byrjaði
nýtt þurrabúðarlíf í landinu. Ey
steinn Jónsson og Magnús guð-
fræðiprófessor voru um stund
forkólfar við að skammta lands
fólkinu nauðsynlegan varning
með hörkulegum vinnubrögð-
um. Máttu menn nú muna
tvenna tímana. Harða mann-
dómsbaráttu á erfiðu árunum
1930—40 og hinar skyndilegu
en hverfulu allsnægtir, þegar
Hitler var horfinn og Stalin
önmun kafinn við að beygja
undir veldi sitt með brögðum
og hervaldi 10 frjálsar þjóðir í
Mið-Evrópu. En þegar forráða
menn íslenzku þjóðarinnar
voru önnum kafnir við skömmt
unarstarfsemi allrar nauðsynja
vöru, kom nýr Jósep til sög-
unnar líkt og fyrir þrengingar-
tíma Gyðinga. Honum ægði gá
leysi íslenzkra valdamanna á
peningum, sem þeir höfðu sótt
fast eftir, en ekki kunnað með
að fara. Nú gaf hann fyrir hönd
þjóðar sinnar íslendingum 700
milljónir króna. Þessi fjárhæð
var greidd íslendingum á fjór-
um árum í þeim vörum, sem
þjóðina skorti mest á þessum
tíma. Féð endurgreiddu íslend-
ingar í þann framfarasjóð, sem
Marshall stofnaði við þjóðbank
ann. Þessa fjárhæð átti að lána
Islendingum um alla framtíð
til nauðsynlegra framkvæmda
með fullum tryggingum þannig,
að aldrei væri gengið á stofn-
sjóðinn. Stjórnarvöldunum yfir
sást að vísu fyrsta meðferð
þessa fjár og stofnuðu hans
vegna lítinn banka með óþörf-
um og lítt færum forkólfum. En
síðar sá stjómin og þingið að
sér og nú býr Jósepssjóður í
þj óðbankanum.
Á þeim aldarfjórðungi, sem
hér um ræðir í sögu íslands
hafa orðið miklar bx-eytingar.
En ein hin mesta er við Faxa-
flóa, ef horft er á höfuðstað
landsins og næstu byggðir. Er
eftirtektarvert að bera saman
byggð og bæ við Faxaflóa suð-
austanverðan eins og þessir
Iandshlutar litu út 1941 við þær
miklu framkvæmdir, sem þar
hafa orðið á þessum aldarfjórð-
ungi. Fljótt skilja menn að mikl
ir fjármunir eru geymdir í
þeim mannvirkjum, sem eru nú
í nági-enni höfuðstaðarins. Hef-
ur þessi feikna byggð vaxið og
dafnað á öi'fáum árum. Þessar
framkvæmdir eru að vísu álit-
legar að ytri sýn, en jafnhliða
svífur fjái'hagur landsins mjög
í lausu lofti. Stöðugt fjölgar
eyðijörðum í nálega öllum hér-
uðum landsins, líka í gömlum
og blómlegum byggðum. í einu
sögufrægu héraði er 25% af býl
unum fallið úr ábúð. Landauðn
sækir hvai-vetna á, nema við
Faxaflóa. Góðar jarðir eru fal-
ar víða um land. Öruggasta
vörn móti landauðn er sam-
heldni bændafjölskyldnanna.
Þegar aldur og þreyta sækir á
eldri kynslóðina er það öi-ugg-
asta ráð til bjai'gar byggðinni,
ef böi'nin, eitt eða fleiri taka
við jöi-ð og búi, án þess að
greiða höfuðstól útarfa eða til
nýbyggðar annars staðar.
Fimmti þáttur.
Einn af ráðherrum landsins
fjölyrðir á Alþingi og í útvarps
ræðum um að ríkissjóður verði
að greiða 10 hluta af tekjum
sínum til framdráttar bændum
og þykir það skipulag ófýsilegt.
Því miður árar ekki öllu betur
fyrir útveginum. Búið er að
selja úr landi, nálega sem brota
jám, hálfan togax-aflotann. Tap
sveitai'félaga og ríkisins á tog-
araútgei'ð skiptir hundruðum
milljóna á síðustu árum. Hafnar
fjarðarbær staxfrækti áður fyrr
blómlegan togaraflota, en nú er
hann í rústum og tap bæjarfé-
lagsins af þessum eina lið meira
en hundrað millj. króna. Akur-
eyri er einhver ráðsettasti kaup
staður landsins. Þar hefur bæj-
ai'félagið hætt á að gera út
nokkra togara til atvinnubóta,
en þar hefur ósjaldan ver-
ið jafnað niður fyrir áramót á
skattgi-eiðendur í bænum fimm
milljóna króna útgerðarhalla.
Þó hefur þessari togaraútgerð
vei'ið stjórnað af mjög dugandi
mönnum og svo er mikil trú á
útgerðargiftu bæjcU'félags Akur
eyrar að þangað völdust um
stund hinir færustu togaraskip
stjórar. Þar voru eitt sinn þrír
bræður, aflakóngar af Suður-
nesjum. Samt þarf almenning-
ur að hlaupa undir bagga engu
síður en í sveitinni þar sem
eyðijöi'ðum fjölgax-.
Stærstu vélbátarnir hafa á
undangengnum misserum hagn
ast mjög á síldveiðum, því að
ný tækni og hafrannsóknir gex-a
þeim auðveldara enn fyrr að
finna síld þó að hún komi ekki
nærri landi. En samhliða þessu
eru eigendur litlu vélbátanna
mjög illa settir og búa við stöð-
Ugan tekjuhalla ef ekki kemur
ríkisstyi'kur. Næst koma frysti
húsin sem hafa verið álitin
mesti atvinnubjargvættur lands
ins. Héfur þar verið beitt
mikilli atoi'ku við framleiðsl-
una og stuðzt við vísindalega
þekkingu. En nú er hallæri í
þessari atvinnugi-ein. Möi'g af
stærstu og beztu íshúsunum
hafa nú lokað dyrum sínum.
Þar vantar hráefni, því að tog-
ararnir og minni vélbátamir
eru lamaðir og geta lítinn
skex-f lagt í þessa fi-amleiðslu.
Er þá gripið til fáheyrðra úr-
ræða til að bjarga frystihúsa-
iðnaðinum. Mikill meirihluti
bæjai'stjórnar Reykjavíkur hef
ur á fundi mælt með að ís-
lenzkir togarar megi veiða inn-
an landhelgi, því að þar mundu
enn um stund vera nokkur mið,
sem ekki hefðu verið tæmd.
Var hér lagt inn á eldri slóð
því að Vestmannaeyingar hafa
látið báta sína á síðustu misser
um sópa landhelgina með tog-
vörpum. Vai-ðskipin taka þessa
báta og þeir eru dæmdir í lög-
legar sektii', en ríkisvaldið inn-
heimtir ekki sektir þessar. Má
af öllu þessu sjá að útgerðin
stendur ekki betur að vígi held
ur en bændastéttin ef fylgt er
dómi ráðherra. Togaraflotinn
vei'ður annaðhvort allur áeldur
úr landi eða honum verður feng
ið það vei'kefni að tæma hrygn
ingastaðina innan landhelginn-
ar. Þegar komið er að fjármál-
um ríkisins hefur margt gengið
á móti hjá stjórn og þingi á
þeim vettvangi. Þar er fyrst
fram að telja að þegar stríðs-
gróðanum var glatað í skyndi
eftir 1946 var byi'jað að fella
ki'ónuna og hefur það slysa-
verk síðan verið endurtekið
með nokkurra ára millibili. ís-
lenzk króna er nú lítil fyrir-
ferðar í samanbui'ði við gjald-
miðil frændþjóðanna noi'rænu.
Höfðu Danir og Norðmenn þó
orðið fyrir hörðum búsifjum í
þeim efnum á stríðstímanum.
En báðar þjóðh-nar hafa rétt við
gildi ki'ónunnar. Eftir málavöxt
um hefði íslenzka krónan átt
að standa í gildi síðan stríðinu
lauk 1945, því að bæði var þá
mikil sjóðseign til og síðan rétti
Marshall hag íslendinga við
heldur skörulega.
Sjötti þáttur.
Með falli íslenzku krónunnar
síðan stríðinu lauk er fullkom-
lega starfað í anda Hóla-Jóns.
Hitler var búinn að gereyði-
leggja danska og norska krónu.
(Framhald á blaðsíðu 2.)
5
- BATIKSÝNING Á AKUREYRI
FÁEIN ORÐ TIL ANGANTÝS
í SÓLGARÐI.
í síðasta tbl. Dags skrifar
Angantýr Hj. Hjálmarsson
skólastjóri í Sólgai'ði greinar-
koi’n, sem hann nefnir: „Hvert
á að kasta steininum?“ Tilefnið
er ólánsverk, sem unnið var
hér í nágrenninu á sl. hausti,
og flestum er kunnugt um af
blaðafregnum. Greinai-höfund-
ur harmar þetta.tiltæki að von
um, en megin hluti ritvei'ks
hans fjallar þó um það, að
ómögulega megi dæma þau
ungmenni, sem hér áttu hlut að
máli, eða „kasta steininum“,
eins og hann oi'ðar það á biblíu
máli. Nei, þetta er ekki þeim
að kenna, heldur okkur. Sam-
tíðin skal dæmd, en ekki ein-
-staklingarnir, að áliti Angan-
týs.
Nú veit ég að Angantý skóla-
stjói'a gengur ekkert til nema
góðmennskan og umburðarlynd
ið. Tveir ágætir og ómissandi
eiginleikar. Hann er líka ekki
einn um þenna söng. Fjai'ri því.
Það vii'ðist vera í tízku núna,
að koma öllum ávii'ðingum
unglinganna yfir á þá eldri.
Sbr. skrif ýmissa um Þórsmei'k
ur- og Hreðavatnsævintýrin á
nýliðnum árum.
En hér held ég að við getum
gengið of langt og höfum þegar
gengið of langt í umburðar-
lyndi og sjálfsásökunum. Það
getur tæpast góðri lukku stýrt,
að mæla öll óknytti upp í ungl-
ingunum, berja sér á bi-jóst og
segja frammi fyrir sjálfum söku
dólgnum: Það var ósköp leiðin-
legt að þetta skyldi koma fyi'ir
þig, góði minn, en ég veit, að
þetta er allt mér að kenna og
okkur hinum eldri, — afi þinn
drakk sig stxmdum fullan og
við erum heldur ekki öll í
stúku!
Það hefur ekki til þessa þótt
vænlegt til góðs uppeldis, að
mæla allt upp í börnum.
Hvenær lærir það barn sjálf-
stæði og sjálfræði? Mér virðist
því skólastjói'inn vei-a hér
hættulega nærri því víti, sem
til vai'naðar var í mínu ung-
dæmi — og okkar beggja, veit
ég-
Það vill svo til, að við Angan
týr erum báðir uppfæddir á
fátækra- og kreppuárum fram
til dala, á landamerkjum manna
og útilegumanna. Ég held að
við höfum kynnzt ýmsu mis-
jöfnu og atlætið var ekki alltaf
sem bezt í þá daga. Við kynnt-
umst líka brennivíni og meira
að segja „landabi'Uggi“. Þó veit
ég, að við kusum ekki þá að
fyrii-mynd, sem umgengust vín
ið og „landann“ hvað frjáls-
legast. Við þi'áðum, þrátt fyrir
þröngan stakk og ei'fiðar að-
stæður, að verða eitthvað af
sjálfum okkur, — og svo hefur
verið og er enn um alla heil-
brigða unglinga.
Við höfum alltaf átt nóg af
fyrirmyndum niður á við. Jafn
vel þótt þjóðfélagið yrði svo
gott og fagurt, að slík fyndust
ekki meðal okkar, þá hefðum
við þau samt í sögunni og bók-
unum, — einnig kennslubókun
um. Báðir höfum við áreiðan-
lega lesið um Kambránsmenn
og Kálfagerðisbræður þegar við
vorum táningar.
Æskumaðurinn í dag hefur
enga afsökun fyrir ódæðisvei'k-
um, slíkum sem hér um ræðir,
aðra en eigin vesaldóm og lítil-
mennsku.
Við göngum ekki alltaf á und
an með góðu fordæmi. Engin
kynslóð gerir það, því miðui’.
En unglingarnir vita um ávirð-
ingar okkar, — og þeir vita
einnig að þeim ber að forðast
þær í sínu lífi. Þeir þekkja
skilningstré góðs og ills, ekkert
síður en fyrirrennarai'nir.
Við gerum sjálfsagt aldrei of
mikið fyrir æskuna, sem á að
erfa landið, en margt hefur þó
verið fyrir hana gert og eitt er
víst, að aldrei hefur verið eins
gott að vera ungur fslendingur
og einmitt nú.
Því sé ég enga ástæðu til, að
æskulýðsleiðtogar okkar hrópi
í síbylju: Þetta er okkur að
kenna, þegar framin eru óþurft
arverk slík, sem framin voru á
Melgerðismelum í haust. Það
væri ekki verið að grýta neinn
að ósekju, þótt hlutaðeigendur
yrðu hirtir fyrir húsbrot og
þjófnað. Samtíðin sýnir þeim
meira að segja mikið umburðar
lyndi — og meira en verðugt
er, ef þagað er um nöfn þeirra.
Að síðustu mætti einnig geta
þess í sambandi við það, þegar
Angantýr skólastjóri og fleiri
tala um vanrækslusyndir okk-
ar, en biðja um miskunn til
handa ungum brotamönnum, að
hér var einmitt unnið að eyði-
leggingu á því, sem vel hafði
verið gert og átti að gera fyrir
æskumenn, — líka þessa pilta,
sem auglýstu innræti sitt á svo
eftirminnilegan hátt. Er það
ekki rétt, Angántýr?
R. G. Sn.
SANNLEIKURINN ER
SAGNA BEZTUR
Mér hefir borizt í hendur 59.
tbl. Dags á Akureyri 1966. Á
bls. 4 er mynd af námsmeyjum
og starfsmönnum á garðyrkju-
námskeiði í Gróðrarstöðinni
þar, vorið 1921. Þar eru talin
upp þau, sem þekkjast með
vissu á myndinni .Síðast er tal
in „Kristbjörg Kristjánsdóttir,
send af séra Sigtryggi á Núpi
og hjálpaði hún honum síðan
til að koma þar upp skrúð-
garði“. Þessu síðasta vil ég mót
mæla.
Séra Sigtryggur styrkti Krist
björgu Kristjánsdóttur til garð
yrkjunáms á Akureyri þetta
vor, og var hún svo kaupkona
hjá honum sumarið eftir, og
vann bæði heimilisstörf og í
Skrúð, eftir þörfum. Hún var
sæmilega vandvirk og snyrti-
leg, að hverju sem hún gekk.
En annað veit ég ekki til að
- SMÁTT OC STÓRT
(Framhald af blaðsíðu 8).
ar, sé miklu meira en hinna til
búnu verksmiðjudrykkja. Og
nú segja læknar austur í Japan,
að mjólkurdrykkjan sé vöm
gegn krabbameini í maga eða
réttara sagt dragi úr liættum á
þessu sviði.
DÝR VEEEHTÆKNI
Þær eru ekkert smásmíði, síld-
arnætumar, sem íslenzki veiði-
flotinn notar í Austurdjúpi á
þessu ári. Ca. 500 metra langar
og ca. 200 metrar á „dýpt“. Ef
svona síldamót er breidd til
þerris á túni, tekur hún yfir ca.
30 dagsláttur — kostar nokkuð
yfir 2 millj. kr. Það er mikið
áfall fyrir útgerðina, ef slíkt
veiðitæki týnist í sjó, og veltur
á miklu hvort það er vátryggt
eða óvátryggt, þegar slíkt ber
að höndum.
hún ynni í Skrúð en þetta eina
sumar. Þar er því ekki hægt að
segja, að hún hafi hjálpað séra
Sigtryggi til að koma upp skrúð
garði á Núpi, því að garðurinn
var löngu uppkominn áður.
Séra Sigtryggur telur hann frá
7. ágúst 1909.
Til er saga Skrúðs í bókar-
formi, rituð af séra Sigtryggi
sjálfum. í Aldarminningu séra
Sigtryggs, ritaðri af Halldóri
Kristjánssyni, eru teknir kaflar
úr bók þessari og má því þar
kynnast ofurlítið sögu Skrúðs.
Sá, sem skrifað hefir orðin und
ir myndina í Degi, hefir varla
lesið Aldarminninguna. Vegna
hans er þetta skrifað, til þess að
leiðrétta hann, og þá sem kunna
að hafa lesið þau orð hans, en
eru ókunnugir Skrúð og þeim
manni, sem af ást á gróðri ís-
lenzkrar moldar ruddi hinn
hrjóstuga blett, með þrautseigju
og viljaþreki til að sýna sam-
tíðinni, að verkfirzk mold getur
borið margfaldan ávöxt, ef
henni er sómi sýndur.
Hjaltalína Guðjónsdóttir.
(Eramhald af blaðsíðu 1)
um, svo og fatnaði. Batikkjólar
eru eftirsóttir.
Blaðið náði tali af frú Sig-
rúnu Jónsdóttur litla stund og
spurði hana um þessa listgrein
og fleira. Þar kom m. a. eftir-
farandi fram:
Frú Sigrún hefur í 10 ár lagt
stund á kirkjulega vefnaðarlist
í Svíþjóð, og þar lagði hún sig
m. a. fram í því að kanna nota-
gildi íslenzkrar ullar til list—
munagerðar fyrir: íslenzkar
kirkjur. Frúin hefur, eftir heim
komuna, unnið listmuni fyrir
margar kirkjur og bíða hennar
nú stór verkéfni. Sýningar
hennar í Reykjavík kynntu list
greinina. Skreytingar hennar —
kínversk skreyting —i Hábæ í
Reykjavík vöktu Undrun og
aðdáun (hér er stuðst við blaða
fréttir en ekki orð frú Sigrún-
ar).. og Víkingasalurinn í Loft-
leiðahótelinu er sérstæður
mjög, skreyttur af sömu lista-
konu.
En hvað er þá batik? spyrja
þeir sem ekki hafa séð. Batik
er unnin á þann hátt, að éfni
það eða dúkur t. d. hör, ull,
silki eða annað sem nota á og
skreyta, er vaxborið, þakið með
vaxhúð nema myndirnar eða
mynstrin og eru þær handmál-
aðar með sérstökum litum. Síð
an fara fram allskonar litarböð
og önnur meðferð, sem of langt
væri að rekja. En sjón er sögu
ríkari í fögrum munum sýning-
arinnar. Munir úr batik eru t.
d. kjólar (frúin er sjálf í ein-
um), pils, lampaskermar, alls-
konar dúkar, gluggatjöld,
gluggaskreytingar, ennfremur
höklar o. fl. í kirkjur.
Húsmæður og skólafólk ætti
að nota sér þessa einstæðu sýn
ingu, sem því miður stendur að
eins fáa daga.
Eiginmaður Sigrúnar Jóns-
dóttur er Ragnar Emilsson arki
tekt, og hefur hann unnið fyrir
ýmsar islenzkar kirkjur, þótt á
annan hátt sé. Q
BÆIÍUR ÆSKUNNAR
BÓKAÚTGÁFA Æskunnar
hefur'vsent blaðinu nokkrar
bækur til umsagnar.
Fyrsta í þeirra flokki má
nefna drengjabókina Gaukur
verður hetja. Höfundui' er
Hannes J. Magnússon.
Hannes J. Magnússon fyrrum
skólastjóri á Akureyri. Hannes
er kunnur og vinsæll höfund-
ur, sem áður hefur ritað 12
bækur og þýtt nokkrar að auki.
Söguhetjan í hinni nýju bók er
Gaukur, fátækur drengur og
fatlaður, og móðir hans er
ekkja. Hann á í miklu stríði
vegna fötlunar sinnar, en kjark
ur og andlegur þroski lyfta hon
um til velfarnaðar.
Miðnætursónatan er skáld-
saga eftir Þórunni Elfu Magn-
úsdóttur, en hún hefur skrifað
fjölda bóka og á stóran hóp les
enda. Þetta er 20. bók höfundar
og fjallar um pilt og stúlku sem
gædd eru miklum tónlistar-
hæfileikum. Ættjarðarást pilts
ins knýr hann til sköpunar þess
verks, sem bókin dregur nafn
sitt af.
Annalísa í erfiðleikum er
þýdd unglingabók, eins konar
framhald af Annalísa 13 ára,
sem út kom í fyrra. . Guðjón
Guðjónsson íslenzkaði. Höfund
ur bókar þessarar er Tove Dit-
levsen. .;
Kisubömin kátu er barnabók
eftir Walt Disney, en Guðjón
Guðjónsson hefur þýtt. Letur
er stórt og margar myndir
prýða þessa litlu bók. ''
Sigurvegaramir eftir Bérn-
hard Stokke segir frá bræðr-
unum Kára og Þór, sém misst'
hafa föður sinn. Þeir taka rh. a.
það að sér að gæta 50 stóðhesta
'ram til fjalla. Margt drífur á
dagana, sva sem nærri má geta.
Pappamunir, föndurbók Æsk
unnar er dálítið hefti með mörg
um skýringarmyndum. Sigurð-
ur H. Þorsteinsson sá um út-
gáfuna. Föndurbækur Æskunn
ar eru hinar þörfustu. Q
Tvær nýjar bækur í
Alfræðasafni AB
ÞESSA dagana koma á mark-
aðinn tvær nýjar bækur í
Alfræðasafni AB og fjalla báð-
ar um efni, sem eru í senn for-
vitnileg og taka í sívaxandi
mæli til allra mannlegra sam-
skipta. Þessar bækur eru Stærð
fræðin eftir David Bergamini,
víðkunnan rithöfund á vísinda-
leg efni, og Flugið eftir H. Guy
ford Stever, prófessor í tækni-
vísindum, og James J. Haggerty
verðlaunahöfund, sem gert hef
ur flugmál og geimferðir að sér
grein sinni. Hefur Bjöm Bjarna
son menntaskólakennari ís-
lenzkað fyrri bókina, en Bald-
ur Jónsson lektor hina síðari.
Stærðfræðin er 8. bókin í Al-
fræðasafninu. Er þar komið að
þeirri fræðigrein, sem talin er
eitt elzta og markverðasta við-
fangsefni mannlegrar hugsun-
ar, enda stundum nefnd drottn
ing vísindanna. Fyrir tilvist
hennar og atbeina hefur mönn
um tekizt að ráða margar flókn
ustu gátur rúms og tírna og hún
hefur öldUm saman staðið und-
ir og átt meginhlut að flestum
framförum í raunvísindum og
tækni. Samt hefur vald hennar
og áhrifamáttur aldrei verið
stórkostlegri en á vorum dog-
um, öld geimsiglinga, kjarn-
orku og rafreikna, éða varðað
hvern einstakling jafnmiklu.
Það er því ekki vonum fyrr, að
bók sem þessi sé gefin út hér
á landi, og ugglaust kemur hún
mörgum í góðar þarfir. Hún
eyðir sjálfkrafa þeim misskiln-
ingi, sem fnörgum hefur verið
fjötur um fót, að stærðfræðin
sé ekki á valdi annarra en sér-
stakra „reikningsheila“, en eins
og þýðandinn tekur fram í for-
mála er bókinni fyrst og fremst
ætlað „að glæða áhuga fyrir
stærðfræði og veita þeim
mörgu, sem lítið til hennar
þekkja, nokkra innsýn í undra-
heima hennar“.
í Fluginu, sem er 9. bók Al-
fræðasafsins, er að upphafi sagt
mjög skemmtileg frá mörgum
og misheppnuðum tilraunum
hins jarðbundna mannkyns til
að sigrast á líkamsfjötrum sín-
um og fljúga að eigin geðþótta
„um loftin blá“. Sennilega hafa
þó fæstir lagt í einlægni trún-
að á, að þessi ævarandi draum-
ur mannanna mundi rætast, og
allra sízt að hann yrði sá stór-
fenglegi veruleiki, sem komið
hefur á daginn.
En þó að nú hafi það ævin-
týri gerzt, að íslendingar séu
samkvæmt alþjóðaskýrslum
mesta flugþjóð veraldar, hefur
æðifátt verið ski'ifað fræðilega
um þessi efni hér á landi. Má
því ætla, eins og Agnar Koe-
foed Hansen flugmálastjóri læt
ur um mælt í formálsorðum, að
„með útgáfu þessarar glæsi-
legu bókar sé bætt úr brýnni
þörf“, enda muni hún „eignast
góðvini í öllum stéttum og ald-
ursflokkum“ og opna þúsund-
um æskumanna þann „undra-
heim flugvísindanna, sem tekur
fram öllum ævintýrum11.
Eins og fyrri bækur í Alfræða
safni AB er bæði Stærðfræðin.
og Flugið hið mesta augna-
yndi. í hvorri bókinni um sig
eru á annað hundrað myndir,
þar af meiri hlutinn heilsíðu-
litmyndir, og eru þær jöfnum
höndum til fróðleiks og skemmt
unar. Q